Файл: Химия пнінен Жиынты баалауа арналан дістемелік.docx

10.1B «Элементтер мен олардың қосылыстарының периодты өзгеруі» және 10.1С «Химиялық байланыс» бөлімдері бойынша жиынтық бағалау
Оқу мақсаты	10.2.1.1 Химиялық элемент атомдарының физикалық қасиеттерінің өзгеру заңдылықтарын сипаттау: радиусы, иондану энергиясы, электронтартқыштық, электртерістілік және тотығу дәрежесі Ковалентті байланысты қосылыстар үшін «нүктелер мен айқыштар» диаграммасын құрастыру Иондық байланыстың қарама-қарсы зарядталған иондардың электростатикалық тартылуы нәтижесінде түзілетіндігін түсіну 10.1.4.11 Металдық байланыстың табиғатын және оның металдардың физикалық қасиеттеріне әсерін түсіндіру;
Бағалау критерийі	Білімалушы Химиялық элемент атомдарының қасиеттерінің өзгеру заңдылықтарын: радиусы, иондану энергиясы, электронтартқыштық, электртерістілік және тотығу дәрежесін сипаттайды Ковалентті байланысты қосылыстар үшін «нүктелер мен айқыштар» диаграммасын құрастырып, байланыстың түзілу мәнін түсіндіреді Иондық байланыстың қарама-қарсы зарядталған иондардың электростатикалық тартылуы нәтижесінде түзілетіндігін сипаттайды Металдық байланыстың табиғатын және оның металдардың физикалық қасиеттеріне әсерін түсіндіреді
Ойлау дағдыларының деңгейі	Білу және түсіну Қолдану
Орындалу уақыты	20 минут
Тапсырма 1. (а) Азот молекуласындағы электрондардың таралуының қайсысы дұрыс? A B

---

C

D

(b) «Нүктелер мен айшықтар» диаграммасы арқылы оттегі молекуласындағы химиялық байланыстың түзілуін бейнелеңіз.

2. 
   Натрий мен фтор әрекеттесіп натрий фторидін түзеді.
   

(а) Түзілген натрий фторидіндегі байланыстың типін анықтаңыз:




(b) Реакция нәтижесінде түзілген натрий және фтор ионындағы бөлшектер санын берілген суреттегі сұрақ белгісінің орнына жазып толықтырыңыз.



(с) Реакция нәтижесінде түзілген әрбір ионның электрондық конфигурациясын көрсетіңіз:

Натрий Na ⁺

Фтор F^-

(d) Натрий мен күкірт атомдары арасында иондық байланыстың түзілуін бейнелеңіз.

Натрий (2,8,1)

Күкірт (2,8,6)

(2,8)

(2,8,8)

---

2. 
   Суретте бір химиялық байланыстың түрі ұсынылған. (а) Химиялық байланыстың түрін анықтаңыз.
   

(b) Берілген байланыс түріндегі заттың кристалдық торының түйіндерінде не орналасады? (с) Кез келген басқа химиялық байланыспен ұқсастығы мен айырмашылығын түсіндіріңіз:

Айырмашылығы:

Ұқсастығы:

2. 
   Иондану энергиясының мәндері бар график берілген.
   

(а) Иондану энергиясының мәні периодтарда солдан оңға қарай қалай өзгеретінін графикті қолдана отырып көрсетіңіз:

1. 
   Өзгермейді
   
2. 
   Жоғарылайды
   
3. 
   Төмендейді
   
4. 
   Басында жоғарылайды, сосын төмендейді
   

2. 
   Периодты кесте жайлы келесі тұжырымдардың қайсысы дұрыс? і. 3 периодтағы элементтердің химиялық қасиеттері ұқсас
   
   2. 
      7 период элементтерінің физикалық қасиеттері біртіндеп өзгереді?
      
   3. 
      3 периодтағы элементтің орны олардың ең жоғарғы энергетикалық қабатындағы электрондар санына байланысты
      
      1. 
         тек i және ii
         
      2. 
         тек i және iii
         
      3. 
         тек ii және iii
         
      4. 
         і, ii және iii
         

(с) Периодтық кестеде жоғарыдан төмен қарай және солдан оңға қарай атом радиусы қалай өзгереді? Өз жауабыңызды түсіндіріңіз:


(d) Периодта химиялық элементтердің электртерістілік мәні қалай өзгереді?

Бағалау критерийі		Тапсырма №	Дескриптор	Балл
			Білімалушы
Ковалентті байланысты қосылыстар үшін «нүктелер мен айқыштар» диаграммасын құрастырып, байланыстың түзілу мәнін түсіндіреді;		1	ковалентті байланыстың түзілуінің мәнін сипаттайды;	1
			«нүктелер мен айқыштар» диаграммасы арқылы ковалентті байланыстың түзілуін бейнелейді;	1
Иондық	байланыстың	2	суреттен иондық байланыстың мәнін	1
қарама-қарсы зарядталған			сипаттайды;
иондардың электростатикалық тартылуы нәтижесінде
			иондардағы бөлшектер санын сурет бойынша толықтырады;	1
түзілетіндігін сипаттайды;			катионның электрондық конфигурациясын жазады;	1
			анионның электрондық	1
			конфигурациясын жазады;
			иондық байланыстың түзілуін	1
			бейнелейді;
Металдық	байланыстың	3	металдық байланысты ажыратады;	1
табиғатын металдардың қасиеттеріне	және оның физикалық әсерін
			металдық кристалл торының ерекшелігін түсіндіреді;	1
түсіндіреді;			металдық байланыстың басқа химиялық байланыстан ерекшелігін көрсетеді;	1
Химиялық	элемент	4	берілген графиктен иондану	1
атомдарының			энергиясының өзгерісін сипаттайды;
қасиеттерінің өзгеру заңдылықтарын: радиусы, иондану энергиясы,
			периодтық кесте бойынша атом радиусының өзгерісін сипаттайды;	1
электронтартқыштық, электртерістілік және тотығу дәрежесін
			периодтық кесте бойынша электртерістілік өзгерісін сипаттайды.	1
сипаттайды;
		Барлығы		13

---

10.1В «Элементтер мен олардың қосылыстарының периодты өзгеруі» және 10.1С «Химиялық байланыс» бөлімдері бойынша жиынтық бағалаудың нәтижесіне қатысты ата-аналарға ақпарат ұсынуға арналған рубрика
Білім алушының аты-жөні

Бағалау критерийі	Оқу жетістіктерінің деңгейі
	Төмен	Орта	Жоғары
Ковалентті байланысты қосылыстар үшін «нүктелер мен айқыштар» диаграммасын құрастырып, байланыстың түзілу мәнін түсіндіреді.	Ковалентті байланысты қосылыстар үшін «нүктелер мен айқыштар» диаграммасын құрастырып, байланыстың түзілу мәнін түсініп сипаттауда қиналады.	Ковалентті байланыстың түзілуінің мәнін сипаттауда/ нүктелер мен айқыштар» диаграммасы арқылы ковалентті байланыстың түзілуін бейнелеуде қателіктер жібереді.	Ковалентті байланысты қосылыстар үшін «нүктелер мен айқыштар» диаграммасын құрастырып, байланыстың түзілу мәнін дұрыс түсіндіреді.
Иондық байланыстың қарама-қарсы зарядталған иондардың электростатикалық тартылуы нәтижесінде түзілетіндігін сипаттайды.	Иондық байланыстың қарама- қарсы зарядталған иондардың электростатикалық тартылуы нәтижесінде түзілетіндігін сипаттауда қиналады.	Суреттен иондық байланыстың мәнін сипаттауда/ иондардағы бөлшектер санын сурет бойынша толықтырғанда/ катионның электрондық конфигурациясын жазғанда/анионның электрондық конфигурациясын жазуда/иондық байланыс түзетін қосылыстар қасиеттерін сипаттағанда қателіктер жібереді.	Иондық байланыстың қарама- қарсы зарядталған иондардың электростатикалық тартылуы нәтижесінде түзілетіндігін дұрыс сипаттайды.
Металдық байланыстың табиғатын және оның металдардың физикалық қасиеттеріне әсерін түсіндіреді.	Металдық байланыстың табиғатын және оның металдардың физикалық қасиеттеріне әсерін түсіндіруде қиналады.	Металдық байланысты ажыратуда/ металдық кристалл торының ерекшелігін түсіндіргенде қателіктер жібереді.	Металдық байланыстың табиғатын және оның металдардың физикалық қасиеттеріне әсерін дұрыс түсіндіреді.

---

Химиялық элемент атомдарының қасиеттерінің өзгеру заңдылықтарын: радиусы, иондану энергиясы, электронтартқыштық, электртерістілік және тотығу дәрежесін сипаттайды.

Химиялық элемент атомдарының қасиеттерінің өзгеру заңдылықтарын: радиусы, иондану энергиясы, электронтартқыштық, электртерістілік және тотығу дәрежесін сипаттауда қиналады.

Берілген графиктен иондану энергиясының өзгерісін сипаттауда/периодтық кесте бойынша атом радиусының өзгерісін сипаттауда/ электртерістілік өзгерісін сипаттауда қателіктер жібереді.

Химиялық элемент атомдарының қасиеттерінің өзгеру заңдылықтарын: радиусы, иондану энергиясы, электронтартқыштық, электртерістілік және тотығу дәрежесін дұрыс сипаттайды.

10.1D	«Стехиометрия» бөлімі бойынша жиынтық бағалау
Оқу мақсаты		Химияның негізгі стехиометриялық заңдарының тұжырымдамасын, қолдану аясын атау: зат массасының сақталу заңы, көлем қатынастар заңы, Авогадро заңы «Салыстырмалы атомдық масса», «салыстырмалы молекулалық масса» және «молярлық масса» ұғымдарының физикалық мәнін түсіндіру Зат мөлшері ұғымын және стехиометриялық заңдарды қолданып есептеулер жүргізу Бастапқы заттардың белгiлi зат мөлшерлері (массалары, көлемдері, бөлшек сандары) бойынша реакцияға қатысқан заттардың бiреуi артық мөлшерде және құрамында белгілі үлесте қоспалары бар болған жағдайда реакция өнiмдерiнiң зат мөлшерлерін (массаларын, көлемдерін, бөлшек сандарын) есептеу Теориялық мүмкіндікпен салыстырғандағы реакция өнімінің шығымын пайызбен есептеу
Бағалау критерийі		Білімалушы Стехиометриялық заңдар тұжырымдамасын түсініп, сипаттайды «Салыстырмалы атомдық масса», «салыстырмалы молекулалық масса» және «молярлық масса» терминдерінің мәнін түсіндіреді Зат мөлшерін және стехиометриялық заңдарды қолдана отырып есептеулер жүргізеді Реакцияға қатысқан заттардың бiреуi артық мөлшерде және құрамында белгілі үлесте қоспалары бар болған жағдайда реакция өнiмдерiнiң зат мөлшерін есептейді Теориялық мүмкіндікпен салыстырғандағы реакция өнімінің шығымына байланысты есептеу жүргізеді
Ойлау деңгейі	дағдыларының	Білу және түсіну Қолдану
Орындалу уақыты		20 минут
Тапсырма 1. (а) Стехиометриялық заңның атауы мен заңның тұжырымдамасы арасындағы сәйкестікті көрсетіңіз: Стехиометриялық Заңның тұжырымдамасы заңның атауы

---