ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 18.01.2024
Просмотров: 113
Скачиваний: 2
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
2% жағдайда кездеседі, ең ауыр түрі. Көбінесе ұрық жатыр ішінде өледі, шала туылады. Терісі бозғылт, ісіңкі, дене қуыстарында сұйықтық жиналған, қанда эритроциттер мен гемаглобин көрсеткіштері төмен. Бала жолдасы ісіңкі, үлкен.
Диагностикасы: анамнез негізінде, қан тобы мен резус факторды тексеру, ұрық маңындағы суды антиденеге тексеру, қандағы антидене титрін анықтау.
Емдеу. ЖБГА-ын медеудің негізгі мақсаттары: қандағы билирубиннің мөлшерін төмендету, эритроциттер мен гемоглобиннің көрсеткіштерін жоғарылату. Ем 2 түрлі әдіспен өткізіледі-консервативты әдіс (жеңіл түрінде) және оперативті (ауыр түрінде). Консервативті ем жүргізу-билирубиннің мөлшерін төмендетіп, улану белгілерін азайту және гемоглобиннің көрсеткішін көтеру үшін көк тамырға тамшылатып 10% альбумин, реополиглюкин, гемодез, 10-20% глюкоза ерітінділерін құю, витаминдер комплексін тағайындау. Осы мақсатпен балаға күлгін түсті сәулемен емдеу-фототерапия, барокамерада оттегімен емдеу (гипербарикалық оксигенация) де қолданылады. Бауырдың залалсыздандыру қызметін жақсартатын фенобарбитал дәрісі ішуге беріледі-8-10 мг/кг тәулігіне.
Аурудың ауыр түрлерінің ең тиімді емі-қан алмастыру операциясын жүргізу. Бұл іс әрекет өте жауапты, күрделі жұмыс, сондықтан оны арнайы мамандандырылған дәрігерлер қатаң асептика ережелерін сақтай отырып жүргізеді.
Алдын алуы: Қан құю кезінде донорлардың резусын анықтау, қажетсіз жүктіліктің алдын алу, резус теріс қанды жүкті әйелге күйеуінің терісінен жолақ орнату
Болжамы: Бұл балаларда психоневрологиялық ауытқулар мен жиі ауырғыштық , егулерге адекватсыз реакциялар, бауыр аурулары болуы мүмкін.
4.4. Иллюстрациялық материал:
4.5. Бақылау сұрақтары (кері байланыс:
1.Нәрестелердің асфиксиясы туралы түсінік.
2 Бассүйекішілік жарақаттар себептері.
3. Терінің жұқпайтын аурулары?
4. Терінің жұқпалы аурулары?
5. Нәрестелердің гемолитикалық ауруы?
4.6. Әдебиет.
К.А. Святкина, Е.В.Белогородская, Н.П.Кудрявцева алматы – «Ана тілі» 1993 ж «Балалар аурулары»,109-112 беттер.
№5.Дәріс кешені келесі бөлімдерді қамтиды:
4.1. Тақырыбы: «Тыныс алу ағзаларының аурулары.(Балаларды БАБЖ бағдарламасы бойынша жүргізу)Аралық бақылау»
4.2. Мақсаты: ерте жастағы балалардадың тыныс алу жүйесінің анатомиялық-физиологиялық ерекшеліктерін білу, БАБЖ бағдарламасы бойынша жөтел және тыныс алудың қиындауы,тамақтың ауырсынуы,құлақтың проблемасы бар балаларды жүргізу үшін медбикенің жұмысын ұйымдастыру және алған білімдерін зерделеу болып табылады, оларды мейірбикенің профилактикалық қызметінде қолдануға мүмкіндік беретін жалпы және кәсіби құзыреттердің қалыптасуына ықпал етеді.
4.3. Дәріс тезистері:
ТЫНЫС АЛУ ЖҮЙЕСІНІҢ А.Ф.Е – рі.
Кішкентай балаларда тыныс алу ағзалары өзіндік ерекшеліктерімен сипатталады.
Мұрын қуысы тар, шырышты қабаты тез жараланғыш, қан тамырларына бай, мұрын айналасындағы қуыстар туылғаннан нашар дамыған немесе қызметі әлі қосылмаған болып – саналады Тек екі жаста өз қызметін бастайды. Мұрын және құлақ қуыстарының арасын жалғастырып тұратын Евстахиев түтігі кең, әрі қысқа, сондықтан инфекция мұрын қуысынан құлақ қуысына тез өтіп отырады.
Көмей, кеңірдек қуыстары тар, шырышты қабаттары нәзік, қан тамырларына бай. Көмейде орналасқан дыбыс саңылауы тар, дыбыс желбезектерінің астында орналасқан тіндері тез ісінеді. Осы ерекшеліктеріне байланысты кішкентай балаларда ларингит кезінде ларингоспазм, ларингостеноз сияқты асқынулар жиі байқалады.
Кеңірдек – тар, шеміршектері жұмасақ, майысқақ, дем шығарғанда жабысады. Ол ентігуге, қырылдап дем алуға себепкер (стридор) болады. Стридор екі жасқа қарай басылады, ол кезде шеміршек қатаяды.
Бронхтар – тар, шеміршектері жұмсақ, шырышты қабаты нәзік, қан тамырларына бай болады. Оң жақ бронх трахеяның тікелей жалғасы болып табылады, сондықтан осы жаққа бөгде зат жиі өтеді.
Өкпе – дәнекер ұлпаға, қанға бай. Тығыз, ауасы аз. Бұл жағдай өкпеде әртүрлі қабынулардың негізі болып келеді. Ателектазға, яғни сурфактант қабыршағының жетіспеушілігіне (дефициттігіне) бейім келеді. Баланың бойы өскен сайын альвеолалардың саны өсіп, дәнекер ұлпасы азаяды, эластикалық талшықтар көбейеді, сурфактант саны да өседі. Өкпенің 2 бөлігі болады, сол жағы 2 бөліктен, оң жағы 3 бөліктен тұрады.
Плевра қабаты емізулі балаларда тез созылғыш келеді. Диафрагма – ересектерге қарағанда жоғары орнгаласқан және әлсіз. Осы себеппен баланың үстіртін демалуы түсіндіріледі.
Физиологиялық ерекшеліктері:
ТЫНЫС АЛУ ЖҮЙЕСІНІҢ АУРУЛАРЫ.
Тыныс жолдарының аурулары балалар ауруларының ішінде жиілігі бойынша алдыңғы қатарда тұрады. Оның негізгі себептері тыныс алу ағзаларының анатомиялық және физиологиялық ерекшеліктері мен бала иммунитетінің төмендігіне байланысты.
Тыныс алу ағзаларының ауруларының жіктелуі.
І. Жоғарғы тыныс жолдарының аурулары:
ІІ. Бронхиттер:
ІІІ. Өкпенің қабынулары:
ІV.Бронх демікпесі.
Кішкентай балаларда жоғарғы тыныс жолдары ауруларынан жиірек байқалатындары : ринит , ринофарингит, ларингит, ларинготрахеит. Бұл аурулардың қоздырғыштары негізінен вирустар (грипп, парагрипп, аденовирустар, риновирустар) мен микроорганизимдер (стрепто, стафилококктар, пневмокктар т.б.) болып табылады.
Ринит, ринофарингит- мұрын қуысының қабынуы (ринит) көбінісе ринофарингит (мұрын қуысының және жұтқыншақтың қабынуы) түрінде өтеді, өиткені қоздырғыш мұрын қуысынан жұтқыншаққа тез тарап қабындырады.
Белгілері :баланың мұрны бітіп , дем алуы және емуі қиындайды , кейінінен мұрнынан іріңді шырыш ағады, түшкіреді. Фарингит белгілері қосылғанда тамағы қырнап , ашып ауырады. Дене қызуы қалыпты немесе субфебрильді. Асқынулары – инфекцияның ары қарай тарап , көмей, кеңірдек, бронх, өкпе қабынуларына әкеп соғады.
Емдеу:
Ринофарингиттерде мұрын арқылы дем алуын жеңілдету үшін дәрілер тамызу-адреналин 1:1000 әр танауға 2 тамшыдан емізудің алдында, нафтизин 0,05-0,1% 6 галозолин 0,05%-0,1% 2-3 тамшыдан күніне 2 рет қолданылады. Одан кейін протаргол 1%, эфедрин 1%, риванол 0,1%, 20% сульфацил натрий ерітінділері тамызылады. Жылытылатын процедуралар, витаминдер комплексі тағайындалады.
Фарингитте-фарингосепт, ингалипт, құрғақ жөтел қинаса-либексин, тусупрекс, 2 жастан асқан балаларға глауцин беріледі.
Бронхит.
Бронхтың шырышты қабатының қабынуы. Жеке сирек кездеседі, жиі трахеобронхит. Жөтел басында құрғақ кейін ылғалданады. Қақырықты жас нәрестелер жұтып қояды. Дене қызуы көтеріледі, жалпы жағдайы өзгереді. Өкпенің перкуторлық дыбысы өзгермейді. Аускультация кезінде – құрғақ, ызыңдап, сырылдаған дыбыс естіліді. Интоксикация белгілері аздап белгілі болады. Бронхит 2жақтанда болады. 2-3 аптада науқас жазылады.
Обструктивті бронхит:
Жиі жас балалар ауырады. Бұл кезде тыныс жолдарының обструкциясымен , бронхтардың тарылу, шырышты қабығының ісінуіне байланысты. Екіншіден обструктивті бронхит бронхилоспазмға байланысты.
Клиникасы:
Клиникасында бірінші тыныс алу жетіспеушілігі көрінеді, айқын цианоз, ентігу пайда болады, қабырға аралық еттер тыныс алуда қатысады. Дем алганда жанында сырыл естіледі. Аускультация кезінде құрғақ және ылғалды сырыл естіледі.
Бронхиолит – көбіне 1-2 жастағы балалар аурады, соның ішінде 5-6 айдағы балалар жиірек ауырады. Бұл жағдайда ұсақ бронхтармен бронхиолалар зақымданады, шырышты қабығы ісінеді. Көбінесе ЖРВИ – дың белгілерімен сипатталады. Бір кезде аяқ асты, бір кезде жайлап басталады. Жалпы жағдайы нашарлайды, тәбеті төмендейді, ылғал жөтел басталады, ентігу пайда болады. Терісі бозарады, периоральді цианоз пайда болады , қабырға бұлшық аралық еттері тартылыды. Апноэ болуы мүмкін. Дене қызуы көтеріліді, кей кезде субфибрильді болады. Кеуде қуысы кениді, көлемі үлкейеді. Аускультация кезінде құрғақ және ылғал сырылдар естіледі. Рентгенде – бронх көрінісі күшейеді.
Ларингит.
Көмейдің шырышты қабығының қабынуы. Баланың дауысы қарлығып, ауыз жаптырмайтын ұзақ құрғақ жөтел пайда болады, кейде дауысы шықпай қалуыда мүмкін. Дене қызуы көтеріледі, 5 күнге қарай баланың жағдайы жақсарып, айыға бастайды. Жеке жағдайда көмейдің шырышты қабығы мен шырыш асты негізі қабынып. Дауыс желбізегінен төменіректегі дауыс асты қуысына таралады. Құрөзек деп аталады – тұмау крупы. Ол жиі 2-8 аралығындағы балаларда кездеседі, вирустық респираторлық ауруларда байқалады.
Стеноздаушы ларингит (жалған круп)
Көмейдің шырышты қабатының қабынуы, көбінесе риниттен кейін дамиды. Баланың жалпы жағдайы бұзылады, дауысы қарлығып шығады, құрғақ «ит үрген жөтел» пайда болады, дене қызуы көтеріледі. 4-5 күннен кейін бала жазылып кетеді. Аллергиялық диатез бен ауыратын балалардың дыбыс желбезектері астының клетчаткасы ісініп, тыныс саңлауы тарылып бітеді. Стеноз көбінесе түнде кенеттен дамиды. Баланың тыныс алуы қиындап, сырылды демалыс пайда болады, еріндері, мұрын-ауыз үшбұрышы көгілдір тартады (цианоз дамиды).
Стеноздың және тыныс алу жетіспеушілігінің айқындалуына байланысты 4 дәрежесі бар:
1-ші дәрежесінде- «ит үрген жөтел», дауыстың қарлығуы, алыстан естілетін тыныс алу бала жылағанда немесе мазасызданғанда пайда болады.
2-ші дәрежесінде- бала мазасызданады, жөтелі жиілейді, ентігу, терлегіштік және мұрын-ауыз үшбұрышының цианозы айқын.
3-ші дәрежесінде-бала тынымсыз, қорқақ, төсекте мазасыз, терісі бозғылт, ылғалды, ауыз-мұрын үшбұрышының цианозы, акроцианоз. Тыныс алуы-шулы. Тыныс алуда қабырға аралық бұлшық еттері қатысады. Пульсының ритмі бұзылған, жүрек соғысы нашар естіледі.
4-ші дәрежесінде- бала әбден шаршаған, әлсіз, басын артқа тастап, аузымен ауа қармайды, мойнының бұлшық еттері тартылған. Цианоз кенет дамиды, тырысу пайда болуы мүмкін. Пульстің ритмі ретсіз, жүрек тоны нашар естіледі, тыныс алу тоқтап, жүрек соғысы тоқтайды.
Нағыз круп пен жалғанкруптың (стеноздыларингиттің) ажыратудиагностикасы
Диагностикасы: анамнез негізінде, қан тобы мен резус факторды тексеру, ұрық маңындағы суды антиденеге тексеру, қандағы антидене титрін анықтау.
Емдеу. ЖБГА-ын медеудің негізгі мақсаттары: қандағы билирубиннің мөлшерін төмендету, эритроциттер мен гемоглобиннің көрсеткіштерін жоғарылату. Ем 2 түрлі әдіспен өткізіледі-консервативты әдіс (жеңіл түрінде) және оперативті (ауыр түрінде). Консервативті ем жүргізу-билирубиннің мөлшерін төмендетіп, улану белгілерін азайту және гемоглобиннің көрсеткішін көтеру үшін көк тамырға тамшылатып 10% альбумин, реополиглюкин, гемодез, 10-20% глюкоза ерітінділерін құю, витаминдер комплексін тағайындау. Осы мақсатпен балаға күлгін түсті сәулемен емдеу-фототерапия, барокамерада оттегімен емдеу (гипербарикалық оксигенация) де қолданылады. Бауырдың залалсыздандыру қызметін жақсартатын фенобарбитал дәрісі ішуге беріледі-8-10 мг/кг тәулігіне.
Аурудың ауыр түрлерінің ең тиімді емі-қан алмастыру операциясын жүргізу. Бұл іс әрекет өте жауапты, күрделі жұмыс, сондықтан оны арнайы мамандандырылған дәрігерлер қатаң асептика ережелерін сақтай отырып жүргізеді.
Алдын алуы: Қан құю кезінде донорлардың резусын анықтау, қажетсіз жүктіліктің алдын алу, резус теріс қанды жүкті әйелге күйеуінің терісінен жолақ орнату
Болжамы: Бұл балаларда психоневрологиялық ауытқулар мен жиі ауырғыштық , егулерге адекватсыз реакциялар, бауыр аурулары болуы мүмкін.
4.4. Иллюстрациялық материал:
4.5. Бақылау сұрақтары (кері байланыс:
1.Нәрестелердің асфиксиясы туралы түсінік.
2 Бассүйекішілік жарақаттар себептері.
3. Терінің жұқпайтын аурулары?
4. Терінің жұқпалы аурулары?
5. Нәрестелердің гемолитикалық ауруы?
4.6. Әдебиет.
К.А. Святкина, Е.В.Белогородская, Н.П.Кудрявцева алматы – «Ана тілі» 1993 ж «Балалар аурулары»,109-112 беттер.
№5.Дәріс кешені келесі бөлімдерді қамтиды:
4.1. Тақырыбы: «Тыныс алу ағзаларының аурулары.(Балаларды БАБЖ бағдарламасы бойынша жүргізу)Аралық бақылау»
4.2. Мақсаты: ерте жастағы балалардадың тыныс алу жүйесінің анатомиялық-физиологиялық ерекшеліктерін білу, БАБЖ бағдарламасы бойынша жөтел және тыныс алудың қиындауы,тамақтың ауырсынуы,құлақтың проблемасы бар балаларды жүргізу үшін медбикенің жұмысын ұйымдастыру және алған білімдерін зерделеу болып табылады, оларды мейірбикенің профилактикалық қызметінде қолдануға мүмкіндік беретін жалпы және кәсіби құзыреттердің қалыптасуына ықпал етеді.
4.3. Дәріс тезистері:
ТЫНЫС АЛУ ЖҮЙЕСІНІҢ А.Ф.Е – рі.
Кішкентай балаларда тыныс алу ағзалары өзіндік ерекшеліктерімен сипатталады.
Мұрын қуысы тар, шырышты қабаты тез жараланғыш, қан тамырларына бай, мұрын айналасындағы қуыстар туылғаннан нашар дамыған немесе қызметі әлі қосылмаған болып – саналады Тек екі жаста өз қызметін бастайды. Мұрын және құлақ қуыстарының арасын жалғастырып тұратын Евстахиев түтігі кең, әрі қысқа, сондықтан инфекция мұрын қуысынан құлақ қуысына тез өтіп отырады.
Көмей, кеңірдек қуыстары тар, шырышты қабаттары нәзік, қан тамырларына бай. Көмейде орналасқан дыбыс саңылауы тар, дыбыс желбезектерінің астында орналасқан тіндері тез ісінеді. Осы ерекшеліктеріне байланысты кішкентай балаларда ларингит кезінде ларингоспазм, ларингостеноз сияқты асқынулар жиі байқалады.
Кеңірдек – тар, шеміршектері жұмасақ, майысқақ, дем шығарғанда жабысады. Ол ентігуге, қырылдап дем алуға себепкер (стридор) болады. Стридор екі жасқа қарай басылады, ол кезде шеміршек қатаяды.
Бронхтар – тар, шеміршектері жұмсақ, шырышты қабаты нәзік, қан тамырларына бай болады. Оң жақ бронх трахеяның тікелей жалғасы болып табылады, сондықтан осы жаққа бөгде зат жиі өтеді.
Өкпе – дәнекер ұлпаға, қанға бай. Тығыз, ауасы аз. Бұл жағдай өкпеде әртүрлі қабынулардың негізі болып келеді. Ателектазға, яғни сурфактант қабыршағының жетіспеушілігіне (дефициттігіне) бейім келеді. Баланың бойы өскен сайын альвеолалардың саны өсіп, дәнекер ұлпасы азаяды, эластикалық талшықтар көбейеді, сурфактант саны да өседі. Өкпенің 2 бөлігі болады, сол жағы 2 бөліктен, оң жағы 3 бөліктен тұрады.
Плевра қабаты емізулі балаларда тез созылғыш келеді. Диафрагма – ересектерге қарағанда жоғары орнгаласқан және әлсіз. Осы себеппен баланың үстіртін демалуы түсіндіріледі.
Физиологиялық ерекшеліктері:
-
Баланың дем алуы ересектерге қарағанда үстіртін, дем алу тереңдігі аз, әлсіз. Ол қабырғалардың көлденең орналасуына, диафрагманың, дем алу бұлшық етінің қызметінің әлсіз жұмыс істеуіне байланысты. -
Бала өскен сайын тыныс алу жиілігі азаяды:
-
Тыныс алу ритмі тұрақсыз болады, дем алу арасындағы іркіліс әркелкі. -
Тыныс алу түрі жасына байланымты өзгереді: 1 жасқа дейін ішінен, 1 – 7 жаста аралас, 7 жастан бастап ұл балада ішімен, қыз балада кеудемен тыныс алу түрі қалыптасады.
ТЫНЫС АЛУ ЖҮЙЕСІНІҢ АУРУЛАРЫ.
Тыныс жолдарының аурулары балалар ауруларының ішінде жиілігі бойынша алдыңғы қатарда тұрады. Оның негізгі себептері тыныс алу ағзаларының анатомиялық және физиологиялық ерекшеліктері мен бала иммунитетінің төмендігіне байланысты.
Тыныс алу ағзаларының ауруларының жіктелуі.
І. Жоғарғы тыныс жолдарының аурулары:
-
Ринит -
Фарингит -
Ларингит -
Трахент
ІІ. Бронхиттер:
-
Өткір бронхит -
Обструктивті бронхит -
Бронхиолит
ІІІ. Өкпенің қабынулары:
-
Ошақты бронхопневмония -
сегментті пневмония -
Крупозды пневмония -
Интерстицалды пневмония
ІV.Бронх демікпесі.
Кішкентай балаларда жоғарғы тыныс жолдары ауруларынан жиірек байқалатындары : ринит , ринофарингит, ларингит, ларинготрахеит. Бұл аурулардың қоздырғыштары негізінен вирустар (грипп, парагрипп, аденовирустар, риновирустар) мен микроорганизимдер (стрепто, стафилококктар, пневмокктар т.б.) болып табылады.
Ринит, ринофарингит- мұрын қуысының қабынуы (ринит) көбінісе ринофарингит (мұрын қуысының және жұтқыншақтың қабынуы) түрінде өтеді, өиткені қоздырғыш мұрын қуысынан жұтқыншаққа тез тарап қабындырады.
Белгілері :баланың мұрны бітіп , дем алуы және емуі қиындайды , кейінінен мұрнынан іріңді шырыш ағады, түшкіреді. Фарингит белгілері қосылғанда тамағы қырнап , ашып ауырады. Дене қызуы қалыпты немесе субфебрильді. Асқынулары – инфекцияның ары қарай тарап , көмей, кеңірдек, бронх, өкпе қабынуларына әкеп соғады.
Емдеу:
Ринофарингиттерде мұрын арқылы дем алуын жеңілдету үшін дәрілер тамызу-адреналин 1:1000 әр танауға 2 тамшыдан емізудің алдында, нафтизин 0,05-0,1% 6 галозолин 0,05%-0,1% 2-3 тамшыдан күніне 2 рет қолданылады. Одан кейін протаргол 1%, эфедрин 1%, риванол 0,1%, 20% сульфацил натрий ерітінділері тамызылады. Жылытылатын процедуралар, витаминдер комплексі тағайындалады.
Фарингитте-фарингосепт, ингалипт, құрғақ жөтел қинаса-либексин, тусупрекс, 2 жастан асқан балаларға глауцин беріледі.
Бронхит.
Бронхтың шырышты қабатының қабынуы. Жеке сирек кездеседі, жиі трахеобронхит. Жөтел басында құрғақ кейін ылғалданады. Қақырықты жас нәрестелер жұтып қояды. Дене қызуы көтеріледі, жалпы жағдайы өзгереді. Өкпенің перкуторлық дыбысы өзгермейді. Аускультация кезінде – құрғақ, ызыңдап, сырылдаған дыбыс естіліді. Интоксикация белгілері аздап белгілі болады. Бронхит 2жақтанда болады. 2-3 аптада науқас жазылады.
Обструктивті бронхит:
Жиі жас балалар ауырады. Бұл кезде тыныс жолдарының обструкциясымен , бронхтардың тарылу, шырышты қабығының ісінуіне байланысты. Екіншіден обструктивті бронхит бронхилоспазмға байланысты.
Клиникасы:
Клиникасында бірінші тыныс алу жетіспеушілігі көрінеді, айқын цианоз, ентігу пайда болады, қабырға аралық еттер тыныс алуда қатысады. Дем алганда жанында сырыл естіледі. Аускультация кезінде құрғақ және ылғалды сырыл естіледі.
Бронхиолит – көбіне 1-2 жастағы балалар аурады, соның ішінде 5-6 айдағы балалар жиірек ауырады. Бұл жағдайда ұсақ бронхтармен бронхиолалар зақымданады, шырышты қабығы ісінеді. Көбінесе ЖРВИ – дың белгілерімен сипатталады. Бір кезде аяқ асты, бір кезде жайлап басталады. Жалпы жағдайы нашарлайды, тәбеті төмендейді, ылғал жөтел басталады, ентігу пайда болады. Терісі бозарады, периоральді цианоз пайда болады , қабырға бұлшық аралық еттері тартылыды. Апноэ болуы мүмкін. Дене қызуы көтеріліді, кей кезде субфибрильді болады. Кеуде қуысы кениді, көлемі үлкейеді. Аускультация кезінде құрғақ және ылғал сырылдар естіледі. Рентгенде – бронх көрінісі күшейеді.
Ларингит.
Көмейдің шырышты қабығының қабынуы. Баланың дауысы қарлығып, ауыз жаптырмайтын ұзақ құрғақ жөтел пайда болады, кейде дауысы шықпай қалуыда мүмкін. Дене қызуы көтеріледі, 5 күнге қарай баланың жағдайы жақсарып, айыға бастайды. Жеке жағдайда көмейдің шырышты қабығы мен шырыш асты негізі қабынып. Дауыс желбізегінен төменіректегі дауыс асты қуысына таралады. Құрөзек деп аталады – тұмау крупы. Ол жиі 2-8 аралығындағы балаларда кездеседі, вирустық респираторлық ауруларда байқалады.
Стеноздаушы ларингит (жалған круп)
Көмейдің шырышты қабатының қабынуы, көбінесе риниттен кейін дамиды. Баланың жалпы жағдайы бұзылады, дауысы қарлығып шығады, құрғақ «ит үрген жөтел» пайда болады, дене қызуы көтеріледі. 4-5 күннен кейін бала жазылып кетеді. Аллергиялық диатез бен ауыратын балалардың дыбыс желбезектері астының клетчаткасы ісініп, тыныс саңлауы тарылып бітеді. Стеноз көбінесе түнде кенеттен дамиды. Баланың тыныс алуы қиындап, сырылды демалыс пайда болады, еріндері, мұрын-ауыз үшбұрышы көгілдір тартады (цианоз дамиды).
Стеноздың және тыныс алу жетіспеушілігінің айқындалуына байланысты 4 дәрежесі бар:
1-ші дәрежесінде- «ит үрген жөтел», дауыстың қарлығуы, алыстан естілетін тыныс алу бала жылағанда немесе мазасызданғанда пайда болады.
2-ші дәрежесінде- бала мазасызданады, жөтелі жиілейді, ентігу, терлегіштік және мұрын-ауыз үшбұрышының цианозы айқын.
3-ші дәрежесінде-бала тынымсыз, қорқақ, төсекте мазасыз, терісі бозғылт, ылғалды, ауыз-мұрын үшбұрышының цианозы, акроцианоз. Тыныс алуы-шулы. Тыныс алуда қабырға аралық бұлшық еттері қатысады. Пульсының ритмі бұзылған, жүрек соғысы нашар естіледі.
4-ші дәрежесінде- бала әбден шаршаған, әлсіз, басын артқа тастап, аузымен ауа қармайды, мойнының бұлшық еттері тартылған. Цианоз кенет дамиды, тырысу пайда болуы мүмкін. Пульстің ритмі ретсіз, жүрек тоны нашар естіледі, тыныс алу тоқтап, жүрек соғысы тоқтайды.
Нағыз круп пен жалғанкруптың (стеноздыларингиттің) ажыратудиагностикасы
| Белгісі | Нағыз круп | Жалған круп |
| дауысы | Қарлығып, толық жоғалады | Қарлығуы тұрақсыз |
| Жөтелі | Құрғақ, «ит ургенге ұқсас», дыбыссыз | Құрғақ, «ит ургенге ұқсас», дыбысы сақтаулы |
| Бадамша безінде | Сұрғылт, қиын алынатын, алғанда орны қанталайтын қабыршық | Беткей, оңай алынатын іріңді шырыш |
| Мойын лимфа түйіндері | Екі жақта үлкейген, ауырсынуы әлсіз, теріасты қабатының ісінуі | Үлкейген, қатты ауырсынады, ісіну жоқ, жеке лимфа түйіндері пальпацияланады. |
| Стеноздың дамуы | Баяу дамиды, тыныс алуышулы, ентігуге ауысады, өзбетімен басылмайды | Кенет түнде дамиды, өзбетімен басылады. |