Файл: Почвоведение. Курс лекций.pdf

ВУЗ: Не указан

Категория: Не указан

Дисциплина: Не указана

Добавлен: 26.09.2020

Просмотров: 5420

Скачиваний: 17

ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
background image

 

291 

Тарфяна

-

балотныя

 

глебы

 

па

 

ная

ў

насц

і

 

і

 

запасах

 

арган

і

чнага

 

рэчыва

 

значна

 

перавышаюць

 

усе

 

і

ншыя

 

глебы

 

рэспубл

і

к

і

Арган

і

чнае

 

рэчыва

 

з

'

я

ў

ляецца

 

асно

ў

ным

 

багаццем

 

тарфяных

 

глеба

ў

носьб

і

там

 

і

х

 

патэнцыяльнай

 

урадл

і

васц

і

З

 

арган

і

чным

 

рэчывам

 

звязана

 

ная

ў

насць

 

в

і

льгац

і

 

і

 

азоту

важ

-

нейшыя

 

ф

і

з

і

чныя

ф

і

з

і

ка

-

х

і

м

і

чныя

 

і

 

аграх

і

м

і

чныя

 

ў

ласц

і

васц

і

Н

і

з

і

нныя

 

тар

-

фяна

-

балотныя

 

глебы

 

змяшчаюць

 

больш

 

вугляроду

 

і

 

азоту

а

 

к

і

слароду

 

менш

чым

 

вярховыя

Колькасць

 

азоту

 

ў

 

н

і

з

і

нных

 

тарфян

і

ках

 

дасягае

  3  % 

і

 

больш

Таму

 

азотныя

 

ў

гнаенн

і

 

на

 

глебах

 

гэтага

 

тыпу

 

не

 

ў

носяцца

Ё

м

і

стасць

 

паглы

-

нання

 

тарфяна

-

балотных

 

н

і

з

і

нных

 

глеба

ў

 

у

 16—34 

разы

 

вышэй

чым

 

у

 

дзяр

-

нова

-

падзол

і

стых

 

сугл

і

н

і

стых

і

 

ў

  20—50 

разо

ў

 

вышэй

чым

 

у

 

пясчаных

 

глеба

ў

Ступень

 

насычанасц

і

 

асновам

і

 

гэтых

 

глеба

ў

 

дасягае

  70—80%, 

а

 

ў

 

асобных

 

выпадках

  –-  100  %. 

Для

 

н

і

з

і

нных

 

тарфян

і

ка

ў

 

характэрна

 

больш

 

вял

і

кая

 

працэнтная

 

колькасць

 

фосфару

 

ў

 

пара

ў

нанн

і

 

з

 

дзярнова

-

падзол

і

стым

і

 

глебам

і

аднак

 

запасы

 

як

 

фосфару

так

 

і

 

кал

і

ю

 

вельм

і

 

невял

і

к

і

я

 

і

 

прадста

ў

лены

 

сотым

і

 

долям

і

 

працэнта

Каля

 80 % 

агульных

 

запаса

ў

 

фосфару

 

ў

 

глебах

 

гэтага

 

тыпу

 

знаходз

і

цца

 

ў

 

цяжкадаступным

 

для

 

расл

і

н

 

стане

Кал

і

й

наадварот

змяшчаецца

 

ў

 

раствораных

засваяльных

 

расл

і

нам

і

 

злучэннях

Асабл

і

ва

 

невял

і

кая

 

колькасць

 

кал

і

ю

 

ў

 

н

і

з

і

нным

 

травяным

 

торфе

 

Палесся

Тарфяна

-

балотныя

 

глебы

 

цэнтральных

 

раёна

ў

 

кра

і

ны

 

змяшчаюць

 

кал

і

ю

 

значна

 

больш

Гэта

 

абумо

ў

лена

 

фарм

і

раваннем

 

балот

 

на

 

больш

 

багатых

 

па

-

родах

у

 

першую

 

чаргу

 

на

 

лёсападобных

 

сугл

і

нках

Мног

і

я

 

н

і

з

і

нныя

 

тарфян

і

к

і

 

бедныя

 

м

і

краэлементам

і

  –- 

меддзю

кобаль

-

там

борам

мал

і

бдэнам

 

і

 

і

нш

Асабл

і

ва

 

важнае

 

значэнне

 

для

 

гэтых

 

глеба

ў

 

мае

 

медзь

В

і

льгацяём

і

стасць

  

тарфяна

-

балотных

  

глеба

ў

  

можа

  

дасягаць

  1 700 %  

і

  

ў

 

залежнасц

і

 

ад

 

групы

 

і

 

в

і

ду

а

 

таксама

 

ступен

і

 

распаду

 

торфу

вагаецца

 

ад

 

800 

да

       1 700 % (

табл

. …).  

Асушэнне

 

і

 

асваенне

 

глеба

ў

 

гэтага

 

тыпу

 

рэзка

 

мяняе

 

і

х

 

уласц

і

васц

і

асабл

і

ва

 

водныя

і

 

вядзе

 

да

 

неабарачальных

 

працэса

ў

кал

і

 

разам

 

з

 

м

і

нерал

і

зацыяй

 

змяншаецца

 

і

 

в

і

льгацяём

і

стасць

Водна

-

ф

і

з

і

чныя

 

ў

ласц

і

васц

і

 

асушаных

 

н

і

з

і

нных

 

тарфян

і

ка

ў

як

 

прав

і

ла

не

 

л

і

м

і

туюць

 

і

х

 

урадл

і

васц

і

Тольк

і

 

ў

 

некаторых

 

выпадках

 

наз

і

раюцца

 

ана

-

эробныя

 

ў

мовы

  (

вельм

і

 

ранняй

 

вясной

кал

і

 

расл

і

ны

 

яшчэ

 

не

 

пачынал

і

 

веге

-

таваць

). 

Звычайна

 

ў

радл

і

васць

 

глыбокаасушаных

 

тарфяна

-

балотных

 

глеба

ў

 

зн

і

жаецца

 

з

-

за

 

недахопу

 

в

і

льгац

і

Таму

 

пры

 

асушэнн

і

 

неабходна

 

мець

 

на

 

ў

вазе

што

 

для

 

большасц

і

 

сельскагаспадарчых

 

культур

 

узровень

 

грунтавых

 

вода

ў

 

пав

і

нен

 

быць

 

не

 

н

і

жэй

           

за

 0,8—1,0 

м

Порыстасць

 

аэрацы

і

 

верхн

і

х

 

гарызонта

ў

 

асушаных

 

глеба

ў

  (25—45  %) 

з

'

я

ў

ляецца

 

дастатковай

 

для

 

на

-

рмальнага

 

росту

 

культурных

 

расл

і

н

Глебы

 

дадзенага

 

тыпу

 

падзяляюцца

 

на

 

падтыпы

:  1) 

балотныя

 

тарфяна

-

глеевыя

 

н

і

з

і

нныя

;  2) 

балотныя

 

тарфяныя

 

н

і

з

і

нныя

;  3) 

тарфяна

-

глеевыя

 

н

і

з

і

нныя

 

асвоеныя

;  4) 

тарфяныя

 

н

і

з

і

нныя

 

асвоеныя

У

 

залежнасц

і

 

ад

 

магутнасц

і

 

тарфянога

 

слоя

 

вылучаюцца

 

тарфян

і

ста

-

глеевыя

  (20—30 

см

), 


background image

 

292 

тарфяна

-

глеевыя

  (30—50 

см

), 

тарфяныя

 

маламагутныя

  (50--100 

см

), 

тарфя

-

ныя

 

сярэднемагутныя

 (100—200 

см

і

 

тарфяныя

 

магутныя

 (>200 

см

). 

Табліца

 23.4 

Сярэдн

і

я

 

паказчык

і

 

асно

ў

ных

 

уласц

і

васцей

 

н

і

з

і

нных

 

тарфян

і

ка

ў

 

Золь

-

насць

, % 

Група

 

тор

-

фу

 

 

В

і

ды

 

торфу

 

Ступень

 

распаду

, % 

В

і

льгаця

-

ём

і

стасць

Агульная

 

порыс

-

тасць

, % 

Мохавы

 

Сфагнава

-

н

і

з

і

нны

 

Г

і

пнава

-

н

і

з

і

нны

 

15 

1000 

86 

Травяны

 

Асакова

-

сфагнавы

 

Асакова

-

г

і

пнавы

 

Асаковы

 

Бабкова

-

трысняговы

 

30 

800 

900 

6,0—12,0 

Дра

ў

н

і

нны

 

Дра

ў

н

і

нна

-

асаковы

 

Дра

ў

н

і

нна

-

трысняговы

 

Дра

ў

н

і

нна

-

альховы

 

Бярозавы

 

Яловы

 

Сасновы

 

Вярбовы

 

45 

1700 

86 

 

На

 

асвоеных

 

тарфяных

 

глебах

 

верхн

і

 

слой

 

змяняецца

 

пад

 

уздзеяннем

 

акультурвання

 

і

 

апрацо

ў

к

і

 

і

 

абазначаецца

 

і

ндэксам

 

Т

в

 

або

 

ТА

в

Тарфяныя

 

га

-

рызонты

 

характарызуюцца

 

слабак

і

слай

 

рэакцыяй

 

асяроддзя

Зольнасць

 

скла

-

дае

 

каля

  15  %, 

а

 

ступень

   

распаду

  – 

каля

  40  %.   

Глебы

   

гэтага

   

падтыпу

  

змяшчаюць

  

мала

  

рухомых

 

форма

ў

 

фосфару

 

і

 

кал

і

ю

Таму

 

для

 

павышэння

 

і

х

 

урадл

і

васц

і

 

неабходна

 

перш

 

за

 

ў

сё

 

ў

нос

і

ць

 

фосфарна

-

кал

і

йныя

 

ў

гнаенн

і

м

і

кра

ў

гнаенн

і

 

і

 

асабл

і

ва

 

медныя

Як

 

і

 

дзярновыя

 

забалочаныя

пасля

 

асушэння

 

тарфяныя

 

н

і

з

і

нныя

 

глебы

 

з

'

я

ў

ляюцца

 

лепшым

і

 

ў

 

рэспубл

і

цы

Яны

 

могуць

 

забяспечваць

 

атрыманне

 

высок

і

х

 

ураджае

ў

 

шматгадовых

 

тра

ў

збожжавых

 

і

 

прапашных

 

культур

Ад

-

нак

 

асушэнне

 

і

 

працяглае

 

выкарыстанне

 

тарфяных

 

глеба

ў

 

пад

 

ворыва

і

 

асабл

і

ва

 

ў

 

с

і

стэме

 

прапашных

 

севазварота

ў

спрыяе

 

ў

змацненню

 

працэса

ў

 

м

і

нерал

і

зацы

і

 

арган

і

чнага

 

рэчыва

Найбольш

 

і

нтэнс

іў

на

 

м

і

нерал

і

зуюцца

 

тарфян

і

ста

-

глеевыя

тарфяна

-

глеевыя

 

і

 

тарфяныя

 

маламагутныя

 

глебы

Таму

 

пры

 

сельскагаспадарчым

 

выкарыстанн

і

 

асушаных

 

тарфяна

-

балотных

 

н

і

з

і

нных

 

глеба

ў

 

тарфян

і

к

і

 

з

 

магутнасцю

 

менш

 

за

 1 

м

 

рэкамендуецца

 

займаць

 

тольк

і

 

пад

 

шматгадовыя

 

травы

Збожжавыя

 

культуры

 

неабходна

 

вырошчваць

 

тольк

і

 

ў

 

перыяд

 

перазалужэння

Усе

 

астатн

і

я

 

варыянты

 

тарфяных

 

глеба

ў

 

мэ

-

тазгодна

 

выкарысто

ў

ваць

 

у

 

с

і

стэме

 

збожжава

-

травяных

 

севазварота

ў

дзе

 

пася

ў

ныя

 

плошчы

 

шматгадовых

 

тра

ў

 

складаюць

 

не

 

менш

 

як

 50 %. 

Тарфяна

-

балотныя

 

вярховыя

 

глебы

 

Гэты

 

тып

 

тарфяных

 

глеба

ў

 

атрыма

ў

 

на

 

Беларус

і

 

значна

 

меншае

 

пашы

-

рэнне

 

ў

 

пара

ў

нанн

і

 

з

 

н

і

з

і

нным

і

Сустракаюцца

 

яны

 

пераважна

 

у

 

па

ў

ночнай

 


background image

 

293 

частцы

 

рэспубл

і

к

і

дзе

 

прымеркаваны

 

да

 

водападзельных

 

замкнутых

 

катлав

і

н

пакатых

 

сх

і

ла

ў

 

друг

і

х

 

і

 

трэц

і

х

 

надпоймавых

 

тэрас

 

з

 

глыбок

і

м

 

заля

-

ганнем

 

грунтавых

 

вода

ў

Працэсы

 

глеба

ў

тварэння

 

працякаюць

 

пад

 

уплывам

 

зал

і

шняга

 

ў

в

і

льгатнення

 

атмасферным

і

 

ападкам

і

 

і

 

в

і

льгацелюб

і

вай

 

ал

і

гатрофнай

 

расл

і

ннасц

і

  (

сфагнавыя

 

і

мх

і

журав

і

ны

буяк

і

падвей

багун

 

і

 

і

нш

.). 

Пры

 

адм

і

ранн

і

 

такой

 

расл

і

ннасц

і

 

фарм

і

руецца

 

грубавалакн

і

сты

 

мала

-

зольны

 

і

 

моцнак

і

слы

 

торф

Глыбокага

 

распаду

 

расл

і

нных

 

рэштка

ў

 

не

 

адбыва

-

ецца

 

з

-

за

 

н

і

зкай

 

м

і

краб

і

ялаг

і

чнай

 

акты

ў

насц

і

якая

 

прыгнечана

 

арган

і

чным

і

 

і

 

м

і

неральным

і

 

к

і

слотам

і

Гумусавыя

 

рэчывы

 

складаюць

 

тольк

і

 

каля

     10—15 

ад

 

агульнай

 

колькасц

і

 

арган

і

чных

 

рэчыва

ў

У

 

і

х

 

саставе

 

пераважаюць

 

фульвак

і

слоты

Зольнасць

 

тарфяна

-

балотных

 

вярховых

 

глеба

ў

 

вельм

і

 

н

і

зкая

 

і

 

складае

 2—5 %. 

Яны

 

маюць

 

моцнак

і

слую

 

рэакцыю

 

асяроддзя

 (

рН

 2,6—4,0) 

і

 

высокую

 

г

і

драл

і

тычную

 

к

і

слотнасць

Для

 

ў

сяго

 

глебавага

 

проф

і

лю

 

характэр

-

на

 

вельм

і

 

слабая

  (10—20  %) 

насычанасць

 

асновам

і

Вярховыя

 

тарфяна

-

балотныя

 

глебы

 

маюць

 

н

і

зкую

 

шчыльнасць

  (0,03—0,1 

гм

/

см

3

), 

вял

і

кую

 

в

і

льгацяём

і

стасць

слабую

 

водапран

і

каль

-

насць

 

і

 

дрэнную

 

цеплаправоднасць

Тарфяна

-

балотныя

 

вярховыя

 

глебы

 

падзяляюцца

 

на

 

наступныя

 

падтыпы

:    

1) 

балотныя

    

вярховыя

    

тарфяна

-

глеевыя

;     2) 

балотныя

    

вярховыя

    

тар

-

фяныя

;              3) 

тарфяна

-

глеевыя

 

вярховыя

 

асушаныя

;    4) 

балотныя

 

вярховыя

 

тарфяныя

Падзел

 

гэтага

 

тыпу

 

глеба

ў

 

па

 

магутнасц

і

 

тарфянога

 

слоя

 

ажыцця

ў

ляецца

 

па

 

аналог

іі

 

з

 

тарфяна

-

балотным

і

 

н

і

з

і

нным

і

 

глебам

і

Адмо

ў

ныя

 

ў

ласц

і

васц

і

 

вярховых

 

тарфяна

-

балотных

 

глеба

ў

 

абумов

і

л

і

 

н

і

зк

і

 

ў

зровень

 

і

х

 

прыроднай

 

урадл

і

васц

і

У

 

складзе

 

ворыва

 

яны

 

займаюць

 

менш

 

за

  0,1  %. 

Для

 

павышэння

 

ў

радл

і

васц

і

 

глеба

ў

 

гэтага

 

тыпу

 

неабходна

 

праводз

і

ць

 

вапнаванне

унос

і

ць

 

арган

і

чныя

 

і

 

м

і

неральныя

 

ў

гнаенн

і

Торф

 

гэ

-

тых

 

глеба

ў

 

найбольш

 

прыдатны

 

для

 

выкарыстання

 

на

 

подсц

і

л

 

жывёлам

 

і

 

для

 

прыгатавання

 

торфа

-

гноевых

 

кампоста

ў

Алювіяльныя

 (

поймавыя

дзярновыя

  

і

 

дзярновыя

 

забалочаныя

 

глебы

 

Фарм

і

раванне

 

глеба

ў

 

у

 

поймах

 

рэк

 

адбываецца

 

пад

 

уплывам

 

не

 

тольк

і

 

фактара

ў

 

глеба

ў

тварэння

уласц

і

вых

 

той

 

або

 

і

ншай

 

глебава

-

кл

і

матычнай

 

зо

-

не

але

 

і

 

асабл

і

вых

 

умо

ў

як

і

я

 

ствараюцца

 

ў

 

вын

і

ку

 

штогадовага

 

затаплення

 

і

х

 

паводкай

 

і

 

адкладам

і

 

на

 

паверхн

і

 

свежага

 

алюв

і

яльнага

 

наносу

Паводле

 

саставу

 

і

 

характару

 

рачных

 

наноса

ў

г

і

дралаг

і

чнага

 

рэжыму

 

і

 

глеба

ў

 

у

 

поймах

 

звычайна

 

вылучаюць

 

тры

 

зоны

прырэчышчавую

цэнтраль

-

ную

 

і

             

прытэрасную

Прырэчышчавая

 

пойма

 

мае

 

невял

і

кую

 

шырыню

 

і

 

больш

 

пры

ў

знятая

 

ў

 

пара

ў

нанн

і

 

з

 

і

ншым

і

 

часткам

і

 

поймы

Тут

 

адкладаюцца

 

ў

 

вял

і

кай

 

колькасц

і

 

самыя

 

грубыя

 

пясчаныя

 

і

 

супясчаныя

 

наносы

Пры

 

па

ў

торных

 

паводках

 

яны

 

размываюцца

 

і

 

перамяшчаюцца

утвараючы

 

своеасабл

і

вы

 

грыв

і

сты

 

рэльеф

З

-

за

 

штогадовага

 

адкладу

 

свежага

 

наносу

пры

ў

знятасц

і

 

і

 

аслабленага

 

ў

в

і

льгатнення

 

летам

 

працэсы

 

глеба

ў

тварэння

 

ў

 

гэтай

 

зоне

 

поймы

 

разв

і

ваюцца

 


background image

 

294 

запаволена

Тут

 

фарм

і

руюцца

 

дзярновыя

 

слабаразв

і

тыя

 

або

 

неразв

і

тыя

 

сла

і

стыя

 

глебы

 

з

 

невял

і

кай

 

колькасцю

 

гумусу

Цэнтральная

 

пойма

 

характарызуецца

 

выра

ў

наваным

 

рэльефам

 

і

 

займае

 

больш

 

вял

і

кую

 

прастору

У

 

гэтай

 

зоне

 

адкладаюцца

 

больш

 

тонк

і

я

 

часц

і

нк

і

 

пераважна

 

супясчанага

сугл

і

н

і

стага

 

і

 

гл

і

н

і

стага

 

складу

.  

У

 

залежнасц

і

 

ад

 

характару

 

вясновай

 

паводк

і

 

глебы

 

цэнтральнай

 

частк

і

 

поймы

 

могуць

 

складацца

 

са

 

сла

і

стых

 

і

 

зярн

і

стых

 

алюв

і

яльных

 

адклада

ў

Зярн

і

стая

 

пойма

 

ў

твараецца

 

ў

 

пан

і

жэннях

 

рачной

 

дал

і

ны

дзе

 

паводкавыя

 

во

-

ды

 

цякуць

 

павольна

 

і

 

падо

ў

гу

 

застойваюцца

У

 

адносна

 

павышаных

 

месцах

 

цэнтральнай

 

поймы

дзе

 

паводкавыя

 

воды

 

цякуць

 

хутка

адкладаецца

 

грубы

 

пясчаны

 

матэрыял

як

і

 

пры

 

аслабленн

і

 

разл

і

ву

 

перакрываецца

 

слаям

і

 

больш

 

тонк

і

х

 

наноса

ў

Пры

 

так

і

м

 

характары

 

паводк

і

 

ў

твараецца

 

сла

і

стая

 

пойма

Прытэрасная

 

зона

 

поймы

 

размяшчаецца

 

найбольш

 

далёка

 

ад

 

рэчышча

 

і

 

зай

-

мае

 

самае

 

н

і

зкае

 

станов

і

шча

Гэтая

 

зона

 

характарызуецца

 

зал

і

шн

і

м

 

ув

і

льгатненнем

 

і

 

шырок

і

м

 

распа

ў

сюджваннем

 

тарфяна

-

балотных

 

глеба

ў

Згодна

 

з

 

прынятай

 

клас

і

ф

і

кацыяй

сярод

 

алюв

і

яльных

 (

поймавых

глеба

ў

 

на

 

ў

зро

ў

н

і

 

падтыпа

ў

 

вылучаюцца

 

алюв

і

яльныя

 

неразв

і

тыя

алюв

і

яльныя

 

дзярновыя

 

ападзоленыя

алюв

і

яльныя

 

дзярновыя

  (

ападзоленыя

слабаглеява

-

тыя

алюв

і

яльныя

 

дзярновыя

 

глеяватыя

 

і

 

алюв

і

яльныя

 

дзярновыя

 

глеевыя

У

 

асобны

 

падтып

 

вылучаны

 

алюв

і

яльныя

 

дзярновыя

 

глеяватыя

 

і

 

глеевыя

 

асу

-

шаныя

 

глебы

.  

Адметнай

 

адзнакай

 

алюв

і

яльных

 

глеба

ў

 

з

'

я

ў

ляецца

 

сла

і

стая

 

будова

 

гле

-

бавага

 

проф

і

лю

.  

Алювіяльныя

 

неразвітыя

 

глебы

 

фарм

і

руюцца

 

ў

 

прырэчышчавай

 

пойме

 

на

 

вяршынях

 

пясчаных

 

гры

ў

 

і

 

ў

 

пан

і

жэннях

 

пам

і

ж

 

і

м

і

Проф

і

ль

 

гэтых

 

глеба

ў

 

практычна

 

не

 

дыферэнцыраваны

 

на

 

генетычныя

 

гарызонты

Вылучаецца

 

тольк

і

 

слабагумусны

 

верхн

і

 

алюв

і

яльны

 

слой

 

з

 

колькасцю

 

гумусу

 0,05—0,25 

%. 

Звычайна

 

алюв

і

й

 

неразв

і

тых

 

глеба

ў

 

мае

 

н

і

зкую

 

забяспечанасць

 

рухомым

і

 

формам

і

 

фосфару

 

і

 

кал

і

ю

а

 

к

і

слотнасць

 

складае

  4,0—5,0 

рН

Марфалаг

і

чны

 

проф

і

ль

 

будуецца

 

наступным

 

чынам

А

І

1

 (

А

І

1

А

1

) –- 

А

І

2

 –- 

А

І

3

 –- 

А

І

4

 

і

 

г

д

.  

Расл

і

ннае

 

покрыва

 

на

 

гэтых

 

глебах

 

вельм

і

 

беднае

Сустракаюцца

 

пажарн

і

ца

 

наземная

булаваносец

 

с

і

ваваты

трыпутн

і

к

 

ланцэтал

і

сты

мятл

і

ца

 

г

і

ганцкая

а

ў

ран

 

лекавы

Суцэльнай

 

дзярн

і

ны

 

гэтыя

 

расл

і

ны

 

на

 

паверхн

і

 

гле

-

бы

 

не

 

ў

твараюць

.  

Алювіяльныя

 

дзярновыя

 

ападзоленыя

 

слабаглеяватыя

 

глебы

 

фарм

і

руюцца

 

на

 

павышэннях

 

цэнтральнай

 

поймы

 

пад

 

саснякам

і

 

і

мшыстым

і

У

 

проф

і

л

і

 

вылучаюцца

 

наступныя

 

гарызонты

А

0

 –- 

А

І

1

А

1

 –- 

А

І

1

А

2

 –- 

А

І

2

В

g

 –- 

А

І

3g 

–- 

А

І

4g

 

і

 

г

д

Генетычныя

 

гарызонты

 

гэтых

 

глеба

ў

 

фарм

і

руюцца

 

звычай

-

на

 

на

 

алюв

іі

 

аднаго

 

грануламетрычнага

 

складу

Сла

і

стасць

 

алюв

і

ю

 

выразна

 

выя

ў

ляецца

 

тольк

і

 

ў

 

н

і

жняй

 

частцы

 

проф

і

лю

.  

Алювіяльныя

 

дзярнова

-

глеяватыя

 

глебы

 

фарм

і

руюцца

 

ў

 

цэнтральнай

 

і

 

прытэраснай

 

частках

 

поймы

Займаюць

 

адносна

 

павышаныя

 

выра

ў

наваныя

 


background image

 

295 

ў

частк

і

Для

 

травянога

 

покрыва

 

характэрны

 

буйныя

 

і

 

дробныя

 

злак

і

некато

-

рыя

 

дробныя

 

асок

і

 (

прасяная

жо

ў

тая

і

 

шматл

і

кае

 

разнатра

ў

е

 

са

 

значнай

 

уд

-

зельнай

 

вагой

 

бабовых

 

расл

і

н

.  

Генетычны

 

проф

і

ль

 

глеба

ў

 

гэтага

 

падтыпу

 

ў

ключае

 

гарызонты

:                       

А

0

 –- 

А

І

1

А

1

 –- 

А

І

1

В

g

 –- 

А

І

2g

 –- 

А

І

3g

 

і

 

г

.

д

Глыб

і

ня

 

залягання

 

грунтавых

 

вода

ў

 

у

       

проф

і

л

і

 

дзярнова

-

глеяватых

 

глеба

ў

  –-  85—100 

см

Багатая

 

травян

і

стая

 

расл

і

ннасць

 

і

 

спрыяльнае

 

ў

в

і

льгатненне

 

гэтых

 

глеба

ў

 

абумов

і

л

і

 

фарм

і

раванне

 

магутнага

 

гумусавага

 

гарызонта

Колькасць

 

гумусу

 

складае

 3—5 %. 

Алювіяльныя

 

дзярнова

-

глеевыя

 

глебы

 

займаюць

 

пан

і

жаныя

 

частк

і

 

цэн

-

тральнай

 

і

 

прытэраснай

 

поймы

Выкарысто

ў

ваюцца

 

пад

 

сенажац

і

У

 

травасто

і

 

найбольш

 

часта

 

сустракаюцца

 

в

і

льгацелюб

і

выя

 

злак

і

  (

канарэечн

і

к

бекман

і

я

манн

і

к

), 

дробныя

 

асок

і

  (

звычайная

жо

ў

тая

і

 

разнатра

ў

е

сярод

 

якога

 

пераважаюць

 

г

і

драф

і

ты

  (

вятро

ў

н

і

к

лазан

і

ца

чальчак

 

і

 

і

нш

.). 

Проф

і

ль

 

гэтых

 

глеба

ў

 

складаецца

 

з

 

гарызонта

ў

А

0

 –- 

А

І

1

А

1g

 –- Al

1

B

g

 –- Al

2g

Узровень

 

грунтавых

 

вода

ў

 

у

 

проф

і

л

і

 

гэтых

 

глеба

ў

 

знаходз

і

цца

 

на

 

глыб

і

н

і

 

каля

 0,5—0,6 

м

На

 

так

і

м

 

узро

ў

н

і

   

фарм

і

руюцца

 

суцэльныя

 

глеевыя

 

гарызонты

 

з

 

алюв

і

ю

 

рознай

 

магутнасц

і

 

і

 

саставу

.  

Поймавыя

 

дзярновыя

 

забалочаныя

 

глебы

 

адрозн

і

ваюцца

 

высокай

 

патэн

-

цыяльнай

 

урадл

і

васцю

Для

 

і

х

 

характэрна

 

слабак

і

слая

 

або

 

бл

і

зкая

 

да

 

ней

-

тральнай

   

рэакцыя

   

асяроддзя

,  

высокая

  

насычанасць

  

асновам

і

  (70—80 %). 

Колькасць

 

гумусу

 

складае

 

ад

 3 

да

 8 % 

і

 

больш

На

 

гэтых

 

глебах

 

фарм

і

руюцца

 

лугавыя

 

ў

годдз

і

 

з

 

багатым

 

травастоем

як

і

я

 

забяспечваюць

 

атрыманне

  4–5 

т

/

га

 

сена

 

добрай

 

якасц

і

Эфекты

ў

нае

 

і

х

 

выкарыстанне

 

пад

 

ворыва

 

магчыма

 

тольк

і

 

пасля

 

рэгулявання

 

воднага

 

рэжыму

Найбольшае

 

пашырэнне

 

глебы

 

гэтага

 

тыпу

 

атрымал

і

 

ў

 

Гомельскай

 

і

 

Брэсцкай

 

абласцях

дзе

 

яны

 

выкарысто

ў

ваюцца

 

пад

 

прыродным

і

 

сенажац

і

 

і

 

пашу

Алювіяльныя

 

тарфяна

-

балотныя

 

глебы

 

Алюв

і

яльныя

 

тарфяна

-

балотныя

 

глебы

 

звычайна

 

характэрныя

 

для

 

пры

-

тэраснай

 

зоны

 

поймы

але

 

невял

і

к

і

м

і

 

контурам

і

 

сустракаюцца

 

і

 

ў

 

цэнтральнай

 

зоне

 (

затарфаваныя

 

старыцы

). 

І

ншы

 

раз

 

яны

 

ў

твараюць

 

буйныя

 

мас

і

вы

 

ў

 

азё

-

рападобных

 

пашырэннях

 

рачных

 

дал

і

н

Фарм

і

раванне

 

гэтых

 

глеба

ў

 

адбыва

-

ецца

 

ва

 

ў

мовах

 

зал

і

шняга

 

алюв

і

яльнага

  (

паверхневага

і

 

грунтавога

 

ў

в

і

льгатнення

Паводле

 

характару

 

марфалаг

і

чнага

 

проф

і

лю

 

алюв

і

яльныя

 

тарфяна

-

балотныя

 

глебы

 

не

 

адрозн

і

ваюцца

 

ад

 

н

і

з

і

нных

 

тарфян

і

ка

ў

аднак

 

яны

 

маюць

 

больш

 

высокую

 

зольнасць

 

і

 

ступень

 

распаду

Глебы

 

дадзенага

 

тыпу

 

больш

 

багатыя

 

азотам

фосфарам

кал

і

ем

 

і

 

кальцыем

 

у

 

пара

ў

нанн

і

 

з

 

тарфян

і

кам

і

 

водападзела

ў

Пакольк

і

 

грунтавыя

 

воды

як

і

я

 

ў

дзельн

і

чаюць

 

у

 

фарм

і

раванн

і

 

гэтых

 

глеба

ў

маюць

 

павышаную

 

жорсткасць

то

 

для

 

і

х

 

тыпо

-

выя

 

выпадк

і

кал

і

 

асобныя

 

гарызонты

 

або

 

ў

ся

 

то

ў

шча

 

моцна

 

насычаны

 

вап

-

най

 

і

 

жалезам

Пры

 

гэтым

 

утвараюцца

 

тарфатуфы

арудзянелы

 

торф

 

і

 

торфав

і

в

і

ян

і

ты