Осыған байланысты дамушы оқыту қағидаттарының бірі ретінде қиындықтың жоғары деңгейінде Оқыту қағидаты ұсынылды. Бірақ сонымен бірге оны іс жүзінде шебер қолдану өте маңызды, сондықтан оқыту қол жетімді бола отырып, белгілі бір күш-жігерді қажет етеді және жеке тұлғаның дамуына әкеледі. Ол үшін оқушыларға арналған тапсырмалардың мазмұны тек оқушылардың нақты оқу мүмкіндіктеріне сәйкес келмеуі керек, бірақ олардың жақын даму аймағында болуы керек, яғни олардан рефлексия, ойлауды талап етеді, бірақ олар мұғалімнің басшылығымен жүзеге асыра алады.

Қол жетімділік принципін іс жүзінде жүзеге асыру үшін бірқатар ережелерді сақтау қажет:

– жеңілден қиынға, белгісізден белгісізге, қарапайымнан күрделіге, жақыннан алысқа қарай жүруді үйренуде;

- қарапайым, қол жетімді тілмен түсіндіріңіз;

- қабылдау жылдамдығындағы, жұмыс қарқынындағы, басым қызмет түрлеріндегі, қызығушылықтарындағы, өмірлік тәжірибесіндегі, әртүрлі оқушылардың даму ерекшеліктеріндегі айырмашылықтарды ескеру;

- ұқсастықты, салыстыруды, салыстыруды, қарама-қарсы қоюды және басқа әдістерді қолданыңыз;

– әрбір жаңа тұжырымдаманың енгізілуі қойылған танымдық міндеттен қисынды түрде туындап қана қоймай, сонымен бірге барлық алдыңғы оқу барысымен дайындалуы керек;

- қол жетімділік өнімділікпен байланысты: өнімділікті дамыту және жаттықтыру арқылы оқушыларды барған сайын ұзақ және қарқынды ойлау әрекеттерін орындауға үйрету қажет.

Оқытудағы сана мен белсенділік принципі белсенді танымдық және практикалық іс-әрекет процесінде білімді саналы түрде игеруді талап етеді.

Оқытудағы сана — бұл оқушылардың оқуға деген оң көзқарасы, олар зерттейтін мәселелердің мәнін түсінуі, алынған білімнің маңыздылығына сенуі. Оқушылардың білімді саналы түрде игеруі бірқатар жағдайлар мен факторларға байланысты: оқу мотивтері, танымдық белсенділіктің деңгейі мен сипаты, оқу процесін ұйымдастыру, қолданылатын оқыту әдістері мен құралдары және т. б.

Оқушылардың белсенділігі — бұл олардың Оқу процесіндегі қарқынды ақыл-ой және практикалық қызметі. Белсенділік білімді, дағдыларды саналы түрде игерудің алғышарты, шарты және нәтижесі ретінде әрекет етеді.

Бұл принциптің негізінде заңдылықтар жатыр: адамның білімінің құндылығы өзінің ақыл-ой іс-әрекетінің қарқынды шиеленісі арқылы алынған терең және дербес мағыналы БІЛІМНЕН тұрады; студенттердің өзіндік танымдық белсенділігі оқу материалын игерудің беріктігіне, тереңдігі мен қарқынына шешуші әсер етеді, оқудың маңызды факторы болып табылады.

---

Сана мен белсенділік принципін іс жүзінде жүзеге асыру үшін бірқатар ережелерді сақтау қажет:

- білім алушылардың алдағы жұмыстың мақсаттары мен міндеттерін нақты түсінуге қол жеткізу;

- қызықты фактілерді, мәліметтерді, мысалдарды қолданыңыз;

- көрнекі құралдарды қолдану, техникалық құралдарды пайдалану;
- оқушыларды теориялық білімді қолдану бойынша практикалық қызметке тарту;

- оқытудың белсенді және қарқынды әдістерін қолдану;

- белгісізді белгілі нәрсемен байланыстыру логикалық;

- оқушыларды себеп-салдарлық байланыстарды табуға үйрету;

- оқушылардың оптимизмі мен табысқа деген сенімділігін сақтау.

Көрнекілік принципі «дидактиканың алтын ережесін» жүзеге асыруға мүмкіндік береді (Я.А. Коменскийдің айтуы бойынша): оқу материалын берік игеруге оқушының сенсорлық қабылдауының әртүрлілігі ықпал етеді. Оқытудағы көрнекіліктің маңыздылығы сенсорлық жүйелердің физиологиясымен, адам ілімінің психологиясымен, сондай-ақ қазіргі педагогиканың ғылымы мен тәжірибесімен дәлелденген. Бұл қағида моторлы, тактильді, вестибулярлық, есту, дәм, иіс сезу және барорецептивті сезімдер арқылы қабылдауды қамтиды.

Оқытудың тиімділігі Адамның барлық сезімдерін қабылдауға тарту дәрежесіне байланысты екендігі анықталды. Оқу материалын сенсорлық қабылдаудың түрлері неғұрлым алуан түрлі болса, соғұрлым ол сіңімді болады. Бұл үлгі ұзақ уақыт бойы көрнекіліктің дидактикалық принципінде өз көрінісін тапты.

Дидактикадағы көрнекілік тікелей визуалды қабылдаудан гөрі кеңірек түсініледі. Ол сондай-ақ мотор, тактильді, есту, дәм сезу арқылы қабылдауды қамтиды.

Оқытудағы көрнекілік принципі зерттелетін объектілерді көрсету, процестер мен құбылыстарды суреттеу, кабинеттер мен зертханаларда, табиғи жағдайда, еңбек және өндірістік қызметте болып жатқан құбылыстар мен процестерді бақылау арқылы жүзеге асырылады.

Көрнекілік құралдары:

- табиғи объектілер: өсімдіктер, жануарлар, табиғи және өндірістік объектілер, адамдар мен оқушылардың еңбегі;

- көлемді Көрнекі құралдар: модельдер, макеттер, муляждар, гербариялар және т. б.;

- көрнекі Оқыту құралдары: суреттер, фотосуреттер, диафильмдер, суреттер;

- символдық Көрнекі құралдар: карталар, диаграммалар, кестелер, сызбалар;

- аудиовизуалды құралдар: кинофильмдер, магнитофон жазбалары, телевизиялық хабарлар, компьютерлік техника;

- рефераттар, сызбалар, сызбалар, кестелер, эскиздер және т. б. түрінде өздігінен жасалған «анықтамалық сигналдар ».

---

Көрнекілік құралдарын қолдану арқылы студенттер оқуға қызығушылық танытады, байқау, зейін, ойлау дамиды, Білім жеке мағынаға ие болады.

Оқыту практикасы көрнекілік принципін қолдануды ашатын көптеген ережелерді әзірледі:

- көрнекілік зерттелетін заттар мен құбылыстардың мәнін көрсетуі керек, нені игеру керектігін айқын және бейнелі түрде көрсетуі керек;

- жүз рет естігеннен гөрі бір рет көрген жақсы;

- балалардың көргені ойды оятады және жақсы есте қалады;

- көрнекілікті мақсат ретінде емес, оқу құралы ретінде пайдалану керек;

- абстрактілі-логикалық ойлауды кешіктірмеу үшін оқушыларды зерттелетін заңдылықтарды нақты бейнелі қабылдаумен шамадан тыс жүктемеңіз;

- көрнекілік тек зерттелетін заттар мен құбылыстардың дұрыстығын растау үшін ғана емес, сонымен бірге білім көзі ретінде де қолданылады;

- балалар есейген сайын пәннің орнына символдық көрнекілікті көбірек пайдалану қажет;

- көрнекіліктің әртүрлі түрлерін модерацияда қолданыңыз, өйткені олардың шамадан тыс мөлшері назарды таратады және негізгі нәрсені қабылдауға кедергі келтіреді;

- көрнекілік эстетикалық тұрғыдан тәрбиеленуі керек;

- әр түрлі көрнекілік құралдарын қолдану барысында оқушылардың жасын ескеру.

Оқытудағы жүйелілік пен жүйелілік принципі білімді белгілі бір тәртіпте, жүйеде оқытуды және игеруді қамтиды. Ол мазмұнның да, оқу процесінің де логикалық құрылысын қажет етеді.

Жүйелілік пен жүйелілік принципінің негізінде бірқатар заңдылықтар жатыр: адам өзінің санасында бар әлемнің нақты бейнесі бейнеленген кезде ғана тиімді білімге ие болады; егер оқытуда жүйе мен жүйелілік болмаса, оқушылардың даму процесі баяулайды; тек белгілі бір жолмен ұйымдастырылған оқыту ғылыми білім жүйесін қалыптастырудың әмбебап құралы болып табылады.

Оқытудағы жүйелілік пен жүйелілік принципі бірқатар дидактикалық ережелерді сақтауды талап етеді:

- олардың өзара байланысын түсіну негізінде білім жүйесін қалыптастыру;

- зерттелетін материалды логикалық байланысты бөлімдер мен блоктарға бөлу;

- схемаларды, жоспарларды, кестелерді, анықтамалық конспектілерді, модульдерді және оқу материалын логикалық ұсынудың өзге де нысандарын пайдалану;

- пәнаралық байланыстарды жүзеге асыру;

- жалпылау және жүйелеу сабақтарын өткізу;

- талаптардың бірлігі, олардың қызметіндегі сабақтастықты қамтамасыз ету негізінде педагогикалық процестің барлық субъектілерінің қызметін үйлестіру.

---

Білімді игерудің беріктігі принципі оларды оқушылардың жадына тұрақты бекітуді қамтиды. Бұл принцип ғылым белгілеген табиғи ережелерге негізделген: оқу материалын игерудің беріктігі объективті факторларға (материалдың мазмұнына, оның құрылымына, оқыту әдістеріне және т. б.) және білім алушылардың осы білімге, оқытуға, оқытушыға субъективті қатынасына байланысты; есте сақтау таңдамалы болып табылады, сондықтан Студенттер үшін маңызды және қызықты оқу материалы берік бекітіліп, ұзақ сақталады.

Адамның тікелей жады сыйымдылығы орта есеппен 150 бит екендігі анықталды. Өткізу қабілеті — 13-тен 15 бит/с-қа дейін. Ақпарат шамамен 15 с ішінде сақталады. Ақпараттың көп бөлігі жоғалады, аз бөлігі қысқа мерзімді жадқа шамамен 0,5 мбит/с жылдамдықпен өтеді.

Адамның қысқа мерзімді жады ақпаратты 24-48 сағат бойы сақтайды. Қабылданған ақпараттың ұзақ мерзімді жадқа өту жылдамдығы — 0,05 бит/с.

Барлық практикалық мақсаттар үшін адамның ұзақ мерзімді жадында сақталған ақпараттың 40%-ы шексіз. Сан 3,3 бит, әріп 5 бит болатын ақпаратты алып жүреді деп есептеледі.

Білімді игерудің беріктігі келесі ережелерді сақтай отырып қол жеткізіледі:

- білім алушы зияткерлік танымдық белсенділік танытады;

– үйренуге жататын Оқу материалы білім алушылардың жеке айырмашылықтарын ескере отырып құрылымдалады;

– жаңа оқу материалы бұрынғы біліммен байланысады, қалыптасқан идеяларға сүйенеді (ескі білім құрылымында жаңалары айқынырақ қабылданады, түсінікті болады, ал бұрынғы білім жаңаларының есебінен байытылады және тереңдетіледі);

- әртүрлі тәсілдер, әдістер, формалар, оқыту құралдары қолданылады. Монотондылық оқушылардың оқуға деген қызығушылығын жояды, ассимиляцияның тиімділігін төмендетеді;

- оқушылардың ойы белсендіріледі, салыстыру, салыстыру, жалпылау, материалды талдау, себеп-салдарлық және ассоциативті байланыстар орнату, басты, маңызды мәселелерді бөліп көрсету сұрақтары қойылады;

- ассимиляция процесі оның сапасын жүйелі бақылаумен қатар жүреді.

Теорияны практикамен байланыстыру принципі ғылыми мәселелерді зерттеу оларды өмірде қолданудың маңызды жолдарын ашумен тығыз байланысты екенін көрсетеді. Бұл жағдайда студенттерде өмірлік құбылыстарға шынайы ғылыми көзқарас қалыптасады, ғылыми дүниетаным қалыптасады.

Бұл принциптің негізінде заңдылықтар жатыр: практика-бұл ақиқат критерийі, білім көзі және теориялық нәтижелерді қолдану саласы; практика оқытудың сапасын тексереді, растайды және бағыттайды; студенттер алған білім өмірмен неғұрлым көп әрекеттессе, практикада қолданылады, қоршаған процестер мен құбылыстарды өзгерту үшін қолданылады, оқытудың саналылығы мен оған деген қызығушылық соғұрлым жоғары болады.

---

Осы қағиданы іске асыру келесі ережелерді сақтауға ықпал етеді:

- оқушылардың қолда бар практикалық тәжірибесіне оқытуға сүйену;

- теориялық білімді қолдану саласын көрсету;

- заманауи технологияларды, еңбектің прогрессивті әдістерін, жаңа өндірістік қатынастарды зерттеу;

- проблемалық-іздестіру және зерттеу тапсырмаларын пайдалану;

- білімді практикада қолдану;

- жетекші ғылыми идеялардың, тұжырымдамалардың, теориялардың, ережелердің маңыздылығын көрсету;

- өндірістік жетістіктерге негізделген міндеттер мен жаттығуларды шешу.

Оқытудың жас және жеке ерекшеліктеріне сәйкестік принципі (оқытудағы жеке көзқарас принципі) оқытудың мазмұны, нысандары мен әдістері оқушылардың жас кезеңдеріне және жеке дамуына сәйкес келуін талап етеді. Танымдық мүмкіндіктер мен жеке даму деңгейі оқу іс-әрекетін ұйымдастыруды анықтайды. Оқушылардың ойлау, есте сақтау, зейіннің тұрақтылығы, темпераменті, мінезі, қызығушылықтарын ескеру маңызды.

Жеке ерекшеліктерді есепке алудың екі негізгі жолы бар:

- жеке тәсіл — әрқайсысымен жұмыс нысандары мен әдістерін дараландыру кезінде барлығымен бірыңғай бағдарлама бойынша жүргізілетін оқу жұмысы;

- саралау — оқушыларды қабілеттері, мүмкіндіктері, қызығушылықтары және т.б. бойынша біртекті топтарға бөлу, олармен әртүрлі бағдарламалар бойынша жұмыс істеу.

ХХ ғасырдың 90-жылдарына дейін мектеп жұмысының негізгі бағыты жеке көзқарас болды. Қазіргі уақытта оқытуды саралауға басымдық беріледі.

Дидактикада оқыту процесінің объективті заңдылығын көрсететін тәрбиелік оқыту принципі де белгілі. Тәрбиеден тыс оқыту мүмкін емес. Егер мұғалім оқушыларға тәрбиелік ДДҰ көрсетуді арнайы мақсат қоймаса да, ол оларды оқу материалының мазмұны, хабарланған білімге деген көзқарасы, оқушылардың танымдық іс-әрекетін ұйымдастырудың қолданылатын әдістері, жеке қасиеттері арқылы тәрбиелейді. Егер мұғалім тиісті міндет қойса, осы мақсатта оның қолындағы барлық құралдарды тиімді пайдалануға тырысса, келесі ережелерді сақтаса, бұл тәрбиелік әсер айтарлықтай артады:

- кез-келген пәнді оқу кезінде әдейі, саналы және жүйелі түрде білім беруді жүзеге асырады;

- ұғымдар, анықтамалар, заңдар, тұжырымдар, рәміздер үшін оқушылардың табиғат құбылыстары мен қоғамдық прогресті, объективті әлемнің нақты тіршілігін түсінуіне қол жеткізеді; форма үшін-мазмұны, құбылыстар үшін — мәні, сыртқы белгілер үшін-материалдық әлемнің ішкі жағдайы және оның заңдылықтары;

---

Смотрите также файлы

• T)Asin(.docx

• Отчет производственное обучение по программе Машинист крана автомобильного.docx

• Данные рекомендации помогут Вам продлить использование свечей.docx

• Литература по выбранной теме Анализ педагогических компетенций Тезисы по исследуемой теме.pdf

• Мировые информационные ресурсы.docx