ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 05.12.2023
Просмотров: 70
Скачиваний: 1
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
1.2- сурет. Ағаш шпалдардың топтары
1-кесте. Ағаш шпалдардың негізгі өлшемдері
| Жоларасы 1520мм, темір жолдар үшін ағаш шпалдардың негізгі өлшемдері | |||||
| Шпалдардың түрі | Қалыңдығы | Кесілген жағының биіктігі h1 | Жоғарғы төсем ені b | Төменгі төсем ені b1 | Кесілмеген жақтары бойынша ені b2 |
| I | 1805 | 150**10 | 165\s\up 6(* | 250205 | 280 |
| II | 1605 | 130**10 | 160\s\up 6(* | 230205 | 260 |
| III | 1505 | 105**10 | 150\s\up 6(* | 230205 | 250 |
* - төменгітөсемесініңенінедейінқосымша,
** - шпалқалыңдығынадейінқосымша,
*** - кесіндішпалдар - алымында, бөлімінде - кесіндіемесшпалдар.
1.5. Шпалдарды жолға төсеу тәртібі
Жүк кернеуі мен жылжымалы құрам салмақтары артқан сайын, шпал аралығының қашықтығы азаяды, яғни жолдың 1 км төселетін шпал санын арттыру қажет етіледі.
Шпалдарды рельс бөлігінің ұзындығы бойынша орналастыру тәртібін, шпалдардың эпюрасы деп атайды. Негізгі эпюралар үш түрден тұрады. Олар жол класына байланысты және жолдың 1 км 1600, 1840, 2000 шпал немесе 25 метрлік буында 40, 46, 50 шпал төселуіне сәйкес келеді. Қазіргі уақытта соңғы екі эпюралар қолданылады, алайда қызметі аз тармақтарда, бекеттік жолдарда 1440 дана/км төсеу әлі де сақталған.
Радиусы 1200 м және одан да төмен қисық жол бөлігінде, әдеттегі жалғаспалы түзу жолдарға қарағанда бір саты жоғары эпюра қолданылады. Жүрдек жүрісті түзу жол бөлігінде (140 км/сағ.) және радиусы 2000 м астам жол қисықтарының 1 км-не 1840 шпал, ал радиусы 2000 м және одан да төмен ќисыќтарда 2000 шпал төселеді.
Барлық эпюраларда түйіспе шпалдардың осьтік арақашықтары Р43 және одан жеңіл рельстер үшін 0,5 м, Р50 - 0,44 м және Р65 пен Р75 - 0,42 м болып қабылданған. Бөліктің бойындағы барлыќ қалған шпал осьтерінің арақашық-тығы бірдей деп қабылданады. Түйіспесіз жолдарда бір километрге шпал саны
, көрсетілген эпюраларға сәйкес келетін осьтердің арақашықтығы ұзына бойында және иінде бірдей болып белгіленеді. Пайдалану үдерісінде шпал көшірлерінің арасындағы шектеулі қашықтық қалыпты мөлшерден 8 см ден артық болмауы керек.
Жолдардағы ағаш шпалдарды темірбетон шпалдарға ауыстыру түйіспеде емес, рельстік бөлімнің орта бөлігінде жасалады.
2-кесте. Шпалдарды жолға орналастыру тәртібі
| Рельстің ұзындығы, м | Рельс түрі | Шпал саны (эпюра) | Шпал осьі арасындағы қашықтық | ||
| 1 км | 1 бөлімге | Түйіспелік | Аралық | ||
| 25 25 12,5 12,5 | Р75, Р65 Р50 Р75, Р65 Р50 | 2000 1840 1600 2000 1840 1600 2000 1840 1600 2000 1840 1600 1440 | 50 46 40 50 46 40 25 23 20 25 23 20 18 | 420 420 420 440 440 440 420 420 420 440 440 440 440 | 501-502 546-548 630-631 501-502 545-546 629-630 503-504 549-550 641-642 502-503 548-549 634-645 709-710 |
1.6. Ағаш шпалдармен теиірбетон шпалдарына арналған аралық бекітпелер
Аралық бекітпелер рельстерді тіректермен берік тұтастыру қызметін атқарады яғни, рельс желілерінің көлденеңі мен бойлығы бойынша ығыспауын, сондай-ақ ауып кетпеуін, тұрақты жағдайын қамтамасыздандырады.
Аралық бекітпелердің негізгі атқаратын қызметі, жол ені мен рельстердің еңістенбеу тұрақтылығын сақтау, рельс желілерінің тірек құрылғылары бойынша бойлық жылжуына жол бермеу, тіке және көлденең салмақтардың динамикалық әсерін, рельстердің дірілдеуін және теңселуін жұмсартуға берік әрі жеткілікті дәрежеде серпімді қасиетте болуы.
Бекітпелердің бөлшектері мүмкіндігінше аз болу керек, бұл жол шаруашылығын жүргізуді жеңілдетіп, бекітпелерді ақаусыз пайдалануға және еңбек шығынын азайтуға әсерін тигізеді.
Темірбетон шпалдардың бекітпелерінде рельс желілерін оқшаулайтын қосымша яғни, электр тогының шпалдар арқылы бір желіден екіншісіне өтуінің алдын алатын бөлшектер қарастырылады.
Аралық рельс бекітпелері өз құрылмасы бойынша астарлы және астарсыз болып бөлінеді. Астарлар қысымның рельстен тірекке үлкен көлемді берілуін, рельстердің ағаш шпалдарды қажап еңістенбеуін қамтамасыз етеді, жұмыс барысында барлық бекітпелерді ығысуға қарсы біріктіреді және ол әлемнің барлық темір жолдарында кеңінен тараған.
Аралық бекітпелер ығыстырмайтын қабілеттерінің барына немесе жоғына қарай тағы екі топқа бөлінеді. Бірінші топ - бұл ығысуға қарсылықсыз бекітпелер, олар рельс табанына жеткілікті қысым жасамайды, сол себепті рельстің астындағы табанымен қажетті бойлық байланысын қамтамасыз етпейді. Осы бекітпелерді пайдаланғанда рельстің табанына қосымша, рельстің бойлық ығысуына кедергі жасайтын қосалқы құралдарды – ығыстырмайтын бөлшекті орнату қажет болады.
Екінші топқа ығыстырмайтын құрылмалы бекітпелер жатады, оларда серпінді бөлшектер көмегімен рельс табанына қажетті қысым жасалады, пойыздар өтіп бара жатқанда, астындағы тіректер бойынша сырғуына мүмкіндік бермейді.
Өз кезегінде екінші топ бұрандалы және бұрандасыз болып тағы екі топқа бөлінеді. Бірінші жағдайда бекіткіштерді тартуды, демек, олардың табанға қысылуын ұстатқышты (клеммалы) бұрандардың гайкаларын бұрап реттеуге болады. Бұранды бекітпелерде құрастыру кезінде салынған серіппелі бөлшектердің орналасуы барлыќ пайдалану кезеңінде өзгеріссіз қалуы тиіс.
Астарлы бекітпелер бөлінетін, бөлінбейтін және аралас болып бөлектенеді. Бөлінетін бекітпелерде рельс астарға және астар тірекке түрлі бекітпелермен бекітіледі. Бөлінбейтін бекітпелерде рельс астар арқылы тірекпен бірге, бекітпелермен жалғанады. Аралас бекітпелерде рельс төсем арқылы тірекпен жалғанады, ал астар бұған қоса өз бетінше тірекке бекітіледі.
1.7.Шпалдар мен ауыстырмалы білеулерді жеке ауыстыру
Шпалдар мен білеулерді жеке ауыстыру бойынша жұмыстар өз бетінше де (мысалы, жарамсыз ағаш шпалдардың «шоғырлануын» азайту кезінде), сондай-ақ машиналарды қолдана отырып орындалатын жоспарлы-алдын алу жұмыстарымен бірге жүргізілуі мүмкін. Бірінші жағдайда шпалдарды ауыстыру бойынша барлық технологиялық операцияларды жол 264 жөндеушілері қол құралдарын пайдалана отырып, ал екінші жағдайда - машиналар мен қол құралдарын пайдалана отырып орындайды.
«Шоғырлануды» бәсеңдету кезінде ауыстыруға жататын жарамсыз шпалдардың жай - күйін көктемгі тексеру кезінде рельс мойындарына бір және басқа рельс жіптері бойынша ақ дақтармен, ал жоспарлы тәртіппен ауыстыруға жататындар - оң рельс жіптеріндегі ақ дақпен белгіленеді. Шпалды ауыстырған кезде алдымен шпалдың табанынан 2-3 см төмен балласты алып тасталады, балласты призманың иығындағы ауыстырылатын шпал үшін «шығуды» тазартады, барлық жолшегелері алынып тасталады және ауыстырылатын шпалдағы төсемдерде алынады; алынатын шпал шпал қорабына жылжытылады және балласты призманың иығындағы «шығу» арқылы жолдан шығарылады; шпалдың астындағы балласт төсемі кесіледі: кесілу биіктігі мынадай биіктіктен кобірек болуы тиіс: салынатын шпалдың және оның үстіндегі бекітпелердің биіктігін қосқанда.
Дайындалған төсемге салынатын шпал орнына жылжытылады. Жолшегелерінің тесіктері шпалдағы қолмен бұрғылаумен бұрғыланады және антисептикалық май жағылады, содан кейін оларда жолшегелермен бітеледі (алдымен негізгі, содан кейін қаптау); шпал қорабына шпал биіктігінің жартысына дейін таза (еленген) балластпен толтырылады және шпал ұрып-тығыздалады; ұрғаннан кейін шпал қорабы толығымен балластпен толтырылады.
Ақаулары бар темірбетон шпалдарын жеке ауыстыру негізінен жолды жөндеу кезінде жүргізіледі; ағымдағы ұстау кезінде мұндай жұмыс сирек жағдайларда, мысалы, түйіспедегі шпалдар зақымданған кезде орындалады. Темірбетон шпалдарын (ауыстырмалы білеулерді) ауыстыру технологиясы көбінесе ағаш шпалдарды (білеулерді) ауыстыру технологиясына ұқсас: ауыстырылатын шпалдың жанында орналасқан шпал қорабынан балласт алынып тасталады, ұстатқыштың бұрандары шешіп алынып, шпал темір төсеммен бірге алдын-ала салынған металл жолаққа шпал қорабына ауысады, оның бойымен шпал жолдан шығарылады және оның орнына жаңа шпал салынып, бекітпе төсемдердің ұстатқыштың бұрандары тартылады. Содан шпал қорабына шпал биіктігінің жартысына дейін таза (еленген) балластпен толтырылады, бұл ретте шпалдың ортаңғы бөлігі ұрылмаған күйінде қалдырылады; ауыстырылған шпалдар аралықтан алынады.
Ағаш шпалдарды қол құралымен ауыстырған кезде 3-разрядты екі жол монтері орындайды. Монтерлердің бірі бригадир болады. Жұмыс орны "С" сигнал белгісімен қоршалады. Жұмыстарды бір топпен орындау кезінде бір уақытта жолдан тек бір шпалды алып тастауға рұқсат етіледі. Егер бір буында бірнеше топ жұмыс істесе, онда бір уақытта екіден көп емес шпалды ауыстыруға болады, бірақ олардың арасындағы қашықтық кемінде алты шпалдан болуы керек. Рельстік плеттерді бекіту температурасынан 15 °С және одан жоғары рельстердің температурасы кезінде бір мезгілде түйіспесіз жолдағы шпалдар саны 10 шпалдан аспауы тиіс.
Пойызды сағатына 80 км-ден астам жылдамдықпен өткізу үшін шпалдар өз орындарына қойылып, рельстер шпалдың әр ұшына кемінде екі балдақпен (бұрандалармен) бекітіледі, шпал жәшіктері балластпен толтырылады.
Балдақтар (бұрандалар) үшін тесіктерді бұрғылау алдын-ала жасалуы керек.
Ағаш шпалдарды ауыстыру кезіндегі жұмыстардың реттілігі келесідей. Бастапқыда бір жол монтері шпал шпал жәшігін тазалайды, ал екіншісі шпал жәшігінен шығару жолын ашады. Жәшіктен шыққан балласт көрші шпал жәшігіне және одан кейінгі шпал жәшігіне қойылады. Содан кейін шпал тігіліп, ығысуға қарсы құралдар алынып тасталады, төсеніштер алынып тасталады және шпалды орнынан қозғайды. Содан кейін қысқыштармен шпалды жол жиегіне немесе жолдың арасына шығарады. Осыдан кейін, жолдың бір монтері жаңа шпалға
орын дайындайды, ал екіншісі жаңа шпалды тартады, екеуі оны жәшікке сүйреп апарады, орнына қояды, рельстік бекітпелерді қояды және рельстерді шпалға алдымен рихтовкалық құралмен, содан кейін екінші рельстік тізбегін орналастырып, бекітеді. Шпалдарды тартып, сүйреп апарудың қарапайымдылығы үшін шпалдар орнынан 4-5 см төмен шпалдар ашылады. Қисықтарда шпалдарды бекіту сыртқы тізбектен басталады. Әрі қарай, жол монтерлері ығысуға қарсы құралдарды орнына қояды, шпал қорапшасын балластпен толтырады, тегістейді және түзетеді. Жұмыс күнінің соңында барлық жаңадан салынған шпалдар қайтадан бекітіліп, балласт призмасын түзетеді.
1.8.Шпалдар мен брустерді төсеу есептері
1 км-ге шпалдардың саны және олардың рельс буынының ұзындығы бойынша орналасу тәртібі (төсеу эпюрасы) балласт қабатындағы қысымды оның тереңдігі бойынша теңестіру шарттарына, сондай-ақ рельс шпал торының бойлық және көлденең сдысуға қажетті кедергісін қамтамасыз етуге негізделеді. Эксперименттік және теориялық зерттеулердің нәтижесінде көршілес шпалдардың осьтері арасындағы қашықтық 60 см (1600 дана/км) болғанда, кернеулердің толық туралануы шпалдардың табанының астында шамамен 75 см (нормативтен үлкен) тереңдікте жүретіні анықталды.
Жол бойындағы қиыршық тас балластындағы рельсті шпал торының максималды сызықтық кедергісі шпал аралығының ені 50-51 см болған кезде орын алады, сондықтан шпалдар санының 2000 дана/км-ден асуы жолдың бойлық ығысуларға қарсы тұрақтылығына әсер етпейді.
Көрсетілген критерийлер экономикалық ойлармен қатар радиусы 1200 м және радиусы 2000 дана/км-ден асатын түзу және қисық сызықтарда 1840 дана/км-ге (25 метрлік буындағы 46 шпал) сәйкес келетін шпалдарды төсеудің екі негізгі стандартты диаграммасын (буындағы 50 шпал) радиусы 1200 м (радиусы 2000 және одан аз қисықтарда V > 141 км/сағ жылдамдықты сызықтарда) және одан аз қисықтарда тағайындауға негіз болды.
5-сыныпты жолдарда түзу 1440 дана/км шпалдарды, ал радиусы 650 м - ден кем қисық сызықтарды-1600 дана/км (буындағы 40 шпал) сызуға жол беріледі.
Рельстік түйісу аймағында пойыз жүктемесі астында жолдың жұмыс жағдайын жақсарту үшін түйіспелі шпалдар бір-біріне жақындайды. Барлық диаграммаларда түйіспелі шпалдардың осьтері арасындағы қашықтық стандартты: Р65, Р75 рельстерінде 42 см және Р50 рельстерінде 44 см.