ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 30.11.2023
Просмотров: 150
Скачиваний: 2
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
1. Классикалық түрі – 21 ші хромосома бойынша трисомия – 95%
2.Транслокациялық Даун– 3-4%
3. Мозайкалық түрі – 1-2% кездеседі.
13 хромосома бойынша трисомия (Патау синдромы)
Патау синдромының популяциялық жиілігі жаңа туылған нәрестелерге шаққанда 6000 - 1:10000 құрайды
кариотипі 47, 13+.
Ауру балалардың көпшілігі дүниеге келген алғашқы апталарында шетінеп кетеді. Ауруларда 13 хромосома бойынша трисомия цитогенетикалық талдауда анықталады, тек сирек жағдайларда ғана Д тобының (14-15 хромосомалардың) бірінен 13 хромосомада робертсондық транслокация байқалады. 13 хромосома бойынша трисомияда қайталау қатері төмен, транслокациялық түрінде - 1 % жуық..
Клиникалық белгілері:
Ақыл-естің және дене дамуының тежелуі
Микроцефалия
Кереңдік
Гипотония
Тырысулар
Скальптың ақауы
Гипертелоризм
Эпикант
Қастың болмауы
Колобома радужки
Құлақтарының пішіні қатты өзгерген, төмен орналасқан
Еріннің және таңдайдың жырықтығы
Мойыны қысқа
Жүректің даму ақаулықтары (ҚАҚА, ЖАҚА, аортаның коарктациясы
Бұл ауруда iшкi мүшелердiн жетiспеушiлiклерi
аяқ-қол аномалиялары,
‘’қасқыр таңдайлық’’- таңдай жырықтығы,
микроцефалия,
кереңдiк,
анофтальмия байқалады, олар тiршiлiкке бейiмдiлiктi төмендетедi.
Патау синдромы бар нәрестелер туылысымен немесе өмiрiнiң алғашқы айларында қайтыс болады.
Патологоанатомиялық зерттеулерде мүшелер мен жүйелердiң көптеген даму ақаулары байқалады. Ми массасы азаяды, алдыңғы ми болмайды, мишық жетiлмеген, кейде алдыңғы ми сыңарларына бөлiнбеген болады. Жүрек - тамыр жүйелерiнде: қарыншалар және құлақшалар арасының дефектiлерi, жүрек камераларының кеңеюi байқалады; өкпеде: созылмалы өкпе қабынуына ұқсас өзгерiстер; бүйректiң аномалиялары: гидронефроз, кистозды бүйрек, несепағардың еселенуi 61,5 % кездеседi.
Аурулар туылысымен немесе өмiрiнiң алғашқы айларында қайтыс болады.
18 хромосома бойынша трисомия ( Эдвардс синдромы )
кариотипі 47, 18+
Популяциялық жиілігі нәрестелерге шаққанда 1:5000 - 7000 құрайды, ауру қыздар ер балаларға қарағанда үш есе жиі туылады. Цитогенетикалық талдауда 90 % жағдайда 18 хромосома бойынша трисомия анықталады, ал 10 % жағдайда мозаицизм немесе 18 хромосоманың өзге хромосомалармен робертсондық транслокациясы кездеседі. Генетикалық қатер төмен.
Клиникалық белгілері:
Психомоторлық және дене дамуының тежелуі
Жұтынудың қиындығы емізуді қиындатады
Туылғанда салмағы төмен
Гипертонус
Мидың, жұлынның даму ақаулықтары
Менингомиелоцеле
Шүйдесі шығыңқы
Құлақтарының пішіні өзгерген, төмен орналасқан
Птоз, эпикант, микроафтальмия
Таңдайдың және еріннің жырықтығы
Микрогнатия
Мойыны қысқа терісі қатпарланған
Төс сүйегі қысқа
Жүректің даму ақаулықтары (әдетте қарыншааралық қалқанның ақауы)
Диафрагманың эвентерациясы
Шат және кіндік жарығы
Пилоростеноз
микроцефалия,
қыли көз,
синдактилия байқалады.
Саусақтардың орналасу (65%) ерекшелiлiгi,
аяқтары жiңiшке және томпақ,
жамбастың таюы (30%),
жылқы табандық iшкi маймақтықпен кездеседi,
жамбастың қозғалуы нашар,
тар бөкселiк байқалады.
Iшкi мүшелердiң аномалиялары:
жүрек ақаулықтары (қарыншалар және құлақшалар арасының дефектiсi),
мишықтың гетеротопиясы,
крипторхизм,
бүйрек эктопиясы немесе таға тәрiздес бүйрек,
гидронефроз, несепағардың екі еселенуі.
Басқа белгiлерден: ақылестiң жетiлуi нашарлау, инфекциялар жиiлейдi, гипертонус, әйел жынысында еркек жынысымен салыстырғанда жиiлеу кездеседi (1:3).
Эдвардс синдромымен нәрестелердiң өмiр сүру ұзақтығы аз, туылысымен немесе өмiрiнiң алғашқы айларында қайтыс болады ( балалардың 30% бiрiншi айында, 50% екiншi айда және 10% -тен аздауы бiр жасқа дейiн өмiр сүредi). Емдеу әдiстерi жоқ.
Циклопия(галопроэнцефалия)
Soniс-SHН-генінің бұзылысынан пайда болатын ауру
Қызметі:Бұл ген негізінен морфогендерге жатқызылады.Оң-сол ассиметрияны, жасушаларда полярлықтың ОЖЖ детерминациялануын, қаңқаның және аяқтардың қалыптасуын бақылайды.Жәнеде SHH гені адамдардың ұрықтарында орталық жүйке түтігінің дамуын бақылайды. Бұл гендердің мутациясы мидың екі жарты шарларға және қарыншаларға бөлінбеуіне – голопрозэнцефалияға алып келеді.
Транскрипциялық факторлары: -HOX тұқымдасы 38 геннен тұрады, олар 4 кластерді құрайды: А,В,С, Д. Олар түрлі хромосомаларда 7,17,12,2 орналасқан. Гендердің кластердегі орны мен олардың дене осьі зоналарында таралуы бойынша тікелей байланыс бар: HOX-1 бастың алдыңғы, HOX-5 кеуде, HOX-7 бел аймағында, HOX-9-12 тұлғаның артқы бөлігінде орналсақан. HOX тұқымдасы гендерінің мутациялары эбмрионның тіршілігін жоюына алып келеді. HOX гендердің әртүрлі кластерлерінің жоғары дәрежеде гомологты болуы бір НОХгеннің, екінші геннің қызметін қамтамасыз ете алады.
-Сегментация гендер-сол-оң асимметрияға,орталық жүйке жүйесінде,аяқ-қолдарда,скелеттің детерменацияға бақылауға жауап береді.
- PAX тұқымдасы гендері-жұп гендер,гендердің мутациясы омыртқа жотасының,көздің және пигментінің түзілуінің анемолияларына алып келеді.
-Т-ВОХ-кластерлің гендер ретінде шашырап орналасады.Қолдың,жүректің,сүт безінің ақаулықтарына душар етеді.Цинктің саусақтар гені-GLI-3 генінің мутациясы,бас сүйегі,қол аномалияларына душар етеді.
-SOX гендерінің тұқымдасы,ұрықтың миында және жұлында анықталады.
-FOX гендерінің тұқымдастары-8 ген кластерлері,20 гендері геномда шашыраңқы орналасқан.Мутациялары-дамудың түрлі күрделі ақаулықтарына алып келеді.
Мутация салдары: Бұл гендегі мутациялар сонымен қатар 5-ші типтегі колобома тәрізді микрофтальмолар, шизенцефалия, ортаңғы жоғарғы жақ азу тістердің ортаңғы азу тісі.Ген өшірілгенде, шыбынның бүкіл денесінде ұсақ омыртқалар дамиды. Геннің гиперактивациясы балалардағы мидың медуллобластомасын және ауыз қуысының шырышты қабығының қатерлі ісігін дамытады.
Гомеобоксты гендерге HOX,PAX,SOX гендері жатады
-НОХ А-дағы геннің мутациясы ұлдарда гипоспадиаға,қыздарда мүйіз тәрізді жатырдың түзілуіне алып келеді.
-НОХ Д-дағы геннің мутациясы синполидактилияға әкеледі.
-РАХ З мутациясы І типті Ваардинбург синдромына алып келеді.
-РАХ 2 мутациясы бүйректің және зәр шығару түтігінің болмауына,сонымен қатар көздің торлы қабығындағы нервісіндегі құрылымдардың ақаулықтарына алып келеді.
-RAX 6 мутациясы анеридияға әкеледі.
-SHH гені дұрыс жүрмесе,ол да мутацияға ұшырайды.Ол қажетті ақуызды бұғаттай алмайды.Холестирин SHH концентрациясын төмендетсе,smoothened активтенуіне жол бермейді.Көздің дамуы дұрыс болмайды.
Хромосома құрлысының өзгеруінен болатын аномалиялар
«Мысық айқайы» синдромы «Мысық айқайы» синдромы 5 хромосоманың (5р- синдром) қысқа иінінің делециясына байланысты дамиды. Ауру сипаты- науқастың ерекше мысықтың айқайына ұқсас дыбыспен жылауы.
Кариотипі 46, 5р-
Аурулардың 85 % цитогенетикалық талдауда 5 хромосоманың қысқа иінінің делециясы анықталады , ал қалған 15% - 5 хромосоманың транслокациясы не инверсиясы байқалады, олар оны фенотиптік сау ата-анадан тұқым қуалау жолымен алады.
Аурудың жиілігі нәрестелерге шаққанда 1:50000 құрайды.
Клиникалық белгілері: Туылғанда салмақтары төмен болады
Ақыл-естің кемістігі
Жүтынудың қиындығы
Жылауы мысықтың айқайына ұқсайды
Тыныстық стридор
Ларингомаляция
Микроцефалия
Гипертелоризм
Қыли көзділік
Көз қиығы антимонголоидты
Құлақтарының пішіні өзгерген, төмен орналасқан
Микрогнатия
«Маймылдық» қатпарлар
Бұл ауруда байқалатын ақаулықтар: микроцефалия, аяқ-қолдың парездері, өсу және даму нашарлайды, өлімге әкеледі. Осы синдромдары бар нәрестелер көмекей шеміршектерінің жетілмеуіне байланысты ерекше “мысықтың мяуына” ұқсас дыбыс (айқай) шығарады. Ауруларда дерматоглификалық өрнектерінің өзгерістері кездеседі, клиникалық синдромы өте полиморфты, баланың цитогенетикалық зерттеуіне дейін ерекше “айқайынсыз” диагнозын қою мүмкін емес.
Аурулардың өмір ұзақтығы қысқарған, қолданылатын емі жоқ.
Вольф-Хиршхорн синдромы
Вольф-Хиршхорнсиндромы 4 хромосоманың (4р- синдром) қысқа иінінің делециясына байланысты дамиды
кариотипі 46, 4p-
Популяциялық жиілігі нәрестелерге шаққанда 1: 100 000 құрайды, жыныстық арақатынасы 1:1.
Клиникалық белгілері:
Ақыл-естің кемістігі
Микроцефалия
Жұтынудың қиындығы
Төбе сүйегінің ортасында ақаудың болуы
Туылғанда салмағы төмен
Тырысулар
Гипертелоризм
Еңбектің колобомасы
Көз қиығы антимонголоидты
Преаурикулярлы синустар немесе өсінділер
Еріннің және таңдайдың жырықтығы
Ұлдарда гипоспадия немесе крипторхизм, қыздарда жатырдың гипоплазиясы
Мұрындары имек тәрізді
Құлақтарының пішіні өзгерген, төмен орналасқан
Жүректің ақаулықтары
Маймақтық
Микрогнатия
«Маймылдық» қатпарлар
Туылғанда дене салмағы төмен болады – 2000 гр аспайды. Туылғаннан кейінгі дамуы баяулайды. Барлық аурулар ақыл-естінің кемістігіне ие. Аура балаларда микроцефалия, бас сүйегінің қаңқасы асимметриялы, гипертелоризм, эпикант, көздің қылилығы, птоз, нистагм, радужка колобомасы. Ауыз қуысының төмен орналасуы, үстіңгі ерін немесе таңдайы жырығы, бет аумағында тері гемангиомасы кіші көлемде болады. Құлақ қалқаны ірі, төмен орналасқан, қатты жалпақтанған, мойны қысқа және ұзын, кеудесі ұзарған, аяқ-қолдары жіңішке, шынтағы мен тізесінде ойықтары бар, ұзын, жіңішке және соңы үшкірленген саусақтары, томпайған тырнақтары болады. Ішкі мүшелердің жүрек және бүйректердің жиі зақымдануы, ал ер балаларда гипоспадия және крипторхизм байқалады.
Синдромы бар балалардың өмір сүру ұзақтығы өте төмен, көпшілігі 1 жасқа дейін өмір сүрмейді.
Транслокационды Даун синдромы Жүргізілген зерттеулерде Даун синдромының транслокациялық түрі 3-4% тіркелген. Ата анасының біреуіндегі 46 толық хромосома жиынтығында 21 хромосоманың басқа хромосомалар сегментерінің арасындағы транслокациясы бар. 21 хромосоманың 3 сегментінің 13 және 15 хромосомаларына транслокациясы жиі байқалады, транслокациялық нұсқасы 21/13 немесе 21/15 болады. Сегменттердің алмасуы 21 хромосоманың өзінде болуы мүмкін, транслокация нұсқасы 21/21 болады. Транслокацияның 21/21 нұсқасында әкесінде немесе анасында кездесуінің нәтижесінде ауру баланың 100% туылу қаупі бар.
Ал басқа да транслокациялық түрлері әйелде немесе еркекте кездесуіне