Коммерциялық есеп принциптерін жүзеге асыруға кәсіпорындар арасындағы экономикалық қатынастардың дәрежесі мен ауқымы, кәсіпорын қызметінің түрі, шығарылатын өнім сипаты әсер етеді, яғни коммерциялық есеп әдістерін жүзеге асыру нақты шарттарға байланысты.Қазіргі жағдайда шаруашылық есеп, бір жағынан, басқаруды орталықтандыру жағдайында (бірінші белгісі),ал екінші жағынан, кәсіпорындар мен олардың бөлімшелерінің дербестігі жағдайында жүзеге асырылады.

Коммерциялық есеп ұйымның барлық экономикалық заңдылығын алдын ала белгіленген және жоспарланған көрсеткіштерді орындау міндетіне бағындыру арқылы жоспарлау және бақылау функцияларын жүзеге асыру әдісіне айналады.Материалдық, қаржылық және еңбек ресурстарының құнын төмендету нәтижесінде алынған кірістер есебінен барлық шығындарды өтеу және жалпы ұйымның тұрақты пайдасын қамтамасыз ету қамтамасыз етіледі.

Кәсіпорындарға, өндірістік бөлімшелерге және филиалдарға операциялық дербестік беру коммерциялық есептің екінші ерекшелігі болып табылады.Нәтижесінде ұйым (фирма) ішіндегі қарым-қатынастардың мұндай нысаны пайда болды, ол өндірісішілік (кәсіпорынішілік) есеп айырысу ретінде анықталады.

Бөлімшенің қаржылық-экономикалық жағдайы операциялық дербестік дәрежесіне байланысты.Берілген құқықтар шеңберінде бөлімше басшысы дербес жедел шешімдер қабылдайды және мақсатқа жету құралдарын таңдайды.Бөлімше қызметінің нәтижелері оның қабылдаған шешімдеріне тікелей байланысты болғаны үшін басшы материалдық және әкімшілік жауапкершілікке тартылады.Бұл ретте бөлімше басшысы жалпы ұйымның біртұтас экономикалық саясаты аясында әрекет етеді.Мәселен, ол соңғы өнім бағасын белгілей алады, шығындарды азайту шараларын қолдана алады, ғылыми зерттеулер жүргізе алады, өндіріске инновациялар енгізе алады, нарықты зерттейді, өнімді жарнамалайды және т.б.негізгі капиталды пайдалану, ал қажет болған жағдайда оны жаңа ассигнациялар есебінен толықтыруға ұмтылады.

Сонымен, басқарудың экономикалық әдістері өзара тығыз байланысты және басқарудың экономикалық механизмінің негізгі элементі болып табылады.Басқаша айтқанда, мұндай коммуникация ұйымның тиімділігін арттыру үшін ғана емес, сонымен қатар ұйымның құрылымы мен стратегиясын өзгеретін қаржылық, саяси, технологиялық және басқа жағдайларға сәйкес келтіруге арналған.
1.2 Басқарудың экономикалық әдістерін қолданудың тиімділігіне әсер ететін факторлар

---

Қазіргі заманғы менеджмент кәсіпорынның мақсаттарын екі топқа бөледі: жедел (тактикалық) және стратегиялық (ұзақ мерзімді, перспективалық).

Стратегиялық мақсат – кәсіпорынның алға қойылған стратегиялық даму мақсатына қарай қозғалысын жеделдететін басқару және жоспарлау жүйесін қалыптастыру.Ол ұзақ мерзімді перспективада компанияның тиімді өмір сүруін қамтамасыз етуге, ұйымның табысты әлеуетін қалыптастыруға және басқаруға арналған.

Кәсіпорынның стратегиялық және операциялық мақсаттарын белгілеу сыртқы және ішкі орта факторларын талдаудан басталады.Ең маңызды аспект - сандық мақсаттарды қалыптастыру процесі.

Факторларды таңдағанда есте сақтаңыз:

әрбір фактор мақсаттарға тікелей және жанама әсер етеді;

мақсаттарға жету процесіне әртүрлі факторлардың (кейде көп бағытты) өзара ықпалы мүмкін;

факторларды таңдау белгілі бір ұйым үшін таза жеке болуы керек.

Таңдау процесі мақсаттарға, нақты жағдайға, есеп және талдау жүйесінің мүмкіндіктеріне және, әрине, ұйымның басқарушы персоналының және экономикалық қызметтерінің біліктілігіне байланысты.

Өзіңіздің ұйымыңыздың жағдайын бәсекелестермен салыстыру үшін ішкі орта факторларын бәсекелестермен бірдей көрсеткіштер бойынша талдаған жөн:

• 
  тиімділік (өндіріс, маркетинг);
  
• 
  тиімділік (мақсатқа жету дәрежесі),
  
• 
  табыстылық (пайда, нақты шығындар);
  
• 
  өнімділік (рентабельділікпен көрсетілуі мүмкін);
  
• 
  нарық үлесін өзгерту;
  
• 
  тиімділік (материал шығыны, ресурс сыйымдылығы).
  

Көрсеткіштердің құрамы белгілі бір стратегияны талдау мақсатына байланысты кеңейтілуі (тарылуы) мүмкін.

Ұйымды басқарудың ең маңызды қадамы – алға қойылған мақсаттарға қол жеткізуді қамтамасыз ететін шараларды әзірлеу және жүзеге асыру (мүмкін болатын шығындарды болдырмау, кәсіпорынды дағдарыстан шығару, өнімді өткізу нарығын кеңейту, өндірістегі кедергілерді жою және т.б.).

Іс-шаралардың орындалу барысын бақылауды ұйымдастыру және мақсатқа жету үшін іс-әрекеттерді түзету кез келген жүйенің, соның ішінде кәсіпорындардың қызметін басқарудың экономикалық әдістерінің жүйесінің жұмыс істеуінің таптырмас элементі болып табылады.

Әрі қарай ұйымның қызметіне әсер ететін сыртқы және ішкі орта факторларын қарастырыңыз.

Экологиялық факторлардың барлығы дерлік ұйым мен оның қызметтерімен бақыланбайды. Ең жақсы жоспар бақыланбайтын факторлардың теріс әсерінен сәтсіздікке ұшырауы мүмкін.

Сонымен бірге ұйым сыртқы ортаға бейімделіп қана қоймай, оған белгілі бір дәрежеде әсер ете алады.

---

Шикізат пен материалдарды жеткізушілерді талдау. Фирма «материалдық ресурстарды жеткізушілер» реестрін жүргізуі керек.Бұл жеткізушілерді үнемі ауыстырған жөн дегенді білдірмейді, бірақ жеткізушілердің жағдайы, ұстанымы, стратегиясы өзгеріп жатқанын есте ұстаған жөн.Мұны жоспарлау кезінде ескеру қажет.

Әрбір жеткізуші үшін карточка болғаны жөн, онда сіз материалдық ресурстардың сапасы мен құнын, жеткізудің шарттары мен мүмкін көлемдерін, кәсіпорынның мүмкіндігін және жеткізушінің қаржылық жағдайын көрсетесіз.

Бірдей бағада жеткізудің әртүрлі шарттары болуы мүмкін екенін есте ұстаған жөн, бұл түпкілікті бағаға әсер етеді.Мұндай талдау материалдық ресурстармен қамтамасыз ету тиімділігін оңтайландыруға көмектеседі (жеткізушіні ауыстыру, келіссөздер процесін жетілдіру және т.б.).Талдаудың ақпараттық негізі интернет, ақпараттық басылымдар, меншікті файлдық шкаф болуы мүмкін.

Экономикалық және саяси саланы талдау.Мұнда компанияның қызметіне әсер етуі мүмкін көрсеткіштер жүйесін ұсыну қажет: аймақтың салалық экономикалық көрсеткіштерінің динамикасы, инфляция индексі, қайта қаржыландыру мөлшерлемесі, жұмыссыздар саны, орташа жалақы, өмір сүру құны. , т.б.. Нақты фирманың экономикалық жағдайы мен қызметіне, сондай-ақ халықаралық факторларға нақты әсер ете алатын партиялар мен қозғалыстардың саяси және экономикалық платформаларын талдау маңызды.

Бәсекелестерді талдау.Әрбір бәсекелес үшін белгілі бір салаға бейімделген нақты схемаға сәйкес жүргізу қажет.

Ұйым басшысы, бас мамандар осы шекті мәндерді және олардың нашарлау үрдісінің пайда болуын анықтайтын көрсеткіштердің нақты жағдайын үнемі көріп отыруы керек.Көрсеткіштерді шекті мәндерге жақындату алаңдаушылық пен алаңдаушылық тудыруы керек, олар үнемі оларды оң бағытта өзгерту жолдарын, әдістерін іздеуге бағытталуы керек.Сондықтан кәсіпорынның жағдайын өзгертуге ықпал ететін шараларды әзірлеу бір реттік акт бола алмайды, бірақ кез келген деңгейдегі басшылардың тұрақты әрекеті.

Ұйымның жұмыс істеуі мен дамуының экономикалық механизмі әлемдік экономикалық саясат пен мақсаттарға негізделген коммерциялық есептеу әдісін қолдануды, атап айтқанда:

өндіріс пен маркетингтің табыстылығын қамтамасыз ету саласында; күрделі салымдарды бөлу және өндірісті орналастыру;

қаржыландыру және несиелендіру;

технологияларды дамыту, кадр саясаты, жаңа ұйымдар мен капитал құрылымын алу саясаты және т.б.

Бұл әдіс басқару функцияларын да, экономикалық тұтқалар мен құралдарды да синтездейді және шығындар мен нәтижелерді салыстыруға, өндірістің рентабельділігін қамтамасыз етуге бағытталған және коммерциялық есептің түпкі мақсаты болып табылатын тұрақты пайда алуға бағытталған.

---

Коммерциялық есептеу рычагтары мен әдістерінің көмегімен орталықтандырылған түрде жүзеге асырылатын шаруашылық механизмінің маңызды элементтері:

1) баға белгілеу және өндіріс шығындарын оңтайландыру (оның барлық кезеңдерінде өзіндік құнын төмендетуді қоса алғанда), ұйымның нарықтағы бәсекеге қабілетті позициясын қамтамасыз ету және тұрақты пайда алу саласындағы жаһандық саясат және оны жүзеге асыру құралдары;

2) өндірістік қызметті тұрақты қаржыландыру (соның ішінде несиелеу) және ұйымның дамуы үшін жағдайларды ұйымдастыру.

Коммерциялық калькуляция – шығындар категориялары мен оларға барабар экономикалық көрсеткіштер жүйесін пайдалана отырып, әлеуметтік-экономикалық мәселелерді шешу құралдарының бірі.Кез келген салада коммерциялық есептеуді ұйымдастыру бірқатар принциптерге негізделеді:

1) Шығындарды өтеу және пайдалылық.Коммерциялық калькуляция әрбір қалыпты жұмыс істейтін ұйымға өндірістік шығындар мен пайданы өтеуді қамтамасыз етеді.Әрбір ұйым өндіріс шығындарын жабуға және жеткілікті пайда алуға жеткілікті кіріс алуы керек.

2)Экономикалық және операциялық дербестік.Әрбір ұйым толық экономикалық тәуелсіздік алады: ол өз мүлкін өз бетінше басқарады, дайын өнімді жоспарлайды және сатады, қызметкерлерді жалдайды.

3)Жауапкершілік.Ұйым өз міндеттемелерін орындамағаны, еңбек, материалдық, қаржылық ресурстарды ұтымды пайдаланбағаны және шаруашылық қызмет шеңберінде өзі жүзеге асыратын басқа да әрекеттері үшін қаржылық жауапты болады.

Егер ұйым өндіріс жоспарын орындамаса, оның сапасы нашарласа, ақауларға, тұрып қалуға жол берілсе, материалдық ресурстар мен жабдықтар қанағаттанарлықсыз пайдаланылса, бұл табыстың төмендеуіне әкеледі.Бұл тұтынушылармен (тапсырыс берушілермен), жеткізушілермен, банктермен және т.б. қатынастарға бірден әсер етеді; есеп айырысулардың, жеткізулердің, бюджетке төлемдердің кешігуі орын алады, бұл тиісті реакцияны тудырады (айыппұлдар, айыппұлдар, әкімшілік және өте қиын жағдайларда қылмыстық жауапкершілік).

4) Материалдық қызығушылық.Бұл принцип ұйымның барлық ағымдағы шығындарын (шикізат пен материалдарды сатып алу, еңбекақы төлеу және т.б.) тек өз қаражаты есебінен жүргізуімен негізделеді.Осылайша, оның шығыстары мен төлем қабілеттілігі кірістің түсуіне байланысты болады.Осылайша, ұйым неғұрлым жақсы жұмыс істесе, соғұрлым оның қаржылық жағдайы мен төлем қабілеттілігі тұрақты болады.

---

Жоғарыда аталған принциптерден көрініп тұрғандай, коммерциялық есеп айырысу нарықтық қатынастардың дамуының алғы шарты болып табылады, өйткені ол нарықтық экономиканың мәнін көрсетеді (экономикаға мемлекеттің араласуын шектеу, шаруашылық жүргізуші субъектілердің толық дерлік дербестігі).

Айта кету керек, коммерциялық есеп ұйымның бүкіл шаруашылық қызметін алдын ала белгіленген және жоспарланған көрсеткіштерді орындау міндетіне бағындыру арқылы жоспарлау және бақылау функцияларын жүзеге асыру әдісіне айналады.Алынған кірістерден барлық шығындарды өтеу және тұтастай алғанда ұйым үшін тұрақты пайданы қамтамасыз ету материалдық, қаржылық және еңбек ресурстарының құнын төмендету арқылы қамтамасыз етіледі.

Ұйымдарға, өндірістік бөлімшелерге және филиалдарға операциялық дербестік беру коммерциялық есептің белгілі бір ерекшелігі болып табылады және нәтижесінде коммерциялық есеп шеңберінде ұйым ішіндегі қарым-қатынастардың фирмаішілік есеп ретінде айқындалатын осындай нысаны пайда болды.

Кәсіпорынішілік есеп айырысу басқарудың орталықтандырылмаған құрылымы бар және бөлімдер арасындағы әртүрлі экономикалық қатынастары бар (пайда орталықтары ретінде әрекет ететін) ұйымдарда жүзеге асырылады.

Кәсіпорынішілік есеп – бұл қолда бар резервтерді тиімді пайдалану және жалпы ұйымның неғұрлым жоғары нәтижесін алу мақсатында экономикалық қатынастар жүйесімен қамтылған өндірістік бөлімшелердің, цехтардың, бөлімдердің, қызметтердің және т.б. коммерциялық есеп.

Ұйымның ішкі серіктестік есебінің негізгі міндеттері:

1) ұйым бөлімшелерінің өз қызметінің нәтижелері үшін жауапкершілігін бір мезгілде арттыра отырып, олардың операциялық және экономикалық дербестігін арттыру;

2) Ұйымның барлық бөлімшелерінің бірлескен өндірістік-шаруашылық қызметін тиімді үйлестіру және ұйым бөлімшелері мен қызметкерлерінің қызметтің түпкілікті нәтижелеріне материалдық қызығушылығын күшейту;

3) Ұйым қызметкерлері мен оның иелері арасындағы мүліктік қатынастар механизмін құру;

4) Еңбекке жаңа материалдық ынталандыру негізінде еңбек ұжымындағы психологиялық ахуалды жақсарту, оның мүшелерінің еңбек және қоғамдық белсенділігін арттыру.

Кәсіпорынішілік есеп құрылымдық бөлімшенің операциялық-шаруашылық дербестігін орталықтандырылған жоспарлы басқарумен біріктіру, өзін-өзі қамтамасыз ету және кірістілік, материалдық мүдде мен жауапкершілік, құрылымдық бөлімшенің жеке тұлғасы мен ұжымы мүдделерінің бірлігі.

---

Смотрите также файлы

• Контрольная работа по дисциплине История Вариант 4 Студент группы 2ТЭб1п а. В. Дущенко Преподаватель Н. Н. Абабкова 2022.docx

• Министерство образования и науки российской федерации федеральное государственное бюджетное образовательное учреждение высшего.docx

• Дыхание фио педагога.docx

• Конкурс Разминка.docx

• 1. Практическая работа рассчитана на 2 академических часа.docx