Файл: азастан халы Ассамблеясы оамдаы тратылы пен келісімні сенімді, берік іргетасына айналды. Сіз бл тжырыммен аншалыты келісесіз Жауабыызды олдау шін бірнеше длел келтірііз.docx
ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 07.11.2023
Просмотров: 190
Скачиваний: 2
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
4. Ғылыми жетістіктер: Орталық Азия тарихында елеулі ғылыми жетістіктер болды. Мысалы, IX ғасырда Бұхардан шыққан ұлы ғалым әл-Хорезми математика мен астрономияға зор үлес қосты. Оның еңбектері латын тіліне аударылып, Еуропадағы ғылыми ойлаудың дамуына әсер етті.
5. Діни және рухани дәстүрлер: Орталық Азия әртүрлі діндердің, соның ішінде зороастризм, буддизм, ислам және т.б. тараған тарихи орын. Бұл аймақ рухани тәжірибе мен медитацияның орталықтары болып табылатын ежелгі мешіттерімен, кесенелерімен және монастырларымен танымал.
Бұл дәлелдер Орталық Азия халықтарының материалдық және рухани мәдениетінің дамуының жоғары деңгейін көрсетеді, олардың тарихтағы және өркениеттік дамудағы маңыздылығын растайды.
10 сұрақ
«ХХ ғасырдың бірінші жартысындағы қазақ зиялылары ұлт-азаттық күрестің жаңа сапалы түрін қалыптастырды». Сіз бұл тұжырыммен қаншалықты келісесіз? Жауабыңызды қолдау үшін бірнеше дәлел келтіріңіз.
20-ғасырдың бірінші жартысындағы қазақ зиялылары ұлт-азаттық күрестің жаңа сапалы түрін қалыптастырды деген тұжырымды келесі дәлелдермен дәлелдеуге болады:
1. Интеллигенция қозғаушы күш ретінде: Қазақ зиялылары ХХ ғасырдың бірінші жартысында ұлттық болмыстың қалыптасуы мен дамуы мен отаршылдықтан азаттық жолындағы күресте шешуші рөл атқарды. Олар патша және кеңес өкіметінің қазақ халқына жүргізген саясатының әділетсіздігін түсініп, қалыптасқан жағдайды өзгертуге ұмтылды.
2. Идеялық ықпалы: Зиялы қауымның әдебиет, журналистика, оқу-ағарту және басқа салалардағы белсенді қызметі арқылы қоғамға ықпалы күшті болды. Олар ұлттық бірегейлік, азаттық және өзін-өзі анықтау туралы жаңа идеялар мен тұжырымдамаларды қалыптастырды. Қазақ жазушылары, ақындары, ойшылдары, қоғам қайраткерлері халықты ұлт-азаттық күреске жұмылдыру мен ұлттық оятуға зор үлес қосты.
3. Ұлттық қозғалыстарды ұйымдастыру: Қазақ зиялылары әртүрлі ұлт-азаттық қозғалыстарды белсенді ұйымдастырып, қатысты. Олар бостандық пен тәуелсіздік үшін күресте халықты біріктіретін саяси ұйымдарды, топтар мен қауымдарды құрады. Мұндай ұйымның мысалы ретінде 1917 жылы қазақ халқының ұлттық үкіметі ретінде құрылған Алаш Орданы келтіруге болады.
4. Мәдени-тілдік өзін-өзі анықтау үшін күрес: ХХ ғасырдың бірінші жартысындағы қазақ зиялылары қазақ тілі мен мәдениетін белсенді түрде насихаттап, қорғады. Олар ұлттық бірегейлікті нығайту және ассимиляцияға қарсы тұру құралы ретінде халықтың мәдени және тілдік ерекшеліктерін сақтау және дамытудың маңыздылығын мойындады.
Олай болса, ХХ ғасырдың бірінші жартысындағы қазақ зиялылары ұлт-азаттық күрестің жаңа сапалық түрін қалыптастыруда елеулі рөл атқарды деген қорытынды жасауға болады. Олар қазақ халқының азаттығы, тәуелсіздігі, ұлттық болмысын сақтау жолындағы күреске зор үлес қосты.
11 сұрақ
«Ұлтаралық келісімнің қазақстандық үлгісі әртүрлілік арқылы бірлік принципіне негізделген». Сіз бұл тұжырыммен қаншалықты келісесіз? Жауабыңызды растайтын бірнеше дәлелдер мен фактілер келтіріңіз.
Қазақстан – көпұлтты мемлекет, онда 130-дан астам ұлт өкілдері тұрады. Этносаралық келісімнің қазақстандық моделі мәдени ерекшеліктерді құрметтеу және барлық ұлттардың заң алдындағы теңдігін мойындау принципіне негізделген.
Қазақстанда барлық ұлттардың діни сенім бостандығы құқықтарын, тіл құқықтарын және өз мәдениетін сақтау құқығын қорғайтын заңнама бар. Сонымен қатар, Қазақстанда этносаралық келісімді қолдауға және мәдени ерекшеліктерді құрметтеуге бағытталған түрлі бағдарламалар мен жобалар жүзеге асырылуда.
Осындай жұмыстардың бір мысалы Қазақстанда жыл сайын өткізілетін Ұлттық киімдер күні. Бұл күні түрлі ұлт өкілдері өздерінің ұлттық киімдерін киіп, өзгелерге көрсетеді. Бұл әр ұлттың мәдени мұрасын сақтауға және айырмашылықтарды құрметтеуге көмектеседі.
Сонымен, этносаралық келісімнің қазақстандық моделі әртүрлілік арқылы бірлік принципіне негізделген деп айта аламыз, өйткені ол
барлық ұлттардың теңдігін мойындап, олардың мәдени айырмашылықтарын құрметтейді.
12 сұрақ
«Қыпшақ хандығы 11-13 ғасырлардағы Еуразияның геосаяси картасындағы түбегейлі өзгерістерге әсер етті». Сіз бұл тұжырыммен қаншалықты келісесіз? Жауабыңызды қолдау үшін бірнеше дәлел келтіріңіз.
Қыпшақ хандығы 11-13 ғасырларда Орта Азия мен Қазақстандағы ірі мемлекеттердің бірі болды. Демек, бұл аймақтың геосаяси картасына айтарлықтай әсер етті деп айтуға болады.
Бірінші дәлел қыпшақтар Орталық Азияның басқа мемлекеттерінің маңызды одақтастары болған. Мысалы, олар Селжук империясының Византиямен соғыстарында көмектесті. Демек, қыпшақтар Орта Азия мен одан арғы Шығыс арасындағы қарым-қатынасты реттеуге қабілетті қуатты күш болды.
Екінші дәлел Қыпшақ хандығының Азия мен Еуропа арасындағы сауда-саттықта шешуші рөл атқарғандығы. Олардың жерлері арқылы Қытай мен Византияны байланыстыратын сауда колонналары өтті. Осылайша Қыпшақ хандығы өлкенің экономикалық динамикасына айтарлықтай әсер етті.
Үшінші дәлел, қыпшақтар осы кезеңде халықаралық саяси ойындардың белсенді қатысушылары болды. Мысалы, олар крестшілерге Палестинада соғысуға көмектесті және көптеген әскери жорықтарда серіктес болды. Бұл Қыпшақ хандығының Орта Азия мен Қазақстанда қуатты ойыншыға айналуына мүмкіндік берді.
Жалпы, Қыпшақ хандығының 11-13 ғасырлардағы Еуразияның геосаяси картасына шынымен де ықпалы болды деп айтуға болады. Ол халықаралық саясатта маңызды одақтас және ойыншы болды және сауда-экономикалық қатынастарда басқа мемлекеттермен өзара әрекеттесті.
13 сұрақ
«Мәдени-генетикалық код – жаһандану дәуірінде ұлттық ерекшеліктерімізді сақтаудың кепілі». Сіз бұл тұжырыммен қаншалықты келісесіз? Жауабыңызды қолдау үшін бірнеше дәлел келтіріңіз.
Мәдени-генетикалық код ата-баба мұрасы болғандықтан салт-дәстүрді, әдет-ғұрыпты, тіл мен тұрмыс-тіршілікті сақтай отырып, өзіндік болмысымызды, бірегейлігімізді сақтауға көмектесетін бұл тұжырыммен келісемін. Сонымен қатар, мәдени генетикалық кодтың болуы ұлттық болмысымызды сақтай отырып, жаңа әлемдегі өзгермелі жағдайларға бейімделуге көмектеседі.
14 сұрақ
«Әлемдік мәдениеттің дамуында Андронов тайпаларының материалдық мәдениетінің жетістіктері ерекше орын алады». Сіз бұл тұжырыммен қаншалықты келісесіз? Жауабыңызды қолдау үшін бірнеше дәлел келтіріңіз.
Андронов тайпалары – қола және темір дәуірінде Солтүстік Еуразия территориясында өмір сүрген ежелгі халық. Зерттеулер көрсеткендей, олардың мәдениеті жоғары дамыған және қазіргі халықтардың мәдениетімен көптеген ортақ белгілерге ие болды.
Андронов тайпаларының ең көрнекті жетістіктерінің бірі – темірден еңбек құралдары мен қару-жарақ жасау. Әртүрлі қолөнер түрлерін дамытуға үлес қосқан топтық жұмыс туралы да білімдерін жетілдірді. Андроновшылар зергерлік өнермен айналысты, керамикалық бұйымдар жасады, металл және матамен жұмыс істеді.
Алайда андронов тайпалары өздерінің материалдық жетістіктерімен қатар дін мен мифологияда да өз ізін қалдырды. Олар көптеген құдайлар мен рухтарға сенді, олардың кейбіреулері әлі күнге дейін зерттеушілердің зерттеу нысаны болып табылады.
Демек, андронов тайпалары дүниежүзілік мәдениетті тұтастай қалыптастыруға көмектескен материалдық мәдениеттің дамуына үлес қосты деген қорытынды жасауға болады.
15 сұрақ
«Орталық Азия халықтарының материалдық мәдениеті көшпелілер өркениетімен тығыз байланыста дамыды». Сіз бұл тұжырыммен қаншалықты келісесіз? Жауабыңызды қолдау үшін бірнеше дәлел келтіріңіз.
Орталық Азия халықтарының материалдық мәдениеті мен көшпелілер өркениетінің тығыз байланысы туралы тұжырыммен келісемін. Міне, бұл талапты растайтын кейбір дәлелдер:
1. Малшылық өмір салты: Орта Азияның көшпелі халықтары, мысалы, көшпелілер мен жартылай көшпелі тайпалар дәстүрлі түрде мал шаруашылығымен және мал шаруашылығымен айналысқан. Олардың материалдық мәдениеті осы қызметпен тығыз байланысты. Олар мал өсірудің бірегей әдістерін дамытып, мал қораларын, жүннен жасалған бұйымдарды, кілемдерді және дала мен таудағы тіршілікке қажетті заттарды жасады.
2. Көшпелі тұрғын үйлер: Көшпелілер көшпелі өмір салтына лайықталған киіз үй (орда), тостаған сияқты көшпелі үйлерді пайдаланған. Бұл тұрғын үйлер ағаш, жүн және тері сияқты оңай қол жетімді материалдардан жасалған және өте қозғалғыш және құрастыру мен бөлшектеуге оңай болды. Мұндай тұрғын үйлер осы халықтар жасаған тұрмыстық бұйымдар мен сәндік бұйымдардың сәулетіне және дизайнына айтарлықтай әсер етті.
3. Қолөнер дәстүрлері: Орталық Азияның көшпелі халықтарында ұрпақтан-ұрпаққа жалғасып келе жатқан қолөнер дәстүрлері дамыған. Олар металл, ағаш, былғары, керамика, тоқыма және басқа да материалдармен жұмыс істеуге шебер болды. Бұл қолөнер шеберлігі қару-жарақ, зергерлік бұйымдар, ыдыс-аяқ, киім-кешек, кілем және басқа да тұрмыстық заттар жасауда көрінді. Мұндай қолөнер бұйымдары көшпелі халықтардың мәдени ерекшеліктері мен эстетикасын көрсетті.
4. Сауда-саттық және мәдени алмасу: Орталық Азияның көшпелі халықтары көршілес халықтармен, қала өркениеттерімен араласып, сауда-саттық жүргізді.
17 сұрақ
«Қазақстан мәдениеті халықаралық ынтымақтастықты дамытудың арқасында бүкіл әлемге танылуда». Сіз бұл тұжырыммен қаншалықты келісесіз? Жауабыңызды қолдау үшін бірнеше дәлел келтіріңіз.
Мен халықаралық ынтымақтастықты дамытудың арқасында Қазақстанның мәдениеті бүкіл әлемге танылып келеді деген пікірмен келісемін. Міне, бұл талапты растайтын кейбір дәлелдер:
1. Халықаралық фестивальдар мен іс-шаралар: Қазақстан түрлі халықаралық фестивальдар мен мәдени іс-шараларды ұйымдастыруға және өткізуге белсенді қатысады. Мысалы, Астана (қазіргі Нұр-Сұлтан) әлемнің түкпір-түкпірінен миллиондаған келушілерді жинап, Қазақстан мәдениетінің байлығын паш еткен ЭКСПО 2017 Дүниежүзілік көрмені өткізу орны ретінде таңдалды.
2. Ұлттық салт-дәстүрлерді қолдау және дамыту: үкімет пен ұйымдардың күш-жігерінің арқасында Қазақстанның мәдени дәстүрлері шетелде кеңінен танылып, қолдау тапты. Мысалы, қазақ ұлты әртүрлі мәдени алмасулар мен фестивальдар арқылы өсіріледі және танымал болады. Сондай-ақ қазақтың бірегей музыкалық аспаптары (қобыз, домбыра) және ұлттық киімдері (дәстүрлі бас киімдер мен киімдер) сияқты дүние жүзі жұртшылығының назарын аударады.
3. Туризмнің дамуы: Халықаралық ынтымақтастықтың кеңеюі Қазақстандағы туризмнің дамуына ықпал етеді. Қонақжайлылық, табиғи сұлулық және тарихи көрікті жерлер шетелдік туристерді көбірек тартады. Мәселен, Қазақстанның Алтай, Көкшетау сияқты ұлттық саябақтары әлемнің түкпір-түкпірінен келген табиғат жанашырлары мен саяхатшылары арасында танымал.
4. Халықаралық спорттық іс-шаралар: Қазақстан түрлі спорт түрлерінен Олимпиада ойындары мен әлем чемпионаттары сияқты халықаралық спорттық іс-шаралар мен жарыстардың белсенді қатысушысы болып табылады. Қазақстандық спортшылардың жетістіктері әлем жұртшылығының назарын елге және оның мәдениетіне аударады. Мәселен, 2021 жылы Токиода қазақ боксшысы Абдулрашид Садуллаев Олимпиада ойындарында өнер көрсетіп, халықаралық аренада елінің абыройын асқақтатып, алтын медаль жеңіп алды.