Файл: Лекция жне зертханалы сабатарды, СЖ таырыптарыны атаулары.doc
ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 12.12.2023
Просмотров: 208
Скачиваний: 1
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
׃1-ден кем болғанда ғана аммиак ортаға жинала бастайды. Белокты заттардың ыдырауы микробтар бөлетін протеолитикалық ферменттердің әсерінен болады. Гидролиз процесі аралық өнімдер арқылы жүреді. Гидролиздің алғашқы өнімі пептондар мен полипептидтер. Бұлар белок молекуласын протеиназа ферментінің ыдыратуынан пайда болады. Пептондар мен полипептидтер пептидаза ферментінің әсерінен аминқышқылдарына дейін ыдырайды.
Белоктан түзілген амин қышқылдары әр түрлі ферменттердің (деминаз, амидаз, дегидраза, декарбоксилаза) әсерінен одан әрі ыдырайды. Бұл процесс негізінен аминқышқылдарының дезаминденуінен басталады. Соның нәтижесінде аммиак және басқа да түрлі органикалық қосылыстардың сипаты сол амин қышқылдарының табиғаты мен қоршаған орта жағдайларына байланысты болады. Мәселен, май қатарына жататын аминқышқылдары ыдырағанда құмырсқа, сірке, пропион, май және басқа да қышқылдар түзіледі, пропил, бутил, амил және соларға ұқсас спирттер пайда болады.
Белоктар ыдырағанда ұнамсыз иісті күкіртті сутегі (H2S), меркаптандар, скатол және индол пайда болады. Бұл өнімдер көбінесе анаэробты жағдайда түзіледі.
Белоктардың аммонификациялауын зерттеу үшін қоректік орта құяды да оғБұл өнімдер көбінесе анаэробты жағдайда түзіледі.
Белоктардың аммонификациялауын зерттеу үшін қоректік орта ретінде 3% пептон қосылған ет сорпасын пайдалануға болады.
Сыйымдылығы 100 мл эрленмейер колбасына 30 мл қоректік орта құяды да оған шәй қасығының 1/3 көлеміндей мөлшерде топырақ салады. Колбаларды мақтамен тығындайды. Колбаның мойны мен тығын арасына дистилдеген сумен ылғалданған қызыл лакмус қағазын (бөлінетін аммиакты байқау үшін) және сірке қышқыл қорғасын ерітіндісіне ылғалданған сүзгіш қағазды күкіртті сутегі мен меркаптанды анықтау үшін қыстырып сыртын пергамент қағазбен жауып қояды.
Тәжірибе 28-300С температурада 3-5 тәулікте аяқталады. Колбаның ішіндегі ортаны тексереді. Белокты ыдыратқанда микроорганизмдердің түзген өнімін және бұл процестің қоздырғыштарын анықтайды.
Бақылау сұрақтары:
1. Аэробты және анаэробты сөздерінің мағынасын түсіндір.
2.Аммонификация дегеніміз не?
3. Денитрификация дегеніміз не?
4. Факультативті бактерияларға сипаттама бер.
№11 Зертханалық жұмыс.
Тақырыбы: Ауа және су микрофлорасын зерттеу.
Сабақтың мақсаты: Ауа, су микроорганизмдерін анықтап, олардың ерекшеліктерін бақылау.
Қажетті құрал-жабдықтар: петри табақшасы, ет-пептонды агар, су моншасы, спиртовка, тушь, электр плитасы, термостат, микроскоп, препараттар, таразы, зерттелетін су.
Тапсырманың орындалу барысы.
1) Ауа микрофлорасын зерттеу әдістері.
2) Су микрофлорасын зерттеу әдістері.
«Әйнекте қаптап өсу» (Н.Г.Холодныйдың әдісі). Бұл үшін топырақты ептіп тіледі. Оның бірқабырғасын тегістейді. Тазартылған, зарарсыздандырылған заттық әйнек сол қабырғаға өте тығыздап жапсырады да қазғанда шыққан топырақпен жарықты жақсылап көмеді. Әйнек орналасқан жердің үстіне қазық қағып белгі қояды. Ылғал жеткілікті болса заттық әйнек бетіне топырақ ерітіндіндегі органикалық және бейорганикалық заттар жабысып қалады. Топырақ ерітіндісімен бірге әйнекке әртүрлі микроорганизмдер де жабысады да, онда тіршілік етеді. Сөйтіп әйнек бетінде осы топыраққа тән микробтар қауымы қалыптасады. 3-4 жұма өткеннен соң әйнекті қазып алады. Әйнекті ауада кептіріп, шілтердің жалынында фиксациялайды. Егерде әйнек бетінде топырақтын ірі түйірлері жабысса, оларды ептеп жуып алып тастайды. Бұдан соң препаратты фуксинмен, эритрозиннмен немесе басқа да бояулармен бояп, кептіріп, микроскоппен қарайды. Бұл бояулармен бояп, кептіріп, микроскоппен қарайды. Бұл әдіс микробтардың сол табиғи жағдайдағы күйін байқататын микробтар құрамын көруге мүмкіндік береді.
Бақылау сұрақтары:
1.Ауада ең көп кездесетін микробтың түрі.
2.Судың қандай қабатында микроорганизмдер көп болады?
3.Ауадағы микроорганизмдерге өсімдіктер қалай әсер етеді?
4.Ауадағы микроорганизмдерді мөлшерін қандай жолдармен азайтуға болады?
5.Ауа және су арқылы қандай микробтар жұғады?
№12 Зертханалық жұмыс.
Тақырыбы: Ауыз судың санитарлы микрофлорасын зерттеу.
Мақсаты: Білімгерлерге ауыз судың санитарлы микрофлорасын зерттеу әдістерімен таныстыру.
Қажетті құрал - жабдықтар:Микроскоп, ішінде ЕПА бар залалсыздандырылған пробиркалар, Петри табақшалары, 1 мллік пипеткалар, ішінде 9 мл залалсыздандырылған суы бар пробиркалар, су моншасы, электрошштка, термометр, кұбыр суы (колбада немесе пробиркада), ашық жерден алынған су, спиртовка, сіріңке, заласыздандырылған шпательдер, микробиологаялық ілмешектер, заттық әйнектер, бояулар және тушь.
Қысқаша мағлұмат
Әр түрлі су қоймаларының сулары көптеген микроорганизмдер (бактериялар, саңырауқұлақтар, қарапайымдар және т.б.) тіршілік ететін табиғи ортасы болып есептеледі. Судағы микроорганизм-дердің дамуын көрсететін фактор - ондағы қоректік заттардың мөлшері деп есептеуіміз керек. Су неғұрлым органикалық заттарға бай болса, соғұрлым
микробтар да көп болады. Суда микробтардың өніп-өсуіне карап оның тазалық нөтижесін де аньқтауға болады.
Әр түрлі топырақ сапрофиттерді мен суда тіршілік етуге бейімделген ерекше микроорганизмдер, сонымен бірге түрлі ауру қоздырғыш микробтарда тіршілік етуі мүмкін. Түрлі жұқпалы аурулардың таралуы қоздырғыштардьң ауру адам мен жануарлар бөліп шығаратын заттарымен бірге келіп түсуіне байланысты. Бұлардьщ ішінде энтеробактериялар (іш сүзегі, салмонеллалар, дизентерия таякщасы т.б.) оба вибриондары, бруцеллалар, туляремия жөне өкпе ауруы таякшалары, патоген лептоспиралар, тюлиомиелит вирустары, гепатит, жүкпалы коньюктивит, шошқалардың африкалық обасьн қоздырғыштар аса қауіпті. Бүл микробтар суда өне бойы тіршілік ете бермейді. Белгілі бір қолайсыз жағдайлар әсерімен суға түскен микробтар біраздан кейін қырылып қалып судың өздігінен тазаруы мүмкін. Әрине сол азғантай уақыт ішінде бұл микробтар орны толмас зиян келтіруі ықтимал. Сондықтан су адамдар, жануарлар және өсімдіктер арасында инфекцияны жаппай таратушы фактор болуы мүмкін. Санитарлық тұрғыдан тек патогендік микробтар бар су ғана емес, сапрофит бактериялар көп жиналған су да аса кауіпті болып саналады. Оның себебі бактериялары көп сулардың өзінде түрлі органикалық заттар да мол болады. Сонымен бірге құрамында микробы көп суларды өнеркәсіпте пайдалану кауіпті. Мәселен, май, сыр және баска да тағамдық заттарды өндіруде бұндай суды қолдану ол өнімдерде түрлі микробтардың көбейіп кетіп, тағамның сапасын төмендетуге әкеліп соқтырады. Сондықтан халықтың денсаулығын қорғау мақсатында су және бөгендердің санитарлық-гигеналық жағдайын мемлекет тарапынан қатаң
бақылауға алынды.
Судың 1 миллилитрінде сапрофит микроорганизмдер саны бірнеше миллионға дейін барады. Жер асты суларына қарағанда жер беті суларында, ал су асты балшықтарда ашық суларға қарағанда микробтар көп. Су асты балшығында аэроб және анаэроб бактериялар, солардың ішінде клетчатка ыдыратушы, аммониландырушы және нитрлендіруші бактериялар, күкірт бактериялары, темір бактериялары кездеседі Судың бактериологиялық жолмен тексергенде белгілі бір көлемін катты қоректік ортаға себеді. Су бактерияларын бірден санау әдісі өте сирек қолданылады. Дегенмен бұл әдіс дәлдігі жағынан басқа әдістерден едәуір артық.
Суды бактериологиялық тәсілмен тексеруді, оның бір мл микробтардың жалпы санын, судың нәжістермен ластануын, яғни санитарлық көрсеткішін анықтау, суда түрлі патоген микробтар және олардың бөлетін уларын, бакте-риофагтарды анықтау мақсатында жүзеге асырады.
Суды тексеру.
Қатты қоректік орта ретінде ет-пептонды агарды пайдаланады. Тексеру мақсатында ашық бөгеннен және құбыр суынан 5-10 мл залалсыздандырылған пробиркаға немесе колбаға құйып алады да залалсыздандырылған мақта тығынымен тығындайды. Төжірибелік үлгіні 4°С температурада үш сағаттай сақгайды. Микроорганизмдер санын анықтағанда тексерілетін суды сұйылту керек. Бүны былай жүргізеді: ішінде 9 мл залалсыздандырылған суы бар бірнеше пробиркаларды дайындайды. Пробиркаларды нөмірлейді. Залалсыздандырылған пипеткамен тексерілетін судың бір миллилитрін алып ішінде 9 мл залалсыздандырылған суы бар пробиркаға құяды. Бүл жүмысты спиртовка жалынында жүргізу шарт. Сонда сұйылту 1:10 болады. Пробирка ішіндегі суды сол пипеткамен үрлеп араластырады да, жаңа залалсыздандырылған пипеткамен оның 1 мл алып 2 пробиркаға кұяды, сонда сұйылту 1:100 тең болады. Жұмысты осылай жүргізе отырып, жалпы сұйылту санын № 10 пробиркаға дейін жеткізеді. Ашық сулардъщ сұйылту дәрежесін 1:1000 кем жасамау керек. Соңғы, яғни бұл жағдайда 3 пробиркадан залалсыздандырылған пипеткамен 1 мл алып Петри табақшасына тамызады да, үстіне су моншасында балқытылған ет-пептонды агардың (ЕПА) 10 мл кұйып, табақшаны жауып, тегіс жерде шайқай отырып, біркелкі етіп катырады. Тексерілген суды алдын ала қатырылып дайындалған агар бетіне тамызып, залалсыздандырылған шпа-тельмен жаюға болады. Табақшаны жауып, сыртына тиісті тәжрибені жазып 22-25°С термостатқа қояды. Тәжірибе үш рет қайталануы тиіс.
4-5 тәуліктен соң Петри табақшасьшдағы өскен бактериялар колониясын санап, оның 1 мл судағы санын анықгайды.
Жалпы қала маңындағы судың 1 мл 460000, ал тоған суының бір милилитрінде 1350000 микроб кездесетіні анықталды.
1 мл тексерілген судағы бактериялар санын анықтау үшін екі параллель Петри табақшасындағы колониясын санап, сол тостағанша сыртында жазылған сұйылту дәрежесіне көбейтеді. Мәселен сүйылту дөрежесі 1:100, 1 мл Петри табақшасына құйылған тексеруге арналған суда орта есеппен 160 колония өсіп шықты дейік. Сонда тексерілмекші 1 мл суда 160 X 100 = 16000 бактерия болғаны.
Пысықтауға арналған сұрақтар
1.Ауыз судың санитарлы микрофлорасын зерттеу әдісі.
2.Суды тексеру.
3.Суда не себептен микроорганизмдер көп мөлшерде болады ?
4.Бактериологиялық тәсіл дегеніміз не ?
№13 Зертханалық жұмыс.
Тақырыбы: Топырақтағы микробтар ценозы. Б.В.Перфильев және Д.Р.Габенің әдістері арқылы зерттеу.
Сабақтың мақсаты: Топырақ микрофлорасын зерттеу.
Қажетті құрал-жабдықтар: петри табақшасы, ет-пептонды агар, су моншасы, спиртовка, тушь, электр плитасы, термостат, микроскоп, препараттар, таразы, зерттелетін топырақ.
Тапсырманың орындалу барысы.
1) Топырақ микрофлорасын Б.В.Перфильев және Д.Р.Габенің әдістері арқылы зерттеу.
Табиғи жағдайда микроорганизмдер негізінен топырақ түйірлерінен тұратын капиллярларда өніп өседі. Б.В.Перфильев пен Д.Р.Габе дәл осындай аспап – педископты құрастырады. Ол жұқа шатырлар бес жолды капилляр ұяшықтардан тұрады. Олардың барлығы әйнек қорапта орналасқан. Бұндай қорапқа 5-7 ұяшықты орналастыруға болады. Қармағыш қорап ұзындығы 70 мм, ені 8-11 мм, табаны жалпақ 450 бұрыштап ептеп жасалған әйнек аспаапта орналасқан. Капилляр каналдар өсі қармағыш өсіне перпендикуляр болуы тиіс.
Педископтарды нөмірлейді. Әйнекке цифраларды тушпен жазып, үстіне БФ-2 желімін жағып, 1700С температурасы бар құрғатқыш шкафта салады. Сонда желім-жарғақ су өткізбейтін болады. Бірнеше педископты Петри табақшасына салып, табақшаны қағазға орап құрғақ ыстықпен зарарсыздандырады. Қопсытылған топырақта педископты оңай орнатуға болады. Ал тығыз қатаңдау топырақты оңай орнатуға болады. Ал тығыз қатаңдау топырақты алдымен ұшы өткір металл ойғышпен педископ сиятындай етіп тіліп, содан соң орналастырады.
30 күннен кейін педископты шығарып алады да, сыртын топырақтан тазартады, капилляр каналдарға өніп өскен микроорганизмдерді микроскоппен қарайды. Педископтағы
Белоктан түзілген амин қышқылдары әр түрлі ферменттердің (деминаз, амидаз, дегидраза, декарбоксилаза) әсерінен одан әрі ыдырайды. Бұл процесс негізінен аминқышқылдарының дезаминденуінен басталады. Соның нәтижесінде аммиак және басқа да түрлі органикалық қосылыстардың сипаты сол амин қышқылдарының табиғаты мен қоршаған орта жағдайларына байланысты болады. Мәселен, май қатарына жататын аминқышқылдары ыдырағанда құмырсқа, сірке, пропион, май және басқа да қышқылдар түзіледі, пропил, бутил, амил және соларға ұқсас спирттер пайда болады.
Белоктар ыдырағанда ұнамсыз иісті күкіртті сутегі (H2S), меркаптандар, скатол және индол пайда болады. Бұл өнімдер көбінесе анаэробты жағдайда түзіледі.
Белоктардың аммонификациялауын зерттеу үшін қоректік орта құяды да оғБұл өнімдер көбінесе анаэробты жағдайда түзіледі.
Белоктардың аммонификациялауын зерттеу үшін қоректік орта ретінде 3% пептон қосылған ет сорпасын пайдалануға болады.
Сыйымдылығы 100 мл эрленмейер колбасына 30 мл қоректік орта құяды да оған шәй қасығының 1/3 көлеміндей мөлшерде топырақ салады. Колбаларды мақтамен тығындайды. Колбаның мойны мен тығын арасына дистилдеген сумен ылғалданған қызыл лакмус қағазын (бөлінетін аммиакты байқау үшін) және сірке қышқыл қорғасын ерітіндісіне ылғалданған сүзгіш қағазды күкіртті сутегі мен меркаптанды анықтау үшін қыстырып сыртын пергамент қағазбен жауып қояды.
Тәжірибе 28-300С температурада 3-5 тәулікте аяқталады. Колбаның ішіндегі ортаны тексереді. Белокты ыдыратқанда микроорганизмдердің түзген өнімін және бұл процестің қоздырғыштарын анықтайды.
Бақылау сұрақтары:
1. Аэробты және анаэробты сөздерінің мағынасын түсіндір.
2.Аммонификация дегеніміз не?
3. Денитрификация дегеніміз не?
4. Факультативті бактерияларға сипаттама бер.
№11 Зертханалық жұмыс.
Тақырыбы: Ауа және су микрофлорасын зерттеу.
Сабақтың мақсаты: Ауа, су микроорганизмдерін анықтап, олардың ерекшеліктерін бақылау.
Қажетті құрал-жабдықтар: петри табақшасы, ет-пептонды агар, су моншасы, спиртовка, тушь, электр плитасы, термостат, микроскоп, препараттар, таразы, зерттелетін су.
Тапсырманың орындалу барысы.
1) Ауа микрофлорасын зерттеу әдістері.
2) Су микрофлорасын зерттеу әдістері.
«Әйнекте қаптап өсу» (Н.Г.Холодныйдың әдісі). Бұл үшін топырақты ептіп тіледі. Оның бірқабырғасын тегістейді. Тазартылған, зарарсыздандырылған заттық әйнек сол қабырғаға өте тығыздап жапсырады да қазғанда шыққан топырақпен жарықты жақсылап көмеді. Әйнек орналасқан жердің үстіне қазық қағып белгі қояды. Ылғал жеткілікті болса заттық әйнек бетіне топырақ ерітіндіндегі органикалық және бейорганикалық заттар жабысып қалады. Топырақ ерітіндісімен бірге әйнекке әртүрлі микроорганизмдер де жабысады да, онда тіршілік етеді. Сөйтіп әйнек бетінде осы топыраққа тән микробтар қауымы қалыптасады. 3-4 жұма өткеннен соң әйнекті қазып алады. Әйнекті ауада кептіріп, шілтердің жалынында фиксациялайды. Егерде әйнек бетінде топырақтын ірі түйірлері жабысса, оларды ептеп жуып алып тастайды. Бұдан соң препаратты фуксинмен, эритрозиннмен немесе басқа да бояулармен бояп, кептіріп, микроскоппен қарайды. Бұл бояулармен бояп, кептіріп, микроскоппен қарайды. Бұл әдіс микробтардың сол табиғи жағдайдағы күйін байқататын микробтар құрамын көруге мүмкіндік береді.
Бақылау сұрақтары:
1.Ауада ең көп кездесетін микробтың түрі.
2.Судың қандай қабатында микроорганизмдер көп болады?
3.Ауадағы микроорганизмдерге өсімдіктер қалай әсер етеді?
4.Ауадағы микроорганизмдерді мөлшерін қандай жолдармен азайтуға болады?
5.Ауа және су арқылы қандай микробтар жұғады?
№12 Зертханалық жұмыс.
Тақырыбы: Ауыз судың санитарлы микрофлорасын зерттеу.
Мақсаты: Білімгерлерге ауыз судың санитарлы микрофлорасын зерттеу әдістерімен таныстыру.
Қажетті құрал - жабдықтар:Микроскоп, ішінде ЕПА бар залалсыздандырылған пробиркалар, Петри табақшалары, 1 мллік пипеткалар, ішінде 9 мл залалсыздандырылған суы бар пробиркалар, су моншасы, электрошштка, термометр, кұбыр суы (колбада немесе пробиркада), ашық жерден алынған су, спиртовка, сіріңке, заласыздандырылған шпательдер, микробиологаялық ілмешектер, заттық әйнектер, бояулар және тушь.
Қысқаша мағлұмат
Әр түрлі су қоймаларының сулары көптеген микроорганизмдер (бактериялар, саңырауқұлақтар, қарапайымдар және т.б.) тіршілік ететін табиғи ортасы болып есептеледі. Судағы микроорганизм-дердің дамуын көрсететін фактор - ондағы қоректік заттардың мөлшері деп есептеуіміз керек. Су неғұрлым органикалық заттарға бай болса, соғұрлым
микробтар да көп болады. Суда микробтардың өніп-өсуіне карап оның тазалық нөтижесін де аньқтауға болады.
Әр түрлі топырақ сапрофиттерді мен суда тіршілік етуге бейімделген ерекше микроорганизмдер, сонымен бірге түрлі ауру қоздырғыш микробтарда тіршілік етуі мүмкін. Түрлі жұқпалы аурулардың таралуы қоздырғыштардьң ауру адам мен жануарлар бөліп шығаратын заттарымен бірге келіп түсуіне байланысты. Бұлардьщ ішінде энтеробактериялар (іш сүзегі, салмонеллалар, дизентерия таякщасы т.б.) оба вибриондары, бруцеллалар, туляремия жөне өкпе ауруы таякшалары, патоген лептоспиралар, тюлиомиелит вирустары, гепатит, жүкпалы коньюктивит, шошқалардың африкалық обасьн қоздырғыштар аса қауіпті. Бүл микробтар суда өне бойы тіршілік ете бермейді. Белгілі бір қолайсыз жағдайлар әсерімен суға түскен микробтар біраздан кейін қырылып қалып судың өздігінен тазаруы мүмкін. Әрине сол азғантай уақыт ішінде бұл микробтар орны толмас зиян келтіруі ықтимал. Сондықтан су адамдар, жануарлар және өсімдіктер арасында инфекцияны жаппай таратушы фактор болуы мүмкін. Санитарлық тұрғыдан тек патогендік микробтар бар су ғана емес, сапрофит бактериялар көп жиналған су да аса кауіпті болып саналады. Оның себебі бактериялары көп сулардың өзінде түрлі органикалық заттар да мол болады. Сонымен бірге құрамында микробы көп суларды өнеркәсіпте пайдалану кауіпті. Мәселен, май, сыр және баска да тағамдық заттарды өндіруде бұндай суды қолдану ол өнімдерде түрлі микробтардың көбейіп кетіп, тағамның сапасын төмендетуге әкеліп соқтырады. Сондықтан халықтың денсаулығын қорғау мақсатында су және бөгендердің санитарлық-гигеналық жағдайын мемлекет тарапынан қатаң
бақылауға алынды.
Судың 1 миллилитрінде сапрофит микроорганизмдер саны бірнеше миллионға дейін барады. Жер асты суларына қарағанда жер беті суларында, ал су асты балшықтарда ашық суларға қарағанда микробтар көп. Су асты балшығында аэроб және анаэроб бактериялар, солардың ішінде клетчатка ыдыратушы, аммониландырушы және нитрлендіруші бактериялар, күкірт бактериялары, темір бактериялары кездеседі Судың бактериологиялық жолмен тексергенде белгілі бір көлемін катты қоректік ортаға себеді. Су бактерияларын бірден санау әдісі өте сирек қолданылады. Дегенмен бұл әдіс дәлдігі жағынан басқа әдістерден едәуір артық.
Суды бактериологиялық тәсілмен тексеруді, оның бір мл микробтардың жалпы санын, судың нәжістермен ластануын, яғни санитарлық көрсеткішін анықтау, суда түрлі патоген микробтар және олардың бөлетін уларын, бакте-риофагтарды анықтау мақсатында жүзеге асырады.
Суды тексеру.
Қатты қоректік орта ретінде ет-пептонды агарды пайдаланады. Тексеру мақсатында ашық бөгеннен және құбыр суынан 5-10 мл залалсыздандырылған пробиркаға немесе колбаға құйып алады да залалсыздандырылған мақта тығынымен тығындайды. Төжірибелік үлгіні 4°С температурада үш сағаттай сақгайды. Микроорганизмдер санын анықтағанда тексерілетін суды сұйылту керек. Бүны былай жүргізеді: ішінде 9 мл залалсыздандырылған суы бар бірнеше пробиркаларды дайындайды. Пробиркаларды нөмірлейді. Залалсыздандырылған пипеткамен тексерілетін судың бір миллилитрін алып ішінде 9 мл залалсыздандырылған суы бар пробиркаға құяды. Бүл жүмысты спиртовка жалынында жүргізу шарт. Сонда сұйылту 1:10 болады. Пробирка ішіндегі суды сол пипеткамен үрлеп араластырады да, жаңа залалсыздандырылған пипеткамен оның 1 мл алып 2 пробиркаға кұяды, сонда сұйылту 1:100 тең болады. Жұмысты осылай жүргізе отырып, жалпы сұйылту санын № 10 пробиркаға дейін жеткізеді. Ашық сулардъщ сұйылту дәрежесін 1:1000 кем жасамау керек. Соңғы, яғни бұл жағдайда 3 пробиркадан залалсыздандырылған пипеткамен 1 мл алып Петри табақшасына тамызады да, үстіне су моншасында балқытылған ет-пептонды агардың (ЕПА) 10 мл кұйып, табақшаны жауып, тегіс жерде шайқай отырып, біркелкі етіп катырады. Тексерілген суды алдын ала қатырылып дайындалған агар бетіне тамызып, залалсыздандырылған шпа-тельмен жаюға болады. Табақшаны жауып, сыртына тиісті тәжрибені жазып 22-25°С термостатқа қояды. Тәжірибе үш рет қайталануы тиіс.
4-5 тәуліктен соң Петри табақшасьшдағы өскен бактериялар колониясын санап, оның 1 мл судағы санын анықгайды.
Жалпы қала маңындағы судың 1 мл 460000, ал тоған суының бір милилитрінде 1350000 микроб кездесетіні анықталды.
1 мл тексерілген судағы бактериялар санын анықтау үшін екі параллель Петри табақшасындағы колониясын санап, сол тостағанша сыртында жазылған сұйылту дәрежесіне көбейтеді. Мәселен сүйылту дөрежесі 1:100, 1 мл Петри табақшасына құйылған тексеруге арналған суда орта есеппен 160 колония өсіп шықты дейік. Сонда тексерілмекші 1 мл суда 160 X 100 = 16000 бактерия болғаны.
Пысықтауға арналған сұрақтар
1.Ауыз судың санитарлы микрофлорасын зерттеу әдісі.
2.Суды тексеру.
3.Суда не себептен микроорганизмдер көп мөлшерде болады ?
4.Бактериологиялық тәсіл дегеніміз не ?
№13 Зертханалық жұмыс.
Тақырыбы: Топырақтағы микробтар ценозы. Б.В.Перфильев және Д.Р.Габенің әдістері арқылы зерттеу.
Сабақтың мақсаты: Топырақ микрофлорасын зерттеу.
Қажетті құрал-жабдықтар: петри табақшасы, ет-пептонды агар, су моншасы, спиртовка, тушь, электр плитасы, термостат, микроскоп, препараттар, таразы, зерттелетін топырақ.
Тапсырманың орындалу барысы.
1) Топырақ микрофлорасын Б.В.Перфильев және Д.Р.Габенің әдістері арқылы зерттеу.
Табиғи жағдайда микроорганизмдер негізінен топырақ түйірлерінен тұратын капиллярларда өніп өседі. Б.В.Перфильев пен Д.Р.Габе дәл осындай аспап – педископты құрастырады. Ол жұқа шатырлар бес жолды капилляр ұяшықтардан тұрады. Олардың барлығы әйнек қорапта орналасқан. Бұндай қорапқа 5-7 ұяшықты орналастыруға болады. Қармағыш қорап ұзындығы 70 мм, ені 8-11 мм, табаны жалпақ 450 бұрыштап ептеп жасалған әйнек аспаапта орналасқан. Капилляр каналдар өсі қармағыш өсіне перпендикуляр болуы тиіс.
Педископтарды нөмірлейді. Әйнекке цифраларды тушпен жазып, үстіне БФ-2 желімін жағып, 1700С температурасы бар құрғатқыш шкафта салады. Сонда желім-жарғақ су өткізбейтін болады. Бірнеше педископты Петри табақшасына салып, табақшаны қағазға орап құрғақ ыстықпен зарарсыздандырады. Қопсытылған топырақта педископты оңай орнатуға болады. Ал тығыз қатаңдау топырақты оңай орнатуға болады. Ал тығыз қатаңдау топырақты алдымен ұшы өткір металл ойғышпен педископ сиятындай етіп тіліп, содан соң орналастырады.
30 күннен кейін педископты шығарып алады да, сыртын топырақтан тазартады, капилляр каналдарға өніп өскен микроорганизмдерді микроскоппен қарайды. Педископтағы