ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 12.12.2023
Просмотров: 76
Скачиваний: 1
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
БАЯНДАМА
Тақырыбы: «Информатика сабағында көрнекі құралдарды қолдану әдістері»
МАЗМҰНЫ
I КІРІСПЕ...............................................................................................................3
II НЕГІЗГІ БӨЛІМ................................................................................................4
I - ТАРАУ КӨРНЕКІ ҚҰРАЛДАРЫНЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ СИПАТТАМАСЫ.................................................................................................4
-
Мектептегі көрнекті құралдар туралы жалпы түсінік................................8 -
Информатикада оқыту және көрнекті құралдарды қолдану жолдары.....15
II – ТАРАУ ИНФОРМАТИКА САБАҒЫНДА КӨРНЕКІ ҚҰРАЛДАРДЫ ПАЙДАЛАНУ МҮМКІНДІКТЕРІ...................................................................16
-
Көрнекі құралдардың түрлері мен ерекшеліктері......................................16 -
Информатика сабағында компьютер мен интерактивті тақтаны
қолдану...................................................................................................................24
ІІІ ҚОРЫТЫНДЫ...............................................................................................25
V ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ............................................27
VI ҚОСЫМША....................................................................................................28
КІРІСПЕ
Мақсаты –информатика сабағында көрнекіліктерді тиімді қолдану арқылы оқу үрдісін қызықты да тиімді етіп ұйымдастырудың жолдарын, әдіс – тәсілдерін анықтау.
Міндеттері:
-
Көрнекі құралдарды информатика сабақтарында көрнекілікті қолданудың педагогикалық негіздерін анықтау. -
Информатика сабағын танытуда және компьютерлік сауаттылықты оқытуда қолданылатын көрнекіліктерді жүйелеу. -
Информатика сабағын оқытуда сабақты көрнекті түрде өткізудің тиімді жолдарын іздестіру.
II НЕГІЗГІ БӨЛІМ
1.1 Мектептегі көрнекі құралдардың жалпы түсінігі
Көрнекілік оқытуда заттар мен құбылыстардың өзіне тән грамматикалық ұғымдарды сезім мүшелері арқылы көзбен көріп, қолмен ұстап, құлақпен естіп қабылдауға баулитын дидактикалық үрдіс. Көрнекілік үрдісі мұғалімнің шығармашылық ізденісі мен әдіснеме жаңалығына сергек қарап, оны сабақ барысында шебер пайдалана білуді талап етеді.
Көрнекілік әдістерін сабақ барысында қолдану мұғалім үшін өте тиімді. Себебі, мұғалімнің сабағын қызықты әрі керемет өтуіне септігін тигізеді.Сонымен қатар көрнекілік заттарын қолдану арқылы оқушының да қызығушылығын ашуға болады. Сондықтан көрнекілік әдістерін сабақ барысында дұрыс қолдану оқушының оқу материалын дұрыс меңгеруіне, сабақ бойынша щз білімін одан сайын кеңейтуге мүмкіндік береді.
Бұл мақсатта жету оқыту үрдісінің алдына жаңа маңызды талаптар қояды. Әлеуметтік саяси реформалардың әлемдік тәжірбиесі көрсеткендей,қоғамдық өзгерістер кезіндегі мемлекеттік білім беру саясатында оқушылардың білім сапасын арттыру мәселесі басты орынға ие болып отыр.
Біз көрнекіліктердің бірнеше сипаттамасын ажыратып көреміз: біріншіден: көрнекілік – бұл оқу материалы мазмұнының оқу жағдаяттарында көрініс табу құралы, яғни ол пәндік білімдердегі қолдаудағы іс-әрекеттер моделі; екіншіден көрнекілік – бұл оқу әрекетінің мазмұны, яғни ол оқу жағдаяттарын шешу моделі, үшіншіден, көрнекілік – бұл оқу материалын меңгеру құралы, яғни ол пәндік білімдердің оқушының жеке жетістігініе қту моделі болып табылады. Қарастырылып отырған мәселенің бұдан сипаттамасы «көрнекілік» ұғымына мынадай түсіндірме беруге мүмкіндік жасайды: көрнекілік – бұл оқушыға оқу іс – әрекетінің алуан үрін орындауға, сондай – ақ олардың оқу материалын игеруін ұйымдастыруға бағытталған оқу құралы (1.1 – сурет).
Әл – Фараби, Я.А.Коменский, И.Г.Пестолоции, Ж.Ж.Руссо, А.Дистерверг, Ы.Алтынсарин, К.Д.Ушинский, т.б оқу құралы оқушылардың ақыл-ой қабілеттерін, дербестігін танытуға көңіл бөлу керектігін айтқан болса, оқыту үрдісінің ерекшеліктері мен ұстанымдары, оқыту әдістері мен құралдары туралы М.А.Данилов, Б.Н.Есипов, М.Н.Скаткин, Н.Е.Лернер, Р.Г.Лемберг, Ю.К.Бабанский, В. Оконь, М. Жұмабаев, Ж. Аймауытов, А. Клинберг, Н.Марев, С.Н.Архангельский, Н.Д.Хмель , т.б өз еңбектерінде талқылаған.
Л.С.Выготский «Мектепте оқуға даярлау балалардың алған ілім, дағды біліктерінің ауқымынан зор, ақыл - ой үрдісінің сапасына кһбірек тәуелді болады. Сондықтан мұндай сапаға жеткізудің аса маңызды жақтарының бірі – балалардың бойында танымдық тудыратын тәсілді қалыптастыру болып табылады» - десе, көрнекті құралды пайдаланудың тиімділігі туралы В.Шаталовтың пікірінше: «Жинақты әдеттен тыс тірек сигналдарды оқушыларды қызықтырып, оларды бесенді еңбекке, ізденіске бастайды, сонымен қатар оқу проблемаларына аударады. Осыған орай балалардың бойында аса маңызды қасиет қалыптастырады, күнделікті сан мәрте көз алдына өтіп жатқан құбылыстар мен заттардың өзінен әдеттегіден тыс жәйтті аңғартады».
Бұл жерде оқушының алдына танымдық міндеттерді қойып, оның белсенділігін арттыруға бола ма? – деген сұрақ туындайды.
Осы жөнінде Ушинскийдің оқушылардың бойында бақылағыштық, танымдық белсенділіктің дамыту үшін көрнекті оқуды талдау негізігде оқушыларда айқын
образдар туындайтын, өзіне таныс заттардың жаңа жақтарын ашатын, оқу материалдарын неғұрлым берік шешуіне көмектесетін көрнекті құралдарды көрсетуге кеңес береді. Өйткені олар бір жағынан оқушылардың ой – өрісін, ауызекі сөйлеу тілін, жазу дағдысын, айналадағы өмір туралы түсінігін кеңейтеді және оқушының білім деңгейіне сай саралап жасалғанда нәтижелі болады. Демек, ол оқу озаттарын тежемейді, әрі үлгерімі төмен оқушылар ескерусіз қалып қоймай, олардың теориялық білімі мен дағдыларын дамытуға әсер етеді.
Бұл мәселені философиялық және педагогикалық – психологиялық тұрғыда зерттеушілер (М.В.Гамезо, В.Ф.Ломов, В.Рубахин, Н.Г.Салмина) көрнекті құралдармен жұмыс жасауға деген қабілеттілік баланың бойында мектеп жасына дейін қалыптаса бастады деп тұжырымдайды: осындай қабілет негізінде суретті жазудың идеографиялық, буындық және әріптік түрлерін пайдаланған ата-бабамыз арқылы берілетн тума нышандар және бас ми жұмысының нәзік психикалық – физиологиялық тетіктері жатыр. Өйткені адам қоршаған дүниенің нақты нәрселері мен құбылыстарын жазба алфавитінің құрамды бөлігі болып табылатын – таңбалар мен символдармен алмастыра отырып, көрнекілік іс – әрекетті жүзеге асырады. Қарастырылған нақты нәрселер мен құбылыстарды тікелей сезімдік түсінуімен салыстырғанда, мндай іс – әрекет кезінде олардың қосалқы белгілерден байқалмай қалатын маңызды ішкі қатынастарын ашуға болады. Құбылыстар мен нәрселердегі маңызды нәрселерді ажыра алу танымы үрдістерінің негізін құрайды және мәні бойынша қоршаған шынайылықты оны амастыратын көрнекіліктер арқылы модельдей алатын адамның абстрактілі ойының түрі болып табылады.
Шынайы нысандардың орынына оның алмастырушылары қолданылатын танымдық іс – әрекетке көшу заңды үрдіске жатады. Ол философия мен психологияда адам санасында нәрселер мен құбылыстардың бәйнеленуінің орнына, олардың мәнділігінің бейнеленуі ретінде, сезімдік түсінуден ойға көшу, яғни шынайылықты психиканы модельдеу ретінде сипатталады.
Қоршаған шынайылықты көрнекіліктер арқылы модельдеу үрдічін зерттеушілердің (Р.Д.Певина, Н.М.Фридман, В.А.Штофф және т.б) пікірі бойынша оның жүйе – құрылымдық, жүйе – функционалдық және басқа да өзара байланыстары «таза» түрінде көрініс тауып, көрнекіліктерді қолдану барысында нақты жаңа ақпарат алудан тұрады.
Оқыту үрдісі субьектілерінің көрнекілік арқылы білімді игеру қажеттілікті, яғни көрнекілік түрлерін қолдана алуы, ғылыми танымның әдісі ретінде модельдеудің маңыздылығымен емес, ой әрекетін кезеңімен қалыптастыру мәтін мазмұны қорытындылау ой – іс – әрекетінің тәсілдерін қалыптастыру сияқты бірқатар психологиялық – педагогикалық теориялармен анықталады. Педагогика ғылымы саласында ғылыми – педагогикалық білімді модельдеуге арналған қомақты ғылыми еңбектер бар, олар: педагогика курсының логикалық – құрылымдық сұлбасын құру (Г.К.Нұрғалиева), педагогикалық инноватика (Ш.Т.Таубаева, С.Н.Лактионова) кәсіптік педагогикалық білім беру мазмұнын кестелер, модельдер, суреттер және т.б арқылы бейнелеу (А.П.Сейтешев, Т.С.Сыдықов, Л.Х.Мәжитова, Н.Д.Хмель, И.А.Нәби, К.Ө.Өстеміров және т.б) білім беру тарихының даму генезисі мен педагогикалық ойларды кесте, суреттер, диограммаларда және т.б бейнелеу (С.Қ.Қалиев, Қ.Ж.Қожахметова, Б.А.Әлмұхамбетов, А.Қ.Құсайынов), логикалық – құрылымдық сұбаларды жасау және жалпы психология бойынша тесттер, педагогикалық психология, оқыту теориясы қарастырылған. Ал, өмір талабына сәйкес жеделдеп даму үстіндегі ақпараттарды меңгерудегі түбегейлі өзгерістер кезеңінде бастауыш сыныптық пәндерді оқыту оқушыларға жауапкершілікті, өзін – өзі реттеуді, шапшаң шешім қабылдауға бейімделуді қалыптастыруға бағытталуы тиіс. Осыдан келіп білім беру сапасын арттыруға деген қажеттілік оқушылардың әр пәнге деген қызығушылығы мен білім сапасын арттыруға бағытталған әртүрлі көрнекіліктер жүйесін мектеп үрдісінде пайдаланы керек.
Көрнекілік – педагогикадағы дидактикалық тәсіл. Ол ақпараттың, дәрістің, үгіт – насихаттың, жарнаманың танымдылығы мен пәрменділігін арттыру жолы, оқытуда заттар мен құбылыстардың әр қайсысының өзіне тән жаратылыс бітімін, әр қилы сыр - сипаттарын сезім мүшелері арқылы байқау, қабылдауға баулиды.
Көрнекілікті чех педагогі Я.А.Коменский (1590 – 1670) 17 ғасырда енгізді. Одан кейін педагогтер швейцар И.Г.Песталоцци (1746 – 1827), неміс А.Дистерберг, орыс педагогі К.Д.Ушинский (1824 – 1870 / 71), т.б. Көрнекілікті оқу пәндерінің мазмұнына бейімдеп (Ана тілі, арифметика, табиғаттану, т.б.), дидактика мен әдістеме жүйесіне лайықтап қалыптастырды.
Көрнекі оқыту әдістері деп оқу материалын игеру оқу процесінде қолданылатын көрнекі құралдар мен техникалық құралдарға едәуір тәуелді болатын әдістерді түсінеміз. Көрнекі әдістер оқытудың ауызша және практикалық әдістерімен бірге қолданылады және студенттерге құбылыстармен, процестермен, затпен табиғи түрде немесе символикалық бейнелеу арқылы барлық суреттер, репродукциялар, сызбалар және т.б. Қазіргі мектепте бұл үшін компьютермен жұптастырылған экрандық жабдық кеңінен қолданылады.
Оқытудың визуалды әдістерін шартты түрде екі үлкен топқа бөлуге болады: иллюстрация әдісі және демонстрация әдісі.
Иллюстрация әдісі студенттерге иллюстрациялық оқулықтарды, плакаттарды, кестелерді, суреттерді, карталарды, тақтадағы эскиздерді, жалпақ модельдерді және т.б.
Демонстрация әдісі әдетте құрылғыларды, эксперименттерді, техникалық қондырғыларды, фильмдерді, диафильмдерді және т.б.
Жалпы, көрнекілік «ақпарат» ұғымының мазмұнының икемділігіне байланысты информатиканы оқытудың ажырамас ерекшелігі болып табылады: бір ақпарат көптеген графикалық кескіндер түрінде ұсынылуы мүмкін. Мысалы, блок-схемалар (олар кішігірім алгоритмнің құрылымын және оның орындалу процесін анық бейнелейді), орындау кестелері, мұғалімнің дайын бағдарламамен жұмыс істеу кезінде компьютердегі іс-әрекеттің үлгісін көрсету.
Білім беру процесінің нәтижесі көп жағдайда оның әртүрлі оқу құралдарымен қамтамасыз етілуіне байланысты. Оқулықтан басқа қосымша оқу құралдарын қолданбайтын заманауи мұғалімді елестету қиын. Оқыту кезінде көрнекіліктің соңғы орыннан алыс екендігі туралы дау айту қиын.
Алайда, оқытуда жетекші болып табылатын көрнекіліктің дидактикалық принципін визуалды қабылдау мүмкіндігіне қарағанда біршама кеңірек түсіну керек. Сезім мүшелеріне әсер ете отырып, көрнекі құралдар материалды неғұрлым берік игеруге ықпал ететін бейнені немесе ұғымды неғұрлым толық бейнелейді. Көрнекілік оқушылардың алған білімге деген эмоционалды және бағалау қатынасының дамуына ықпал етеді.
Өз бетінше эксперименттер жүргізе отырып, студенттер мұғалімнен білетін сол процестер мен құбылыстардың шындығына сенімді бола алады. Ал бұл өз кезегінде балаға алынған ақпараттың растығына сенімді болуға мүмкіндік береді, бұл білімділік пен білімнің беріктігіне әкеледі. Көрнекі құралдар білімге деген қызығушылықты арттырады, оларды игеру процесін жеңілдетеді және баланың назарын қолдайды.
Жоғарыда айтылғандар ғылыми жаңалық емес, дегенмен, информатика пәніне қатысты, зауытта жасалған визуалды білім беру жабдықтарының жоқтығы дерлік. Сондықтан біз көрнекі материалды өз бетімізше әзірлеп шығаруымыз керек, оны компьютерлік техниканы, схемаларды, тақталарды және т.б. жөндейтін әртүрлі компаниялардан алуымыз керек. Оқушылар кейде көрнекі құралдар жасауға да көмектеседі.
Көрнекі құралдарды шығару үшін мен тақырыпты үйренуге қиналатын оқушыларды қатыстырамын. Олардың көмегімен кеңседе бірнеше жақсы стендтер пайда болды, мысалы:
-
желілік жабдық; -
ақпаратты сақтау құрылғылары; -
қатты диск құрылғысы.
Стендте әр зат классификацияға сәйкес белгілі бір жерде бекітіледі. Пән бойынша студенттер оның атын көрсетіп, қысқаша түсініктеме береді. Бұл балалар стендтер жасай бастағанда, олар эмоционалды тәжірибе алды, бұл пәнге деген танымдық қызығушылықты арттырды, және бұл оқушылардың информатика сабағында оқу үлгерімі мен тәртіпті жақсартуына ықпал етті. Өздігінен жасалған стендтерден басқа, біз зауыттық өндірістің стендтерін қолданамыз («Бағдарламалау тілдері», «Терминдер сөздігі», «Бейсик тілінің негізгі операторлары», «Компьютерлер классификациясы», «Компьютерлер буыны»). Сонымен қатар бізде баспа өнімдерін шығарудың көптеген бағдарламаларын жетік білетін студенттер тобы бар. Жалпы, оқулықта баспа құралдары кеңінен қолданылады. Оларды мұғалім оқушылармен бірлесе отырып арзанырақ, оңай шығарады, басып шығарады және орындайды. Осы топтың көмегімен әр түрлі плакаттар, карточкалар, схемалар дайындалады. Мысалы, бұл оқушылар 5-6 сыныптарда информатиканы оқытуға арналған Н.В.Макарова курсы бойынша постерлер дайындады, оған келесі бағдарламалардың экрандары кіреді: Блокнот; Калькулятор; Бояу және т.б.
Қазір біздің студенттер информатика пәнін қалыптастыруға зор үлес қосқан көрнекті ғалымдардың портреттері мен өмірбаяндары орналастырылатын альбомды жасақтауға көмектеседі.
1.2 Информатикада оқыту және көрнекті құралдарды қолдану жолдары