Файл: азастан халы Ассамблеясы оамдаы тратылы пен келісімні сенімді, берік іргетасына айналды. Сіз бл тжырыммен аншалыты келісесіз Жауабыызды олдау шін бірнеше длел келтірііз.docx
ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 07.11.2023
Просмотров: 189
Скачиваний: 2
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
Қалалар санының өсуі, олардың территориясының кеңеюі, қала тұрғындарының көбеюі қолөнер мен сауданың одан әрі дамуына әсер етті. Құмыралар орамдарының қазбаларына қарағанда, 11 – 12 ғғ. шағын қолөнер шеберханалары пайда болады.
Әдетте қалалар сауда жағынан да, стратегиялық тұрғыдан да қолайлы жерлерде орналасты. Жібек жолы бойындағы транзиттік сауда қалалар мен қала мәдениетінің дамуында маңызды рөл атқарды.
Сауда қаланың дамуының маңызды факторларының бірі болды. Қалада үш негізгі бағыт тоғысты: елдер арасындағы тауар айырбасы, қолөнер мен ауыл шаруашылығы (қала мен оның аудандары), қала мен көшпелі дала арасындағы. Ұлы Жібек жолы Қазақстанның оңтүстігі арқылы Жетісу арқылы өтті. Оның Суяб, Тараз және Испиджаб қалалары арқылы өтетін учаскесінің сипаттамасы белгілі. Испиджабта одан солтүстік-батысқа – Фарабқа, Шавғарға және одан әрі Сырдарияның төменгі ағысына бір тармақ шықты.
Қытайдан жібек, лак, қағаз, айналар әкелінді. Батыс елдерінен Қытайға қас бояуы, вавилондық кілемдер, асыл тастар, маржандар мен інжу-маржандар, шыны, маталар келді.
Көшпелілермен айырбас саудасы ірі және шекаралас қалалар – Испиджаб, Отырар, Дех-Нуджикесте өтетін жәрмеңкелерде жүргізілді. Тараз Оңтүстік-Батыс Жетісудың маңызды сауда орталығы болған, ол туралы деректерде «саудагерлер қаласы», «әр елдің саудагерлері аралас тұратын» Шу алқабы - Суяб, қала тұрғындарының жартысы көпестер болған.
IX - XII ғасырлар үшін. тауар айырбастауын ығыстырған тауар-ақша қатынастарының өсуімен сипатталады. Қазақстанның ірі қалаларында теңге сарайлары жұмыс істеді. XI - XII ғасырларда. айырбас құралы ретінде алтынның рөлі артады.
79 сұрақ
Қазақ халқының этногенезінің негізгі кезеңдерін сипаттаңыз.
Түркі дәуіріндегі Қазақстан территориясындағы этногенез және этникалық процестер. Қазақтар этногенезінің түркілік кезеңінде (VI-XII ғғ.) Қазақстан аумағына толқын-толқынмен еніп, байырғы халықты ассимиляциялау арқылы түркі тайпалары Қазақ даласының этникалық бейнесін толығымен өзгертті. Түркі дәуірі түркі тілдес халықтардың Еуразия даласында үстемдік құрған VI-XIII ғасырлар аралығы деп есептеледі. Алғашында түріктермен байланысты этникалық процестер Ұлы даланың шығыс бөлігінде орын алды. Түріктер алғашында Ашина және Ашиде деген екі рудан тұратын шағын тайпа болған. Денеге 30 тайпа кірді.
• 552 г. Түрік қағанатының құрылуы
• теле тайпасының қосылуы
• Қағанаттың Батыс және Шығыс қағандықтарға ыдырауында VI
• ұйғырлар мен Шығыс Теле —> Ұйғыр қағанатының саяси одағы
• 603 Батыс Түрік қағанаты Шығыс Түркістан, Жетісу мен Қазақстанның бүкіл далалық аймағын Сырдария мен Арал теңізіне дейін (Дулу мен Нушиби) + Ашина, Үйсін, Қаңлы, Түргеш, Ұйғыр, Қырғыз, Қарлұқ, Оғыз, Қимақтар нушибилер Іле алқабында , дулу Чуй алқабында.
• Түрік қағанаты: Шу және Іле алқабындағы сарлар мен Қара түрғыштар.
• Қарлұқтар: Бұлақ, Жікіл, Ташлық. Үш бұтақ жікіл, үш бұтақ бескіл, бұлақ,
коркекин, тухси. Сонымен қатар 2 отандық қазандық пен фаракия.
• Қарахандар: жікіл, яғма, қарлұқ, оғыз, қаңлы, үйсін.
• Дулу мен нушиби арасындағы азаматтық қақтығыстар салдарынан Батыс Түрік қағанатының ыдырауы.
• 682 жылы Білге-қаған басқарған 2-Шығыс Түрік қағанаты құрылды.
Даланың орталық бөлігінің түркіленуі. Шығыстан көшпелілердің жаңа толқындары келген сайын даланың иран тілді халқы түріктеніп, түркі мемлекеттерінің құрамына кірді. Түріктер жергілікті әйелдерді өздеріне алды, нәтижесінде моңғолоидтық антропологиялық келбеті бар аралас ұрпақтар пайда болды. Экономика мен мәдениет саласында да өзгерістер болды: көшпелі тұрмыс түрік этникалық келбетке ие болды, түркі дүниетанымы рухани салаға еніп кетті.
Бірте-бірте Даладағы автохтонды халықты түріктер толық ассимиляциялау жүзеге асырылды. Өркениеттік негіз – көшпелі мал шаруашылығы мен көшпелі мәдениет – сол күйінде қалды, этникалық жағынан Даладағы көшпелілер дүниесі мүлде басқаша болды: түркі. Монғол дәуіріндегі Қазақстан территориясындағы этногенез және этникалық процестер. Моңғол жаулап алулары түркі тайпаларын Моңғол империясына қосылуға мәжбүр етті және азиялық тайпалардың көшпелі орталығын батысқа ығыстырды. Еуразия даласында түркі элементі күшейе түсті. Қыпшақ даласына келгеннен кейін қазақтардың этногенезі (рулар мен тайпалардың араласуы, жаңа этникалық қауымдастықтың қалыптасуы) орын алды. Даланың орталық бөлігінің этникалық құрамы. Шығыстан көшпелілердің жаңа толқындары келген сайын даланың иран тілді халқы түріктеніп, түркі мемлекеттерінің құрамына кірді. Түріктер жергілікті әйелдерді өздеріне алды, нәтижесінде моңғолоидтық антропологиялық келбеті бар аралас ұрпақтар пайда болды.
Экономика мен мәдениет саласында да өзгерістер болды: көшпелі тұрмыс түрік этникалық келбетке ие болды, түркі дүниетанымы рухани салаға еніп кетті. Бірте-бірте Даладағы автохтонды халықты түріктер толық ассимиляциялау жүзеге асырылды. Өркениеттік негіз – көшпелі мал шаруашылығы мен көшпелі мәдениет – сол күйінде қалды, этникалық жағынан Даладағы көшпелілер дүниесі мүлде басқаша болды: түркі.
80 сұрақ
Қола дәуіріндегі Беғазы-Дәндібай мәдениетінің ерекшеліктерін сипаттаңыз.
81 сұрақ
Орталық Азия өркениеттерінің тарихы туралы бізге жеткен жазба деректердің ерекшеліктерін сипаттаңыз.
Орталық Азия – әртүрлі өркениеттер, оның ішінде Парфия, Соғдиана, Бактрия, Хорезм және т.б. сияқты ежелгі мемлекеттер қалыптасқан тарихи маңызы бар аймақ. Бұл жазулар, тиындар, папирустар, қолжазбалар, сондай-ақ тас, ағаш және басқа материалдардағы мәтіндер сияқты әртүрлі жазба көздеріне әкелді.
Орталық Азия – әртүрлі мәдениеттер мен өркениеттердің тоғысқан жері. Сондықтан өлке тарихына қатысты жазба деректерде Орталық Азия тарихының көпмәдениетті және көп қырлы сипаты көрініс тапқан. Бұған көне парсы, грек, санскрит, араб, түркі тілдері сияқты әртүрлі тілдердегі мәтіндер кіреді.
Орталық Азия тарих бойы Парсы, Македония, Александрия империясы, Араб халифаты, Моңғол империясы және т.б. сияқты әртүрлі империялардың құрамына кірді. Бұл өлкенің жазба деректерінде бұл империяларға ықпалы мен өзара әрекеттестігі, олардың саяси құрылымы, шаруашылығы, діні мен мәдениеті көрсетілген.
Орталық Азия Шығыс пен Батыс арасындағы негізгі сауда жолдарының бірі болған Жібек жолының маңызды бөлігі болды. Бұл аймақтың тарихы туралы жазба деректерде сауда, мәдени алмасу, діндердің таралуы және осы трансеуразиялық сауда жолымен байланысты идеялар көрсетіледі.
Орталық Азия тарихында ауызша дәстүрдің маңызы зор. Көптеген тарихи оқиғалар мен аңыздар ұрпақтан-ұрпаққа ауызша беріліп отырды. Жазбаша дереккөздерде ауызша дәстүр мен халық тарихының элементтері болуы мүмкін, бұл олардың тарихи түсінігіне құндылық қосады.
Жалпы, Орталық Азиядағы өркениеттер тарихына қатысты жазба деректер бұл өлкенің тарихын, оның мәдени алуан түрлілігін, басқа өркениеттермен байланысын, әлеуметтік-экономикалық процестерін зерттеуге құнды материал береді. Олар біздің Орталық Азия тарихының байлығы мен күрделілігі туралы түсінігімізді кеңейтуге көмектеседі.
82 сұрақ
«Қазақ халқының қолданбалы өнерінің ерекшеліктерін сипаттап бер».
Қазақ халқының қолданбалы өнері өзіндік ерекшелігімен, дәстүрінің байлығымен, терең мағыналылығымен ерекшеленеді. Қазақ халқының қолданбалы өнерінің кейбір ерекшеліктері:
1. Ою-өрнек: Қазақ ою-өрнектері қолданбалы өнердің ең маңызды белгілерінің бірі. Ол абстрактілі геометриялық өрнектермен, өсімдік және жануарлар өрнектерімен ерекшеленеді. Ою-өрнектер тоқыма, кілем, керамика, зергерлік бұйымдар және басқа да тұрмыстық бұйымдарды безендіреді.
2. Ағаш оюы: Ағаш ою – қазақтардың қолданбалы өнерінің ең дамыған түрлерінің бірі. Шеберлер ағаштан ойылған үстелдер, сандықтар, әшекейленген айна жақтаулары және егжей-тегжейлі дизайнымен басқа да бұйымдарды жасайды.
3. Зергерлік өнер: Қазақтың зергерлік өнері өзінің шеберлігімен, талғампаздығымен әйгілі. Шеберлер алтын, күміс және жартылай асыл тастардан білезік, жүзік, сырға, алқа сияқты әшекей бұйымдар жасайды. Сипаттамалық элементтерге геометриялық өрнектер, өсімдіктер мен жануарлардың бейнелері жатады.
4. Тоқу өнері: Тоқу өнерінің қазақ мәдениетінде алатын орны зор. Қазақ тоқымашылары кілем, жібек, жүн бұйымдарын ерекше өрнекпен, түс үйлесімімен жасайды. Қазақстанның Сырдария, Жетісу, Қазығұрт сынды кілемдері өзінің сапасы мен әдемілігімен танымал.
5. Керамика: Қазақтың керамика өнері құмыра, ыдыс-аяқ, ою-өрнек, мөр сияқты қыш бұйымдар жасауда көрінеді. Шеберлер әр түрлі безендіру әдістерін пайдаланады, соның ішінде кескіндеме, рельефті өңдеу және глазурь.
84 сұрақ
Ерте көшпелілер империясы – ғұндар мемлекетінің саяси құрылымын сипаттаңыз.
Ғұндар біздің дәуіріміздің ІІ-ІІІ ғасырларында өз империясын құрып, Орталық және Шығыс Еуропада қуатты саяси күшке айналған көшпелі халық. Ғұндар мемлекеті әскери принцип бойынша құрылды: сол, орталық және оң қанаттарға бөлінді. Мемлекетте шаньюйден кейінгі екінші тұлғалар түменбастар – темниктер болды. Олар әдетте билеушінің ұлдары немесе оның жақын туыстары болды. Олар 24 руды басқарды, барлық 24 темник шаньюйге жеке бағынды. Әр темникте 10 000 қарулы атты әскер болды. Империяның басқарушы қабаты тайпалық дворяндардан тұрды. Жылына үш рет барлық басшылар, қолбасшылар шаньюйге жиналып, «құрбандық» шалатын. Жиналғандардың барлығы шаньюйдің туыстары еді.
Ғұн қоғамында әлеуметтік теңсіздік болды. Мемлекет көшпелі және патриархалдық болды. Шаньюйдің билігі атадан балаға мұра болып қалды. Ғұндар өздерінің заңдар жүйесін жасады. Ауыр қылмыстар үшін өлім жазасы, ұсақ қылмыстар үшін кінәлі адамның бетін кесіп, басқа жаза түрлері қолданылды.