ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 11.01.2024
Просмотров: 961
Скачиваний: 1
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
Анатомиялық сипаттағы туа біткен бұзылулары бар балаларда фонетикалық тұрғыдан дұрыс сөйлеуді қалыптастыру өзара байланысты екі мәселені шешуге бағытталған:
1) "ауыз қуысының шығуын" қалыпқа келтіру, яғни мұрыннан басқа барлық сөйлеу дыбыстарын айту кезінде ұзақ ауыз қуысының ауа ағынын тәрбиелеу;
2) бағдарламаға сәйкес барлық сөйлеу дыбыстарының толық артикуляциясын меңгеру;
3) ақаудың ерекшелігіне байланысты дауыстың мұрын реңін жою. Операцияға дейінгі кезеңдегі жеке сабақтарда бет бұлшықеттерінің компенсаторлық қозғалыстарын, артикуляция мүшелерінің дұрыс орналаспауын жою, ауыздан дем шығарудың бастапқы дағдыларын дамыту, қол жетімді дауысты және дауыссыз дыбыстардың дұрыс айтылуын дайындау қажет.
Артикуляцияның дамуы мұрын, ерін және щек қанаттарының мимикалық бұлшықеттерінің жанама кернеулерін жоюға көмектеседі және соңғы түзету уақытын қысқартады.
- 1 ... 10 11 12 13 14 15 16 17 ... 24
Опишите приемы и методы коррекционной работы по устранению ринолалии, способы коррекция физиологического и фонационного дыхания.
В отечественной логопедии разработаны методические приемы по устранению ринолалии (Е. Ф. Pay, 1933; Ф. A. Pay, 1933; 3. Г. Нелюбова, 1938; В. В. Куколь, 1941; А. Г. Ипполитова, 1955, 1963; 3. А. Репина, 1970; И. И. Ермакова, 1984; Г. В. Чиркина, 1987; Волосовец Т. В. 1995).
Большую значимость имеет система, разработанная А. Г. Ипполитовой. Эта система высоко результативна при коррекции звукопроизношения у детей, не имеющих отклонений в фонематическом развитии. А. Г. Ипполитова одна из первых рекомендовала занятия в дооперационном периоде. Характерным для ее методики является сочетание дыхательных и артикуляционных упражнений, последовательность отработки звуков, обусловленная артикуляционной взаимосвязанностью.
Подготовка артикуляционной базы звука проводится при помощи специальной артикуляционной гимнастики, которая сочетается с развитием речевого дыхания ребенка. Своеобразие метода А. Г. Ипполитовой состоит в том, что при вызывании звука первоначальное внимание ребенка направлено только на артикулему.
Содержание логопедических занятий по А. Г. Ипполитовой включает следующие разделы:
1. Формирование речевого дыхания при дифференциации вдоха и выдоха.
2. Формирование длительного ротового выдоха при реализации артикулем гласных звуков (без включения голоса) и фрикативных глухих согласных.
3. Дифференциация короткого и длительного ротового и носового выдоха при формировании сонорных звуков и аффрикат.
4. Формирование мягких звуков.
Л. И. Вансовская (1977) предложила начинать устранение назализации не с традиционного звука а, а спередних гласных и и э, так как именно они позволяют фокусировать выдыхаемую струю воздуха в переднем отделе ротовой полости и направлять язык к нижним резцам. При этом усиливается четкость кинестезии при соприкосновении с нижними резцами; при произнесении звука и стенки глотки и мягкое нёбо участвуют более активно.
От ребенка требуется произнесение звуков негромким голосом, с несколько выдвинутой вперед челюстью, с полуулыбкой, с усиленным напряжением мягкого нёба и глоточных мышц. После устранения назализации гласных проводится работа над сонорами (л, р), затем щелевыми и смычными согласными.
На совершенствование методов коррекции дефектов речи при ринолалии оказало влияние исследование методом рентгенографии. Оно позволило прогнозировать возможность восстановления функции нёба логопедическими приемами (Н.И. Сереброва, 1969).
Анализ рентгенограмм выявил зависимость эффективности логопедической работы от подвижности мягкого нёба и задней стенки глотки; от расстояния между задней стенкой глотки и мягким нёбом; от ширины средней части глотки. Сопоставление этих данных еще до начала логопедической работы дает возможность решить вопрос о степени компенсации речевого дефекта общепринятыми средствами.
Приемы дифференцированной логопедической работы в зависимости от анатомических и функциональных особенностей артикуляционного аппарата разработаны Т. Н. Воронцовой (1966).
Коррекция физиологического дыхания заключается в устранении ключичного типа дыхания. Наиболее предпочтительным для формирования правильной речи является нижне-реберное (косто-абдоминальное) дыхание. Этот тип дыхания позволяет создать дыхательную опору, являющуюся необходимым условием для появления длительного и плавного ротового выдоха.
С помощью специальных упражнений детей необходимо научить управлять диафрагмальными мышцами и регулировать объем вдыхаемого и выдыхаемого воздуха. Это способствует появлению более полного, глубокого, спокойного вдоха и исчезновению судорожного напряжения ключиц и грудной клетки.
При выполнении дыхательных упражнений следует соблюдать ряд определенных условий. Добиваясь легкого дутья без напряжения и из-лишних усилий, не рекомендуется употреблять фразу: “вдохни сильнее”. Услышав такое предложение, ребенок обычно пытается набрать как можно больше воздуха, что приводит к еще более сильному напряжению ключично-грудного отдела во время вдоха и способствует закреплению патологических дыхательных навыков. Нужно следить за тем, чтобы ребенок не напрягал плечи, шею и в тоже время ощущал движения диафрагмы, межреберных мышц, мышц нижней части живота. Количество и темп упражнений должно быть строго дозировано с учетом возраста и физического развития ребенка.
Упражнения, направленные на развитие косто-абдоминального дыхания, предпочтительно проводить в игровой форме. Все задания предлагают начинать выполнять в положении лежа. Дети пробуют поиграть в воздушный шарик. Ребенок ложится на кровать, мышцы максимально расслаблены, и под чтение
стихотворения логопед показывает движения, которые затем ребенок должен выполнить сопряженно.
-
Вот мы шарик надуваем, -
Воздух носом набираем (живот надувается), -
Шарик сдулся – вот беда, -
Воздух вышел изо рта.
Коррекция фонационного дыхания подразумевает выработку целенаправленной воздушной струи при фонации после того как у ребенка появилось правильное физиологическое дыхание.
Для детей с ринолалией характерным является смешанное фонационное дыхание, при котором основная часть выдыхаемого воздуха направляется в носовые ходы, а ротовой выдох является черезвычайно слабым и коротким. В некоторых случаях ротовой выдох совсем отсутствует и на просьбу подуть ребенок осуществляет исключительно носовой выдох.
Основной задачей на этапе коррекции фонационного дыхания является формирование продолжительного, устойчивого, плавного ротового выдоха, достаточного для произнесения слогов, слов, фраз. С этой целью используется специальная дыхательная гимнастика, способствующая развитию носового вдоха, увеличению объема ротового выдоха и воспитанию правильных кинестетических ощущений движения мягкого неба.
Виды упражнений для развития направленного ротового выдоха и умения дифференцировать ротовой и носовой выдох.
-
вдох и выдох широко открытым ртом, язык высунуть и положить на нижнюю губу (как дышит собачка); -
вдох широко открытым ртом, выдох носом; -
вдох и выдох носом; -
вдох носом, выдох ртом; возможны различные варианты выполнения данного упражнения: можно предложить ребенку широко открыть рот во время выдоха, а в другом случае при выдохе губы сомкнуты и вытянуты вперед трубочкой;
Отандық логопедияда ринолалияны жоюдың әдістемелік әдістері жасалды (E. F. Pay, 1933; F. A. Pay, 1933; 3. Г. Нелюбова, 1938; В. В. Кукол, 1941; А. Г. Ипполитова, 1955, 1963; 3. А. Репина, 1970; И. И. Ермакова, 1984; Г. В. Чиркина, 1987; Волосовец Т.В. 1995).
А.Г. Ипполитова жасаған жүйенің маңызы зор. Бұл жүйе фонемалық дамуында ауытқулары жоқ балалардың дыбыстық айтылуын түзетуде жоғары нәтижелі. А. Г. Ипполитова операцияға дейінгі кезеңдегі сабақтарды алғашқылардың бірі болып ұсынды. Оның техникасына тән-тыныс алу және артикуляциялық жаттығулардың үйлесімі, артикуляциялық байланысқа байланысты дыбыстарды пысықтау реттілігі.
Дыбыстың артикуляциялық базасын дайындау баланың сөйлеу тыныс алуының дамуымен үйлесетін арнайы артикуляциялық гимнастиканың көмегімен жүзеге асырылады. А. Г. Ипполитова әдісінің ерекшелігі-дыбысты шақырған кезде баланың бастапқы назары тек артикулемаға бағытталған.
А. Г. Ипполитова бойынша логопедиялық сабақтардың мазмұны келесі бөлімдерді қамтиды:
1. Тыныс алу мен дем шығаруды саралау кезінде сөйлеу тынысының қалыптасуы.
2. Артикулмен дауысты дыбыстарды (дауысты қоспай) және фрикативті дауыссыз дауыссыз дыбыстарды іске асыру кезінде ұзақ ауыздан дем шығаруды қалыптастыру.
3. Сонорлық дыбыстар мен аффрикаттардың пайда болуындағы қысқа және ұзақ ауыз және мұрын дем шығаруының дифференциациясы.
4. Жұмсақ дыбыстардың пайда болуы.
Л.и. Вансовская (1977) мұрыннан тазартуды дәстүрлі а дыбысынан емес, алдыңғы дауысты дыбыстардан және Е-ден бастауды ұсынды, өйткені олар дем шығарған ауа ағынын ауыз қуысының алдыңғы бөлігіне бағыттауға және тілді төменгі азу тістерге бағыттауға мүмкіндік береді. Бұл төменгі азу тістермен байланыста болған кезде кинестезияның айқындылығын арттырады; дыбыс пен жұтқыншақ қабырғалары мен жұмсақ таңдай белсенді қатысады.
Баладан дыбыстарды жұмсақ дауыспен, жақ сәл алға қарай созылып, жартылай күлімсіреп, жұмсақ таңдай мен жұтқыншақ бұлшықеттерінің кернеуі жоғарылауы қажет. Дауысты дыбыстарды мұрынға айналдыру жойылғаннан кейін сонорлармен (л, р), содан кейін саңылаулы және садақ тәрізді дауыссыздармен жұмыс жасалады.
Ринолалиядағы сөйлеу ақауларын түзету әдістерін жетілдіруге рентгенография әдісімен зерттеу әсер етті. Бұл аспан функциясын логопедиялық әдістермен қалпына келтіру мүмкіндігін болжауға мүмкіндік берді (Н.И. Сереброва, 1969).
Рентгенографияны талдау логопедиялық жұмыстың тиімділігінің жұмсақ таңдайдың және жұтқыншақтың артқы қабырғасының қозғалғыштығына тәуелділігін анықтады; жұтқыншақтың артқы қабырғасы мен жұмсақ таңдай арасындағы қашықтыққа; жұтқыншақтың ортаңғы бөлігінің еніне. Бұл деректерді логопедиялық жұмыс басталғанға дейін салыстыру сөйлеу кемістігін жалпы қабылданған құралдармен өтеу дәрежесі туралы мәселені шешуге мүмкіндік береді.
Артикуляциялық аппараттың анатомиялық және функционалдық ерекшеліктеріне байланысты сараланған логопедиялық жұмыстың әдістерін Т. Н.Воронцова (1966) жасаған.
Физиологиялық тыныс алуды түзету тыныс алудың клавикулярлық түрін жоюдан тұрады. Дұрыс сөйлеуді қалыптастыру үшін ең қолайлы-төменгі қабырға (косто-абдоминальды) тыныс алу. Тыныс алудың бұл түрі ұзақ және тегіс ауыз дем шығарудың пайда болуының қажетті шарты болып табылатын тыныс алу тірегін жасауға мүмкіндік береді.