ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 11.12.2023
Просмотров: 107
Скачиваний: 1
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
плазмасындағы май қышқылдарының мөлшері артады. СТГ липолизін ынталандыру мРНҚ синтезінің тежегіштерімен блокталатыны дәлелденді. Сонымен қатар, СТГ-ның липолизге әсері шамамен 1 сағатқа созылатын лаг фазасының болуымен сипатталатыны белгілі, ал адреналин липолизді бірден дерлік ынталандырады. Басқаша айтқанда, гормондардың осы екі түрінің липолизге алғашқы әсері әртүрлі жолдармен көрінеді деп санауға болады. Адреналин аденилатциклазаның белсенділігін ынталандырады, ал СТГ берілген ферменттің синтезін тудырады. СТГ аденилатциклаза синтезін селективті түрде арттыратын нақты механизм әлі белгісіз.Инсулин липолизге және май қышқылдарының жұмылдырылуына адреналин мен глюкагонға қарама-қарсы әсер етеді. Жақында инсулин май тінінде фосфодиэстераза белсенділігін ынталандыратыны көрсетілген. Фосфодиэстераза тіндердегі camp деңгейін тұрақты ұстауда маңызды рөл атқарады, сондықтан инсулин құрамының жоғарылауы фосфодиэстераза белсенділігін арттыруы керек, бұл өз кезегінде жасушадағы camp концентрациясының төмендеуіне, демек, липазаның белсенді түрінің пайда болуына әкеледі.
Липидтер алмасуына басқа гормондар, атап айтқанда тироксин, жыныстық гормондар да әсер ететіні сөзсіз. Мысалы, жыныс бездерін алып тастау (кастрация) жануарларда майдың артық жиналуына әкелетіні белгілі. Алайда, бізде бар ақпарат әзірге олардың липидтер алмасуына әсер етуінің нақты механизмі туралы сенімді түрде айтуға негіз бермейді.Ақуыз алмасуының гормоналды реттелуіне қалқанша безінің гормондары қатысады тироксин (Т3) ақуыз синтезін күшейтеді; жоғары концентрациясы Т3 керісінше, ақуыз синтезін тежейді; өсу гормоны, инсулин тестостерон, эстроген ақуыздардың ыдырауын
күшейтеді, әсіресе бұлшықет және лимфоидты тіндерде, бірақ бауырдағы ақуыз синтезін ынталандырады.Су-тұз алмасуын реттеу жүйке-гормоналды жолмен жүреді. Қанның осмостық концентрациясы өзгерген кезде арнайы сезімтал түзілімдер (осморецепторлар) қоздырылады, олардан ақпарат орталыққа, жүйке жүйесіне және одан гипофиздің артқы бөлігіне беріледі. Қанның осмостық концентрациясы жоғарылаған кезде антидиуретикалық гормонның бөлінуі артады, бұл зәрдегі судың бөлінуін азайтады; денеде артық су болған кезде
бұл гормонның бөлінуі төмендейді және оның бүйрек арқылы бөлінуі күшейеді. Дене сұйықтықтарының көлемінің тұрақтылығы арнайы реттеу жүйесімен қамтамасыз етіледі, оның рецепторлары үлкен тамырлардың, жүрек қуыстарының және т.б. қан толтыруының өзгеруіне жауап береді; нәтижесінде гормондардың секрециясы рефлекторлы түрде ынталандырылады, оның әсерінен бүйрек су мен натрий тұздарының ағзадан бөлінуін өзгертеді. Су алмасуын реттеуде вазопрессин мен глюкокортикоидтар, натрий — альдостерон және ангиотензин, кальций — паратироид гормоны және кальцитонин гормондары маңызды.
Қорытынды
Менің курстық жұмысымның соңғы бөлігінде гормондардың биологиялық белсенділігі өте жоғары екенін айтқым келеді. Олардың өте күрделі химиялық құрылымы, әсер ету механизмдері және метаболизмде үлкен маңызы бар. Кейбір эндокриндік бездердің бір бұзылуы басқа бездердің жұмысына да, жүйке жүйесіне де әсер етуі мүмкін. Осы маңыздылығына байланысты медицинада гормондарды терапевтік қолдану бар. Гормондар бастапқыда пайда болған гормон тапшылығын алмастыру немесе толтыру
үшін ішкі секреция бездерінің кез келгені жеткіліксіз болған жағдайда қолданылған. Алғашқы тиімді гормоналды препарат 1891 жылы ағылшын дәрігері Г.Марри микседеманы емдеу үшін қолданған қой қалқанша безінің сығындысы болды. Бүгінгі күні гормондық терапия кез-келген эндокриндік бездің жеткіліксіз секрециясын толтыра алады; белгілі бір безді алып тастағаннан кейін жүргізілетін алмастыру терапиясы да жақсы нәтиже береді. Гормондарды бездердің жұмысын ынталандыру үшін де қолдануға болады. Мысалы, гонадотропиндер жыныс бездерін ынталандыру үшін, атап айтқанда овуляцияны индукциялау үшін қолданылады.Алмастыру терапиясынан басқа, гормондар мен гормонға ұқсас препараттар басқа мақсаттарда қолданылады. Сонымен, кейбір ауруларда бүйрек үсті бездерінің андрогеннің артық секрециясы кортизон тәрізді препараттармен басылады. Тағы бір мысал – овуляцияны басу үшін босануды бақылау таблеткаларында эстрогендер мен прогестеронды қолдану.
Гормондарды басқа дәрі – дәрмектердің әсерін бейтараптандыратын агенттер ретінде де қолдануға болады; мысалы, глюкокортикоидтар катаболикалық процестерді, ал андрогендер анаболикалық процестерді ынталандырады. Сондықтан глюкокортикоидты терапияның ұзақ курсы аясында (мысалы, ревматоидты артрит жағдайында) оның катаболикалық әсерін азайту немесе бейтараптандыру үшін анаболикалық агенттер жиі тағайындалады.Көбінесе гормондар арнайы дәрі ретінде қолданылады. Сонымен, тегіс бұлшықеттерді босаңсытатын адреналин бронх демікпесі кезінде өте тиімді. Гормондар диагностикалық мақсатта да қолданылады. Мысалы, бүйрек үсті безінің қыртысының қызметін зерттеу
кезінде пациентке ACTH енгізу арқылы оны ынталандыруға жүгінеді, Ал жауап зәрдегі немесе плазмадағы кортикостероидтардың құрамы бойынша бағаланады.Қазіргі уақытта гормондық препараттар медицинаның барлық дерлік салаларында қолданыла бастады. Гастроэнтерологтар аймақтық энтеритті немесе шырышты колитті емдеуде кортизон тәрізді гормондарды пайдаланады. Дерматологтар безеуді эстрогендермен, ал кейбір тері ауруларын глюкокортикоидтармен емдейді; аллергологтар астма, есекжем және басқа аллергиялық ауруларды емдеуде ACTH және глюкокортикоидтарды қолданады. Педиатрлар тәбетті жақсарту немесе
баланың өсуін жеделдету қажет болған кезде анаболикалық заттарға, сондай- ақ эпифиздерді (сүйектердің өсіп келе жатқан бөліктерін) жабу және осылайша шамадан тыс өсудің алдын алу үшін эстрогендердің үлкен дозаларына жүгінеді.Ағзаларды трансплантациялау кезінде глюкокортикоидтар қолданылады, бұл трансплантациядан бас тарту мүмкіндігін азайтады. Эстрогендер менопаузадан кейінгі кезеңде науқастарда метастаздық сүт безі қатерлі ісігінің таралуын шектей алады, ал андрогендер менопаузаға дейін бірдей мақсатта қолданылады. Урологтар простата обырының таралуын тежеу үшін эстрогендерді пайдаланады.
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:
1 3. Марри Р., Греннер Д., Мейес П., Биохимия человека, М. Мир, 1993. – 384с.
Липидтер алмасуына басқа гормондар, атап айтқанда тироксин, жыныстық гормондар да әсер ететіні сөзсіз. Мысалы, жыныс бездерін алып тастау (кастрация) жануарларда майдың артық жиналуына әкелетіні белгілі. Алайда, бізде бар ақпарат әзірге олардың липидтер алмасуына әсер етуінің нақты механизмі туралы сенімді түрде айтуға негіз бермейді.Ақуыз алмасуының гормоналды реттелуіне қалқанша безінің гормондары қатысады тироксин (Т3) ақуыз синтезін күшейтеді; жоғары концентрациясы Т3 керісінше, ақуыз синтезін тежейді; өсу гормоны, инсулин тестостерон, эстроген ақуыздардың ыдырауын
күшейтеді, әсіресе бұлшықет және лимфоидты тіндерде, бірақ бауырдағы ақуыз синтезін ынталандырады.Су-тұз алмасуын реттеу жүйке-гормоналды жолмен жүреді. Қанның осмостық концентрациясы өзгерген кезде арнайы сезімтал түзілімдер (осморецепторлар) қоздырылады, олардан ақпарат орталыққа, жүйке жүйесіне және одан гипофиздің артқы бөлігіне беріледі. Қанның осмостық концентрациясы жоғарылаған кезде антидиуретикалық гормонның бөлінуі артады, бұл зәрдегі судың бөлінуін азайтады; денеде артық су болған кезде
бұл гормонның бөлінуі төмендейді және оның бүйрек арқылы бөлінуі күшейеді. Дене сұйықтықтарының көлемінің тұрақтылығы арнайы реттеу жүйесімен қамтамасыз етіледі, оның рецепторлары үлкен тамырлардың, жүрек қуыстарының және т.б. қан толтыруының өзгеруіне жауап береді; нәтижесінде гормондардың секрециясы рефлекторлы түрде ынталандырылады, оның әсерінен бүйрек су мен натрий тұздарының ағзадан бөлінуін өзгертеді. Су алмасуын реттеуде вазопрессин мен глюкокортикоидтар, натрий — альдостерон және ангиотензин, кальций — паратироид гормоны және кальцитонин гормондары маңызды.
Қорытынды
Менің курстық жұмысымның соңғы бөлігінде гормондардың биологиялық белсенділігі өте жоғары екенін айтқым келеді. Олардың өте күрделі химиялық құрылымы, әсер ету механизмдері және метаболизмде үлкен маңызы бар. Кейбір эндокриндік бездердің бір бұзылуы басқа бездердің жұмысына да, жүйке жүйесіне де әсер етуі мүмкін. Осы маңыздылығына байланысты медицинада гормондарды терапевтік қолдану бар. Гормондар бастапқыда пайда болған гормон тапшылығын алмастыру немесе толтыру
үшін ішкі секреция бездерінің кез келгені жеткіліксіз болған жағдайда қолданылған. Алғашқы тиімді гормоналды препарат 1891 жылы ағылшын дәрігері Г.Марри микседеманы емдеу үшін қолданған қой қалқанша безінің сығындысы болды. Бүгінгі күні гормондық терапия кез-келген эндокриндік бездің жеткіліксіз секрециясын толтыра алады; белгілі бір безді алып тастағаннан кейін жүргізілетін алмастыру терапиясы да жақсы нәтиже береді. Гормондарды бездердің жұмысын ынталандыру үшін де қолдануға болады. Мысалы, гонадотропиндер жыныс бездерін ынталандыру үшін, атап айтқанда овуляцияны индукциялау үшін қолданылады.Алмастыру терапиясынан басқа, гормондар мен гормонға ұқсас препараттар басқа мақсаттарда қолданылады. Сонымен, кейбір ауруларда бүйрек үсті бездерінің андрогеннің артық секрециясы кортизон тәрізді препараттармен басылады. Тағы бір мысал – овуляцияны басу үшін босануды бақылау таблеткаларында эстрогендер мен прогестеронды қолдану.
Гормондарды басқа дәрі – дәрмектердің әсерін бейтараптандыратын агенттер ретінде де қолдануға болады; мысалы, глюкокортикоидтар катаболикалық процестерді, ал андрогендер анаболикалық процестерді ынталандырады. Сондықтан глюкокортикоидты терапияның ұзақ курсы аясында (мысалы, ревматоидты артрит жағдайында) оның катаболикалық әсерін азайту немесе бейтараптандыру үшін анаболикалық агенттер жиі тағайындалады.Көбінесе гормондар арнайы дәрі ретінде қолданылады. Сонымен, тегіс бұлшықеттерді босаңсытатын адреналин бронх демікпесі кезінде өте тиімді. Гормондар диагностикалық мақсатта да қолданылады. Мысалы, бүйрек үсті безінің қыртысының қызметін зерттеу
кезінде пациентке ACTH енгізу арқылы оны ынталандыруға жүгінеді, Ал жауап зәрдегі немесе плазмадағы кортикостероидтардың құрамы бойынша бағаланады.Қазіргі уақытта гормондық препараттар медицинаның барлық дерлік салаларында қолданыла бастады. Гастроэнтерологтар аймақтық энтеритті немесе шырышты колитті емдеуде кортизон тәрізді гормондарды пайдаланады. Дерматологтар безеуді эстрогендермен, ал кейбір тері ауруларын глюкокортикоидтармен емдейді; аллергологтар астма, есекжем және басқа аллергиялық ауруларды емдеуде ACTH және глюкокортикоидтарды қолданады. Педиатрлар тәбетті жақсарту немесе
баланың өсуін жеделдету қажет болған кезде анаболикалық заттарға, сондай- ақ эпифиздерді (сүйектердің өсіп келе жатқан бөліктерін) жабу және осылайша шамадан тыс өсудің алдын алу үшін эстрогендердің үлкен дозаларына жүгінеді.Ағзаларды трансплантациялау кезінде глюкокортикоидтар қолданылады, бұл трансплантациядан бас тарту мүмкіндігін азайтады. Эстрогендер менопаузадан кейінгі кезеңде науқастарда метастаздық сүт безі қатерлі ісігінің таралуын шектей алады, ал андрогендер менопаузаға дейін бірдей мақсатта қолданылады. Урологтар простата обырының таралуын тежеу үшін эстрогендерді пайдаланады.
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:
-
Афиногенова С.А., Булатов А. А., гормондар мен гормоналды реттеудің биохимиясы, М. Мир, 2018 ж. – 384с. -
Кононский А. и., тірі Биохимия, М. Жас гвардия, 2015 ж.- 526с. -
Марри Р, Греннер Д, Мейес П, адам биохимиясы, М. Мир, 2009. – 384с. -
Розен в. Б., Эндокринология негіздері, М. Жоғары Мектеп, 2014. - 336с. -
Марри Р., Греннер Д., Мейес П., Биохимия человека, М. Мир,1993. – 384с. -
Дереккөз: https://bank.nauchniestati.ru/primery/referat-na-temu-rol-gormonov- v-zhizni-cheloveka/?ysclid=lg1u06256y9255876518. -
Гормондардың химиялық табиғаты. http//www.medbookaide.ru -
Кононский А. И., Биохимия живых, М. Молодая гвардия, 1992.- 526с. 9.Гормондардың әсер етумеханизмі.http//www.doktorvisus.ru / medarticle/33555.
-
Гормондардыңбиохимиясы. http//www.medbiol.ru -
Афиногенова С. А., Булатов А. А., Биохимия гормонов и гормональной регуляции, М. Мир, 1993. – 384с. -
Кононский А. И., Биохимия живых, М. Молодая гвардия, 1992.- 526с.
1 3. Марри Р., Греннер Д., Мейес П., Биохимия человека, М. Мир, 1993. – 384с.
-
Розен В. Б., Основы эндокринологии, М. Высшая школа, 1984. - 336с. -
Большая медицинская энциклопедия. 26 С.