Файл: 1 Геологиялы блім 1 Кен орын туралы жалпы мліметтер.docx

Айтылғандарға сай еңбек етудің қауіпсіз шарттарын қамтамасыз ету мәселелерінің көлемі ұлғаяды. «Қаражанбасмұнай» АҚ қызметкерлері күнделікті жұмыстарында еңбек қауіпсіздігі мен еңбекті қорғау бойынша нормативтік құжаттарды және Қазақстан Республикасының басқа да нормалары мен қағидаларын басшылыққа алады. Жұмысшыларга арнайы киім уақытымен беріледі және объектілер техника қауіпсізді бойынша плакаттармен қамтамасыз етілген.

4.2 Еңбек қауіпсіздігін сақтау шаралары
Қауіпсіздік техникасы

Лақтыру желісіндегі мұнайдың құрамында күкірт болса құбырларды арнайы эпоксидті шайырмен жабу керек. Кен орын объектілеріндегі жабдықтар оларға қауіпсіз және ыңғайлы қызмет ету мен жөндеу мүмкіндігі болатындай етіп орналастырылған. Сорапты станция ғимараттарында сораптар мен қабырға арасындағы қашықтық 1 м, жұмыс өткелдерінің ені 0,75 м. Құбырлардың және траншеялардың үстінде адам көп жүретін жерлерде ені 0,6 м көпірлер қойылады. Жылжымалы механизмдердің жанында тұйық торлы қоршаулар орнатылады.

Айырғыштарға қызмет көрсету жұмыстарының қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін келесі талаптарды орындау қажет: айырғыштарда қызмет етуге және бақылауға ыңғайлы етіп сақтандыру клапаны орнатылуы тиіс, сұйықты жіберу үшін автоматты құрылғылар қарастырылады. Айырғышта орнатылған манометрмен үш жүрісті кранмен және деңгей көрсеткішпен жабдықталған. Айырғыштың төбесінде қызмет етуге және жөндеу жүргізуге арналған алаң мен саты орнатылады. Айырғыштардың және ысырмалардың саңылаусыздығына ерекше назар аудару керек, себебі олардың корпусындағы немесе сальнигіндегі кішкене саңылаудың өзі өртке қауіпті және бөлінген газ денсаулыққа зиянды. Ішкі қарау және жөндеу үшін айырғыш тығындар арқылы құбырлардан бөлінеді. Отпен жұмыс істеу алдында аталғандардан бөлек айырғыш жуылып, булануы тиіс. Ал жұмыс жүргізу реті өрт қауіпсіздігі қызметімен келісілуі тиіс.

Резервуарға қарай өздігінен ағатын құбырларда резервуарлар паркінен немесе жеке тұрған резервуардан 100-500 м қашықтықта ысырмалар орнатылған. Резервуардың шатыры механикалық(тыныс алу) және гидравликалық (сақтандыру) клапандармен жабдықталып, саңылаусыз болуы қажет. Гидравликалық клапан механикалық клапан істен шыққан кезде резервуарды зақымданудан сақтауға арналған.

Өндірістік шу

Зерттеулер нәтижелері көрсеткендей шу мен діріл еңбек шартарын нашарлатып, адам ағзасына кері әсерін тигізеді. Шудың адам ағзасына ұзақ әсері көру және есту қабілетінің төмендеуі, қан қысымының артуы, жұмысқа ынтаның төмендеуі сияқты жағымсыз құбылыстарға әкеледі. Қатты және ұзақ уақытты шу жүрек-қан тамыр жүйесі мен жүйке жүйесінің функционалды өзгерістерінің себебі болуы мүмкін. Шудың қарқындылығы 80-90 ДБ кезінде 6-7 сағат жұмыс істеу вегетативті жүйке жүйесінің функцияларын және мидың қызметін бұзады.

---

Шу- өндірістік ортаның ең қауіпті және зиянды факторларының бірі. Шу мен дірілді жою немесе әсерін төмендету үшін келесі шаралар қолданылады: шу мен діріл көздеріне қоршаулар қою, дыбыс және дірілжұтқыш жабдықтар қолдану, қашықтықтан басқару, автоматтық басқару және сигнализация жабдықтарын қолдану, жеке қорғаныс құралдарын пайдалану.

Электрқауіпсіздігі

Электрленудің жоғары дәрежесі және жабдықтарға қызмет көрсетудің қиын шарттары жұмысшылардың электр қауіпсіздігін қамтамасыз етуге үлкен назарды талап етеді. Электр қауіпсіздігі үшін металл бөлшектерді жерлендіру жүргізіледі. Мұнайды дайындау цехінде газ компрессоры, мұнайды және суды аудау сораптары, мұнайды қыздыру пештері ПУЭ-96 талаптарына сәйкес қорғаушы жерлендіруге ие. Сорапты қондырғылармен жабдықталған ұңғыларда жерлендіруші ретінде тербелмелі станок рамасымен кем дегенде екі болат өткізгішпен жалғанған бағыттаушы құбыр қолданылады. Тербелмелі станоктың электр жетегіне және іске қосу қондырғысына қызмет көрсетуге арналған металл еденді алаң болу тиіс. Ол кем дегенде төрт жерден тербелмелі станоктың жерлендірілген рамасына пісіріледі. Брондалған кабель ұңғы сағасына арнайы негіздер арқылы жүргізіледі және әр 50 м сайын сақтандыру белгілері қойылады.

Өрт қауіпсіздігі

Мұнай мен газ өндіру үрдісінің өрт қауіптілігін төмендетуде ұңғыларды, топтық өлшеу және айыру қондырғыларын, сорапты станциялар мен басқа да объектілерді автоматтандыру және телемеханизациялау үлкен мәнге ие.

Мұнайды жинау, дайындау және тасымалдау объектілерінде өртті болдырмау үшін аппараттарда,сыйымдылықтарда,құбырларда орнатылған сақтандыру, реттеу және тығындаушы арматураларды жүйелі түрде бақылайды.

Оттық қыздыру қондырғыларында мұнай төгілуінің алдын алу шаралары қабылданады. Қыздыруға қолданылатын газды тасымалдауға арналған газ құбырлары саңылаусыздыққа тексеріледі. Қондырғылар апатты жағдайда мұнайды төгу құрылғыларына ие.

Мұнай және мұнай өнімдерін жер үсті және жартылай жер асты резервуарларында сақтаған кезде оның айналасы қазылады. Бұл мұнай төгілген жағдайда және өрт кезінде оның қозғалысына жол бермейді.

Өрт сөндіру үшін ОХП-10 типті химиялық көбікті өрт сөндіргіш ОВП-5 типті ауалы-көбікті өрт сөндіргіштертер қолданылады. Көбікті сөндіру қондырғысы резервуарлар үшін қолданылады. Одан басқа түрлі жабдықтары бар өрт қалқаны және құмы бар жәшік орнатылған. Кәсіпшілік СНиП 21-01-97 нормативіне сәйкес өрт қауіптілігінің А класына жатады.

---

Өндірістік ортаның метеошарттары

Микроклимат факторларының адам ағзасына әсері оның жұмыс қабілеттілігінен және еңбек өнімділіктен көрініс табады. Өндірістік объектілерді жобалаудың санитарлы нормаларына сәйкес температура, ылғалдылық, ауа қозғалысының жылдамдығы реттеледі. Ол нормаларға сәйкес жылдың салқын мезгілдерінде 17-19 ⁰С, жылы мезгілдерінде 20-22 ⁰С температура тиімді деп саналады. Ауа ылғалдылығы бұл кезде 40-60 пайызды, оның қозғалыс жылдамдығы 0,3-0,4 м/с құрау керек. Жабық объектілер мен ғимараттарда уақытша жұмыс істеудің рұқсат етілген максимал температурасы 33 ⁰С. Өндірістік желдетуге қойылатын негізгі талаптар СНиП 2.04.05-91 «Жылыту, желдету және ауаны кондиционерлеу» құжатында келтірілген.

Жарықтандыру

Жұмыс орны мен өндірістік ғимараттарды жарықтандыру үлкен маңызға ие. Жарықтандыру жұмыс істеуші адамның қимылдарын сенімдірек етеді, еңбекті жеңілдетеді және жарақат алу қауіпін төмендетеді. Жұмыс объектілерінде табиғи жарықтану және СНиП 23.05-95 нормасына сәйкес жасанды жарықтану бар. Ұңғы сағасындағы минимал жарықтану 13 лк, айырғыштарда 20 лк болу керек.

Мұнай кәсіпшілігінде жарықтандыру үшін қыздыру шамдары кеңінен қолданылады. Бұл олардың жарылыс қауіпсіздігіне байланысты. Топтық қондырғыларда прожекторлы жарықтандыру қолданылады. Өндірістік объектілерде қолданылатын апатты жарықтандыру 12 В кернеуге есептелген.

Өрт қауіпсіздігі есебі

Ішкі өртке қарсы сумен қамтамасыз ету параметрлерін таңдау керек. Ғимараттың өртке тұрақтылық дәрежесі А, өлшемдері 60x45x10 м. Көлемі 27000м³-ке тең ғимараттарда 3 сағаттық бір өртті сөндіру үшін судың шығыны Q=20м³/сағ болады.

Өртке қарсы құбырдың ішкі диаметрі:

м Мұндағы V= 2м/с – жұмыс қысымы P=6 кгс/м³ құбырдағы судың қозғалыс жылдамдығы. D-ның алынған мәні ең жақын стандарт мәнге дейін дөңгелектенеді, яғни D=0,1 м

Құбыр қабырғасының қалыңдығы:

B = (5*D*p*K) / (R+K*p) = (5*100*6*1,4) / (1730+1,4*6) =2,5 мм

Құбырдың қызмет ету уақыты 10 жылға есептелген, коррозияға түзету 2 мм екенін ескерсек құбыр қабырғасының қажетті қалыңдығы 4,5 мм. Өртті тиімді сөндіру үшін ғимарат периметрі бойынша сақиналы құбыр желісі жүргізіліп, әр 50 м сайын гидранттар орнатылуы тиіс.

Шу изоляциясы есебі

Войлокпен қапталған болат қабықшаның дыбыс изоляциялау қасиетін есептеу керек. Войлоктың қалыңдығы 3 cм, 1м² қабықшаның массасы Q= 3,2 кг, қондырғының дыбыс тербелісінің жиілігі φ= 500 Гц.

---

Болат беттің дыбыс изоляциялау қасиетін келесі формуламен анықтаймыз:

R=20lg(Qφ)-60=20lg(3,2∙500)-60=4,08 дБ

500Гц жиілік шуда 3 см войлок үшін дыбыс жұту коэффициенті Войлок қапталған қабықшаның шуды төмендету деңгейі келесі формуламен анықталады:

дБ

Қабықшаның конструкциясы мен материалға байланысты шуды төмендету деңгейі 10-20 дБ болуы мүмкін.

5 Қоршаған ортаны қорғау бөлімі
5.1 Атмосфералық ауаны қорғау
Қаражанбас кен орнында атмосфералық ауаға әсер ететін 1003 ластаушы көз бар. Оның 576-сы ұйымдастырылған, 427-сі ұйымдастырылмаған. Кен орындағы атмосфераны ластаудың негізгі себептері технологиялық жабадықтарды пайдалануға, ұңғыларды бұрғылау және сынауға, ілеспе газды факелды қондырғыларда жағуға байланысты. 2004 жылы атмосфераға 2825,9 тонна(114,7 тонна қатты заттар, 2711,7 тонна газтәрізді және сұйық заттар), 2005 жылдың алғашқы жартысында 1379,6 тонна(69,8 тонна қатты күйде,1309 тонна газ және сұйық күйде) ластаушы заттар шығарылды. 2004 жылдың бірінші жартысымен салыстырғанда 2005 жылдың бірінші жартысында атмосфераға шығарылған ластаушы заттардың мөлшері 2,9 пайызға артқан. Бұл өндіріс көлемінің өсуімен түсіндіріледі. Кен орнында 2004 жылы және 2005 жылдың алғашқы жартысында атмосфераға лақтырылған заттардың мөлшері 14-кестеде көрсетілген.

Кесте14- Атмосфераға лақтырылған заттардың мөлшері

Ластаушы заттар	Шығарылым мөлшері, тонна
	2004	2005 ж. I жартысы
Күкіртті ангидрид	77.45	18.6
Көміртегі тотығы	1115.9	496.5
Азот тотығы	378.0	216.1
Көмірсутектер	1027.4	492.8
Басқа да газтәрізді және сұйық заттар	110.9	82.9
Қорғасын қоспасы	0.00006	-
Күкірт қышқылы	0.005	0.0064
Бенз(а)пирен	0.0003	0.0
Басқалары	116,24	648.394
Барлығы	2825.9	1379.6

---

Мониторинг нәтижелері көрсеткендей санитарлы қорғаныс аумақтарында зиянды заттардың шекті рауалы концентрациядан асып түсуі байқалмаған. Шекті рауалы шығарылым нормативтерінің сақталуын бақылау IMR-3000, Drager MSI 150 compact приборларын қолдану арқылы жүргізілді. Зерттеу нәтижесінде кәсіпорын аумағындағы негізгі ластаушы көздер жұмыс объектілері бойынша қалай бөлінгені анықталды.

Топтық қондырғыларда ұйымдастырылған ластаушы көздерге мұнай қыздыру пештерінің мұржалары, факелді қондырғылар, факелді құбырлар, буферлі сыйымдылықтардың свечалары, үрлеу свечалары жатады. Ұымдастырылмаған көздерге сальниктердің, фланецті байланыстардың, ысырмалы арматураның беріксіздігі, сораптар, буферлі сыйымдылықтар,айырғыштар, «Спутниктер», өлшеу траптары, қатты және газтәрізді орталардың ашық беттері жатады. Атмосфераға келесідей зиянды заттар шығарылады: метан, азот тотығы, көміртегі тотығы, күкіртсутектер, ыс

Қабаттың мұнайбергіштігін арттыру цехінде орналасқан ластаушы көздер: бугенераторлы қондырғылар, қазандық, пісіру бөлімі(сварочный пост). Пісіру бөлімінен басқалары ұйымдастырылған ластаушы көздерге жатады. Атмосфераны ластаушы заттарға көміртегі тотығы, азот тотығы, марганец қос тотығы, кремний тотығы, пісіру аэрозольдары және фторлы сутегі жатады.

Қабат қысымын ұстау цехінде атмосфераны ластаушы көздерге ПТ-16/150 пештері, ПП-1,6 пеші, пештердегі үрлеу свечалары, мұнай шламдарын уақытша сақтау қоймалары жатады. Атмосфераны ластаушы заттарға көміртегі тотығы, азот тотығы, көмірсутектер, метан жатады.

Пайдалану жабдықтарының прокатты-жөндеу цехінде ластаушы көздерге токарлы, фрезерлі, жону, құбыркескіш, қайрау станоктары, отын аппаратурасын жөндеу алаңы мен станоктары, пісіру бөлімі, қыздыру пештері мен үрлеу свечалары жатады. Пайдалану кезінде атмосфераға шығарылатын заттар: металл тозаңы, күкірт қышқылының буы, көмірсутектер, марганец қос тотығы, кремний тотығы, пісіру аэразолі, фторлы сутегі, көміртегі тотығы, азот қостотығы.

Құрылыс-монтаж цехінде атмосфераны ластайтын көздер: ағаш өңдейтін станоктар, қайрау станогы, колер цехы. Ағаш өңдеу станогынан ағаш тозаңын сору жүргізіледі. Ауаны тазарту үшін К типті циклон орнатылған, одан әрі құбыр арқылы ауа атмосфераға шығарылады. Ластаушы көз ұйымдастырылған болып табылады. Атмосфераға шығарылатын зат-ағаш тозаңы.

Ұңғыларды жер асты және күрделі жөндеу цехіндегі ластаушы көздерге қазандық, қыздыру пеші, көтеру агрегаттары, құбырларды жуу алаңы жатады. Атмосфера көміртегі оксидімен, азот диоксидімен, көмірсутектер, ыс, күкірт қос тотығымен ласталады.

---