А.Иманов атындағы жол-көлік колледжі МКҚҚ

КУРСТЫҚ ЖҰМЫС

Жұмыстың тақырыбы: «Өндірістік ұйымдастырудың жалпы типтері, өндіріс және нарық»

Пәні бойынша «Экономика негіздері»

Орындаған 401 топ студенті: Д.С.Шевер

Тексерген «Экономика негіздері»пән оқытушысы: И.Ж.Батырова

КУРСТЫҚ ЖҰМЫС БАҒДАРЛАМАСЫ

Кіріспе.

1. 
   Жалпы бөлім
   
2. 
   Негізгі бөлім
   
3. 
   Қосымша бөлім
   
4. 
   Қорытынды
   
5. 
   Пайдаланылған әдебиеттер
   

Орал қаласы – 2023ж

Мазмұны

Кіріспе.................................................................................................4

1. 
   Өндірісті ұйымдастыру негіздері
   
   1. 
      Өндірістік құрылым: маңызы, түрлері, принциптері
      
   2. 
      Өндірісті ұйымдастыру түрлері, нысандары және әдістері
      
2. 
   Өндіріс, оның қазіргі экономикалық жүйедегі орны мен рөлі
   
   1. 
      Өндірістің экономикалық жүйедегі орны мен рөлі
      
   2. 
      Өндіріс функциялары мен ресурстары
      
   3. 
      Өндіріс факторлары және факторларын топтастырудың айырмашылықтары
      

3. 
   Нарық түсінігі, мәні, пайда болуы мен даму кезеңі
   

1. 
   Нарық түсінігі мен мәні
   
2. 
   Нарықтың атқаратын қызметтері мен құрылымы
   
3. 
   Нарық қатынастарының қалыптасуы мен даму кезеңдері
   

Кіріспе:

Экономикалық теория адамзат қоғамының тарихи даму сатыларында ерекше орын алады. Себебi адамдар өмiр сүру үшiн алдымен материалдық, рухани игiлiктер өндiруi қажет. Басқаша айтқанда өмiрге қажеттi азық-түлiк, киiм, тұрғын үй, отын т.с.с тұтынуға жарамды заттар өндiрiлуi керек.

Осыған орай не өндiру, қалай өндiру, кiмдер үшiн өндiру деген сұрақтар адам баласының әрбiр жеткiншек буындарының алдында тұрған маңызды мiндет. Адамзат өмiр сүруi үшiн тұтыну қажет. Тұтыну қалай тоқтамаса, өндiрiс те солай тоқтамауы керек. Нәтижесiнде өндiрiс қоғамдық өндiрiс болып саналады. Себебi жеке өнiм өндiрушiлер өздерiнiң қажетiн өтеп қоймайды, қоғам мүшелерi үшiн де қызмет атқарады. Қоғамның өндiргiш күштерi даму барысында,алдымен адамдардың еңбекке қабiлеттерi өсуiне байланысты алғашқы қауымның өзiнде қосымша өнiм пайда болуына сәйкес тайпалар арасында тiкелей өнiм айырбасы, кейiнен ақша арқылы айырбас жүргiзiп экономикада тауар-ақша немесе нарық қатынасы пайда болды.

---

Нарық қатынастарының дамуы елiмiзде бiлiм беру жүйесiнiң алдына айқын талаптар қойып отыр. Ғылыми прогресспен экономикалық, әлеуметтiк салалардағы жедел өндiрiстердi ескере отырып, бiлiм беру жүйесiне қазiргi заманғы оқу бағдарламаларын енгiзу арқылы бiлiм берудiң мазмұнын жаңарту қажет. «Бiлiм» бағдарламасында «Мемлекеттiк бiлiм беру жүйесiнде жүргiзiлетiн реформаларының мақсаты, оның нарықтық экономика жағдайларында ғаламдық ауқымға ие болуын ескере отырып, сапалы өзгерiстерiн қамтамасыз ету болып табылады» делiнген.

Дәстүрлі экономика кезінде мемлекет өнеркәсіптің барлық салаларын бір орталықтан басқарып, кәсіпорындарға мемлекет тарапынан тапсырыс беретін болған. Бұл жағдайда қажеттіліктер салалық министрліктермен анықталатын болған, ал өндірістік бағдарлама ең басты стратегиялық жоспар болып табылатын.

1.Өндірісті ұйымдастыру негіздері

1.1. Өндірістік құрылым: маңызы, түрлері, принциптері

Өндіріс деп нарықтың дамуы мен өмір сүруіне қажетті материалдық игіліктерді дайындау үрдісін айтады.

Өндірістің мазмұны еңбек қатынастарымен анықталатын негізгі үш элементтен тұрады:



Материалдық өндірістің өнімі еңбек пен табиғат заттарының құралуынан тұратын материалдық игіліктерді дайындауға көмектеседі.

Жаңаша өндіріс ғылыми-техникалық революцияның негізінде дамиды және оның негізгі мазмұнына өндірісті автоматтандыру жатады.

Әрбір кәсіпорын өндірістік бөлімшелерден, яғни цехтардан, шаруашылыққа қызмет көрсететін бөлімшелерді ұйымдастырумен айналысатын мекемелер және басқару органдарынан құралады.

Өндірістік бөлімшелер, жұмыскерлерге қызмет көрсету орындары, кәсіпорынды басқару, ұйымдастыру кешені, олардың саны, бір-бірімен байланысы, өндірістік алаңда орналасуы мен жұмыскерлер саны мен құрамы, өнімді өндіру қабілеті, мұның бәрі кәсіпорынның жалпы құрылымын құрайды.

Кәсіпорынның өндірістік бөлімшелері, цехтар, бөлімшелер, қызмет көрсетуші шаруашылықтар мен жұмыс орындары (өндірістік үрдіске тікелей немесе жанама қатысушы) арасындағы байланыстар жиынтығы өндірістік құрылымды құрайды.

Ол еңбек өнімділігінің, өндіріс шығындарының деңгейін, материалдық өндірістің техника-экономикалық және географиялық жағдайы мәліметтері бойынша табиғат байлықтарын және техникалық тиімділігін анықтайды.

---

Кәсіпорынның ұтымды өндірістік құрылымын құру келесі тәртіппен жүргізіледі:



Өндірістік бөлімшелерге – цехтар, бөлімшелер, негізгі өнімді сынау, бақылау, тексеру жүргізетін зертханалар, комплектілік бұйымдарды, материалдар мен бұйымдарға қызмет көрсету үшін қажетті запас бөліктері, технологиялық мақсаттар үшін керекті өндірілетін энергияның түрлері және тағы басқалар жатады.

Өндірістік үрдістің жіктелуі де кәсіпорынның өндірістік құрылымын көрсетеді. Өндірісті ұтымды ұйымдастыру және ыңғайлы басқару қағидасы бойынша кәсіпорынның өзара байланысты бөлімшелерінің жекелену жүйесі де оның құрылымын анықтайды. Осыған орай өндірістегі мынадай бөлімшелерді атап өтуге болады: кәсіпорын, өндірістік бірліктер, цехтар, ағындық жүйелер, секциялар (бөлімшелер), жұмыс орындары.

Кәсіпорынның негізгі құрылымдық бөлімшесіне цех жатады. Цехта маманданудың заттың белгісіне қарай толық өндірістік үрдіс орындалады да, өнім өндірудің көп бөлігі немесе толық өндіру жұмыстары жүзеге асырылады. Цехтардың өндірістік-шаруашылық дербестік белгілері болуы керек.

Ағындық жүйе - өндірісті ұйымдастырудың негізгі объектісі. Ағындық жүйе бірнеше секцияларға бөлінеді. Секция еңбек заттарына әсер етудің жалпы сипаты бар бірнеше операцияларды біріктіру арқылы құрылады. Ал әрбір секция бірқатар жұмыс орындарынан құралады. Жұмыс орындарында арнайы жұмыс орындалып, өнімнің жаңа құны пайда болады.

Кәсіпорынның өндірістік құрылымы кәсіпорында орындалатын жеке өндірістік үрдістердің өзара байланысты бөліктерінің ұйымдастыру техникалық белгілеріне қарай бөліну жүйесін анықтайды.

Өндіріс процесінің бірқалыпты жұмыс істеуі үшін ең тиімді еңбек процесінің үйлесуін және өндірістің материалдық элементтерін белгілі бір жүйеге келтіруін қамтамасыз ету қажет: технологияға сәйкес тиімді жабдықтарды қатыстыру, олардың үздіксіз, жоғары өнімді жұмыс істеуін қамтамасыз ету және өндірістің тапсырыс ырғағын түпкілікті қорғау. Сонымен, өндіріс процесі уақыт пен кеңістік жағдайында үйлестілігі болу керек.

Өндірістік процесті былай ұйымдастыру қажет, егер де бірлестіктер, кәсіпорындар, фирмалар, өндірістік бөлімшелердің ұжымдарының бірлескен жұмыстары жоғары сапалы және шығындарды аз жұмсай отырып, өнімдерді ең көп шығаруды қамтамасыз ететін болса.

---

Өндірістік процестерді ұтымды ұйымдастыру мыналарды қамтуы қажет:



Өндірістік процесті ұйымдастыру принциптері бастапқы жағдайды сипаттайды, олардың негізінде өндірістік процестердің құрылуы, қызмет етуі мен дамуы жүзеге асырылады:



Тәжірибеде бұл барлық принциптер әр процесте тығыз айқасады. Ұйымдастыру принциптерін жүзеге асыру дәрежесі сандық өлшемге ие. Өндірісті ұйымдастыру принциптерін сақтау және өмірге келтіру өндірісті басқарудың барлық бөлімдерінің қызметі болып табылады.

Кәсіпорынның өндірістік құрылымы – бұл кәсіпорынның өндірістік бөлімшелерінің құрамы және олардың өндірістік байланыстарының нысандары.

Кәсіпорынның өндірістік құрылымы оның өндірістік бөлімшелерінің арасындағы еңбек бөлінісін анықтайды, яғни заводішілік мамандану және өндірістің бірігуі.

Кәсіпорынға бірнеше деңгейдегі өндірістік құрылым элементтерінің бөлінуі тән:

• 
  кәсіпорынға– цехтар, шаруашылықтар;
  
• 
  цехтарға – участкелер, бөлімдер;
  
• 
  участкеге – жұмыс орындары.
  

Кәсіпорынның өндірістік құрылымының негізгі элементі (негізгі құрылымдық бөлімше) цех болып табылады, кәсіпорынның цехсыз құрылымында – өндірістік участке. Кәсіпорында негізгі, көмекші және қызмет көрсетуші өндірістік процестерді жүзеге асыру үшін өндірістік сипаттағы сәйкес негізгі және көмекші цехтар, қызмет көрсетуші шаруашылықтар құрылады. Кәсіпорынның өндірістік құрылымына тек өндірістік сипаттағы бөлімшелер ғана енеді.

Өндірістік құрылымға жалпы заводтық шаруашылықтар және жұмысшыларға қызмет көрсету бойынша мекемелер (тұрмыстық-коммуналдық шаруашылық, санитарлық-емдік және оқу мекемелері, әлеуметтік-мәдени және тұрмыстық сипаттағы объектілер), сонымен қатар басқару және күзет қызметтері жатпайды.

Цех – бұл кәсіпорынның өндірістік процесінің белгілі бір бөлігін орындайтын, технологиялық және ұйымдастырушылық оқшауланған өндірістік бөлімше.

1.2.Өндірісті ұйымдастыру түрлері, нысандары және әдістері

«Өндіріс түрі номенклатураның кеңдігіне, тұрақтылығына, өнім шығару көлеміне байланысты өндірістің техникалық, ұйымдастырушылық және экономикалық ерекшеліктерінің кешенді сипаттамасымен анықталады. Өндіріс түрін сипаттайтын негізгі көрсеткіш ҚТ операцияларын Бекіту коэффициенті болып табылады. Жұмыс орындарының тобы үшін операцияларды Бекіту коэффициенті бір ай ішінде орындалған немесе орындауға жататын барлық түрлі технологиялық операциялар санының жұмыс орындарының санына қатынасы ретінде айқындалады:

---

мұнда Копа-і жұмыс орнында орындалатын операциялардың саны;

ҚР.м-учаскедегі немесе цехтағы жұмыс орындарының саны.
Өндірістің үш түрі бар: Бірлік, сериялық, жаппай.

Бірлік (жеке)өнім өндіретін өндірісте тек өнімнің жеке түрі ғана өндіріледі. Әрбір өнімді дайындау оның өндіріс жағдайына, өндіру ерекшелігіне қарай ұйымдастырылады.

Бұл өндіріс, қайта дайындау және жөндеу, әдетте, көзделмеген бірдей бұйымдарды шығарудың шағын көлемімен сипатталады. Бірлік өндіріс үшін операцияларды Бекіту коэффициенті әдетте 40-тан жоғары.

Ерекшеліктері:

• 
  әртүрлі номенклатуралы өнімдердің шығарылуы;
  
• 
  жұмыс орындарын технологиялық мамандандыру бойынша ұйымдастыру ;
  
• 
  әмбебап құрал-жабдықтар мен технологияларды қолдану;
  
• 
  қолмен жинау жұмыстарының үлкен көлемі ;
  
• 
  жоғарғы білікті әмбебап жұмысшылардың санының көп болуы;
  
• 
  өндіріс циклының ұзақтығы аяқталмаған өндіріс көлемінің көп болуы.
  

Сериялық өндірісте өндірілетін өнімнің көлемі шектеулі болып, өндіріс берілген серияға бейімделіп ұйымдастырылады.

Сериялық өндіріс мезгіл-мезгіл қайталанатын партиялармен бұйымдарды дайындаумен немесе жөндеумен сипатталады. Партиядағы немесе сериядағы бұйымдардың санына және операцияларды бекіту коэффициентінің мәніне байланысты ұсақ сериялы, орта сериялы және ірі сериялы өндіріс бөлінеді

Ұсақ сериялы өндіріс	Орта сериялы өндіріс	Ірі сериялы өндіріс
Шағын сериялы өндіріс үшін операцияларды Бекіту коэффициенті 21 - ден 40 - қа дейін	орта үшін-11-ден 20-ға дейін (қоса алғанда),	үшін-1-ден 10-ға дейін (қоса алғанда).

Ерекшеліктері:

• 
  біртектес өнімдердің үлкен номенклатурасының тұрақты шығарылып тұруы;
  
• 
  жұмыс орнының бірнеше операцияларды орындауға мамандануы;
  
• 
  бөлшектер мен өнімдерді партиямен шығару;
  
• 
  мамандандырылған құралдар мен технологиялық жабдықтардың көп қолданылуы;
  
• 
  қолмен жинау еңбегінің аз мөлшері;
  
• 
  орташа білікті жұмысшылар санының көп болуы;
  
• 
  өндіріс циклының ұзақ еместігі;
  
• 
  өнім сапасын бақылау процесінің автоматтандырылуы.
  

Жаппай өндірісте өнім көптеп өндіріліп, онда өндірістік жағдай, қолданылатын материалдар, құрал-жабдықтар мен өңдеу тәртібі бірдей болып келеді.

---

Смотрите также файлы

• ТОсанда жиынты баалауа арналан тапсырмалар. Алгебра.docx

• Закон от 7 февраля 2011 г. 3фз О полиции.ppt

• Момент сил. Простые механизмы.docx

• Транспорт одно из необходимых общих условий производства. Осуществляя перевозки внутри предприятий, между предприятиями, районами страны и странами, транспорт влияет на масштабы общественного производства и его темпы.docx

• Программы для видеоконференций.pptx