Файл: азастан халы Ассамблеясы оамдаы тратылы пен келісімні сенімді, берік іргетасына айналды. Сіз бл тжырыммен аншалыты келісесіз Жауабыызды олдау шін бірнеше длел келтірііз.docx
ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 07.11.2023
Просмотров: 193
Скачиваний: 2
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
Қазақ хандығының құрылуындағы Ақ Орданың тарихи маңызын анықтаңыз.
Ақ Орда – «Ақ шатыр» дегенді білдіретін тарихи термин. Ол 15 ғасырда Ақ Орданың алғашқы билеушісі болған Қазақ-Вүзыр ханы Қожа Ахмет құрған Қазақ хандығының бас астанасының аты еді.
Ақ Орданың тарихи маңызы оның біртұтас Қазақ хандығының құрылуына негіз болғанында. Қожа Ахмет қазақтың сан алуан руларының басын біріктіріп, біртұтас мемлекеттік аппарат құрып, Сырдариядан Жайыққа дейінгі аумақты басқаруға мүмкіндік берді.
Ақ Орданың арқасында Қазақ хандығы тұрақтылық пен ұйымдық басқару жүйесіне ие болып, қазақтың ұлттық болмысының қалыптасуына негіз болды. Ақ Орда өмір сүрген жылдары қазақ мәдениетінің, білімінің және ислам дінінің орталығы болды.
Ақ Орда сонымен қатар Қазақ хандығының халықаралық аренадағы орнын нығайтуға ықпал еткен маңызды сауда-экономикалық даму орталығы болды.
Жалпы, қазақтың ұлттық болмысының қалыптасуына негіз болған, Қазақстанның халықаралық аренадағы орнын нығайтқан Ақ Орданың Қазақ хандығы үшін тарихи маңызы зор болды деп айтуға болады.
71 сұрақ
«Зар заман» қозғалысы өкілдері көтерген қоғамдық өмірдің негізгі мәселелерін анықтаңыз.
«Зар заман» қозғалысының өкілдері әлеуметтік әділеттілік, саяси тұрақтылық, адам құқықтары мен бостандықтарын қорғау, білім мен экономикалық даму сияқты қоғамдық өмірдің негізгі мәселелерін көтерді. Бұл үрдіс қазір Қазақстандағы билік партиясы болып табылатын «Нұр Отан» партиясының құрылуына негіз болды.
72 сұрақ
19 ғасырдың соңы – 20 ғасырдың басындағы Қазақстандағы мектеп түрлерін анықтап, олардың ерекшеліктерін сипаттаңыз.
19 ғасырдың аяғы мен 20 ғасырдың басында Қазақстанда мектептің екі түрі болды:
1. Мұсылман медреселері
Мұсылман медреселерінде тек ер балалар оқитын және оқу араб тілінде жүргізілетін. Сауат ашу және ғылым саласында қоғамнан озық тұрған медреселер әр салада, әсіресе рухани салада жұмыс істеуге қабілетті білімді адамдарды шығарды. Медреседе білім алу тек тар шеңбердегі адамдарға, сондай-ақ ауқатты және текті отбасылардың балаларына ғана қолжетімді болды.
2. Орыс мектептері
Орыс мектептері қолжетімді болды, оларда халықтың барлық топтары сөйлейтін орыс тілінде оқытылды. Орыс мектептері қазақтардың ұлттық салт-дәстүрі мен мәдениетін елеусіз қалдыра отырып, негізінен жалпы бастауыш білім берді.
Жалпы, 19 ғасырдың соңы мен 20 ғасырдың басындағы Қазақстандағы білім біркелкі бөлінбеген және жалпы қоғамға, әсіресе әйелдер мен кедей отбасы балаларына қолжетімсіз болды. Сонымен қатар, мемлекеттік орыс мектептеріндегі оқыту орыс мәдениетімен танысуға бағытталды және қазақтардың мәдени дәстүрлері мен тілін елеусіз қалдырды.
73 сұрақ
Орта ғасыр ғалымдарының Қазақстандағы ғылыми білімнің дамуына қосқан үлесін сипаттаңыз.
Қазақстан тарихындағы ортағасырлық кезең Орталық Азиядағы ислам мәдениеті мен ғылымының даму кезеңімен байланысты. Бұл кезеңде мұсылман ғалымдары тек Қазақстанда ғана емес, бүкіл ислам әлемінде ғылыми танымның дамуына зор үлес қосты.
Орта ғасырлардағы Қазақстан ғылыми ойының ең көрнекті өкілдерінің бірі Құтадғу би болды. Ол жазушы, әнші, ойшыл болған және оның шығармалары өзекті әлеуметтік және саяси мәселелерді шешуге бағытталған. Философияның, өнердің, этнографияның дамуына да үлес қосты.
Тағы бір ғалым Хакім Ата-сұлтан. Ол Батыс Қазақстан билеушісінің ұлы болды және Қазақстанның тарихи-географиялық зерттеулерінің негізін салушылардың бірі болып саналады. «Қазақстанның қалалары мен ауылдарының реестрі», «Балх, Хиуа, Хорезм және Түркіменстанға саяхат» сияқты көптеген еңбектер жазды.
Әлфараби деген атпен белгілі Әбу Наср әл-Фараби Қазақстанда туып-өскен және өз заманының ең танымал ғалымдарының бірі саналады. Ол философ, логика, музыкант және математик болды және оның шығармашылығы Қазақстандағы және Шығыстың басқа елдеріндегі ғылымның, өнер мен мәдениеттің дамуына әсер етті.
Осылайша, ортағасырлық ғалымдар Қазақстандағы ғылыми танымның дамуына зор үлес қосты. Олардың еңбектері өз заманының өзекті мәселелерін шешуге бағытталып, өлкедегі ғылымның ғана емес, мәдениеттің, философияның, өнердің де дамуына әсер етті.
74 сұрақ
«ХХ ғасырдың екінші жартысындағы қазақ әдебиетінің жетістіктерін сипаттаңыз».
20 ғасырдың екінші жартысында қазақ әдебиеті тақырыптардың, стильдердің, жанрлардың сан алуандығын көрсететін елеулі жетістіктерге жетті. Мұнда олардың кейбіреулері бар:
1. Прозаның дамуы: Бұл кезеңде шығармалары ел ішінде және шетелде танылып, атақ-даңққа ие болған қазақтың дарынды прозашылары өсіп шықты. Мұхтар Әуезов («Бескітінше», «Аяғы жоқ жол»), Шаламов («Қыз Жібек», «Қарпоға»), Сейіт Жәнібеков («Адам және балалары», «Қара сөздер») және т.б. қазақ халқының тарихы, мәдениеті, әлеуметтік мәселелері және ұлттық болмысы.
2. Поэзиясы мен лирикасы: Мұхтар Шаханов («Сұлтанмын, Шахбану»), Олжас Сүлейменов («Жолама», «Тілек»), Мұхтар Мақатайұлы («Мәңгілік ел», «Сонда маған сен мейлі») сынды қазақ ақындары эмоционалды сарынды ашты. және өмірдің философиялық аспектілері, Отанға, табиғатқа деген сүйіспеншілік, рухани-поэтикалық ойлар.
3. Драма: ХХ ғасырдың екінші жартысындағы қазақ драматургиясында Жамбыл Жабаевтың («Айман-шолпан», «Абай», «Ақын сағынған маңдайым»), Кенжебек Серенбетованың («Айман-шолпан», «Абай», «Ақын сағынған маңдайым») шығармалары маңызды орын алады. «Балалар орманы», «Қоштасу»), сондай-ақ Манас Жұбаншев, Сәрсен Есентаев және т.б. Олардың пьесалары қазақ қоғамының өзекті әлеуметтік-адамгершілік мәселелерін, тарихи оқиғалары мен мәдени аспектілерін ашады.
4. Әйелдер әдебиеті: ХХ ғасырдың екінші жартысында қазақ әдебиеті талантты жазушы әйелдердің шығармаларымен байыды. Олардың қатарында Қауһар Аманжолова («Қара сүйек», «Апамның өсиеті»), Рахима Жалағашова («Тұз-шала», «Есіккөз»), Лейсан Юлдашева («Күкші қызы», «Ермек кесенде») және т.б. Олардың еңбектерінде әйел көзқарасы, отбасылық мәселелер, қазіргі қоғамдағы әйелдің рөлі мен бостандығы көрсетілген.
75 сұрақ
ХІХ ғасырдың соңы мен ХХ ғасырдың басындағы Қазақстан халқының моноэтникалық құрамының өзгеруін сипаттаңыз.
ХІХ ғасырдың соңы – ХХ ғасырдың басында Қазақстан халқының моноэтникалық құрамы әртүрлі тарихи процестердің әсерінен елеулі өзгерістерге ұшырады.
Моноэтникалық құрамға әсер еткен негізгі факторлардың бірі Қазақстанның Ресей империясының құрамына енуі болды. Бұл аймаққа орыс халқының жаппай қоныс аударуына әкелді. Орыс отаршылары ауылдар мен қалаларды құрды, жерді игеруге, өнеркәсіпті дамытуға қатысты. Бұл көші-қон Қазақстандағы орыстілді халықтың айтарлықтай өсуіне әкелді.
Сонымен қатар, Қазақстан аумағына басқа этностар да келді. Мысалы, Ресей империясының әртүрлі аймақтарынан Қазақстанға украиндар, немістер, поляктар және басқа ұлт өкілдерінің едәуір бөлігі қоныс аударды. Бұл процесті үкімет жаңа аумақтарды барлау және игеру үшін ынталандырды.
Алайда, көшіп келушілердің айтарлықтай болуына қарамастан, қазақ халқы Қазақстандағы ең көп этникалық топ болып қала берді. Алайда қазақ халқының орыстануы, ассимиляциялану процесі барған сайын байқала бастады. Орыс тілі өмірдің көптеген салаларында қарым-қатынас тіліне айналды, орыс мәдениеті мен білімі кеңірек тарады.
Сонымен, ХІХ ғасырдың соңы – ХХ ғасырдың басында Қазақстан халқының моноэтникалық құрамы Ресей империясының әртүрлі аймақтарынан орыс халқының және басқа да этностардың жаппай көшіп келуіне байланысты елеулі өзгерістерге ұшырады. Бұл орыстілді халықтың көбеюіне әкеліп, қазақ халқының орыстандыру, ассимиляциялану процестерін тудырды.
76 сұрақ
Ортағасырлық ғұлама Әбу Наср Әл-Фарабидің «ізгі қала» туралы іліміне сүйене отырып, оның қоғамдық-саяси идеяларын сипаттаңыз.
Дамаск кезеңінде (941-950 ж.) объективті және субъективті жағдайлар әл-Фарабиді Бағдаттан кетуге итермелеп, ол өзінің іргелі энциклопедиялық еңбегін «Қасиетті қала тұрғындарының көзқарастары туралы трактат» деп жазды. Алғашқы жиырма алты тарауда ол жаһандық мәселелерді қарастырса, қалған он бір тарау әлеуметтік-философиялық мәселелерге арналған. Бұған оның бұрынғы саяси еңбектері, негізінен «Азаматтық саясат» кірді.
Әл-Фараби негізінен қоғамдық бірлестіктің пайда болу себептері мен мақсатын зерттеумен, қала-мемлекеттерді ізгі және надан мемлекеттерге жіктеумен, билеушінің «ізгі» қаланы ұйымдастыру мен ұстаудың саяси әдістерін талдаумен айналысты. , сонымен қатар құқықтың рөлі мен қаланың әлеуметтік қабаттарының құқықтық жағдайы. Оның «Бақытқа апарар жолды нұсқау», «Бақытқа жету туралы», «Азаматтық саясат», «Мемлекет қайраткерінің афоризмдері» атты еңбектері этикалық-әлеуметтік доктринаны нақтылауға арналған.
Ол ортағасырлық дәуірде бірінші болып қоғамдық прогрес туралы ілімді дамытып, одан кейінгі барлық саяси және әлеуметтанулық ойларға орасан зор ықпал етті, қоғамның, мемлекеттің біртұтас саяси-философиялық жүйесін (құрылуынан бастап толық кемеліне дейін) мемлекет ретінде қалыптастырды. бүкіл адамзат үшін қолайлы идеалды үлгі.
77 сұрақ
Қазақстанның тәуелсіздік алғаннан кейінгі көші-қон саясатының негізгі бағыттарын сипаттаңыз.
1991 жылы Қазақстан тәуелсіздік алғаннан кейін елімізде көші-қон процестерін басқаруға және шетелдік жұмыс күші ағынын реттеуге бағытталған көші-қон саясаты әзірленді және жүзеге асырылуда. Қазақстанның көші-қон саясатының негізгі бағыттарына мыналар жатады:
1. Жоғары білікті мамандарды тарту: Қазақстан экономиканың әртүрлі салаларында қажетті дағдылары мен тәжірибесі бар шетелдік мамандарды белсенді түрде тартуда. Ол үшін арнайы бағдарламалар, визалық режимдер мен шетелдік жұмысшылардың болу шарттары әзірленді.
2. Еңбек көші-қонын реттеу: Қазақстан ұлттық экономиканың қажеттіліктеріне сәйкес шетелдік жұмыс күшін тартуға бағытталған саясатты әзірлейді және жүзеге асырады. Заңсыз көші-қонды бақылау тетіктері енгізіліп, шетелдік жұмыс күшін тарту ережелері белгіленді.
3. Қазақтардың елге оралуын қолдау: Қазақстанда шетелде тұратын қазақтардың елге оралуын қолдау бағдарламалары жүзеге асырылуда. Бұл жеңілдіктер беру, қайтарымына көмек көрсету, елге бейімделу және интеграциялауды қамтиды.
4. Азаматтық пен көші-қон мәртебесін реттеу: Қазақстанда шетелдіктердің азаматтығын және мәртебесін алу шарттарын айқындайтын заңнама бар. Ол шетелдіктер үшін тұруға, жұмыс істеуге және оқуға рұқсат алу рәсімдерін қамтиды.
5. Заңсыз көші-қонмен күрес: Қазақстан заңсыз көші-қонға қарсы шаралар қабылдауда, оның ішінде шекаралық бақылау, заңсыз болу және жұмысқа орналасу үшін жазаны күшейту, ақпарат алмасу және бірлескен операциялар бойынша басқа елдермен ынтымақтастық.
78 сұрақ
Ежелгі отырықшы егіншілік өркениетінің орталықтары – Шаш, Сырдария оазисі және Жетісудың негізгі ерекшеліктерін сипаттаңыз.
Қазақстанның кең байтақ жерінде ежелден отырықшы, ал орта ғасырларда қала өмірімен сипатталатын ірі тарихи-мәдени аймақтар болған. Бұл Оңтүстік Қазақстан мен Жетісу еді.
Қалалар үш бөліктен – цитадель, шахристан және рабадтан тұрды. Цитадель - өзін-өзі қорғауға бейімделген қаланың немесе бекіністің ең бекінген орталық бөлігі, шабуыл кезінде қорғаушылардың соңғы баспанасы. Шахристан – қаланың негізгі өзегі ( билеуші мен дворяндардың резиденциясы), оның ішінде цитадель мен қабырғалы. Рабад – Шахристанның сыртында орналасқан қала маңындағы қолөнер елді мекендері.
Қала өмірінде маңызды рөл базар мен сауда ғимараттарына тиесілі болды. Араб авторлары қалаішілік базарларды «сук» және «асвак», парсыларды «базар» деп атайды. Базарлар Шахристанда және Рабадтар аумағында болуы мүмкін.
X - XII ғасырларда. Оңтүстік Қазақстан қалаларында моншалар пайда болды. Ірі қалаларда бірнеше ондаған монша болды. Бірқатар қоғамдық ғимараттарда монша көрнекті орынға ие болды. Отырар рабадында 11-12 ғасырларға жататын екі монша қазылған.