Файл: Автоматтандыру адамды технологиялы рдістерді басару міндеттерін тікелей орындаудан босатып, бл міндеттерді автоматты рылылара артумен сипаттайтын кешенді механикаландыру кезеі.docx
ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 11.01.2024
Просмотров: 418
Скачиваний: 1
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
Санауыштың нормалы жұмысы үшін триггерлердің S және R кірістеріне логикалық 1 орнатуы керек. Бұл шиналардың біріндегі сигналдың 0 өткелі санауышты 0 = 0000 (R кірісі) 15 = 1111 (S кірісі) күйге дереу ауыстырады және есесмті блоктайды. Санау S = R = 1 қалпына келтіруден кейін қайта басталады. Санауыштың триггерлерінің негізгі шығыстарының сандарының бір уақытта үлкеюімен,триггерлердің инверсиялық шығыстарның екілік саны 15 = 1111 және 0 = 0000 аралығында кемиді, яғни санауыштың инверсиялық шығыстарына тәуелділігін шегеретін сияқты қарауға болады. Сонда, санауда санауыштың триггерлерінің күйі кестеге сәйкес өзгереді.
Егер келесі триггердің кірісіне алдынғы триггердің негізгі шығысынан сигнал берсе, шегеруші санауыштың басқа вариантын алуға болады. Санауда триггердің негізгі шығысында
3.4-кесте
| Ондық сан | Шығыстары Q | |||
 = 8 |  = 4 |  = 2 |  = 1 | |
| 15 | 1 | 1 | 1 | 1 |
| 14 | 1 | 1 | 1 | 0 |
| 13 | 1 | 1 | 0 | 1 |
| 12 | 1 | 1 | 0 | 0 |
| 11 | 1 | 0 | 1 | 1 |
| 10 | 1 | 0 | 1 | 0 |
| 9 | 1 | 0 | 0 | 1 |
| 8 | 1 | 0 | 0 | 0 |
| 7 | 0 | 1 | 1 | 1 |
| 6 | 0 | 1 | 1 | 0 |
| 5 | 0 | 1 | 0 | 1 |
| 4 | 0 | 1 | 0 | 0 |
| 3 | 0 | 0 | 1 | 1 |
| 2 | 0 | 0 | 1 | 0 |
| 1 | 0 | 0 | 0 | 1 |
| 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
Кемітін екілік сан қалыптасады. Мұнда санауыштың логикалық сұлбасы 3.13- суретте көрсетілген.
Егер санау алдында санауыш 0 = 0000 күйіне орнатылса, онда Т кірісіндегі бірінші оң төмендеу оны 15 = 1111 күйіне ауыстырады және ары қарай, триггердің негізгі шығыстарындағы екілік сан 3.5- кестеге сәйкес кемиді.
3.5-кесте
| Ондық сан | Шығыстары Q | |||
| = 8 | = 4 | = 2 | = 1 | |
| 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
| 15 | 1 | 1 | 1 | 1 |
| 14 | 1 | 1 | 1 | 0 |
| 13 | 1 | 1 | 0 | 1 |
| 12 | 1 | 1 | 0 | 0 |
| 11 | 1 | 0 | 1 | 1 |
| 10 | 1 | 0 | 1 | 0 |
| 9 | 1 | 0 | 0 | 1 |
| 8 | 0 | 0 | 0 | 0 |
| 7 | 0 | 1 | 1 | 1 |
| 6 | 0 | 1 | 1 | 0 |
| 5 | 0 | 1 | 0 | 1 |
| 4 | 0 | 1 | 0 | 0 |
| 3 | 0 | 0 | 1 | 1 |
| 2 | 0 | 0 | 1 | 0 |
| 1 | 0 | 0 | 0 | 1 |
Санауыштың нормалы жұмысы үшін триггердің кірістерінде S = R = 1 логикалық сигналы қажет. Бұл шиналардың біріндегі сигналдың 0 өткелі санауышты 0 = 0000 (R кірісі) немесе 15 = 1111 (S кірісі) күйге дереу ауыстырады.
Екілік ондық санауыш екіліктік қосу санауышының негізінде жасалған. Қосымша комбинациялық логикалық тізбек 10 = 1010 санының санауышта пайда болуын айқындайды және санауышты 0 күйіне ауыстырып тастайды.
Санауда санауыштың шығыстарындағы екілік сан 3.6-кестеге сәйкес өзгереді.
Санауышты нормалы жұмысы үшін триггердің кірістерінде, S = R = 1 логикалық сигналы орнатылуы керек. R кірісіндегі логикалық 0 пайда болуы санауышты 0 күйіне лақтырып тастады, яғни оны 0 = 0000 күйіне ауыстырады.
Санауышты S = 0 сигналы арқылы 15 = 1111 күйіне қою талпынысы белгісіз (анықталмаған) нәтижеге жеткізеді. Шындығында, санауыш S = 0 сигналы арқылы 15 = 1111 күйіне өтеді. Екінші (2) және төртінші (2) дәрежелеріндегі триггердлерді логикалық 1 күйіне орнату НЕМЕСЕ-ЕМЕС, ЖӘНЕ элеметтерінің шығысында логикалық 0 пайда болуына алып келеді. Сайып келгенде логикалық 0 барлық триггерлердің . R кірісінде де орнатылады. S = R = 1 болғанда, триггерлердің негізгі және инверсиялық шығыстарындағы сигналдар бірдей және 1-ге тең күйге өтеді. Осы (S = 1) күйінен шыққанда, санауыштың триггерлері күйі анық емес.
Екілік-ондық реверстік санауыш 1533ИЕ6 (74ALS192) микросұлбасында орындалған. Мұндай санауыштың шартты белгісі 3.15-суретте көрсетілген.
3.6-кесте
| Ондық сан | Шығыстары Q | Ескерту | ||||||
| = 8 | = 4 | = 2 | = 1 | |||||
| 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | | |||
| 1 | 0 | 0 | 0 | 1 | | |||
| 2 | 0 | 0 | 1 | 0 | | |||
| 3 | 0 | 0 | 1 | 1 | | |||
| 4 | 0 | 1 | 0 | 0 | | |||
| 5 | 0 | 1 | 0 | 1 | | |||
| 6 | 0 | 1 | 1 | 0 | | |||
| 7 | 0 | 1 | 1 | 1 | | |||
| 8 | 1 | 0 | 0 | 0 | | |||
| 9 | 1 | 0 | 0 | 1 | | |||
| 10 | 1 | 0 | 1 | 0 | 0 = 0000 күйіне ауыстыру. | |||
Кірістегі «+1» оң төмендеу (1 сигналында кірісте «-1») санауыштың сигналдарын үлкейтеді, ал кірістегі «-1» (1 сигналында кірісте «+1») азайтады. Санауыштың R ауыстыру кірісіне 1 сигналы орнатылғанда ол нөлге теңестіріледі. Егер санауыш 9 = 1001күйіне тең болса, онда кірістегі «+1» оң төмендеу санауышты 0= 0000 күйіне ауыстырады және «+1» тасымалдау шығысында санауыштың үлкен дәрежесіне 1 сигналын қосатын оң төмендеу пайда болады.
3. 5 Электромагниттік орындаушы механизимдер
Автоматика жүйесінде дискретті электромагнитті орындаушы механизмдер кеңінен қолданылады. Оларды əр түрлі реттеуіш жəне тиек қақпақтарын, вентильдерін, тығындарын жəне т.б. басқару үшін қолданады. Орындаушы органның (шток, шығыс білігі) іс-қимыл түрі бойынша элеметтерді тіксызықты қозғалатын тікжүрісті электромагнитті муфталар деп бөледі. Типіне, қаңқасына жинақтауда жəне қолдану жағдайына байланысты бұл механизмдердің шығыстық шамасы болып: тіксызықты қозғалатын жұмыс органының элементі үшін - орын ауысу, жылдамдық, күшею: ал айнымалы қозғалатын жұмыс органының элементі үшін - бұрылу бұрышы, айналу жиілігі немесе ол арқылы пайда болатын айналу моменті табылады. Электромагнитті орындаушы мехнизмдердің кіріс шамасы (басқарушы əсер) деп магнит өрісін тудыратын жəне ол арқылы жұмыс оргагына əсер ететін магниттеуші орамдағы электр тогын айтады. Соленоидты деп аталатын тікжүрісті электромагнитті механизмдерді автоматтандыру жүйесінде позициялық басқаруда қолданады, дегенмен басқарушы орган (вентиль, клапан) тек соңғы екі жағдайында, яғни электромагнит өзекшесінің екі жағдайына сəйкес: қосылған жəне ажыратылған бола алады. Электромагнитті жетектер кернеуі 110 жəне 220 В тұрақты ток немесе кернеуі 220 жəне 380 В айнымалы ток көздерінен ұзақ уақыт жұмыс істеу режиміне есептелген.
Электромагнитті муфталар жетек пен жұмысшы механизм арасында байланыстырушы звено болып қызмет етеді. Байланыс түріне байланысты оларды құрғақ үйкелісті фрикционды муфталар, жабысқақ үйкелісті муфталар жəне əр түрлі индукциялық муфталар деп бөледі.
3.6 Электрқозғалтқышты орындаушы механизмдер
Электрқозғалтқышты орындаушы механизмдер қозғалтқыштан, редуктордан жəне тежеуіштен тұрады. Басқару сигналы бір уақытта қозғалтқыш пен тежеуішке беріледі, сол кезде қозғалтқыш тежеледі де жұмыс органын іске қосады. Сигналды түсіру кезінде қозғалтқыш ажыратылады, ал тежеуіш жұмыс органының қозғалысын тоқтатады. Сұлбасының қарапайымдылығы, басқару əсерін тұрғызуға қатысатын элементтер санының аздығы жəне жоғары эксплуатациялық құрылымы автоматтандыру жүйесін құруда бұл орындаушы механизмдерді кеңінен қолдануды қамтамасыз етті.
Əр түрлі белгілері бойынша топтастырылатын көптеген электрқозғалтқышты орындаушы механизмдер бар.
Орындаушы органның қозғалысы бойынша бірайнымалы – МЭМ және тікжүрісті – МЭП деп бөлінеді. МЭО орындаушы элементтерін айналатын және ілгерлемелі қозғалатын жұмыс орындары үшін қолданады; МЭМ өткізу қимасының үлкен ауданына ие басқарылатын органды құбыр арматурасы үшін қолданады; МЭП қақпақтың өткізу қимасының кіші және орташа аудандарына ие басқарылатын органды арматурасы үшін қолданады.
Қозғалыс жылдамдығы бойынша электрқозғалтқышты орындаушы механизмдерді жұмыс органының тұрақты және айнымалы жылдамдығымен қозғалатын элементтерге бөледі.
Жұмыс органының тұрақты және айнымалы қозғалатын орындаушы элементтерін ДР типті позициялық және резисторларға пропорционалды немесе МЭО, МЭМ, МЭП, МЭК, КДУ, ИМ және т.б. типті кері байланысты индукциялық құрылғыларға бөледі. Оларды екіпозициялы және үшпозициялы реттеуіштермен, сонымен қатар пропорционалды (П) және пропорционалды-интернралды (ПИ) реттеуіштермен қатар қолданады.
Жұмыс органының тұрақты дәне айнымалы жылдамдығымен қозғалатын орындаушы элементтерін негізінен интегралды- дифференциалды (ПИД) реттеуіштермен бірге қолданады.
Басқару тәсіолі бойынша орындаушы механизмдер релелі-түйіспелі басқару блогы бар түйіспелі және үзіліссіз әсер ететін басқарушы құрылғы деп бөлінеді. Орындаушы қозғалтқыш ретінде бірфазалы, екіфазалы және үшфазалы қысқа тұйықталған асинхронды қозғалтқыштарды қолданады.