ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 12.12.2023
Просмотров: 104
Скачиваний: 1
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
Шақты алабының жалпы баланстық қоры қазымдауға қабылданған барлық тақталардың баланстық қорларының қосындысы ретінде анықталынады.
Өнеркәсіптік қорлар баланстық қорлардан жоспарлық жоғалымды алу арқылы анықталынады. Өнеркәсіптік қорлар келесідей қабылданады (баланстық қорлардан %):
- тұтынымдық жоғалымдар (6 - 8 %);
- жалпышақтылық – сақтау кендіңгектеріндегі жоғалымдар (5 - 9 %);
- кен-геологиялық, яғни кен-геологиялық бұзылыстармен байланысты (5 - 9 %).
Жалпы жоғалым 20% көп емес болуы қажет.
Жоғалым мен өнеркәсіптік қорлар тақталардың әрбіреуі бойынша есептелінеді, яғни қарастырылатын шақты алабы шегіндегі қазуға қабылданған тақта бойыншa.
. 2 Шақтының қуаты. Жұмыс істеу тәртібі
Шақтының қуатын негіздеу кезінде келесі қағидаға нұсқаулық жасау қажет:
- шақтының қуаты 1,5 млн. т / жылына кем емес болуы қажет және типтікке тең болуы керек (3 - кесте):
3 – кесте - Көмір шақтыларының типтік қуаты
| Шақтының тәуліктік қуаты, т | 6000 |
| Шақтының жылдық қуаты, млн.т | |
- шақтының қызмет ету мерзімі 50-60 жылдан кем емес болуы қажет.
Шақтының қалыпты қызмет ету мерзімі (ТН, жыл) және шақтының жылдық өндірістік қуаты (АГ, млн.т/жылына) төменгі көрсетумен байланысты:
ТH =
= жыл (1) мұндағы QП – шақты алабының өнеркәсіптік қоры, млн.т.
Шақтының толық қызмет ету мерзімі (Тп, жыл) төменгі формула бойынша анықталады:
, жыл, (2)ТП= + 3.94 = 82 жыл
мұндағы tРЗ – шақтының өндірістік қуатын игеруге және қазылымға бұрылуға қажетті уақыт келесі формула бойынша анықталады:
, жыл. (3)tP3 = 1.6+ 1.3· = 3.94 жыл
tРЗмәні бүтінге дейін дөңгелектенеді.
Қуатты анықтау үшін 4-кесте құрастырылады. 4-кестеден шақтының толық қызмет ету мерзіміне сәйкес келетін және 50...60 жыл аймағын құрайтын қуат қабылданады.
4 – кесте - Шақтының қуатын негіздеу
| АГ, млн.т/жылына | |
| , жыл | |
| , жыл | |
| , жыл | |
Шақтының жұмыс істеу тәртібі заң жобасы актілеріне және күші бар нормаларға сәйкес қабылданады. Жобалау кезінде шақты үшін жылына 300 жұмыс күн қабылданады. Жоғары категориялы шақтыларда жұмыс ауысымының ұзақтығы жерасты жұмысшылары үшін 6 сағат, ал жер бетінде істейтін жұмысшылар үшін – 8 сағат.
3 Тазартпа қазу мен кенжар жүктемесін механикаландыру
Тазартпа қазуды механикаландыру тәсілін таңдау және тақталар бойынша тазартпа кенжар жүктемесін есептеу.
Тазартпа жұмыстарының технологиясын таңдау кезінде тазартпа кенжарда кешендік механикаландыру мен автоматизациялау жұмыстарын, еңбекті қауіпсіздендіретін және жоғары техника- экономикалық көрсеткіштерді қамтамасыздандыратын жабдықтардың прогессивті түрлері қарастырылады. Тау қысымын басқару тәсілдері дәлелденеді.
Механикалы жиынтықты таңдау тақтаның құлау бұрышы мен қуаты бойынша сұрыпталады. Комбайнның жұмыс істеу схемасын таңдау кентехникалық жағдайды талдаумен негізделеді.
Комбайнның қайтымды жұмыс істеу схемасы қуаттылығы 2,5 м- ге дейінгі тақталарда қолданылады. Жоғарғы қуатты тақталарда бір жақты немесе кемерлеп алуды қолдаған жөн.
5-кесте - Механикаланған жиынтықтарды таңда
| Тіреудің түрлері | Тақтаның алу қуаты, м | Ауаның еркін өтуі үшін лаваның көлденең қимасының ауданы, м2 |
| Политех ( Польша) | | S = 2,1*m-0,6 |
Әрбір жиынтық үшін белгілі бір алым машинасы қарастырылады (6-кесте). Алайда тіреулер мен науалардың конструкциялары комбайндардың бірнеше түрлерін қолдануға рұқсат етеді. Сондықтан нақтылы кен-геологиялық жағдай үшін алым машинасын таңдау көмір тақтасының алу қуатын, құлама бұрышын және кесуге қарсылығын талдау негізінде жүзеге асырылады.
Комбайнның жұмыс істеу схемасын таңдау кентехникалық жағдайды талдаумен негізделеді. Комбайнның челнокты жұмыс істеу схемасы қуаттылығы 2,7 м-ге дейінгі тақталарда қабылданады. Жоғарғы қуатты тақталарда кемерлеп алуды қолданған жөн (әуелі жоғарғы, ал қайтарым жүріс кезінде-төменгі кемерді). Көмірдің айтарлықтай сығылмасы байқалған жағдайда қайтарым жүріс кезінде табанды тазалаумен істейтін комбайнның бір бағытты жұмыс схемасын қолдану қажет.
6-кесте - Алым машиналарын таңдау
| Комбайннің түрі | Тақтаның алу қуаты, м | Комбайнның қазып алу ені, м | Комбайнның жылжу жылдамдығы , м/мин |
| 1 | 2 | 3 | 4 |
| EDW – 230 -2L – 2W Кузбасс500 | 1,6...3,7 1,6....4,0 | 0,8 0,63-0,8 | 10.5 9.5 |
Комбайнның жұмыс істеу схемасын таңдау кентехникалық жағдайды талдаумен негізделеді. Комбайнның челнокты жұмыс істеу схемасы қуаттылығы 2,7 м-ге дейінгі тақталарда қабылданады.
Жоғарғы қуатты тақталарда кемерлеп алуды қолданған жөн (әуелі жоғарғы, ал қайтарым жүріс кезінде-төменгі кемерді). Көмірдің айтарлықтай сығылмасы байқалған жағдайда қайтарым жүріс кезінде табанды тазалаумен істейтін комбайнның бір бағытты жұмыс схемасын қолдану қажет.
Таңдалған комбайнды ескере ала тазартпа кенжардың техникалық жүктемесі (AТ) келесі формула бойынша анықталады:
AТ = n(T - tПЗ)mrγvkCP kM, т/тәулігіне (4)
АТ = 3(360 – 15)·2.0·0.8·1.42·8.4·1·0.4=7901 т/тәулігіне
АT = 3(360 – 15)·1.9·0.8·1.42·8.4·1·0.4= 7506 т/тәулігіне
2.Кузбасс500 АТ = 3(360 – 15)·3.7·0.8·1.42·4,5·1·0.4=7830т/тәулігіне
мұндағы n – қазымдау бойынша тәуліктегі жұмыс ауысымдарының саны, n = 3, ал күрделі техника мен жоғары өнімділік үшін n = 2 мүмкін;
Т – жұмыс ауысымының ұзақтығы, мин;
tПЗ – даярлау-аяқтау операцияларының ұзақтығы, мин; tПЗ = 15 мин;
m – тақтаның алу қуаты, м;
r – комбайнның бойлап алу тереңдігі (цикл тереңдігі). Комбайнның техникалық сипаттамасынан қабылданады (6-кесте), м;
γ – көмірдің тығыздығы, т/м3;
v – тазартпа комбайнның жылжу жылдамдығы, v = (0,75..0,80) vT, м/мин;
vT – комбайнның жылжу жылдамдығының техникалық мүмкіндігі. комбайнның техникалық сипаттамасынан қабылданады (6-кесте);
kCP – комбайнның жұмыс істеу схемасын ескеруші коэффициент: челнокты жұмыс істеу схемасы кезінде kCP = 1,0, бір бағытты және кертпешті схемалар кезінде kCP = 0,8;
kM – машиналық уақыттың коэффициенті, kM = 0,4..0,45.
Желдетпелеу жағдайы бойынша тазартпа кенжар жүктемесін есептеу келесі формула бойынша анықталады:
, т/тәулігіне (5)АП =
=5506.56 т/тәулігінеАП =
= 2764,8 т/тәулігінеАП =
= 2603,52 т/тәулігінеМұндағы: S= 2,1*m-0.6
S1 =2,1·3,7-0,6=7,17
S2 =2,1·2,0-0.6=4.12
S3 =2,1·1,9-0.6=3.39
мұндағы vВ – ҚЕ бойынша лавадағы ауаның ең жоғары жылжу жылдамдығы,
vВ = 4 м/сек;
s – ауа ағысына арналған қазбаның өту қимасы. Механикаландырылған бекітпенің техникалық сипаттамасы бойынша қабылданады (5-кесте), м2;
d – ҚЕ бойынша ластанған ауа ағысындағы метанның рұқсат етілген концентрациясы, d = 1%;
kВП – қазба бекітпесі артындағы кен алынған кеңістік бойынша ауа бөлігінің жылжуын ескеретін коэффициент, kВП = 1,2...1,3;
qЛ – ластанған ауаның ағысына лавадан метанның бөлініп шығуы, м3/т,
qЛ = (0.3…0.4) qШ, (6)
qШ – шақтының метандылығы, т/м3.
Екі есептелінген мәннен кенжардың ақтық жүктемесі ретінде ең азы қабылданады:
A = min{AT; AП}.
A = min {7506; 2603,52 }.
7-кесте
| Тақтаның индексі | Механикаландырылған жиынтық | Комбайн | Кенжар жүктемесі, т/тәулігіне |
| 1 | 2 | 3 | 4 |
| m | Политехник (Польша) | EDW – 230 -2L – 2W | 2603.52 |
4 Шақты алабын даярлау тәсілі және көмір тақталарын қазу жүйесі
Тақталардың біреуі бойынша қазу жүйесі мен шақты алабын даярлау тәсілін таңдау және дәлелдеу. Тақталарды қазу жүйесінің ( қазу алаптарының өлшемдері , лавалардың ұзындықтары, этаждардың, панельдердің және горизонттардың өлшемдері) және шақты алабын даярлаудың негізі шамашарттары.
Шақты алабының кен-геологиялық жағдайын талдау негізінде шақты алабын даярлаудың этаждық, панелдік немесе горизонттау тәсілін қолдану мүмкіндігі қарастырылады. Әр тәсілдің артықшылығы және кемістігі келтіріледі. Біржола ең қолайлы тәсіл таңдалады.
Шақты алабын горизонттап даярлау тәсілі өте газды, құлама бұрышы 120 дейін баратын, бүйір жыныстары өте сулы, ал геологиялық бұзылыстар бағыты құлама бағытына келетін көмір тақталарында қолданылады. Тақтаның құлама бұрышы 120 –тан артығырақ болған жағдайда этаждық немесе панелдік тәсіл қолданылады. Панелдік тәсілге ізет беріледі, егерде шақты алабының өлшемі жазылым бағыты бойынша 6 км –ден артығырақ болса. Бұл жағдайда алу алабының өлшемі қазымдау периодын қамтамасыз ететін өлшемге жуықтайды, яғни механикаландырылған жиынтықтардың жөндеусіз жұмыс істеу мерзіміне жақындау (1,5 жыл және бұдан көп). Шамалы өлшемді алу алаптары рациональды емес шығындарға еріксіз келтіреді (механикаландырылған жиынтықтарды құрастыру мен бөлшектеудің жиілігі). Сондай-ақ панелдік даярлау тәсілі тазартпа кенжарлар санын бір тақтада 8 дейін жеткізуге мүмкіншілік береді. Барлық басқа жағдайларда шақты алабын этаждық тәсілімен даярлау қолданылады.