Файл: Асхат лімов интербелсенді дістерді жоАРы оу орындарында олдану оу ралы Алматы.doc

АСХАТ ӘЛІМОВ

ИНТЕРБЕЛСЕНДІ ӘДІСТЕРДІ

ЖОҒАРЫ ОҚУ ОРЫНДАРЫНДА

ҚОЛДАНУ

Білім беру және ақпараттық инновациялық технологиялардың

ғылыми-зерттеу орталығы

Ө.А.Жолдасбеков атындағы экономика және құқық академиясы

АСХАТ ӘЛІМОВ

ИНТЕРБЕЛСЕНДІ ӘДІСТЕРДІ

ЖОҒАРҒЫ ОҚУ ОРЫНДАРЫНДА

ҚОЛДАНУ


Оқу құралы

Алматы

2009
Баспаға Ө.А.Жолдасбеков атындағы экономика және құқық академиясы Ғылыми кеңесінің ұйғарымы (26 наурыз, 2009 жыл, № 5 хаттама) және Білім беру және ақпараттық инновациялық технологиялардың ғылыми-зерттеу орталығы жиналысының шешімі (28 наурыз, 2009 жыл, №3 хаттама) бойынша ұсынылды.
ББК 74.00

М 63
Әлімов Асхат.

Интербелсенді әдістерді жоғары оқу орындарында қолдану. Оқу құралы. – Алматы: _______________________ баспасы, 2009. - 263 бет.
ISBN 9965-9805-7-8
Пікір жазғандар:

философия ғылымдарының докторы, профессор Қасабек Аманжол

педагогика ғылымдарының кандидаты, доцент Аңсабаев Дүйсен

Оқу құралы жоғары мектеп жүйесінде кредиттік оқу жағдайында интербелсенді (интерактивті) әдістер мен тәсілдерді оқу процесінде қолдану мәселесін қарастырады.

Құралда интербелсенді оқу мен оқытудың философиялық және методологиялық негіздемесі келтіріліп, көптеген интербелсенді әдістер (интербелсенді лекциялар мен семинарлар, пікірталастар, сase-study, рөлдік және іскерлік ойындар, тренингтер) практикалық тұрғыдан сипатталып, студенттердің білімін бағалаудың әртүрлі тәсілдері ұсынылады (жазба жұмыстары, портфолио, рубрикалар, өзін-өзі бағалау, тестер).

Оқу құралы жоғары оқу орындарының оқытушылары мен студенттеріне арналған.

ББК 74.00

Білім беру және ақпараттық инновациялық

технологиялардың ғылыми-зерттеу орталығы

Ө.А.Жолдасбеков атындағы

экономика және құқық академиясы


__________________________ баспасы, 2009

Мәтін және көркем безендірілуі

МАЗМҰНЫ

Кіріспе........................................................................................................................................... 3

---

І. Постиндустриалды дәуірдің білім жүйесі туралы ұстанымдары................................. Х

1. Білімге деген жаңа көзқарастар мен түсініктер ............ ..................................................... Х

1.1 Білім «беру» ме, «алу» ма? ............................................................................................ Х

1.2 Оқудың/оқытудың негізгі мәселелері ............................................................................ Х

1.3 «Білім» түсінігінің негізгі проблемалары мен стереотиптері .................................... Х

Лирикалық шегініс. Үйренушілердің өз біліміне деген жауапкершілігі ..................Х

1.4 Не нәрсеге үйрену/үйрету керек?.................................................................................... Х

1.5 Әлеуметтiк тәжiрибе арқылы үйрену/үйрету................................................................. Х

Қосымша. В.Губин. Білім алу еске түсіру ретінде ..................................................... Х

2. Білім түрлері: репродуктивтік және конструктивтік .......................................................... Х

Қосымша. Т.Лешкевич. Білім түрлері ......................................................................... Х

ІІ. Интербелсенді әдістеменің теориялық және методологиялық негіздемесі............... Х

1. Болонья процесінің негізгі идеялары туралы...................................................................... Х

2. «Интербелсенді оқу/оқыту» дегеніміз не?.......................................................................... Х

2.1 «Интербелсенді әдістеме» - өзара әрекеттесу, әрекет арқылы үйрену/үйрету....... Х

2.2 Интербелсенді оқу/оқыту бірлескен әрекеттерге негізделеді .................................. Х

2.3 Ұстаздың өзгертілген қызметі...................................................................................... Х

Қосымша.................................................................................................................................. Х

М.Тален. Педагогикалық қарым-қатынас стилдері ...................................................... Х

Ұстаз шебер ретінде ......................................................................................................... Х

К. ван Парререн. Инновациялық технологиялардың негізгі қағидалары...................... Х

Чарлз Темпл. Жоғарғы мектепте оқытудың белсенді түрлерін қолданудың

дәлелдері................................................................................................................................. Х

М.Құрманов. Интербелсенді технологиялардың тізімі............................................... Х

---

Дәстүрлі оқыту мен интербелсенді оқудың айырмашылықтары................................Х

3. Диалогты философиялық тұрғыдан негіздеу........................................................................ Х

3.1 Антроптық және біліми дағдарыс туралы ..................................................................... Х

3.2 Диалог – адамгершілікті иемденудің негізгі құралы..................................................... Х

3.3 Диалог – адам өмірінің мәні мен мақсаты ..................................................................... Х

3.4 Диалогтың ерекшеліктері ................................................................................................ Х

3.5 Диалог арқылы оқыту және ұстаздардың ынтасы ....................................................... Х

ІІІ. Интербелсенді оқуды жүзеге асырудың негізгі шарттары мен ережелері............... Х

1. Интербелсенді оқудың шарттары .......................................................................................... Х

1.1 Жағымды психологиялық орта орнату.......................................................................... Х

1.2 Мотивация тудыру немесе қызығушылықты ояту........................................................ Х

Қосымша. Мотивацияның ережелері ..............................................................................Х

Қызығушылықты тудырудың кейбір тәсілдері ...........................................Х

1.3 Сәттілікке бағытталу........................................................................................................ Х

Қосымша. Сәттілікке жетудің кейбір кеңестері......................................................... Х

1.4 Бірлескен топтық жұмыс.................................................................................................. Х

Қосымша. Бірлескен оқудың элементтері .......................................................................Х

2. Интербелсенді оқуды ұйымдастыру ережелері ................................................................... Х

2.1 Ойсергектер...................................................................................................................... Х

2.2 Топтарға бөліну................................................................................................................. Х

ІV. Интербелсенді оқуда/оқытуда оқу мақсаттарын айқындау мәселесі. Блум таксономиясының танымдық деңгейлері ........................................................................... Х

Қосымша. Б.Блум таксономиясының деңгейлері бойынша сұрақтар мен тапсырмалар үлгілері ........................................................................................................................................ Х

Блум таксономиясы аффективтік (эмоционалды-құндылықтық) салада ................... Х

V. Бағалау.................................................................................................................................... Х

---

1. Жоғары оқу орындарында бағалау мәселесі туралы ........................................................ Х

1.1 Оқу сапасы және студенттердің білімін бағалау ........................................................ Х

1.2 Бағалаудың мағыналары туралы ................................................................................. Х

Қосымша. «Бағалаудың алты қағидасы» .................................................................... Х

2. Бағалау тәсілдері.................................................................................................................... Х

2.1 Тестілеу ............................................................................................................................ Х

Қосымша. PISA тестері туралы .................................................................................. Х

2.2 Бақылау ........................................................................................................................... Х

2.3 Есеп беру .......................................................................................................................... Х

2.4 Сауалнама ........................................................................................................................ Х

2.5 Интервью.......................................................................................................................... Х

2.6 Рубрика ............................................................................................................................ Х

2.7 Портфолио ....................................................................................................................... Х

2.8 Өзін-өзі бағалау ............................................................................................................... Х

2.9 Жазу жұмыстарының үлгілері ....................................................................................... Х

Лирикалық шегіністер. Жазу туралы эссе .................................................................... Х

Жоба туралы эссе .................................................................... Х

VІ. Интербелсенді сабақтың құрылымы ............................................................................. Х

1. Неліктен сабақ үш кезеңнен тұрады? ................................................................................Х

Лирикалық шегініс. Дәстүрлі сабақ барысы .................................................................. Х

2. Сабақтың үш кезеңдік құрылымы жаңашыл оқу жобаларында...................................... Х

3. Интербелсенді лекция ........... ............................................................................................ Х

3.1 Интербелсенді лекцияның түрлері .............................................................................. Х

3.2 Интербелсенді лекцияның құрылымы......................................................................... Х

4. Семинар сабағы ......................... ............................................................................................ Х

4.1 Семинар сабағы құрылымының үлгісі ....................................................................... Х

5. Практикалық сабақ ................... ............................................................................................ Х

---

5.1 Практикалық сабақта компьютерді қолдану.............................................................. Х

5.2 Практикалық сабақ құрылымының үлгісі.................................................................. Х

6. Өздік жұмыс ........................... ............................................................................................ Х

7. Жоғарғы оқу орындарында әр сабақта қолдануға тиімді интербелсенді тәсілдер ...... Х

VІІ. Интербелсенді әдістердің түрлері .................................................................................. Х

1. Пікірталас................... ................ ............................................................................................ Х

1.1 Пікірталастың ережелері .................................................................................................. Х

1.2 Пікірталаста назар аударатын маңызды мәселелер........................................................ Х

1.3 Пікірталас тәсілдері .......................................................................................................... Х

2. Ойындар .................... ................. ............................................................................................ Х

2.1 Рөлдік ойындар ................................................................................................................. Х

2.2 Іскерлік оқу ойындары ..................................................................................................... Х

2.3 Өндірістік ойындар ........................................................................................................... Х

2.4 Имитациялық ойындар ..................................................................................................... Х

3. Сase-study .................................... ........................................................................................... Х

4. Тренингтер .............................................................................................................................. Х

5. Оқытудың компьютерлік технологиялары .......................................................................... Х

Қолданылған әдебиет тізімі .................................................................................................... Х

Кіріспе
Президент Нұрсұлтан Назарбаев 2006 жылы мамыр айының 26 жұлдызында Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінде оқыған «Инновациялар мен оқу-білімді жетілдіру арқылы білім экономикасына» атты лекциясында былай деп айтқан еді: «Жеке тұлғаны функционалдық әзірлеу тұжырымдамасынан жеке тұлғаны дамыту тұжырымдамасына көшу жүріп жатыр.Жаңа тұжырымдама білім берудің дара­лық сипатын көздейді, ол әрбір нақты адамның мүмкіндіктерін және оның өзін-өзі іске асыруы мен өзін-өзі дамытуға қабілеттілігін ескеруге мүмкіндік береді». Мұндай философиялық ұстаным бүгінгі күні бүкіл әлемде жүріп жатқан жоғары мектеп реформасының негізін құрайды.

Еліміздің жоғары мектеп жүйесі Болонья процесінің идеяларын толық қабылдап, өзінің мазмұнын осы үрдіспен байланыстыруы жоғары оқу орындарының жұмысына елеулі өзгерістер енгізуді талап етеді. Болонья процесінің басты идеясы – оқу нәтижелерін жоспарлау, яғни мұнда оқу нәтижелері жоғары мектептің негізгі қызметі (функциясы) болып танылады (Болонский процесс, 2007, 10. –

---