Файл: 1 Кен орындарыны кенгеологиялы жне кентехникалы.docx

Мазмұны
Кіріспе...............................................................................................................................4

Курстық жобаның орындалуын ұйымдастыру..............................................................4

Курстық жобаның мазмұны............................................................................................4

Курстық жобаны орындауға арналған әдістемелік нұсқаулар....................................6

1 Кен орындарының кен-геологиялық және кентехникалық

жағдайларын талдау........................................................................................................6

2 Шақтының қуаты. Жұмыс істеу тәртібі...........................................................7

3 Тазартпа қазуды және кенжар жүктемесін механикаландыру.......................8

4 Шақты алабын даярлау тәсілі және көмір тақталарын қазу жүйесі............11

5 Тақталардың кезектік қазымдалуын топтастыру және тақталар

жүктемесін анықтау.......................................................................................................13

6 Шақты алабын ашу...........................................................................................14

1- қосымша. Құндық шамашарттар..............................................................................23

Қорытынды.....................................................................................................................27

Әдебиеттер тізімі............................................................................................................28

БАСТАПҚЫ МӘЛІМЕТТЕР
19 нұсқа

Жоғарғы тақтаның қуаты, m1	3,7
Ортаңғы тақтаның қуаты, m2	2,0
Төменгі тақтаның қуаты, m3	1,9
Тақтаның құламасы, α	10
Тақталардың аралық қашықтығы. M12	55
Тақталардың аралық қашықтығы, M23	65
Көмір тығыздығы, т/м³	1,42
Қатысты газбөлгіштік, м³/т	18
Судың жиналымы, м³ /сағ	170
Үйінді жыныстың қалындығы, м	60
Шақты алабының өлшемі LxH,м	6600х2000

EDW – 230 - 2L – 2W (Германия) комбайнының сипаттамасы

---

Комбайнның бұл түрі қуаты 1,6-4,5 арасында болатын және құлау бұрышы 35°-қа дейінгі кен қабаттарында пайдаланылады.

Комбайнда (сурет) кесетін электроқозғалтқышты дискілер орнатылған. Роликті тұтқаларды реттеу үшін гидравикалық ұялар раманың төменгі жағында орналасқан.

EDW – 230 – 2L – 2W (Германия) комабайнының техникалық сипаттамалары:

Атқарушы орган:

Биіктік шегі

Конвейердің тірек беті, мм.............................................................1600-4000

типі....................................................................................................бұрандалы

саны, дана.........................................................................................................2

кескіш диаметрі, мм.........................................................................1500; 2000

басып алу ені, мм................................................................................750-1000

айналу жиілігі, мин 1............................................................................25,30,37

Беріліс механизмі:

типі......................................................................................................Электрлік

саны, дана..........................................................................................................2

максималды жылдамдық, м/мин....................................................................7,1

максималды ауырлық күші, кН.....................................................................550

Электрқозғалтқыш жетегінің берілісі:

саны, дана..........................................................................................................2

қуаты, кВт........................................................................................................23

Кесудің электроқозғалтқыш жетегі:

саны, дана...............................................................................................................2

қуаты, кВт...........................................................................................................230

кернеуі, В..........................................................................................................1000

Комбайнның негізгі өлшемдері, мм:

Айналмалы тұтқа ұзындығы...................................................................1635;1714

Айналмалы тұтқаның бекіту осінің ұзындығы................................................5440

Комбайн массасы, кг......................................................................................35000

Комбайн корпусының рамасына электроблок, сорғы станциясы, қоректендіру блогы және екі механизмнің берілген электр жетектері орнатылып, бекітіледі. Жетек механизмдерінің берілісі асинхронды электр қозғалтқыштары арқылы жүзеге асырылады,ал бірқалыпты реттелген жылдамдықтың берілуін электромагниттік муфталар қамтамасыз етеді. Рамада бекітілген тораптар арнайы гидродомкраттар көмегімен бір блокқа тартылады. Бұрылыс сабын реттеуге арналған гидродомкраттар раманың төменгі жағында орналасады. Комбайн айналмалы тұтқалардағы гидравликалық қозғалтқыштардан шығатын айналмалы жүктеме панелімен жабдықталған. Үлкен кесектерді жою үшін ұнтақты қондырғы орнатуға болады. Корпуста құлау қаупі бар бөлшектерді қорғағыш орнатылған. Комбайн корпусы конвейер үстінде орналасады. Комбайнды жылжыту тізбектерсіз қоректендіру жүйесімен жүзеге асырылады. Комбайнды қолдан және қашықтықтан басқаруға болады.

---

Комбайн екі жақты немесе бір жақты схемамен жұмыс істей алады, сонымен қатар механикаландырылған тіреуіш пен қырғыш транспортерімен бірге жұмыс істей алады.

Өндіруші – Германия.

2.Кузбасс 500(Ресей)

Комбайн тазалау "Кузбасс 500"

"Кузбасс 500" жиналмалы жиналмалы комбайны газ және көмір шаңы бойынша қауіпті шахталардағы қыртыстың алынатын қуатынан жиынтық қуаты 12% дейін, қуаты 1,6-дан 4,0 м-ге дейін қуыс және қуыс-көлбеу қабаттардың тазалау забойларында көмірді механикалық қазуға арналған.

Тазарту комбайны гидромоторлардан тиеу қалқандарының жетектері бар бұрылмалы редукторлармен, шекті моменттің муфталары бар беру жетектерімен, берілген жылдамдықты ұстап тұруды қамтамасыз ететін автоматтандырылған басқару жүйесімен және жүктемені рұқсат етілгеннен жоғары арттыру кезінде комбайнның автоматты түрде төмендеуін немесе өшірілуін қамтамасыз ететін автоматты басқару жүйесімен жабдықталған. Басқару жүйесі комбайнның жұмысын диагностикалауды қамтамасыз етеді және жергілікті немесе қашықтықтан (радио) басқару режимінде жұмыс істейді.

Қабаттың алынатын қуаты, м

төмен нұсқасы ...... 1,6-дан 3,2-ге дейін

орташа нұсқасы ...... 1,8-ден 4,0-ге дейін

Қабаттың құлау бұрышы, град. жезөкше бойынша..... 30-ға дейін

көтеріліс және құлдырау бойынша..... 10-ға дейін
Көмірдің кесу кедергісі, кН / м.... 360-ға дейін

Тазарту комбайнының электр қозғалтқыштарының жиынтық қуаты, кВт...

605 (250 х 2+45 х 2+15) немесе 505 (200 х 2+45 х 2+15))

Шнектің диаметрі, м.... 1,4; 1,6; 1,8; 2,0

Басып алу ені, м.... 0,63; 0,8

Өнімділігі, т / мин... 16-ға дейін

Жұмыс кернеуі, В.... 1140

Шаңмен күрес құралдары.... жоғары қысымды суару

Беру механизмі... электр тізбексіз

Беру жетегінің номиналды қуаты, кВт... 45 х 2

Максималды беру жылдамдығы, м / мин... 9,5 дейін

Тарту күші, кН.... 450

Қашықтықтан радиобасқару диапазоны, м... 15 мин

Тағайындалған (толық) ресурс, млн. Т.... 5

Салмағы, т.... 32 т

Кіріспе

Қазіргі кезде қазақ жерінде тас көмір мен қоңыр көмір, жаңғыш тақталардың 10 ошағы, 165 кені, 102 жерде белгісі бар. «Хоппер» әлемдегі ең терең кеніш емес, алайда, бұл чемпионатқа нақты үміткер. Бүгінгі таңда бұл алаң екінші орынға ие. Оның тереңдігі Жердің ішкі бөлігіне - 3777 метр. Мұнда олар алтын өндіреді. Кен орны Оңтүстік Африкадағы Йоханнесбург қаласының маңында орналасқан. Ол танымал «Тау-Тонға» жақын орналасқан. Мұнда қымбат металдардың депозиттері де жақсы. Мұндағы оқиғалар өте перспективалы, өйткені сіз әлі де жер бетіне терең ене аласыз. Бұл шахта AngloGold Ашантиге де тиесілі. Мұндағы жұмыс жағдайлары өте қиын, жағдай жылу мен шабуылдардың және жарылыстың үнемі қаупінің артуымен байланысты. Жазатайым оқиғалар жиі кездеседі.Өте қызықты факт «Mpong» шахтасымен байланысты. Онда 2002 жылы тек қана оқшауланған, бірақ бұрын белгісіз бактериялар - экстремалдылар табылған. Бұл микроорганизм оның өмірлік белсенділігін тек көптеген радиоактивті рудалар есебінен жүзеге асырады. Бұл ашылу бүкіл әлем бойынша өте қызықты микробиологтар.

---

Ең терең көмір шахтасы Украинада. Оның тереңдігі 1,5 километрге жуық. Шахтерская шахтасы Донецк облысында орналасқан. Қалада «Шахтерск» деп аталатын «сөйлейтін». Ол 1986 жылы пайдалануға берілді. Бұл КСРО-да, ең алдымен, көмір өндіруге арналған әлемдегі ең терең кеніш. Украинаның оңтүстік-шығысында Донецк аймағында көмір бассейні де бар. Ол басқа да ірі кеніштерге тереңірек түседі. Бажанов, олар. Скочинский және Прогресс. Бірақ бұған қарамастан, кен орны ең үлкен болып табылады. Ал Ресейге қатысты оның аумағында терең мины бар ма? Сөз жоқ! Воркутадан 11 шақырым жерде көмір қоры бар. Мұнда Ресейдегі ең терең кен орны орналасқан - Комсомольская. Көмір шығарады. Оның тереңдігі 1100-1200 метрге дейін, ол 1977 жылы ашылды. Содан бері мұнда мыңдаған адамдар жұмыс істейді. Жұмыс шарттары, әрине, күрделі. Бірақ кокстелетін көмір өте жоғары бағаланады және ең жақсы сапа болып саналады. Ресейлік ғалымдар 2018-ке дейін жеткізілімдер жеткілікті екенін есептеді.«Комсомольская», әрине, әлемдегі ең терең кеніш емес. Ресей көмір кен орындарына бай. Әсіресе Кузбасты танымал. Бұл ең алдымен Кемерово аймағында орналасқан Распадский шахтасы. Бұл оның украиналық «әріптестерінен» кем түспейді, бірақ бұл, ең алдымен, ең терең көмір кен орындарының бірі. Ол 1973 жылы ашылды. Мұнда көмірдің жалпы көлемінің 10% -ы өндіріледі.Өкінішке орай, бұл трагедия деп аталады. 2010 мамырында 91 шахтерін қаза тапты. Қазақстанда тас және қоңыр көмірдің мол қорлары бар.Республикада 200-ге жуық көмір кен орыны барланған. Қазақстан көмірінің жалпы геологиялық қоры 164,4 млрд. тонна шамасында бағаланады, оның ішінде: тас көмір 17,6 млрд. тонна, қоңыр көмір 92,8 млрд. тонна. Барланған қорлар 60 млрд. тонна шамасында, баланстан тыс қорлар 19,3 млрд. тонна. ОрталықҚазақстанда орналасқан(Қарағанды, Екібастұз ,Майкөбен). Ірі кен орындары – Шұбаркөл  (қоры 2,2 млрд. тонна), Борлы (0,5 млрд. тонна), Самара(1,3 млрд. тонна), сондай-ақ, Теңіз-Қоржынкөл көмір алабы (шамамен 2,7 млрд. тонна). Торғай  энергетикалық қоңыр көмір алабының қоры 52 млрд. тонна, оның барланғаны 7 млрд. тонна. Оңтүстік Қазақстанда Іле және Төменгі Іле қоңыр көмір алаптары орналасқан. 

1 .Кен орындарының кен-геологиялық және кентехникалық жағдайларын талдау

---

Бөлімде шақты алабы тектоникасының қысқаша сипаттамасы, тақталардың құрылымы мен жатыс элементтері, сугеологиясы, газдылығы, лақтырыс қауіптілігі, шақты алабының өлшемдері мен шекарасы жөнінде мәліметтер келтіріледі.

Кен-геологиялық жөнінде мәліметтер кесте түрінде келтіріледі:

- көмір тақталарының сипаттамасы (1- кесте)

1 – кесте - Көмір тақталарының сипаттамасы

Тақтаның индексі	Тақтаның орташадинамикалық қуаты, м	Көмірдің тығыздылығы, т/м3	Тақтаның өнімділігі, т/м2	Үстіңгі тақтаға дейінгі ара қашықтық, м
m1 m2 m3	3,7 2,0 1,9	1,42 1,42 1,42	5,254 2,84 2,698	65 80

мұндағы n - тақталардың саны.

Шақты алабындағы әрбір тақта бойынша баланстық қор Q_Бi төменгі формуламен есептелінеді:

Q_Бi = LHmγ, млн.т

Q_Бi =6600·2000·1,42·3,7= 69,352 млн.т

Q_Бi = 6600·2000·1,42·2,0= 37,488 млн.т

Q_Бi = 6600·2000·1,42·1,9= 35,613 млн.т

2 – кесте - Шақты алабының баланстық қоры, өнеркәсіптік қорларды және жоғалымдарды дәлелдеу

Тақтаның индексі	Баланс-тық қорлар, млн.т	Жоспарлық жоғалым, млн.т			Барлық жоғалым, млн.т	Өнеркәсіп-тік қорлар, млн.т
		cақтау кен- діңгектерінде	кен-геологиялық жағдай бойынша	тұтыным- дық
m1 m2 m3	69,352 37,488 35,613	3.467 1.874 1.780	4.85 2.62 2.49	5.54 2.99 2.84	5.548 2.999 2.849	13.870 74.976 71.227
Барлығы: млн.т (%)	142.453 100%	7.211 5%	9.36 7%	11.37 8%	11.396 20%	160.073 80%

---