Файл: азастан халы Ассамблеясы оамдаы тратылы пен келісімні сенімді, берік іргетасына айналды. Сіз бл тжырыммен аншалыты келісесіз Жауабыызды олдау шін бірнеше длел келтірііз.docx
ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 07.11.2023
Просмотров: 195
Скачиваний: 2
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
Қазан төңкерісі, халықтың тұрмысы нашарлады, саяси күштер бытырап кетті. Осындай жағдайда қазақ либералдық-демократиялық қозғалысының жетекшілері тез өзгеріп жатқан революциялық жағдайды және саяси күштердің тікелей қарама-қарсы мақсаттарын ескере отырып, жалпықазақ съезін өткізуді жеделдету туралы шешім қабылдады.
1917 жылы шілдеде Орынборда бірінші жалпықазақ съезі өтіп, онда мемлекеттік басқару, автономия, Құрылтай жиналысына қатысу, саяси партия құру, жер, халық милициясы, оқу-ағарту, сот және басқа да мәселелер қаралды. Съездің негізгі шешімі: қазақтардың «демократиялық, парламенттік және федеративтік Ресей республикасының» құрамындағы аумақтық-ұлттық автономия құқығын қорғау. Съездегі айтулы оқиға – съезде Алаш партиясын құру мәселесі шешілді. Демократ-ағартушылар Ә.Бөкейханов, А.Байтұрсынов және М.Шоқай қазақ қоғамын дамытудың жолдарын іздестірді, Мемлекеттік Думадағы мұсылман фракциясының жұмысын басқарды. Олардың бастамасымен «Айқап» журналы (1911), «Бірлік туы», «Сарыарқа», «Ақ жол» газеттері құрылып, өз беттерінде үлкен үгіт-насихат жүргізіп,
тәрбие жұмысы. Алаш қозғалысының негізгі мақсаты – қазақ халқының өзін-өзі басқаруы, халықтың дербес мемлекет құру құқығына ие болуы, ішкі Ресейден қазақ жеріне көші-қонды шектеу болды. Алаш қозғалысының өкілдері дәстүрлі мал шаруашылығын сақтауды, егіншілікті, өнеркәсіпті, сауда-саттық қатынастарын дамытуды жақтады. Олардың бағдарламасында ұлттық мәдениетті, білім мен қазақ тілін дамыту маңызды орын алды. 1905-1907 жылдардағы төңкеріс жылдарында пайда болған Алаш қозғалысы. Ресейде 1917 жылы шарықтау шегіне жетті. Партия ұраны:
«Қазақ халқының отаршылдық қамыттан азат болуы!».
Қазан төңкерісінен көп бұрын қазақтың либералдық-демократиялық қозғалысының жетекшілері Қазақстанның әлеуметтік-экономикалық және саяси дамуының бағдарламаларын кеңінен насихаттады. 1917 жылы 21 қарашада «Қазақ» газетінде «Алаш» партиясы бағдарламасының жобасы жарияланды.
Бағдарлама жобасы он тармақтан тұрды:
1. мемлекеттік құрылым,
2. жергілікті еркіндік,
3. негізгі құқық,
4. дін,
5. билік және сот,
6. халықты қорғау,
7. салықтар,
8. жұмыс сұрағы,
9. ғылым мен білімді дамыту,
10. жер мәселесі.
Алаш партиясының мақсаты 18-19 ғасырларда ыдыраған қазақтардың ұлттық мемлекетін қайта құру, президенттік институтты енгізу болды.
Алаш автономиясының үкіметі өз қызметін өте қиын жағдайда жүргізді. Ол далалы аймақтарда жергілікті билік органдарын құра бастады. Елдің орталық облыстары Жаңа Семей қаласынан, ал батыс облыстары Жәмбейті ауылынан басқарылды, сонымен қатар Торғай басқарма бөлімі болды. Олар жаңа соттар мен милиция органдарын құрды.
Партияның негізгі бағдарламалық міндеттері жарияланды:
• елді отаршылдық құлдықтан босату;
• қазақ қоғамының ортағасырлық мемлекеттен шығып, оған кіруі
өркениетті елдер қауымдастығы;
• қазақ қоғамының әлеуметтік-экономикалық және қоғамдық-саяси өміріндегі түбегейлі өзгерістерді жүзеге асыру.
• қазақ қоғамын таптық принцип бойынша емес, негізінде біріктіру
ұлттық бірлік.
• жерді қазақтардың меншігі деп тану және ана тілінде оқытатын мектептер мен университеттер ашу туралы заңдар қабылдауды талап етті.
• қазақ өлкесіне шаруаларды қоныстандыру процесін шектеуді жақтады;
кедейлерге бостандық пен теңдік құқықтарын беру.
Алаш автономиясын құруда қазақ ұлттық зиялыларының қоғамдық-саяси рөлі зор болды. Алаш 1917-1920 жылдардағы революциялық оқиғалар кезінде құрылған қазақ халқының тұңғыш автономиясы болды. Міне, қатысушылардың кейбір мысалдары және олардың рөлін көрсететін нақты күндер:
1. Әлихан Бөкейханов (1871-1941): Әлихан Бөкейханов Қазақстандағы ұлттық қозғалыстың маңызды тұлғаларының бірі болды. Ол идеолог, Алаш автономиясын құрушылардың бірі болды. Бөкейханов 1917 жылы автономиялық қазақ мемлекетін құруды мақсат еткен Алаш ұйымын басқарды. Ол қазақ халқының ұлттық құқықтары үшін белсенді түрде үгіт жүргізіп, Алаш автономиясын құру жолында күресті.
2. Міржақызым Дулатов (1895-1935): Міржақызым Дулатов жазушы,
қоғам және саяси қайраткер. Әлихан Бөкейхановпен және басқа да зиялы қауым өкілдерімен бірге Алаш автономиясын құруға белсене кірісті. 1917 жылы Дулатов Қазақ Алаш ұйымының төрағасы болып сайланды, кейін автономия үшін ұлттық қозғалыс жетекшілерінің бірі болды.
3. Ахмет Байтұрсынұлы (1873-1937): Ахмет Байтұрсынұлы көрнекті
саяси және қоғам қайраткері. Алаш автономиясын құруда да үлкен рөл атқарды. 1917 жылы Байтұрсынов Петроград Мемлекеттік Думасына депутат болып сайланып, қазақ халқының мүддесін қорғап, автономия құру үшін күресті.
4. 1917 жылғы 13 желтоқсан: тарихтағы айтулы оқиға осы датаға сәйкес келеді
Алаш автономиясының құрылуы. Алаш ұйымында тұңғыш автономиялық қазақ мемлекеті Алаш-Орда құру туралы шешім қабылданды.
Алаш автономиясы бірнеше ай ғана өмір сүріп, РКИ (Ресей Қазақ Атқару Комитеті) 1920 жылы сіңісіп кеткенімен, оны құрудағы қазақ ұлттық интеллигенциясының рөлі ұлттық болмыстың қалыптасуына, ұлттық егемендік үшін күреске орасан зор ықпал етті. қазақ халқының құқықтары.
66 сұрақ
Отырықшы және көшпелі халықтардың экономикалық және сауда қатынастарының ерекшеліктерін сипаттаңыз.
Темір дәуірінің соңғы кезеңіндегі көшпелі және жартылай көшпелі халықтардың өркениетті елдерімен қарым-қатынастары. Әр дәуірдің өзіндік ерекшеліктері бар. Демек, ерте темір дәуірінде мемлекеттіліктің алғашқы белгілері көріне бастаса, ғасырдың гүлденген шағында ол әлдеқашан құрылды. Оның басты дәлелі Қытай авторларының Қазақстандағы жағдай туралы ертедегілерге қарағанда жақсырақ хабардар болғандығы, өйткені олар өздерінің ықпал ету аясын батысқа қарай кеңейте отырып, Қазақстан мен Орта Азияға қатысты барлық мәліметтерді мұқият жинаған. Хань патшалығының қолжазбаларында усундар туралы 3 ғасырда жазылған. BC. 437 жж Үйсіндер Қытай императорының сарайына өз елшілерін жіберді. Қытай жылнамаларында үйсіндердің көсемі гунмо, қазақша күнби деп аталады.
Қытайлар мен үйсіндер арасында жібек саудасының болғаны шежірелерден ғана емес, Қазақстан аумағында жүргізілген археологиялық қазбалардан да белгілі. Сонымен бірге қытайлар мен үйсіндер арасында тығыз қарым-қатынас орнады. Ғұндарға қарсы үйсіндермен одақ құру үшін қытайлар үйсін көшпелілеріне қыздарын берді. Хань империясы үйсіндердің тағына 64-51 жж. BC, олардың арасында бір-біріне деген сенімсіздік болды.
Моде билігі кезінде, б.з.б. 206 ж. ғұндар қытайлардың шекаралық аумақта еркін жүріп-тұру мүмкіндігін толығымен жоққа шығарды. Хань патшасы Мөдемен келісімге келіп, оның билігін мойындап, қызын оған әйел етіп беріп, жыл сайын алым-салық төлейтін.
Дәл осындай қарым-қатынас Қытай мен Сырдарияның орта және төменгі ағысы мен Орта Азияны жайлаған Қаңлы мемлекеті арасында да болды. Ортағасырлық Отырар маңындағы Марданның бейіттерін зерттегенде қытайлық у-шу ақшалары табылды.
Олар Орта Азияға, Шығыс Түркістанға сауда арқылы келген. Қаңлылардың кундар мен сасандармен сауда байланысын айғақтайтын күміс теңгелер де табылды. Қаңлы мемлекетінің қорымдары мен қоныстарынан біздің дәуірімізге дейінгі 1 мыңжылдықта келген көптеген заттар табылды. басқа елдерден. Ғалымдар мұны халықаралық сауданың дамуымен түсіндіреді, себебі мемлекет Ұлы Жібек жолының ортасында болды, бұл Батыс пен Шығыстың өркениетті елдерімен байланыс жасауға мүмкіндік берді.
68 сұрақ
ХХ ғасырдың 20-40 жылдарындағы Қазақстандағы индустрияландыру процесін сипаттаңыз.
20-ғасырдың 20-40-жылдары Қазақстанда Кеңес өкіметінің бастамасымен индустрияландыру процесі жүрді. Бұл кезең өнеркәсіптің қарқынды дамуымен және Қазақстан экономикасының жаңаруымен сипатталды.
Индустрияландыру бағытын 1925 жылы желтоқсанда Бүкілодақтық коммунистік (большевиктер) партиясының XIV съезі (КСРО құрылғаннан кейін атауы өзгертілді) жариялады. Съезде КСРО-ны машиналар мен жабдықтарды импорттаушы елден оларды өндіретін елге айналдыру қажеттігі талқыланды. Индустрияландыру саясатының басталуы 1927 жылы сәуірде КСРО Кеңестерінің IV съезінде заң жүзінде бекітілді. Индустрияландыру саясаты үш негізгі міндетті қамтыды: 1) индустрияландыру, яғни. елдің аграрлықтан индустриалды дамыған, индустриалды елге жеделдете айналуы; 2) Ұжымдастыру – социалистік ұжымдық ауыл шаруашылығын құру; 3) мәдени революция – сауатсыздықпен күресу, білім беру жүйесін, ғылымды, мәдениетті құру, жаңа социалистік интеллигенцияны тәрбиелеу және жаңа өмір салтын орнату.
Индустрияландырудың негізгі мақсаттары:
- елдің техникалық-экономикалық артта қалуын жою;
-экономикалық тәуелсіздікке қол жеткізу;
-қуатты қорғаныс өнеркәсібін құру;
- өнеркәсіптің базалық салаларын (отын, металлургия, химия, машина жасау) басымдықпен дамыту;
-өндірістік-техникалық интеллигенцияның жұмысшы табы мен кадрларын қалыптастыру.
Мысалдар:
1. Ауыр өнеркәсіптің дамуы: Қазақстанда индустрияландыру шеңберінде металлургия, көмір және мұнай өнеркәсібі белсенді дамыды. Жаңа металлургиялық зауыттар, шахталар, мұнай өңдеу зауыттары ашылды. Бұл облыста болат, көмір және мұнай өнімдері өндірісінің артуына ықпал етті.
2.3 Өнеркәсіп орталықтарын құру: Бұл кезеңде Қарағанды, Павлодар, Өскемен және т.б өнеркәсіп орталықтары құрылды. Бұл қалалар Қазақстанның негізгі өнеркәсіптік және экономикалық орталықтарына айналды, онда әртүрлі саланың кәсіпорындары шоғырланған.
3. Энергетика саласын дамыту: Индустрияландыру қуатты энергетикалық нысандарды, соның ішінде су электр және жылу электр станцияларын салуды қамтыды. Бұл Қазақстанның өнеркәсіптік кәсіпорындары мен қалаларын энергиямен қамтамасыз етуге, олардың дамуына үлес қосуға мүмкіндік берді.
4. Көлік инфрақұрылымын кеңейту: Индустрияландырудың маңызды аспектісі көлік инфрақұрылымын дамыту болды. Темір жолдар, автомобиль жолдарының салынуы және порт шаруашылығының кеңеюі өнеркәсіп орталықтары арасындағы байланыстың жақсаруына және жүктерді неғұрлым тиімді тасымалдауды қамтамасыз етуге ықпал етті.
5. Өмір сүру деңгейін көтеру және әлеуметтік даму: Индустрияландыру халықтың өмір сүру деңгейінің өсуімен қатар жүрді. Жаңа жұмыс орындары, оқу және емдеу мекемелері, тұрғын үй кешендері мен әлеуметтік нысандар ашылып, халықтың тұрмыс жағдайын жақсартты.
Дегенмен, бұл кезеңде индустрияландыру орталықтандырылған жоспарлау мен бақылау негізінде жүзеге асырылғанын, сонымен қатар өзіндік әлеуметтік және экологиялық салдарларға ие болғанын атап өткен жөн. Процестің келеңсіз жақтарының бірі табиғи ресурстардың сақталуына және экологиялық зардаптарына тиісті назар аудармай пайдалану болды.
70 сұрақ