Файл: Турдалиев Жамболат Нагметович курсты Жмыс Кшбасшылы ызметіндегі стратегиялы жоспарлау.docx
ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 29.10.2023
Просмотров: 84
Скачиваний: 3
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
Жоспарлаудың екінші маңызды аспектісі - уақыттың маңыздылығын арттыру. Кез келген өнімдер, қызметтер немесе идеялар нарыққа, тұтынушыларға және басқаларға ерте ме, кеш пе, уақытында ұсынылуы керек. Егер кәсіпорын бәсекелестер нарыққа ұқсас өнімдермен кірмес бұрын кейбір өнімдерді шығаруды бастаса, онда ол тиісті мерзімдерге сәйкес келуі керек. Бұл уақытша факторлар жоспарларда қарастырылған. Жақсы жоспар мүмкіндігінше ертерек ұсынылса, ол оның әлеуетін арттырады.
Жоспарлаудың үшінші аспектісі – ресурстардың шектелуі. Оларды барынша пайдалану өте маңызды. Жоспар шектеулі ресурстарды пайдалану оңтайлы және ресурстарды маневрлеуге болатындай етіп құрастырылуы керек.
Төртінші аспект. Маңызды рөлді шығындар, күрделі салымдар және олардың табыстылығы атқарады. Күрделі салымдар салынған жоба өнім сатылмайынша өнімсіз болады. Сондықтан 1-тармақта барлық қажетті шаралар қабылдануы керек, сонда олар мүмкіндігінше ертерек пайда таба бастайды. Бұл жағдай мәселелерді шешу мен жұмысты орындаудың және жоспарды қатаң сақтаудың кестесін құру қажеттігін тағы бір рет көрсетеді.
Бесінші аспект. Экономикалық міндеттердің күрделенуіне, өндіріс шығындарының өсуіне, бағалардың өсуіне және экономикалық жағдайдың күрделілігіне байланысты ұйымның мақсаттарын жүзеге асыруда тәуекел элементі де артады. Жобаның мақсаттарын іске асыруды қаржыландыру олардың орындылығын негіздеуді ғана емес, сонымен қатар ұйымның жоспарды тиімді жүзеге асыру, демек, мақсаттарға жету мүмкіндігі мен қабілетінің дәлелі ретінде негізделген жоспарларды, кестелерді және сметаларды талап етеді. Сонымен, ұйымның мақсаттарын жүзеге асыру жоспарын қаржыландыру шарты жай жоспар емес, орындалып жатқан жоспар болып табылады.
Алтыншы аспект. Жоспарды жүзеге асыру процесіне, демек, ұйымның мақсатына жетуге әртүрлі жағдайлар мен сыртқы орта әсер етеді. Бұл жағдайда жедел араласу (жоспарлау) қамтамасыз етіледі, оның барысында өзгерген жағдайдың жағымсыз салдарын болдырмау үшін ықтимал шешімдерді алдын ала ойластыру қажет. Операциялық жоспарлау динамикалық болып табылады, себебі өзгермелі жағдайларды көрсету үшін бастапқы жоспарға өзгерістер енгізіледі. Мұндай жоспарлау кез келген туындаған жағдайда шешім қабылдау үшін қолданылады. Жоспарға өзгерістер енгізу және мұндай өзгерістердің салдарын талдау жоспардың өзі болған жағдайда ғана мүмкін болатынын атап өткен жөн. Осы тұрғыда ұйымның мақсаттарын жүзеге асыруды жоспарлау арқылы біз бақылау мен басқарудың негізін қалаймыз.
Жетінші аспект. Ұйымның мақсатына жету оның әрбір мүшесінің үлесіне байланысты. Жоспарлау ұйым мүшелерінің мақсаттарының бірлігін қамтамасыз етеді, олардың жұмысының тиімділігін арттырады, бұл еңбек өнімділігінің артуына әкеледі. Сондықтан өнімділікті арттыру үшін жоспарлау өте маңызды.
Және, ақырында, жоспарлауды өте маңызды ететін сегізінші фактор - орындаушылар құрамының үнемі өзгеруі, сонымен қатар басшылықтың өзгеруі. Жоспардың болуы ұйымның мақсаттарына жетудегі жұмыстың үздіксіздігін қамтамасыз етеді.
Қорытындылай келе, жоспарлау қажеттілігінің аспектілері туралы жоғарыда айтылғандарға жоспардың тек бір рет орындалатынын қосу керек. Сондықтан жоспар ғана емес, оның бәрінен жақсысы екеніне дәлелді және дәлелді дәлелдер болуы қажет. Жоспар үшін жоспарлау пайдасыз. Жоспарлаудың құндылығы және жоспардың өзі оның орындалу процесінде көрінеді. Жоспардың орындалу барысын жоспарлы мақсаттармен салыстыру керек, оған қарсы ауытқулар түзетіледі (кестелер, шығындар, бюджет және т.б.). Егер жоспарды түзету оның параметрлерін жоспарланғанға сәйкес келтіре алмаса, онда мұндай жоспарды қайта қарау қажет. Жоспардың параметрлері (кестелер, ресурстар, бюджет) бастапқы жоспардан кем емес (артық болмаса) маңыздылығы бар басшылықтың болуы арқылы сақталады.
Енді жоспарлау қажеттілігінің дәлелді негіздемесінен кейін қарастырыңыз
Ай сайын кәсіпорынның ағымдағы қызметіне талдау жүргізіледі, тауар топтары бойынша да, жеткізушілер бойынша да сауда үстемесінің орташа мөлшері және тауарларды жеткізуге кеткен шығындар деңгейі зерттеледі. Тауар айналымының қарқыны да қарастырылады.Азық-түлік тауарлары негізінен Ухта қаласында орналасқан көтерме сауда базаларынан әкелінеді. Бұл тауарлардың сауда маржасы шамамен 30% деңгейінде белгіленген. Жергілікті тауар өндірушілердің өнімдері жеткізіледі: сүт және сүт өнімдерін Ижма ауылында орналасқан «Агро-Север» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі; ет, ет өнімдерін, шұжықтарды Диюр ауылында орналасқан кәсіпорындар – «ММЗ Ижма» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі және «Рейндирмит» ЖАҚ жеткізеді. Бұл өнім үшін 15% сауда үстемесі бар. Бұл тауарлар сұранысқа ие және жылдам айналымға ие, сондықтан сауда маржасының төмендігіне қарамастан, олар кәсіпорынға пайда әкеледі. «Хлеб» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі жеткізген нан және нан өнімдеріне ең төменгі сауда үстемесі – 7,5% ғана белгіленген. Тауардың бұл түрі тауарды жеткізу құнын талап етпейді, өйткені. жеткізуші оны дүкендерге өз көлігімен жеткізеді, сонымен қатар бұл өнімді күн сайын табысы жоғары да, табысы да төмен сатып алушылар да сатады. Бірақ сонымен бірге сұраныс пен ұсыныс арасындағы теңгерімсіздік қаупі бар. Бұл өнім тез бұзылады, егер нан ұсынысы тұтынушылық сұраныстан жоғары болса, келесі күні өнім қазірдің өзінде сапасын жоғалтады, ескірген нанға сұраныстың болмауы және оның бұзылу қаупі бар. Мұндай жағдайларда сіз бағаны тез арада төмендетіп, оның сапасын және жылдам іске асырылуын сақтауға бар күш-жігеріңізді салуыңыз керек. Өнімнің бұл түрімен сауда іс жүзінде пайда әкелмейді, бірақ ол сатып алушыларды дүкендерге тартады, сондықтан ол тауарлар ассортиментінде маңызды рөл атқарады. Өнеркәсіптік тауарлар көбінесе Киров қаласындағы көтерме
сауда базаларынан, кейде Сыктывкар қаласында жеткізіледі. Орташа алғанда бұл тауарларға шамамен 40% сауда маржасы белгіленеді. Өнімнің бұл түрі тиімдірек, бірақ айналымы баяу.
Ең маңызды көрсеткіш – сату көлемі – айналым. Ол жеткізушілердің шарттық міндеттемелерін орындауымен тығыз байланысты. Әдетте, кәсіпорын жеткізушілермен нақты жеткізу көлемдерін белгілемей 1 жыл мерзімге шарт жасайды. Тауарлар өзін-өзі жеткізу арқылы жеткізіледі, яғни. өтінім жеткізушілерге жіберіледі, содан кейін Компания өкілдері тауарларды жеткізушілердің қоймаларында тікелей қабылдайды, тауарды кәсіпорынға жеткізуді өз бетінше ұйымдастырады. Жергілікті тауар өндірушілерден (нан, сүт өнімдері) тауарларды жеткізу жеткізушілер арқылы жүзеге асырылады.
Кәсіпорында сұраныстың төмендеуі нәтижесінде пайда болатын өнімге сұраныс болмау қаупі жағдайлары болды. Ішкі себептер:
кәсіпорын қызметкерлерінің өнімге сұранысының қате құрастырылған болжамы;
өткізу нарықтарындағы кәсіпорынның дұрыс емес баға саясаты;
тауар сапасының төмендігі, персоналдың төмен біліктілігі нәтижесінде өнімнің бәсекеге қабілеттілігінің төмендеуі;
тауарды сату мен жарнамалауды тиімсіз ұйымдастыру;
Әр түрлі жерлерде шашыраңқы дүкендер.
Сыртқы себептер:
сатып алушылардың төлем қабілетсіздігі;
жол талғамайтындығы Ухта қаласының учаскесіне кері әсерін тигізеді
депозиттер бойынша пайыздық мөлшерлемелерді арттыру;
демографиялық;
әлеуметтік-экономикалық;
саяси
Халықтың өмір сүру сапасын сипаттайтын негізгі көрсеткіштер, оларға сәйкес Ижем ауданында республикалық көрсеткіштерден айтарлықтай ауытқу:облыстағы экономикалық белсенді халық жалпы санның 31% құрайды, ал республика бойынша орташа көрсеткіш 47%;
облыстағы ресми тіркелген жұмыссыздық деңгейі республикадағы 2,9% фонында 7,3%;
Орташа жалақы шамамен 6,5 мың рубльді құрайды. 11,7 мың рубльге. Республика үшін;
Табысы ең төменгі күнкөріс деңгейінен төмен халықтың үлесі облыста 33,6 пайызды құраса, Коми Республикасында бұл көрсеткіш 17,8 пайызды құрайды.
Ең өткір әлеуметтік мәселелер: өмір сүру ұзақтығының төмендігі; халықтың табысының төмендігі мен төлем қабілеттілігінің төмендігі, жұмыссыздықтың жоғары болуы, аурушаңдықтың өсуі.
Талап етілмеген өнімнің тәуекелін бағалау үшін «Северяночка» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі тауарлардың әртүрлі топтары бойынша теңгерім динамикасын талдайды. Тауарға сұраныс төмендеген кезде оның бағасы төмендейді.
Кәсіпорын баға саясатының сату бағасы, тепе-теңдік бағасы (нарықтық баға бойынша жоғары сапалы өнім), нарықтық шабуылдың бастапқы бағасы (нарыққа алғаш рет енгізілген жоғары сапалы өнім, орташа баға бойынша) сияқты түрлерін пайдаланады. Бәсекелестіктің жоғары деңгейі тауарларға жоғары баға белгілеуге мүмкіндік бермейді.Тауарлардың ассортиментін таңдау үлкен маңызға ие. Сауда кәсіпорны жұмысының нәтижесі көбінесе тауар құрылымына байланысты, өйткені тауарлардың әртүрлі түрлеріне сараланған сауда үстемесі алынады, жеткізу құны да әртүрлі. Сонымен қатар, белгілі бір өнімге салынған қаражаттың айналым жылдамдығын ескеру қажет.Өнімдердің ассортименті үнемі өзгеріп отырады. Өнеркәсіп тауарларының үлесі 2004 жылғы 3,6%-дан өсті 2006 жылы 9,9%-ға дейін, кейін 9,1%-ға дейін төмендеді. Бұл өнімге сұраныстың күрт төмендеуіне жергілікті өндірістің ет және сүт өнімдерінің бағасының өсуі, оның сапасының нашарлауы әсер етті. Алкоголь өнімдерін өткізу үлесі 2004 жылғы 38,9%-дан біртіндеп төмендеуде. 2007 жылы 30%-ға дейін Балық өнімдерін, көкөністер мен жемістерді өткізу үлесі бірнеше есе өсті. 2008 жылы тауар айналымының құрылымында айтарлықтай өзгерістер болған жоқ. Азық-түлік тауарларының үлесі 9,2%-ды, өнеркәсіп тауарларының үлесі – 9,2%-ды құрады.Парма дүкенінің тауар айналымындағы үлесі де 2008 жылы төмендеді. ол 16,1%-ды құрады, түсімдердің өсімі небәрі 6,3%-ды құрады. Жұмыс күнінің ұзақтығының ұлғаюына байланысты «Пелис» дүкенінің тауар айналымы ұлғайып, тауар айналымындағы үлесі 15,3%-ды, ал кірістің өсуі 46,2%-ды құрады. Сондай-ақ, «Колос» дүкенінің тауар айналымындағы үлесі айтарлықтай өсіп, 17,5%-ға, тауар айналымының өсімі 42,5%-ға жетті. «Восход», «Росинка» және «Атлант» дүкендеріндегі тауар айналымының үлесінде айтарлықтай өзгерістер болған жоқ.
Салыстырмалы бағада тауар айналымының ұлғаюы 2005 ж 35,6%-ды құрады, 2006 ж. – 37,6%, одан кейін сауданың өсу қарқыны баяулайды. 2007 жылы тауар айналымының өсімі бар болғаны 0,4%-ды құрады және 2008 ж. – 0,9%. Себебі, кәсіпорын 2003 жылдың 1 сәуірінен бастап жұмыс істей бастады, кәсіпорын жұмыс істей бастаған алғашқы жылдары тарату желісі дамып, жаңа дүкендер ашылды, рентабельді емес дүкендер жабылды. Бұл процесс 9-қосымшада көрсетілген. 2007-2008 ж.ж. бөлшек сауда желісінің құрамында айтарлықтай өзгерістер болған жоқ. Бірақ кәсіпорын тұрақты жұмыс істейді, өсіп келе жатқан бәсеке жағдайында сатылым көлемін біртіндеп арттыруда.
Кез келген ұйым – адамдар тобының ортақ мақсатқа жету жолындағы бірлескен үйлестірілген қызметі. Бұл анықтама тек формальды ұйымға – ресми белгіленген және бекітілген құрылымға және оның бөліктерінің жұмыс істеу тәртібіне ғана жарамды. Негізгі мақсаты экономикалық болып табылатын ресми ұйым кәсіпорын деп аталады.
Кез келген кәсіпорында еңбек бөлінісінің екі ішкі органикалық формасы бар. Біріншісі – еңбекті жалпы қызметтің құрамдас бөліктеріне бөлу (көлденең еңбек бөлінісі). Екінші (тік бөлу) әрекеттерді үйлестіру жұмысын әрекеттердің өзінен ажыратады. Басқа адамдардың жұмысын үйлестіру қызметі қызметтің ерекше функциясы ретінде басқарудың мәні болып табылады. Менеджмент сөздің кең мағынасында қоғамдық ұдайы өндірісті мақсатты түрде үйлестіру болып табылады. Бұл үйлестіруде машиналарды, механизмдерді басқаруды бөліп көрсету керек, заттарды басқару бар. Сонымен қатар, адамдар да басқарылады, олардың өндіріс процесінде пайда болатын қатынастары. Сондықтан өндірісті басқаруды адамдар ұжымдарына өндіріс процесінде олардың қызметін ұйымдастыруға және үйлестіруге бағытталған мақсатты әсер ету ретінде анықтауға болады. Басқарудың бастапқы нүктесі оның мақсаттарын қалыптастыру және таңдау болып табылады. Белгілі болғандай, мақсаттылық кез келген адам әрекетінің басты белгісі, сондықтан ол басқаруға да тән. Айтылғандардың барлығын қорытындылай келе, бақылауға мынадай анықтама беруге болады.
Менеджмент - бұл іс-әрекеттің мақсаттарын анықтау және адамдар тобының жұмысын осы мақсаттарға қызмет соңында қол жеткізетіндей етіп ұйымдастыру.
Адам қызметінің мақсаты басқа мақсаттардың (экономикалық, шығын, уақыт) ішінде ең маңыздысы болып табылады, өйткені олардың барлығына адамдар қол жеткізеді. Бақылау түсінігінің әртүрлі анықтамаларына қатысты қосымша мәліметтерге тоқталмай, біз кең таралған көзқарасты ұсынамыз. Оған сәйкес кез келген ұйымға қолданылатын басқару процесі бар, ол әрбір басшы орындауға міндетті функцияларды жүзеге асырудан тұрады. Қазіргі уақытта келесі анықтама қабылданған.
Менеджмент – ұйымның мақсаттарын тұжырымдау және оларға қол жеткізу үшін қажетті жоспарлау, ұйымдастыру, ынталандыру және бақылау процесі.
Нарық жағдайында өмір сүру үшін, уақыт өте табысты болу үшін, алға қойған мақсатына жету үшін ұйым тиімді және тиімді болуы керек. Менеджмент саласындағы танымал зерттеуші П.Дракердің пікірінше, өнімділік «дұрыс және дұрыс істердің жасалуының» салдары болып табылады. Ал тиімділік «осы заттардың дұрыс жасалғанының» салдары. Тиімділікке дәл жоспарлау, ұйымдастыру, ынталандыру және бақылаудың өзара байланысты функцияларын орындайтын басқару процесі арқылы қол жеткізіледі.
Жоспарлау функциясы ұйымның мақсаттары қандай болуы керек, оларға жету үшін ұйым және оның мүшелері не істеу керек екенін шешуді қамтиды. Жоспарлау функциясы мәні мен мазмұны бойынша келесі үш сұраққа жауап беруі керек: