Файл: леуметтану пнінен емтихан сратары.docx

ВУЗ: Не указан

Категория: Не указан

Дисциплина: Не указана

Добавлен: 03.12.2023

Просмотров: 60

Скачиваний: 1

ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.

  • Девиантты және делинквентті мінез-құлық. Девиантты мінез-құлық ( лат. deviatio - ауытқу) - жалпыға ортақ ережелерден ауытқитын әлеуметтік іс-әрекет, осы ережелерді бұзатын адамдар мен әлеуметтік топтардың қылықтары; қабылданған құқықтық немесе моральдық нормаларды бұзған адамның мінез-кұлқы.

  • Анкета әлеуметтанулық әдіс ретінде. қоғамдық тұрмыс пен әлеуметтік жағдайды зерттеудің нақтылы социологиялык эдісінін бірі. [1]. Анкеталық әдіс көпшіліктің белгілі бір мәселеге қатысын немесе пікірін анықтау үшін қолданылады.Анкеталық әдістің екі түрі бар: 1) интервью-анкета (анкеталарды белгілі бір адам арқылы таратып, ондағы сұрақтарға жауап алу); 2) сырттай сұрастыру (сұраққа жауап берушілер анкеталарды интервью алушылардың қатысуынсыз толтырады).

  • Э.Дюркгеймнің аномия теориясы.Дюркгейм «аномия» терминін әлеуметтік ғылымдарға енгізген алғашқы әлеуметтанушы болды. Оның кітабында Қоғамдағы еңбек бөлінісі әлеуметтанушы әлеуметтік өмір қоғамдастықтың әртүрлі мүшелері арасындағы міндеттерді бөлуден туындайтындығын растайды. Жалпы алғанда, бұл бөліну әлеуметтік топтар арасындағы ынтымақтастықты тудырады, бірақ кейбір жағдайларда бұл кері нәтижелерге әкелуі мүмкін.

  • Қазақстандағы әлеуметтану ғылымының қалыптасуы мен дамуы.Қазақстандағы әлеуметтік ой-пікірінің дамуы (ХІХ ғасыр – ХХ ғасырдың бірінші жартысы).
    ХІХ ғ.60-шы ж.ж патшалық Ресей қазақ даласын толығымен отарлауды іске асырған. Ол жүргізілген отарлау саясаты қазақ халқының әлеуметтік–экономикалық, мәдени-құқықтық және тағы да басқа өмір салаларына ай –
    тарлықтай ықпал етті.Сол тұста қазақ даласына демократиялық көзқарас -тағы орыс ойшылдары әр түрлі себептермен келе бастаған. Солардың қа –тарында А.Құнанбаев, Ш.Уалиханов, Ы.Алтынсарин және т.б болған. Қазақ ағартушылары өздері өмір сүрген тұстағы қоғамның тыныс – тіршілігін зерттеп, оның әлеуметтік мән-мазмұнын ашып тағы да басқа мәселелерін терең пайымдаулардан өткізді.

    Қоғамдық құбылыстарды зерттеген кезде сұрау әдісін қолданғанда көбінесе анкета тарату әдісі, интервью мен тест әдістері жиі қолданылады. Алдын ала дайындалған сұрақтар жазылған анкеталар тарату әдісі жиі қолданылады. Анкета тарату жолдары түрліше болады. Анкеталарды почта арқылы жеткізуге болады немесе баспасөзде жарияланып, оқушылардың қойылған сұрақтарға жауап қайыруына өтініш білдіріледі. Алайда зерттеуші анкеталарды тікелей өзі таратуы да мүмкін. Анкета құрылымы: зерттелетін проблема бойынша шешімді қабылдау үшін қажетті ақпараттарды жинауға болатын сұрақтар жүйесін құрайтын, бірнеше бөлімдерден тұрады. 1-ші кіріспе бөлімі. Мұнда сауалды кім жүргізгені көрсетіледі. Анкетаны толтыру инструкциясы және толтырған анкеталарды қайтару көрсетіледі. 2-ші орында респонденттің әлеуметтік-демографиялық сипаттамалары үшін сұрақтар қамтылады. Ол көбінесе анкетаның соңында беріледі. Бұл мәселеде жынысы, жас ерекшелігі, білімі, мамандығы, әлеуметтік тегі, отбасылық жағдайы ескеріледі.


  • Сұрау алғашқы әлеуметтанулық ақпарат жинаудың әдісі ретінде.



    1. Шәкәрімнің әлеуметтік көзқарастары. Шәкәрім мүраларының бүгінгі елге, келешек ұрпаққа берері көп. Себебі, ақын адам, адамзат жэне қоғам үшін қажетті мәселелерді көтере алған. Сөз жоқ ақынның көптеген шығармаларында қазақ халқының өркениетті адамзат көшіне қосылуы мәселесі жырланады. Дамыған халықтар сан өнерге ие. Қазақ соларды білсе, үйренсе ғылым мен білімнің не берерін түсіне алар еді. Әсіресе, әлемдік гуманистік ойдан ғибрат алудың қазақ қоғамының рухани келбетін жақсартатынын ескертеді. Басқа халықтардың өнегелі үлгісін алу арқылы ғана ел адамгершілікке жақындап адал өмір сүруді үйренеді.

    2. Д.Г.Мид пен Ч.Кулидің рольдік тұжырымдамасы. Ч.Х.Кули «айналық Мен»-нің өзі оған тән болып келетін үш фазасы бар, тұрақты ментальдық үдерісті білдіретінін болжамдады. Біріншіден, біз басқа адамдардың көздерімен өзімізді қалай көрсетеміз. Екіншіден, біз басқа адамдар біздің сыртқы келбетімізді қалай бағалайтынын елестетеміз. Үшіншіден, ішкі өзіндік түйсіктің қандай да бір түрін жасап шығарамыз.Дж.Мидтің пікірінше, «басқамен талдап қорытылу» - бұл біздің әрқайсымыздың өз қоғамымызбен байланыс құралы.

    3. П.Сорокиннің әлеуметтік құрылым және әлеуметтік мобильділік теориясы.П.Сорокиннің теориясына сәйкес қоғам түрлі страт — қабаттарға бөлінеді, олар табыс деңгейі, қызмет түрі, саяси көзқарасы, мәдени дәстүрі сияқты болып келеді. Әлеуметтік стратификаттау мен әлеуметтік теңсіздік қоғамдағы табиғи қалыпты жағдай болып табылады. П.Сорокин өзінің жалпы адамдық стратификация картасын жасау әрекетінде бір өлшемді және көп өлшемді стратификациалау әдістерін ұштастырып қолданды. Сорокиннің пікірінше, дұниеде миллиондаған әлеуметтік система мен топтасқан жиынтықтар бар. Бұл сансыз көп әлеуметтік топтарды, классификациялаудың мақсатына қарай, түрліше классификациялауға болады.

    4. Әлеуметтену процесінің мазмұны, оның негізгі механизмдері. Қайта әлеуметтену. Əлеуметтену процесінің мазмұны мен сипаты əлеуметтік-мəдени ортамен жəне тұлғаның жеке белсенділігімен тікелей байланысты. Бұл өзара байланыс үш деңгейде (қоғам, микроорта жəне жеке өмірлік тəжірибе) көрінеді. Əлеуметтену процесінде тұлға қоғамдық маңызды əлеуметтік-мəдени ақпараттарды, ал микроортада жақын топтардың құндылықтары мен талаптарын қабылдап, үшінші деңгейде бұл қабылданған құндылықтарды өзінің ішкі дүниесіне өткізуді жүзеге асырады.Қайта әлеуметтенуге мысал ретінде адамның өмір бойы мүгедек болып қалуын келтіруге болады. Мүгедектікке ұшыраған жандар өмірге бейімделу үшін қарқынды түрде қайта әлеуметтенеді. Олардың әлеуметтік жағдайы мен әлеуеті кенеттен өзгереді. Ал олардың бұрыңғы өзіндік ұғымдары жаңа өмірмен мүлде үлеспейді. Олар өз дәретін бақылаудан, жүріп тұрудан немесе киінуден қалуы мүмкін. Бұрынғыдай жыныстық қатынасқа түсе алмауы ықтимал. Егер жас адам болса отбасын құрып, бала сүйе аламын ба деген сұрақтар төңірігінде толғануы ғажап емес

      Отбасы құрылымы Отбасы құрылымы отбасының құрамы мен санынан, сонымен қатар оның мүшелері арасындағы өзара қарым-қатынастарының жиынтығынан тұрады. Отбасы құрылымын талдау отбасы қызметінің қандай жағдайда жүзеге асуы жөніндегі сұрақтарына жауап беруге мүмкіндік туғызады: отбасында кім басшылық етеді және кім – орындаушы, отбасы мүшелерінің арасындағы құқықтары мен міндеттері қалай бөлінген деген сияқты. Отбасы құрылымының бұзылуы – бұл оның қызметінің отбасымен орындалуына қиындық тудыратын және кедергі келтіретін құрылымдарының ерекшеліктері болып табылады.

    5. Отбасының құрылымы мен қызметтері-

      Отбасының қызметі Отбасының тәрбиелік қызметі Отбасының тәрбиелік қызметі ана және әке болуда, балалармен қатым-қатынаста, оларды тәрбиелеуде, балалардың өз бетімен өсуі кезіндегі жеке қажеттіліктің қанағаттанарлығынан тұрады. Отбасы қоғаммен байланысы бойынша өсіп келе жатқан ұрпақтардың әлеуметтенуін, қоғамның жаңа мүшелерін дайындауды қамтамасыз етеді. Отбасының шаруашылық-тұрмыстық қызметі Отбасының шаруашылық-тұрмыстық қызметі - отбасы мүшелерінің материалды қажеттіліктерінің (азық-түлік, қан және т.б.), олардың денсаулығының сақталуына әсер етуінің қанағаттанарлығынан тұрады.



    6. Мәдениет әлеуметтік институт ретінде.Әлеуметтік мәденнет қоғамдық өмірді үйымдастырады, сол қоғамның немесе әлеуметтік топ мүшелерінің бірегейлік, бірлік сезімдерін оятады. Қазіргі американдық әлеуметтанушы Н. Смелзердің пайымдауынша, жануарлардың генетикалық бағдарланған мінез-құлқы қандай қызмет атқарса, мәдениет адам өмірінде дәл сондай маңызды қызмет атқарады. Әлеуметтік мәдениет адамның қол жеткізген барлық табыстарын қамтитын, қоғаммен және әлеуметтік топпен мойындалатын әрі сіңірілетін көп қырлы, кең, күрделі құбылыс.

    7. Отбасындағы ролдердің бөлінуін гендерлік талдауКөптеген ғалымдардың еңбектерінде ерлер мен әйелдердің құқықтары мәселелері қарастырылады, мұнда олардың құқықтық ережелеріне, құқықтарды іс жүзінде жүзеге асырудағы қиындықтарға басты назар аударылады. Отбасындағы жыныстардың құқықтары мен міндеттері туралы мәселе ерекше өзекті болып табылады, өйткені отбасы - қоғамдағы бар гендерлік тәртіптің шағын үлгісі.

    8. Стратификациялық жүйелердің түрлері.
      1   2   3   4   5

    Әлеуметтік стратификация - қоғамның әлеуметтік жіктелуі. Біз қоғамның әлеуметтік құрылымын сөз еткенде қоғам өзінің құрылымы жағынан бірдей емес екендігін айтып өткен едік. Қоғам адамдарының арасында теңсіздік бар. Соған байланысты олардың әлеуметтік жүйедегі алатын орындары да бірдей емес. Жекелеген индивидтер мен адам топтарының арасында әлеуметтік жіктелу бар. Ашық жүйе - Қоғам мүшелерінің статустары мен әлеуметтік жағдайларын өзгертулеріне мүмкіндік бар әлеуметтік құрылым ашық стратификациялық жүйе деп алады да, ал, мұндай мүмкіндік балмайтын қоғам жабық стратификациялық жүйе деп аталады

    1. Жабық жүйе - Үндістан қоғамында орын алған касталық жүйені жатқызуға болады. «Каста» - латын тілінде castus (таза) деген мағынаны береді.

    1. Қоғамдағы гендерлік теңсіздік мәселелері.Гендерлік теңсіздік — әйелдер мен еркектер арасындағы әлеуметтік жағдайларға байланысты теңсіздік. Мысалы: әйелдер мен ерлер арасындағы еңбектің бөлінуіне, әлеуметтік функцияларға және мәдени стереотиптерге байланысты теңсіздік.Гендердің әлеуметтік этимологиясы көзқарастарды, сексистік көзқарастарды, дискриминацияны, әлеуметтік рөлдер мен нормалардың пайда болуын зерттеудің шексіз саласы болып табылады. Кез-келген алалаушылық сияқты, сексистік наным-сенімдер әлсірейді және өткенге оралады, бірақ жасырын алалаушылық қалады. Дегенмен, гендерлік топтар өкілдерінің психологиялық келбетін қалыптастыру кезінде қалыптасқан гендерлік стереотиптерді есептен шығару мүмкін емес: олар көбінесе қоғамдағы ерлер мен әйелдердің шынайы теңдігіне қол жеткізуге кедергі болып табылады.

    2. Әлеуметтік бақылау, әлеуметтік санкция, әлеуметтік норма.Әлеуметтік норма — адамдардың жеке мінез-құлқы мен қарым-қатынастарын реттеудің тарихи бекітілген формасы.[1]Қоғам өмірін құндылық тұрғыдан реттеу үшін оларды құқықтық жөне моральдық нормаларға бөлудін маңызы зор. Құқықтық нормалар заң пішімінде кейде мемлекеттік немесе әкімшілік нормативтік актілер түрінде көрініп, тиісті органдар жүзеге асыратын нақты занды нормаларды санкцияларды қолдану жайын анықтаушы диспозицияларды мазмұңдайды. Әлеуметтік бақылау және әлеуметтік білім беру барысында санкциялар адам ақыл «тіркелген». ақыл бейсаналық бөлігі бақылаусыз серпін репозиторий болса, сана бір тежеу қамтамасыз ету бар. Бірақ бұл әрқашан олай емес. Терең негіздері қоғамдық тыйымдар, сондай-ақ бейсаналық кіріп, сондай-жақтан адамның мінез-құлқын басқара аласыз. Осылайша, белгілі бір компанияның мәдениеті. Тыйым салулар мен табу бөлігіне айналды ұжымдық бейсаналық және тұрақты мониторинг талап етпейді.Әлеуметтік санкциялар - әлеуметтік бақылау аса маңызды құралы болып табылады. әлеуметтік нормалар ұштастыра отырып, олар әлеуметтік бақылау тетігін қалыптастыру. Неғұрлым кең, әлеуметтік жаза - әлеуметтік топ норма үшін жеке тұлғаны сәйкестендіруге бағытталған барлық шаралар мен құралдар, белгілі бір мінез-бар және жасалған әрекетке көзқарасын анықтау үшін, оны ынталандырады

    3. Әлеуметтанулық зерттеу туралы есеп. Әлеуметтік зерттеулер туралы студенттік есеп беру картасына оң ақпарат бергеннен кейін, сізге көмектесу үшін келесі тіркестерді пайдаланыңыз.


    1. Арасындағы айырмашылықтарды түсіну қиынға соғады ...

    2. Әсемнің әсерін түсіну үшін күрес ...

    3. Әлеуметтік зерттеу тұжырымдамалары мен мазмұнын түсіну әлі де көрсетілмеген.

    4. Әлеуметтік лексиканы дұрыс пайдалануда қолдау қажет.

    5. Әлеуметтік зерттеулерде дағдыларды қолдану үшін қолдау қажет.

    6. Әлеуметтік зерттеулерде үй тапсырмаларын қадағалаудан пайда көреді.

    7. Егер осы сыныпқа қажетті негіздерді алу үшін академиялық жұмысты жақсарту қажет.

    8. Құранды, мұхит пен жарты шарларды орналастыру үшін карта, жер шарын және атласты пайдалану қиынға соғады.

    1. Білім беру процесінің сатылары: мектепке дейінгі, бастауыш мектеп, орта, жоғары.Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытуды, бастауыш, негізгі орта және жалпы орта білімнің жалпы білім беретін оқу бағдарламаларын, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі, қосымша білімнің білім беру бағдарламаларын және арнайы оқу бағдарламаларын іске асыратын білім беру ұйымдарында жұмыс істейтін педагогтерді және білім және ғылым саласындағы басқа да азаматтық қызметшілерді аттестаттаудан өткізу қағидалары мен шарттарын бекіту туралы

    Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2016 жылғы 27 қаңтардағы № 83 бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2016 жылы 29 ақпанда

    1. Қоғам және оның түрлері.Ақпараттық қоғам – өндіріс пен ғылыми-техникалық және басқа ақпаратты қолдануды қоғам дамуының басты факторы ретінде қарастыратын әлеуметтік және футурологиялық тұжырымдама; өндірістің жоғары деңгейімен және ақпарат пен ақпаратттық қызметтер мүддесімен сипатталатын қоғам.Постиндустриалдық қоғам - экономикалык дамыған елдердің «индустриялықтан», «индустриялықтан кейінгі» қоғам типіне өтуімен сипатталатын қазіргі жағдайын білдіретін ұғым. Ашық қоғам — мемлекеттің ішкі саяси, экономикалық, әлеуметтік және мәдени жүйелерінің деңгейін білдіретін ұғым; Карл Поппердің «еркін қоғам» концепциясы, мұнда білімнің барлық түрлері және кез-келген әлеуметтік саясат ашық сыналады.Жабық қоғам» — догматты түрде жеке басқа табынушылықты, сондай-ақ дамудың ерте кезеңдеріне тән сипаттармен, жаңару, жаңғыруларсыз, ілгері қозғалыссыз тұрып қалу мәнін білдірсе, «ашық» қоғам — бұған қарама-қарсы ұғымда айтылады.

    2. Қазіргі қоғамдағы отбасындағы мәселелер. Бүгінгі отбасы өзінің дамуында әлеуметтік мәртебесінің төмендеуімен, ұрпақты өсірудегі мүмкіндігінің шектелуімен, ажырасу фактілерінің артуымен, отбасылық өмірдің қысқалығымен, яғни жастардың тез ажырасып кету санының артып отыруымен сипатталатын қиын кезеңді басынан кешіруде. Еліміздің экономикасында болып жатқан өзгерістер мен қоғамдық құбылыстар отбасы өміріне өзіндік ықпал етпей қоймайды. Бұл тек біздің елде ғана емес барлық мемлекеттердегі проблема ретінде көпшілікті алаңдатып отыр. Осы тұста ғалым Н.М.Римащевски мына төмендегідей факторларды бүгінгі отбасыларының әлеуметтік – демокрафиялық себептері ретінде көрсетеді;

    3. Әлеуметтанудың басқа қоғамдық және гуманитарлық ғылымдармен байланысы.Әлеуметтанудың басқа ғылымдар мен байланыстыратын негізгі нәрсе – ол қоғам туралы жалпы ғылым бола отырып, оның жалпы даму заңдарын ашып, тұжырымдайды. Ал, қоғамның жалпы даму заңдарына әрбір нақтылы қоғамдық және гуманитарлық ғылымдар сүйенеді. Сондықтан әлеуметтанудың жалпы қоғам даму заңдары бұл ғылымдардың әдістемесі мен теориясы ретінде саналады.


    Әлееуметтанудың басқа ғылымдар мен байланысынң екінші түрі, ол адам туралы, оның іс-әрекетін қызметін оқып үйренудің, оны жан-жақты талдаудың, өлшеудің әдістері мен техникасын тұжырымдап қалыптастырды. Бұлар нақтылы қоғамдық және гуманисттік ғылымдарда кеңінен қолданылады.

    1. 19-20 ғғ. қазақ ойшылдарының адам мен қоғам дамуына деген әлеуметтанулық көзқарастары (Ш.Уәлиханов, А.Құнанбаев, А.Байтұрсынов, Ә.Бөкейханов және т.б.)Патша өкіметінің «жымысқы» саясатының  нәтижесінде ашылған «орыс-қазақ»  мектептерінде оқыған қазақ балалары орыстың білімі мен ғылымының арқасында көкірек көзін ашып, ХХ ғасырдың басында саяси аренаға шықға бастады.  Орыс мектептерінде оқып, орысқалаларында жоғарғы білім алғанымен  олар өз елінің мүддесін көздеді, ұлттық білім беру жүйесін қалыптастыруға және ұлттық тәлім-тәрбиенің негізін қалап, ғылымға айналуына көп еңбек сіңірді.  Ел арасынан  өздерінің  табиғи дарынымен, асқан білімділік деңгейімен, рухани парасатымен суырылып шыққан  азаматтар ұлт болашағы үшін жан аямай тер төгіп, бостандық пен бақытты өмір жаршыларының  тұңғыш қарлығаштары бола білді.  Ахмет Байтұрсынов,  Әлихан Бөкейханов,Шын мәнінде, олар ғұмыр кешкен ХХ ғасырдың басы  өздерінің ойлау, болжау қасиеттері айрықша, энциклопедиялық ұлы ақын ғана емес, сонымен қатар қазақтың ұлы педагогтарының бірі. білім,талғам ауыл”) т.б. психология, педагогика саласының түйінді тұстарын арқау еткен мақала, ізденістері бүгінде маңызды мәнге ие болып отыр.  ауыл”) т.б. психология, педагогика саласының түйінді тұстарын арқау еткен мақала, ізденістері бүгінде маңызды мәнге ие болып отыр.

    2. Девиантты мінез құлық және қоғамдық бақылауДевиантты мінез-құлық ( лат. deviatio - ауытқу) - жалпыға ортақ ережелерден ауытқитын әлеуметтік іс-әрекет, осы ережелерді бұзатын адамдар мен әлеуметтік топтардың қылықтары; қабылданған құқықтық немесе моральдық нормаларды бұзған адамның мінез-кұлқы.Кең мағынасында девиантты мінез-құлық кез келген әлеуметтік ережелерден (мысалы, оның ішінде жағымды: батырлық, аса еңбек-қорлық, альтруизм, өзін құрбан ету, аса үлкен рөл ойнау, жетістіктермен қатар, жағымсыз: қылмыс, қоғамдық тәртіпті бұзу, адамгершілік ережелерін, дәстүрді, әдет-ғұрыптарды аттап өту, өзіне-өзі қол жұмсау және т.б.) ауыт- қушылықты білдіреді.

    3. Стратификация ,оның құрылымыӘлеуметгік саяси әдебиетте әлеуметтік құрылым деп кең және тар мағынада екі түрлі түсінік бар. Кең мағынада — бүкіл қоғамның құрылуы, оның барлық элементтері арасындағы байланыс жүйесі. Мұнда әлеуметтік құрылымды әлеуметтік қауымдардың және олардың арасындағы қатынастардың алуан түрін, сипаттайды. Олар — әлеуметтік-этникалық  топтар және т.б. қауымдар.Әлеуметтік стратификация дегеніміз адамдар арасындағы табиғи және әлеуметтік теңсіздік; бұл теңсіздік олардың жоғарыдан төмен қарай болатын теңсіздігінен көрінеді; бұл теңсіздікті түрліше саяси мекемелер берік сақтап, реттеп отырады. Мұның бұлай екенін адамзат қоғамының тарихи дамуы дәлелдейді. Адамдар арасындағы теңсіздікті ұш топпен классификациялауға болады (1.Байлық, 2.Билік ,2.Бедел.)

    4. М.Вебердің түсіндірмелі әлеуметтануы. Соңында, ең ұтымды «Әлеуметтану түсіну» Макс Вебер tseleratsionalnoe әрекетті атайды. Ол адам (модельдеуге) олар жету және есептеу келеді мақсаттарға байланысты олардың мінез-құлқын жоспарлап отырмыз, бұл олар күтеді басқа адамдардың, мінез-құлқы айқын болып табылады. Сонымен қатар, осы мақсатқа қол жеткізуге, олар мән-жайлар, объектілер мен басқа да адамдарға байланысты өзгеруі мүмкін немесе шарты ретінде немесе осы мақсаттарға жету құралы ретінде, болып табылады. Ретінде The негізгі критерий бойынша осы мінез-құлық болып табылады, оның табысы мен тиімділігі, міндеттері, құралдары және салдары мұқият екшеп. Мұндай мінез-үздік түсінуге болады.Әлеуметтік зерттеулер, осылайша, алыс субъективті тәжірибе мен адам наным-ден қосу және топтық мінез-құлық үшін осы тәжірибе мен пікір ұштастыру мінез-құлық және әсері олардың әсер береді емес. Сонымен қатар, The ғалым кеңес емес ұмытып туралы және социологтар өздері үлесі белгілі мәндері, дәлелді арқылы сезімдері мен кейіннен белгілі бір дәстүр, бұл тым мүмкін емес әсер The нәтижелері олардың ғылыми-зерттеу.

    5. Жыныс және гендер"Жыныс" пен "гендер" айырмашылығын түсіну өте маңызды. Жыныс – туабітті ер адам мен әйел адамды ажырататын биологиялық белгілер. Билогиялық жыныс адамның алғашқы және екінші реттік жыныстық белгілері арқылы анықталады. Негізінен жыныс мүшелеріндегі айырмашылықты айтуға болады.Гендер дегеніміз – әлеуметтік нормалардың жиынтығы. Олар тек мәдениет шеңберінде ғана қалыптасады. Мысалы, әйел адам отбасының ұйытқысы немесе ер адамға жылауға болмайды және ол тек асыраушысы деген пікірлерді алуға болады. Гендерге байланысты түрлі стереотиптер қалыптасқан. Кейбір адамдар әйел адамдар ерлерге қарағанда логикалық нәрселердің шешімін жылдам табады, ал ер адамдар туғаннан бастап техникаға қызығады деп ойлайды. Шынында, бұның бәрі тек уақыт өте келе қалыптасқай тұжырымдар ғана.

    6. Қоғамдағы гендерлік теңсіздіктерГендерлік теңсіздік — әйелдер мен еркектер арасындағы әлеуметтік жағдайларға байланысты теңсіздік. Мысалы: әйелдер мен ерлер арасындағы еңбектің бөлінуіне, әлеуметтік функцияларға және мәдени стереотиптерге байланысты теңсіздік.Гендердің әлеуметтік этимологиясы көзқарастарды, сексистік көзқарастарды, дискриминацияны, әлеуметтік рөлдер мен нормалардың пайда болуын зерттеудің шексіз саласы болып табылады. Кез-келген алалаушылық сияқты, сексистік наным-сенімдер әлсірейді және өткенге оралады, бірақ жасырын алалаушылық қалады. Дегенмен, гендерлік топтар өкілдерінің психологиялық келбетін қалыптастыру кезінде қалыптасқан гендерлік стереотиптерді есептен шығару мүмкін емес: олар көбінесе қоғамдағы ерлер мен әйелдердің шынайы теңдігіне қол жеткізуге кедергі болып табылады.

    7. Денсаулық және денсаулық сақтау мәселесіДенсаулық сақтау - азаматтардың денсаулығын сақтауға бағытталған медициналық, әлеуметтiк-экономикалық, саяси және өзге де шаралар жиынтығы.Денсаулық сақтау саласын іске асыру барысында денсаулық сақтау саласында нарықтық механизмдер элементтері енгізіліп, заманауи медициналық технологиялар трансферті жүзеге асырылды. 2016-2019 жылдарға арналған «Денсаулық» мемлекеттік бағдарламасы қол жеткізілген нәтижелерді бекітуге және дамытуға, денсаулық сақтау саласындағы мәселелі проблемаларды жаңа сын-тегеуріндерге сәйкес шешуге бағытталған, сондай-ақ ол саланы 2025 жылға дейінгі жоспарлы дамытудың негізіне айналды. Бағдарламаны іске асыру тұрғындарды жаппай қамту, әлеуметтік әділдік, Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының саясаты стратегияларының негізгі қағидаттарына сәйкес сапалы медициналық көмекпен қамтамасыз ету қағидаларын сақтаумен әлеуметтік бағдарланған ұлттық денсаулық сақтау жүйесінің тұрақтылығына және жүйелі дамуына ықпал етті. Осы мемлекеттік бағдарламаны іске асыру аясында денсаулық сақтау саласында қандай нәтижелерге қол жеткізілгені және еліміздің медицина саласында МӘМС-тің енгізілуі нені өзгерте алатыны туралы PrimeMinister.kz-тің шолу материалынан оқыңыздар. 



    8. Отбасылық қарым қатынастағы зорлық зомбылықҚоғам үшін ең бастысы – тәуелсіздік, адам үшін бас бостандығы және уайым қайғысыз өмір. Оның кепілі – заңдылық. Тәуелсіздік төрімізден орын алған қоғамымыздағы ең басты құндылық – адам бостандығы. Отбасындағы зорлы-зомбылық мәселесі әлемнің әр елінде ертеден орын алған. Зорлық балалардың денелік және психологиялық денсаулықтары және жан-жақты дамулары үшін ауыр машақат болып табылады. Әйелдер мен балаларға қатысты зомбылықтың алдын алу және бағытталған профилактикалық сипаттағы шараларды жүргізуде ақпараттық үгіттеушілік жұмыстарды өткізу қажет болып табылады Зорлық-зомбылық құқықта «Бір адамның екінші бір адамға, оның жеке басына тиіспеушілік құқығын бұзатын тәни және психикалық ықпал жасауы» делінген. Тән азабын шектірген зорлық – адамның ағзасына тікелей әсер ету, ұрып-соғу, денесіне зақым келтіру, тағы басқа. Тән азабын шектірген зорлықтың салдарынан жәбірленушінің денсаулығына зиян келтірілуі мүмкін.

    9. Білім мәдениет құралы1924 жылғы сəуірде “Сауатсыздықты жою” қоғамы құрылды. Ол еңбекшілердің қолдауымен ерікті мүшелік негізінде жұмыс жүргізді. 1926 жылғы мамырда Халық Комиссарлар Кеңесі “Қазақ АКСР бірыңғай еңбек мектептерінің жарғысын” қабылдады. Үш жылдық жəне төрт жылдық мектептердің үлес салмағын көбейту бағыты ұсталды. Қыздарға арналған мектептер Шымкентте, Алматыда, Түркістанда, Ордада ашылды. 1931 жылғы желтоқсанда “15-50 жас арасындағы сауатсыз халыққа жалпыға бірдей міндетті сауат ашу” енгізілді. Ұлы Отан соғысы алдында еңбекке жарамды халық арасында сауатсыздықты жою аяқталды.Қазақстанда тұңғыш жоғары оқу орны – педагогикалық институт 1928 жылы ашылып, оған кейін Абайдың есімі берілді. 1929-1931 жылдары Алматы зоотехникалық-малдəрігерлік, ауылшаруашылығы және медициналық жоғары оқу орындары ашылды. 1931-1932 жылдары Орал жəне Қызылорда педагогикалық институттары ашылды. 1934 жылы С.М.Киров атындағы Қазақ мемлекеттік университеті ашылды. Қазақ кен-металлургия институтының ашылуы республикада инженер-техник кадрларын даярлаудың негізін қалады. Кейіннен Оралда, Семейде, Петропавлда, Ақтөбеде, Қарағандыда, Қостанайда мұғалімдер инстуттары ашылып, олар педагогика институттары болып қайта құрылды.

    10. Экологиялық саясат, оның мәні-Экологиялық саясат - экологиялық жағдайды және елдің табиғи ресурстарын ұтымды жұмсауды қамтамасыз етуді басқару мақсатында мемлекетпен қабылданған арнайы саяси, экономикалық, заңнамалық және өзге де шаралардың жүйесі.
      Мемлекеттік экологиялық саясаттың мақсаты - экономиканың, қоғамның, табиғаттың үйлесімді, тепе-теңдікте дамуын қамтамасыз ету. Экологиялық саясаттың жалпы мемлекеттік саясаттың құрамдас бөлігіне айналуы (әскери, мәдени, әлеуметтік, ғылыми-техникалық, ақпараттық және т.б. сияқты) дамыған елдерде 1970-1980-шы жылдары жүзеге асты және ол экология саласында дағдарысты құбылыстардың артуымен байланысты болды.Қоршаған ортаны қорғау саласындағы мемлекеттiк саясаттың негiздерi Қазақстан Республикасы Президентiнiң 1996 жылғы 30 сәуiрдегi өкiмiмен мақұлданған «Экологиялық қауiпсiздiк Тұжырымдамасына» енгiзiлiп, онда өтпелi кезеңнiң экологиялық басымдықтары, атап айтқанда, жекешелендiрудiң экологиялық проблемалары, табиғат қорғау заңнамасының, мемлекеттiк бақылау және сараптаманың, табиғат пайдаланудың экономикалық тетiктерiнiң, қоршаған орта мониторингiнiң жүйесiн құру қажеттiлiгiнiң мәселелерi қарастырылған болатын.

    11. Некедегі гендерлік рөлдерӘйелдер қозғалысы деп аталатын және теңдік туралы айтылғаннан кейін бірнеше жыл өткеннен кейін қарым-қатынаста гендерлік рөлге қатысты көп нәрсе өзгермеген сияқты.