Файл: Химия пнінен Жиынты баалауа арналан дістемелік.docx

ТОҚСАН БОЙЫНША ЖИЫНТЫҚ БАҒАЛАУҒА АРНАЛҒАН ТАПСЫРМАЛАР

10.2А «Термодинамикаға кіріспе» бөлімі бойынша жиынтық бағалау
Оқу мақсаты	Химиялық реакциялар - байланыстардың үзілуі мен жаңа байланыстардың түзілу процесін қамтитындығын түсіну Реакцияның энтальпия өзгерісін тәжірибе жүзінде анықтау және оны анықтамалық деректер негізінде есептеу Гесс заңының физикалық мәнін түсіндіру және оны химиялық реакцияның энтальпия өзгерісін есептеу үшін қолдана алу Гиббстің бос энергия өзгерісін түсіндіру және анықтамалық деректер бойынша есептеу Термодинамикалық мәндер бойынша реакцияның өздігінен жүру бағытын болжау
Бағалау критерийі	Білімалушы Химиялық реакциялар байланыстың үзілу және түзілуі нәтижесінде жүзеге асатынын сипаттайды Стандартты жану мен түзілу энтальпияларын анықтауда қолданып, анықтамалық деректерді қолдана отырып есептеу жүргізеді Гесс заңын түсіндіріп және оны энтальпия өзгерісін анықтауда қолданады Гиббстің бос энергия өзгерісін сипаттап, оны реакцияның жүру мүмкіндігін анықтау үшін пайдаланады Экзотермиялық процестердің барлығының, ал эндотермиялық процестердің кейбіреуінің ғана спонтанды болу себебін түсіндіреді
Ойлау дағдыларының деңгейі	Білу және түсіну Қолдану
Орындалу уақыты	20 инут
1. (a) Көп нүктенің орнына қажетті сөздерді қойып, төменде берілген сөйлемді толықтырыңыз. Газ күйінде, екі атом арасында байланыс түзілгенде бөлінетін энергия – .................. деп аталады. Байланыс энергиясының шамасы әрқашан мәнге ие болады, яғни түзілген жүйеден энергия бөлінетіндігін білдіреді. Байланыс энергиясының мәні мен таңбасы жөнінен қарама-қарсы шама – .......................... энергиясы деп аталады.

---

2. 
   Бромэтанда C-Br арасында байланыс үзілуі гомолиттік үзілу деп аталады және ^{келесі теңдеумен сипатталады: CH}3^{Br → CH}3^{• + Br•}
   

Түзілетін екі бөлшек …

1. 
   атомдар
   
2. 
   бос радикалдар
   
3. 
   молекулалар
   
4. 
   иондар
   

2. 
   Суретті зерделеңіз. Суретте берілген процесті қалай атауға болады?
   
   1. 
      гетеролиттік үзілу
      
   2. 
      гомолиттік үзілу
      
   3. 
      тізбектің айырылуы
      
   4. 
      тізбектің өсуі
      

2. 
   (a) Кестедегі ақпаратты қараңыз.
   

Қосылыс	С6Н6 (сұйық)	СО2 (г)	Н2О (сұйық)
θ -1 ∆Hтүз / кДж моль	+49	-394	-286

^С6^Н6 (с) ^{+ 7 1 О}2 (г) ^{→ 6 СО}2 (г) ^{+ 3 Н}2^О(с)

2

Бензолдың жану реакциясы үшін стандартты энтальпияның өзгерісі кДж моль^-1 мәнін қай тұжырым көрсетеді:

1) 6 * ( -394) + 3 * (-286) – (49)

2) 12 * (-394) + 6 * (-286) – 2* (49)

3) 12 * (394) + 6 * (-286) – 2 *(-49)

2. 
   ^H2(г) ^+O2(г) ^{→ 2H}2^O(г) ^{реакциясы үшін энтальпияның өзгерісін ∆Hθ = -572 кДж} ескере отырып, дұрыс тұжырымды анықтаңыз.
   
   1. 
      ^{Стандартты жану энтальпиясының өзгерісі Н}2 (г) ^{үшін - 286 кДж моль-1}
      
   2. 
      ^{Стандартты жану энтальпиясының өзгерісі Н}2 (г) ^{үшін + 286 кДж моль-1}
      
   3. 
      ^{Стандартты түзілу энтальпиясының өзгерісі H}2^O(г) ^{үшін - 572 кДж моль-1}
      
   4. 
      ^{Стандартты түзілу энтальпиясының өзгерісі H}2^O(г) ^{үшін + 572 кДж моль-1}
      

---

2. 
   (а) Ұсынылған схемадан Гесс заңын түсіндіріңіз.
   

2. 
   Сутек асқын тотығы біртіндеп суға және оттегіге ыдырайды. Реакцияның өзгеріс энтальпиясын стандартты түзілу энтальпиялары арқылы анықтауға болады.
   

Гесс циклын қолданып айырылу реакциясының өзгеріс энтальпиясын есептеңіз. ^2H2^O2 ^{(сұй) → 2H}2^{O(сұй) + O}2 ^(г)

2. 
   ^{Кальций карбиді CaC}2 ^{кальций оксидін CaO және көміртек C көзі саналатын} коксты күйдіру арқылы алынатын маңызды өнеркәсіптік өнім болып саналады.
   

ΔH пен көрсеткіштерді қолдана отырып, Гесс заңы бойынша теңдеулер құрыңыз.

---

Стандартты энтальпия өзгерісі

^{CaO(қ)+3C(қ)→CaC}2<sup>(қ)+CO(г) ΔHx =?

Ca(қ)+12O</sup>2^{(г)→CaO(қ) ΔH}1^{= −635.1 кДж/моль C(қ)+12O}2^{(г)→CO(г) ΔH}2<sup>= −110.5 кДж/моль

Ca(қ)+2C(қ)→CaC</sup>2^{(қ) ΔH}3 ^{= −59.8 кДж/моль Берілген реакцияның энтальпия өзгерісін ΔH}x ^{есептеңіз.}

2. 
   (a) Төменде кестеде берілген тұжырымдардың «шын» немесе «жалған» екенін көрсетіңіз. Егер тұжырым дұрыс болса, () егер бұрыс болған жағдайда () белгісін қойыңыз.
   

№	Тұжырым	Шын ()/ Жалған ()
1	Гиббс энергиясының өзгерісі процестің өздігінен жүру- жүрмеу мүмкіндігін анықтайды
2	Өздігінен жүретін процестер үшін Гиббс энергиясының мәні теріс болады
3	ΔH∘ − жүйедегі стандартты энтропияның өзгерісі
4	ΔS∘ − жүйедегі стандартты энтальпияның өзгерісі
5	ΔG∘ − жүйедегі бос энергияның стандартты (Гиббс) өзгерісі
6	Егер жүйе мен қоршаған ортадағы жалпы энтропия өзгерісі оң болса, химиялық және физикалық процестер спонтанды жүреді

(b) 25°C-та су буының конденсациялануындағы бос энергия өзгерісін есептеп, мәтінді аяқтаңыз. Барлық көрсеткіштерді ең жақын бүтін санмен және кДж/моль арқылы

---

көрсетіңіз.

^Н2^О (г) → ^Н2^О (с)

ΔH⁰ = - 44 ^кДж

моль

Қосылыс	S0 (Дж ) 298 К моль
Н2О (с)	70
Н2О (г)	189

ΔG∘ =ΔH⁰−TΔS⁰





Су буының конденсациясы кезінде ретсіз қозғалыс Процесс спонтанды болып

табылады.

2. 
   (a) Энтальпия мен энтропия өзгерісі мен реакцияның жүру жағдайына байланысты тұжырымдарды сәйкестендіріңіз.
   

Энтальпия мен энтропия өзгерісі		Реакция энтропиясына байланысты тұжырым
A	ΔH° < 0, ΔS°<0	1	Реакция кез келген температурада спонтанды бола бермейді. Кері реакция спонтанды болады.
B	ΔH° < 0, ΔS°>0	2	Реакция кез келген температурада спонтанды. Кері реакция спонтанды емес.
C	ΔH°> 0, ΔS°>0	3	Реакция төмен температурада спонтанды болады. Жоғары температурада кері реакция спонтанды болуы мүмкін.
D	ΔH°>0, ΔS°<0	4	Реакция жоғары температурада спонтанды болуы мүмкін. Төмен температурада кері реакция спонтанды түрде өтеді.

---