Файл: азастан республикасы ылым жне жоАРы білім министрлігі.docx
ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 10.11.2023
Просмотров: 63
Скачиваний: 1
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
Компания өзінің стратегиялық мақсаттарына жету үшін ұзақ мерзімді қаржыландыру стратегиясын да қолдана алады. Ұзақ мерзімді қаржыландыру ұзақ мерзімді инвестицияларды қаржыландыру, жаңа өнімдерді немесе технологияларды әзірлеу немесе бизнесті кеңейту үшін пайдаланылуы мүмкін. Мұндай инвестициялар компанияның өсуіне және ұзақ мерзімді перспективада оның бәсекеге қабілеттілігін нығайтуға ықпал етуі мүмкін.
Ұзақ мерзімді міндеттемелерді басқарудың маңызды аспектісі төлем қабілеттілігін сақтау болып табылады. Компания қарызды уақытында өтеу үшін жеткілікті ақша ағынын қалыптастыру жоспарларын әзірлеуі керек. Бұл айналым қаражатын басқаруды, операциялық тиімділікті арттыруды, жаңа табыс көздерін табуды және шығындарды бақылауды қамтуы мүмкін.
Сонымен қатар, компания қаржылық міндеттемелерді орындау қабілетін бағалау үшін өзінің қаржылық есептілігін, соның ішінде баланс пен кірістер туралы есепті мұқият қарап шығуы керек. Бұл ұзақ мерзімді міндеттемелерге байланысты кез келген қаржылық тәуекелдерді немесе ескерту белгілерін анықтауға және тиісті шараларды қабылдауға мүмкіндік береді.
Ұзақ мерзімді міндеттемелерді басқарудың маңызды аспектісі инвесторлармен және кредиторлармен байланыс болып табылады. Кәсіпорын оларға өзінің ұзақ мерзімді міндеттемелері, қаржылық жағдайы және оларды өтеу жоспарлары туралы анық және сенімді ақпарат беруі керек. Бұл инвесторлар мен несие берушілердің сенімін сақтауға көмектеседі, сонымен қатар болашақта қаржыландырудың жаңа көздеріне қол жеткізуді жеңілдетуі мүмкін.
Ақырында, компания өзінің қаржылық стратегиясын және ұзақ мерзімді міндеттемелерді басқару жоспарларын үнемі қадағалап, қайта қарауы керек. Бұл экономикалық ортадағы өзгерістерді, пайыздық мөлшерлемелердің өзгеруін және ықтимал тәуекелдерді бағалауды қамтиды. Қажет болған жағдайда компания өз жоспарларын түзетуге дайындалуы және тәуекелдерді азайту және ұзақ мерзімді перспективада қаржылық тұрақтылығын қамтамасыз ету үшін шаралар қабылдауы керек.
2 «КазТемір Құрылыс» компаниясы мысалында ұзақ мерзімді міндетемелер есебінің қәзіргі қолданыстағы практикасы
2.1 Кәсіпорынның қаржылық-шаруашылық мінездемесі
Қазақстан тәуелсіздік алғаннан кейінгі жүргізген экономикалық реформалары, нарықтық экономикаға өту, салааралық баланс пен аймақаралық байланыстардың өзгеруі, өндіріс құрылымы мен өнімді өткізу нарықтарының өзгеруі өнеркәсіп салаларының нәтижелеріне айтарлықтай әсер етті. Осыған байланысты өнеркәсіптік кәсіпорындарға жаңа талаптар мен жаңа міндеттер қойылды.
Мұндай талаптарға жауап беру мен міндеттерді шешуде кәсіпорынның негізгі құралдарын ұтымды пайдалануға назар аудару қажет. Зерттеу объектісі ретінде алынған «КазТемір құрылыс» ЖШС – нің негізгі құралдарын пайдалану жағдайын талдамас бұрын оның өндірістік – шаруашылық қызметінің сипаттамасына тоқталайық.
«КазТемір құрылыс» ЖШС Өскемен қаласында орналасқан, құрылыс өнімдерін, соның ішінде бетон және темір бетон өнімдерін өндірумен айналысатын, нарықта өзіндік орны бар кәсіпорын болып табылады.
Зауыттың тарихы 1984 жылдан бастау алады. Сол уақыттан бері қазіргі кезге дейін «КазТемір құрылыс» ЖШС бірнеше қайта құрылымдаудан өтті, бірақ негізінен өзінің профильдік темір-бетон бұйымдарын және конструкцияларын өндірумен айналысып келеді.
«КазТемір құрылыс» ЖШС коммерциялық ұйым болып табылады. Сондықтан серіктестік қызметінің негізгі мақсаты табыс табу болып табылады. Серіктестіктің негізгі қызмет түрлеріне келесілер жатқызылады:
-
Темірбетондық және бетондық конструкциялар мен бұйымдарын өндіру; -
Қаржылық, делдалдық, ақпараттық, жарнамалық қызметтер; -
Сыртқы экономикалық қызмет; -
Арнайы темірбетондық конструкцияларды өндіру; -
Көтерме және бөлшек сауданы, коммерциялық дүкендерді ұйымдастыру; -
Қоғамдық тамақтану орындарының қызметі; -
Автотұрақтарды ұйымдастыру және эксплуатациялау, атомобильдерді сатып алу, автокөліктерді ремонттау және оларға қызмет көрсету; -
Тұрғын үйлерді, басқа да өндірістік-техникаға тағайындалған ғимараттар мен құрылыстарды жалға беру, құрылыс саласында жобалау;
Ұзақ мерзімді міндеттемелердің синтетикалық есебі компаниялардың қаржылық талдауының маңызды құралы болып табылады және кәсіпорынның ұзақ мерзімді кезеңдегі қаржылық тұрақтылығы мен тұрақтылығын анықтауға мүмкіндік береді. Компаниялардың ұзақ мерзімді міндеттемелеріне несиелер, несиелер, облигациялар, ұзақ мерзімді кредиторлық қарыздар және басқа да ұзақ мерзімді міндеттемелер жатады.
Ұзақ мерзімді міндеттемелердің синтетикалық есебі компанияның қаржылық тұрақтылығын бағалауға мүмкіндік беретін бірнеше қаржылық көрсеткіштерді есептеуді қамтиды. Атап айтқанда, мұндай есептеу мыналарды анықтауға мүмкіндік береді:
1) Кәсіпорынның ұзақ мерзімді қаржылық тұрақтылығы. Ол компанияның ұзақ мерзімді қаржылық міндеттемелерін орындау қабілетін сипаттайды және ұзақ мерзімді міндеттемелердің меншікті капиталға қатынасына байланысты. Бұл көрсеткіш неғұрлым жоғары болса, компания үшін қаржылық тәуекел соғұрлым төмен болады.
2) Кәсіпорынның тартылған қаражатқа тәуелділік дәрежесін анықтайтын қаржылық тәуелсіздік коэффициенті. Бұл көрсеткіш неғұрлым жоғары болса, кәсіпорын соғұрлым қарыз қаражатына тәуелді емес және оның қаржылық көрсеткіштері тұрақты болады.
3) Кәсіпорынның несиелері мен міндеттемелері бойынша сыйақыны өтеу мүмкіндігін анықтайтын пайызды жабу коэффициенті. Бұл көрсеткіш неғұрлым жоғары болса, инвесторлар мен кредиторлар үшін тәуекел соғұрлым төмен болады.
4) Кәсіпорынның өз қаржысы есебінен қаржылық міндеттемелерін орындау мүмкіндігін анықтайтын қаржылық тұрақтылық коэффициенті. Бұл көрсеткіш неғұрлым жоғары болса, кәсіпорынның қаржылық жағдайы соғұрлым тұрақты болады.
Ұзақ мерзімді міндеттемелердің синтетикалық есебін жүргізу үшін кәсіпорынның бірнеше жылдардағы қаржылық есеп беруі, сонымен қатар негізгі қаржылық көрсеткіштер мен олардың есебін білу қажет. Атап айтқанда, ұзақ мерзімді қаржылық тұрақтылық коэффициентін есептеу үшін ұзақ мерзімді міндеттемелердің кәсіпорынның меншікті капиталына қатынасын есептеу қажет. Бұл көрсеткіш компанияның қаншалықты левередивті екенін және оның ұзақ мерзімді қаржылық міндеттемелерін үлкен қаржылық күйзеліссіз орындай алатынын өлшейді.
Қаржылық тәуелсіздік коэффициенті кәсіпорынның меншікті капиталының жалпы активтеріне қатынасы ретінде есептеледі. Бұл көрсеткіш неғұрлым жоғары болса, кәсіпорын соғұрлым қарыз қаражатына тәуелді емес және оның қаржылық көрсеткіштері тұрақты болады.
Пайыздық өтеу коэффициенті компанияның операциялық кірісінен өзінің несиелері мен міндеттемелері бойынша пайыздарды қаншалықты жаба алатынын өлшейді. Ол негізгі қызметтен түскен табыстың кәсіпорынның несиелері мен міндеттемелері бойынша сыйақы сомасына қатынасы ретінде есептеледі.
Қаржылық тұрақтылық коэффициенті кәсіпорынның меншікті қаражатының оның ұзақ мерзімді міндеттемелеріне қатынасы ретінде есептеледі. Бұл көрсеткіш неғұрлым жоғары болса, кәсіпорынның қаржылық жағдайы соғұрлым тұрақты болады.
Сонымен қатар, ұзақ мерзімді міндеттемелердің синтетикалық есебі кәсіпорынның несиелік қабілетін талдауға, оның қаржылық тәуекелдерін және ұзақ мерзімді перспективада қарыздарды өтеу мүмкіндігін бағалауға мүмкіндік береді. Бұл компанияның қаржылық серіктестері ретінде әрекет ететін инвесторлар үшін де, кредиторлар үшін де маңызды.
Әдетте, ұзақ мерзімді міндеттемелердің синтетикалық есебі кәсіпорынның қаржылық нәтижелерінің әртүрлі аспектілерін бағалауды қамтитын қаржылық талдаудың бөлігі ретінде жүзеге асырылады. Мұндай талдауды жүргізу үшін қаржылық есептілікті тік және көлденең талдау, табыстылықты, өтімділікті, қаржылық тұрақтылықты талдау, сонымен қатар компанияның қаржылық қызметіне әсер ететін факторларды талдау сияқты әртүрлі әдістер мен құралдар қолданылады.
Ұзақ мерзімді міндеттемелерді синтетикалық есептеудің негізгі артықшылықтарының бірі компанияның ұзақ мерзімді перспективадағы қаржылық жағдайының неғұрлым дәл және толық бейнесін алу мүмкіндігі болып табылады. Бұл қарыз қаражатына тәуелділікке байланысты ықтимал тәуекелдер мен проблемаларды көруге және компанияның қаржылық тұрақтылығын нығайтуға бағытталған шараларды қабылдауға мүмкіндік береді.
Сонымен қатар, ұзақ мерзімді міндеттемелердің синтетикалық есебі жобалар мен инвестицияларды қаржыландыру туралы шешім қабылдау үшін пайдалы болуы мүмкін. Мысалы, егер компанияның қарыздық коэффициенті жоғары болса, онда ол ұзақ мерзімді перспективада қарыздық міндеттемелерін өтеуде қиындықтарға тап болуы мүмкін. Бұл жағдайда компания қосымша қаржыландыру көздерін іздеуге мәжбүр болуы мүмкін, бұл оның тәуекелдерін арттырып, қаржылық жағдайын нашарлатуы мүмкін.
Кез келген басқа қаржылық талдау құралы сияқты, ұзақ мерзімді міндеттемелерді синтетикалық есептеу барлық компаниялар мен жағдайлар үшін әмбебап шешім емес. Кейбір жағдайларда басқа әдістер мен талдау құралдары компанияның қаржылық жағдайын бағалау үшін қолайлы болуы мүмкін.
Ұзақ мерзімді міндеттемелердің синтетикалық есебінде болашақта компанияның қаржылық жағдайына әсер етуі мүмкін факторлар, мысалы, нарықтағы өзгерістер, заңнамадағы немесе саяси жағдайдағы өзгерістер, сондай-ақ компания ішіндегі өзгерістер, мысалы, менеджмент немесе бизнес стратегиясындағы өзгерістер.
Қорытындылай келе, ұзақ мерзімді міндеттемелердің синтетикалық есебі компаниялардың қаржылық талдауының маңызды құралы болып табылады, бұл оның қаржылық тұрақтылығы мен ұзақ мерзімді перспективада несиелік қабілетін бағалауға мүмкіндік береді. Дегенмен, кәсіпорынның қаржылық жағдайының толық бейнесін алу үшін басқа факторларды ескеру қажет, сонымен қатар әртүрлі әдістер мен талдау құралдарын қолдану қажет.
Ұзақ мерзімді міндеттемелердің синтетикалық есебін жүргізу үшін компанияның қаржылық қызметі туралы ақпаратқа, оның ішінде пайда мен залал туралы есеп, баланс және басқа да қаржылық деректерге қол жеткізу қажет. Сондай-ақ кәсіпорын жұмыс істейтін саланың және нарықтық конъюнктураның ерекшеліктерін, сондай-ақ оның бәсекеге қабілеттілігі мен нарықтағы орнын ескеру маңызды.
Ұзақ мерзімді міндеттемелерді синтетикалық есептеу үшін қолданылатын негізгі құралдардың бірі қаржылық ағындарды модельдеу әдісі болып табылады. Бұл әдіс ұзақ мерзімді перспективада компанияның ықтимал кірістері мен шығындарын бағалауға, сондай-ақ осы ағындарға әсер ететін факторларды есепке алуға мүмкіндік береді. Мысалы, пайыздық мөлшерлемелердің немесе айырбас бағамдарының өзгеруі сияқты белгілі бір факторлардағы өзгерістер компанияның ақша ағындары мен несие қабілеттілігіне қалай әсер ететінін бағалау үшін сезімталдық талдауын орындауға болады.
Сонымен қатар, ұзақ мерзімді міндеттемелердің синтетикалық есебін жүргізу кезінде компанияның қаржылық ағындарын басқарумен байланысты факторларды да ескеру қажет. Бұл факторларға айналым капиталын басқару, шығындар мен инвестицияларды оңтайландыру, сондай-ақ тәуекелдерді азайту және компанияның қаржылық тұрақтылығын жақсарту үшін қаржылық құралдарды пайдалану жатады.