Файл: Бизнес жне ы факультеті ытану кафедрасы курсты Жмыс.docx
ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 22.11.2023
Просмотров: 60
Скачиваний: 2
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
«Ш. Есенов атындағы Каспий технологиялар және инжиниринг университеті» КАҚ
«Бизнес және құқық» факультеті
«Құқықтану» кафедрасы
КУРСТЫҚ ЖҰМЫС
Пән:Қылмыстық құқық
Тақырыбы: «Адам өлтірудің қарапайым түрі үшін қылмыстық жауаптылық»
Орындаған: ЮП-20-05 тобы студенті Аманқосов.М.Т
Рецензент: з.ғ.к., Бұғыбай Д.Б
Ақтау 2022-2023
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ......................................................................................................................3
1. АДАМ ӨЛТІРУДІҢ ТҮСІНІГІ...........................................................................4
1.1 Адам өлтірудің қылмыстық-құқықтық сипаттамасы........................................4
1.2Адам өлтірудегі қылмыстық жауаптылық түрлері...........................................10
2.АДАМ ӨЛТІРУДІҢ ҚАРАПАЙЫМ ТҮРІ ҮШІН ҚЫЛМЫСТЫҚ ЖАУАПТЫЛЫҚ.....................................................................................................14
2.1Адам өлтірудің қарапайым түрі үшін қылмыстық жауаптылық обьектісі мен обьективтік жағы.......................................................................................................14
2.2Адам өлтірудің қарапайым түрі үшін қылмыстық жауаптылықтың субьектісі мен субьективтік жағы..............................................................................................20
ҚОРЫТЫНДЫ........................................................................................................24
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ..........................................................25
КІРІСПЕ
Тақырыптың өзектілігі:Конституцияда әркімнің өмір сүруге құқығы бар.[1] Ешкімнің де адам өмірін қиюға құқығы жоқ.
Адамзатқа қарсы ең қауіпті қылмыс – адам өлтіру.
Әрбір мемлекет адамның өмірін, денсаулығы мен құқықтарын, бостандықтары мен заңды мүдделерін қорғауға басымдық береді.
Бұл қызметті әртүрлі құқықтық нормалар, соның ішінде қылмыстық нормалар орындайды.
Жеке тұлғаға қарсы қылмыстар Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексінің осы бөлімнің бірінші тарауы деп танылған ерекше бөлімнің ашылуынан басталып, алғашқы баптары кісі өлтіруден басталады.
Барлық елдердің заңнамасы бойынша адам өлтіру ауыр қылмыс болып табылады. Адам өлтіру – бұл құқықтық саралау мен жаза тағайындауда айтарлықтай қиындықтар тудыратын қылмыс.
Бұл қиындықтар қылмыстардың ерекше белгілерін дұрыс түсінбеуге әкеледі, өйткені мұндай қылмыстарды жасау барысында әртүрлі жағдайлар көп болады, қылмысқа жасырынудан мұқият дайындалады.
Қылмыстық құқықта қарапайым адам өлтіру үшін жауапкершіліктің әртүрлі аспектілері, осы қылмыстарды талдау, қылмыстық заңнаманы дұрыс қолдану шарттары, кісі өлтірудің әртүрлі құрамдас бөліктері мен олардың сараланған белгілерінің ерекшеліктерін, тәжірибеден алынған материалдарды ескере отырып қарастырылады.
Курстық жұмыстың мақсаты: Адам өлтірудің қарапайым түрі үшін қылмыстық жауаптылықты зерттеу
Курстық жұмыстың міндеті:Адам өлтірудің қарапайым түрі үшін қылмыстардың жалпы сипаттамасы мен түрлерін анықтау;
Адам өлтірудің қарапайым түрінің құрамын түсіндіріп, қарастыру;
ҚР Қылмыстық кодексі баптарын қолдану барысында адам өлтірудің қарапайым түрі үшін сот тәжірибесіндегі кейбір мәселені қарастыру.
Адам өлтірудің қарапайым түрі үшін қылмыстық жауаптылықтың субьектісі мен субьективтік жағы анықтау.
Курстық жұмыстың обектісі:Адам өлтірудің қарапайым түрі үшін қылмыстық жауаптылық болып табылады.
Курстық жұмыстың пәні: Қылмыстық құқық
Курстық жұмыстың құрылымы:Курстық жұмыс (жоба) кіріспеден, екі бөлімнен және қорытынды мен әдебиеттен тұрады
1. АДАМ ӨЛТІРУДІҢ ТҮСІНІГІ
1.1 Адам өлтірудің қылмыстық-құқықтық сипаттамасы
Адам өлтіруді қарастырмас бұрын адам өмірінің бастапқы және соңғы кезеңдерін анықтау қажет.
Биологиялық тұрғыдан алғанда, адам өмірі тікелей зат алмасудан, тамақтанудан және бөлінуден тұрады. Бұл функциялардың тоқтауы адам өмірінің тоқтатылуымен бірге жүреді. Адам өмірі - бұл сөздің биологиялық ұғымы, адам өмірінің шекарасын анықтау үшін маңызды. Тіршіліктің пайда болуы туу процесінің басталуымен байланысты. Өмірдің аяқталуының табиғи және табиғи құбылысы – адамның қартаюына байланысты физиологиялық өлімі.
Кейбір өлім тыныштықта және жүрек соғуын тоқтатқанда болады дейді. Басқалары жүрек соғуын өмірдің абсолютті дәлелі деп санайды.
Дегенмен, ми мен орталық жүйке жүйесіндегі органикалық өзгерістерге байланысты өлім үздіксіз болатыны мойындалған. Осы өзгерістердің басталуына дейінгі өлім кезеңі клиникалық деп аталады. Тыныс алу мен жүрек соғу жылдамдығын қалпына келтіру арқылы адамның өмірін клиникалық өлім басталғаннан кейін қалпына келтіруге болады. Әсіресе, соңғы жылдары медицина ғылымы мен реанимация саласындағы жетістіктер. Кезінде бұл құбылыс көзқарасты өзгертуге көмектесті.
Тек биологиялық өлім адамның өлуін, яғни тұтастай алғанда дененің өлуін, жүректің тоқтап қалуын, негізгі артериялардың жоғалуын, тыныс алудың тоқтап қалуын, орталық жүйке жүйесі қызметінің жоғалуын көрсетеді.
Адам өлтіру Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексінің Ерекше бөлімінде заңға сәйкес өлім, бақытсыздық және өзін-өзі өлтіру емес, құқыққа қарсы әрекет ретінде қарастырылады. Өзінің кінәсіздігіне байланысты С.В. Бородин кісі өлтіруді анықтауда кінәні бөлуге ерекше назар аудару керек деп есептейді. Суицидті ажырату үшін басқа адамның өмірін қию туралы айту керек.
Қылмыстық кодекстің 96-бабының 1-бөлігінде кісі өлтіру түсінігіне анықтама берілген, оған сәйкес адам өлтіру басқа адамды заңсыз қасақана өлтіру болып табылады және қылмыс ұғымын нақты анықтайды. Осы түсініктен адам өлтіру – басқа адамды қасақана өлтіру деген қорытынды жасауға болады. Яғни, адам өлтіру тек қасақана жасалса, абайсызда адам өлтіру тағы бір зерттеу нысаны болып табылады. Шаргородский өзінің «Денсаулық пен өмірге қарсы қылмыстар» атты монографиясында кісі өлтіруді де, абайсызда өлтіруді де айтады – оны бұл ұғымнан тыс қалдырады.
Мұнда бірқатар авторлар кісі өлтіру ұғымын толық емес деп санайды. Бородин С.В. «Кісі өлтірудің заңдық анықтамасы, біздің ойымызша, әрекеттің заңсыз екендігін және кінәні көрсетпейтінін көрсетеді». Адам өлтіру (ҚР ҚК-нің 96-100-баптары), сондай-ақ абайсызда кісі өлтіру (ҚР ҚК-нің 101-бабы) және өзін-өзі өлтіру Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексіне енгізілген. Соңғы екеуін қоспағанда, адам өміріне қарсы жасалған бұл қылмыстардың барлығы кісі өлтіру болып табылады.
Қылмыстың бұл құрамдары адамның табиғи және маңызды құқықтарын қорғауға қатысты болғандықтан өмір сүру құқығы сияқты маңызды. Қылмыстық кодекс адам өмірін қорғау міндеттерін шешеді, адам өміріне қарсы қылмыстардың құрамдарын қалыптастырады және оларды жасағаны үшін қатаң жазалар мен жазаларды белгілейді.
Бұл топтағы барлық қылмыстарды біріктіретін нәрсе – әрқайсысының объектісі – адам өмірі. Қылмыстың объектісі ретіндегі өмір, бір жағынан, табиғи физиологиялық процесс ретінде, екінші жағынан, жеке адамның қоғамда өмір сүру қабілетінің құқықтық кепілі ретінде түсіндіріледі. Екінші тараптың арқасында өмір логикалық түрде жеке тұлға мен қоғамдық қатынастарға (қоғамдық мүддеге) бағынады және «жеке адамның мүддесін одан бөлуге болмайды, содан кейін жеке адамды қоғамдық қатынастардан шығаруға болмайды»
Өліммен аяқталатын әрекет, егер ол заңсыз және қылмыстық заңда көзделген болса, қылмыс болып табылады.
Кінәлі адамның әрекеті механикалық, физикалық, химиялық (тіпті психикалық, бірақ олар сирек кездеседі) және адам өміріне әсер ететін басқа да жолдар болуы мүмкін. Өлім адамға әрекетсіздік арқылы да берілуі мүмкін.
Әрекетсіздік дегеніміз адам өміріне қол сұғу құралы ретінде адам өміріне зиян келтірмеу, кінәлі адамға қамқоршы болу, қажетті шараларды қолдану міндетін білдіреді.
Адам өміріне қарсы қылмыстардағы әрекет немесе әрекетсіздік заңсыз болып табылады. Адам өміріне қылмыстық араласу – адам өмірінің аясында ғана аяқталатын қылмыс. Адам өміріне қарсы қылмыстың денсаулыққа қарсы қылмыстан айырмашылығы – соңғысының зардаптары ағзаға келтірілген зиянның мазмұнымен, аурудың ауырлығымен, денсаулыққа зиян келтіру нәтижесіндегі мүгедектік дәрежесімен анықталады.
Адам өміріне қарсы қылмыстардың субъективтік жағы қасақана да, абайсызда да кінәмен сипатталады. Кінәлі адам өзінің қоғамдық қауіпті іс-әрекеті (тікелей ниет) нәтижесінде басқа адамның денсаулығына зиян келтірудің болмай қоймайтын немесе болмай қоймайтын зардаптарын біледі және қалайды және оған саналы түрде жол береді немесе елемейді (жанама ниет).
Қылмыстың бұл санатының субъектісі қылмыстық жауапкершілікке тартылатын жасқа толған, яғни 16 жастағы есі дұрыс адам, ҚК-нің 15-2-баптарына сәйкес ғана адам өлтіргені үшін қылмыстық жауаптылық 14 жастан басталады. саралау үшін кінәлі өзінің қоғамдық қауіпті іс-әрекеті басқа адамның денсаулығына жеңіл зиян келтіруі мүмкін екенін түсінуі және қоғамға қауіпті зардаптардың болуы немесе болмауына қарамастан алдын ала хабардар болуы және мұны істеуге құлықсыз болуы керек. солай. Денсаулыққа абайсызда жеңіл зиян келтіргені үшін қылмыстық жауапкершілік қарастырылмаған. Қылмыстың субъектісі – есі дұрыс 16 жастағы жігіт.
Адам өлтіру – жеке адамға қарсы жасалған ең ауыр қылмыстардың бірі. Қылмыстық кодекстің 96-бабының бірінші бөлігінде адам өлтіру - басқа адамды заңсыз қасақана өлтіру деп түсіндіріледі. Адам өмірі табиғаттың ерекше сыйы, әрбір адамға туғаннан бері берілетін қоғамдық құндылық. Алғаш рет Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексінде адам өлтіру «заңсыз қасақана кісі өлтіру» деп түсіндірілді (ҚК 96-бабының 1-бөлігі).[2] Кеңес дәуіріндегі Қылмыстық кодекс адам өлтіруге анықтама берген жоқ. Сол кездегі заң шығарушылар «кісі өлтіруді» қылмыстық құқықтың жалпы қабылданған түсінігінен ажырата алмаған сияқты.
Қарапайым кісі өлтірудің құрамы (ҚР ҚК 96-бабының 1-бөлігі).[2]
Қарапайым кісі өлтіру түсінігі сараланбаған немесе асқынбаған кісі өлтіру болып табылады. Бұл үшін қылмыстық жауапкершілік Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексінің 96-бабының 1-бөлігінде көзделген. Бұл кісі өлтірудің негізгі түрі. Қарапайым кісі өлтіру құрамын талдау басқа кісі өлтіруден ерекшеленеді, сондықтан оны «жалпы кісі өлтіру» талдауы деп санауға болады.
Адам өлтіру объектісі – адамның азаматтығы, ұлты мен нәсілі, тегі мен жасы, әлеуметтік жағдайы, адам өміріне байланысты кәсібі, денсаулығы, білімі, т.б. б. байланысты емес. Қылмыстық құқық жәбірленушінің еркінен тыс кісі өлтіруді жәбірленушінің келісімімен (эвтаназия) теңестіреді. Жәбірленушіні анықтамау қасақана кісі өлтіру үшін жауапкершілікке әсер етпейді.
Қастандық объектісінің бар-жоғын анықтау үшін оның бастапқы және соңғы кезеңдерін анықтау қажет.
Адам туғаннан өлгенге дейін өмір сүреді деп есептеледі.
Қылмыстық заң бойынша адамның өлу сәті биологиялық өлім, яғни ми қыртысының жасушаларының толық бұзылуы нәтижесінде ми қызметінің толық тоқтау уақыты болып табылады. Биологиялық өлімнен басқа «клиникалық өлім» деген ұғым бар, бұл жағдайда адамның жүрегі тоқтайды.
Егер бұл клиникалық өлімге әкелсе, ол кісі өлтіруге оқталу болып саналады. Клиникалық өлім жағдайындағы адамды өлтіруді де кісі өлтіру деп санауға болады.
Қылмыстың объективтік жағы материалдық қылмыстар сияқты үш белгінің жиынтығынан тұрады:
1) басқа адамды өлтіруге бағытталған әрекет (әрекетсіздік);
2) жәбірленушіні өлтіруді міндетті түрде аяқтау туралы қорытынды;
3) кінәлі мен жәбірленушіні өлтіруге оқталу (әрекетсіздігі) арасындағы себепті байланыс.
Адамды күшпен (жарақаттану, тұншығу, улану, т.б.) және психикалық әсер ету (қорқыту, қорқыту, жалған қауесет тарату және т.б.) арқылы өлтіруге болады.
Қылмыстың субъективтік жағы қасақана кінәмен сипатталады. Қылмыскер өзінің басқа адамның өліміне әкеп соқтыратын іс істеп жатқанын біледі, ондай әсер болуы мүмкін бе, жоқ па, яғни тілейді - яғни анасының өліміне жол берсе, тікелей ниет білдіреді. . немесе салдарын елемеу – жанама ниет.
Кісі өлтіру (ҚК-тің 96-бабы) 14 жасқа толған есі дұрыс адам болуы мүмкін. Адам өміріне қарсы басқа қылмыстар үшін жауапкершілік 16 жастан басталады. Бұл дифференциацияны шартты деп санау керек. Өйткені, кез келген объективті белгі қылмыстың субъективтік жағынан көрініс табады. Ал адам өлтірудің ең жоғары қаупі тонау, бандитизм немесе бопсалаумен байланысты. Алайда, мұндай талдау Қылмыстық кодекстің 96-бабының 2-бөлігі бойынша кісі өлтірудің нақты түрін дұрыс саралауға көмектеседі.