Файл: Орталы нерв жйесі рылымыны жалпы жоспары, рылымы, блімдері жне маызы мен ызметтері.docx
ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 10.01.2024
Просмотров: 155
Скачиваний: 1
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
Нейрогипофиздің гормондары:
-
Окситоцин-жүктілік кезінде жатырды жиырылуына әсер етеді және адсорбцияға қатысады -
Васоприсин-организмде суды ұстап артерияларды қысып,артериялық қысымды үлкейтеді. Несахарный диабеттің пайда болуына алып келеді.
-
Аденогипофиз гормондары (соматотропты, тиреотропты, кортикотропты, пролактин): физиологиялық рөл, секрецияны реттеу.
шш гипофиздің немесе гипофиздің алдыңғы және ең үлкен бөлігі. Бұл жұмыртқа тәрізді құрылым мидың базальды бөлігінде, гипоталамустың астында орналасқан (ол гипофиздің сабағымен байланысты) және sella turcica деп аталатын сфеноидты сүйектің қуысында орналасқан.
Бұл біздің адам болып қалыптасуымыз үшін үлкен маңызы бар мидың кішігірім аймағы, оның негізгі қызметі гормондардың көп мөлшерде шығарылуын реттеу. Сондықтан ол нейроэндокриндік жүйенің бөлігі болып табылады, және ол арнайы байланысты өсуге, метаболизмге және жыныстық қатынасқа байланысты гормондар.
Бұл ми аймағы өте қан тамырлы, және көптеген безді жасушалар бар. Осы мағынада аденогипофиз алты үлкен жасушадан тұрады, олардың кем дегенде бесеуі аденогипофиздің бөліп шығаратын және реттейтін әртүрлі гормондарды бөлетіні белгілі: соматотроптар (өсу гормонын бөлетін), маммотрапалар (олардың бөлінуіне әсер етеді пролактин және тиреотропин), кортикотроптар (олар кортикотропинді немесе АКТГ бөледі), гонадотроптар (жыныстық гормондармен байланысты, бұл жағдайда фолликулды ынталандыратын гормон және лютеин гормоны), тиротроптар (пролактин синтезін ынталандырады, бірақ әсіресе тиротропин) және хромофобтар ( бұрынғылардың мүмкін жоғалуын қалпына келтіруге қызмет етіңіз).
Қатысты мақала: «Адам миының бөліктері (және қызметтері)»
Бұл құрылымды басқаратын гормондар
Аденогипофиз, алдыңғы бөлімде байқағанымыздай, әртүрлі гормондардың бөлінуін және реттелуінің негізгі қызметін атқарады. Бұл гормондар әртүрлі биологиялық процестерді генерациялау және оларға жол беру туралы сөз болғанда өте қажет. Ол түзетін әр түрлі гормондардың ішінде мыналар ерекшеленеді.
1. Кортикотропин
Бұл зат адренокортикотропты гормон деп те аталады эндогенді глюкокортикоидтар түзген кезде өте қажет, негізінен бүйрек үсті бездеріне әсер етеді. Оның әрекеті метаболизмді реттеуге мүмкіндік беретін (мысалы, инсулин секрециясына әсер етеді), гомеостатикалық тепе-теңдік және қабыну процестері сияқты әртүрлі гормондардың қоздырғышын жасайды.
2. Бетаендорфиндер
Бета-эндорфиндер - гипофиздің алдыңғы бөлігінен бөлінетін гормондардың тағы бірі. Бұл эндогенді опиоидтар ретінде әрекет ететін заттар, әдетте олармен байланысты ауырсыну сезімін қалыпты, төмендетеді немесе тежейді. Ол өз кезегінде рахат пен релаксация сезімдерін тудырады. Ол үлкен күш салу арқылы немесе жүктілік пен босану кезінде пайда болады.
3. Тиротропин
Қалқанша безінің жұмысын реттейтін, оның әрекетін қалқанша безінің гормондарының бөлінуіне және организмде реттелуіне ықпал ететін іргелі гормон.
4. Пролактин
Бұл гормон негізінен белгілі сүт бездерінде сүт өндіруге жауап береді жүктіліктен кейін (гормонның өзі жүктілік кезінде көтеріле бастаса да). Бұл әрекеттен басқа, бұл кеуде өсуіне, етеккірдің тежелуіне және ерлердің отқа төзімді кезеңіне әсер етеді.
5. Фолликулаларды ынталандыратын гормон
Көбею саласындағы маңызды зат - фолликулды ынталандыратын гормон әйелдерде ооциттер мен эстрадиол өндірісін ынталандыратын рөл атқарады (ерлерде сперматозоидтар пайда болады). Одан басқа физикалық дамуға және жыныстық жетілуге әсер етеді.
6. Лютеиндеуші гормон
Бұл гормон көбеюмен және сары денемен тығыз байланысты, оның белгілі рөлдерінің бірі овуляция процесін тудырады. Еркектерде ол көбеюде және жыныстық қатынаста маңызды рөл атқарады, өйткені Лейдиг жасушалары арқылы тестостерон өндірісін ынталандырады аталық бездің. Сондай-ақ, ол мүмкін ұрықтанған жұмыртқаны имплантациялауды жеңілдететін етіп, прогестеронның генезисіне ықпал етеді.
7. Соматотропин немесе өсу гормоны
Бұл гормон, оның аты айтып тұрғандай, өсу мен физикалық дамуды ынталандыру үшін өте қажет. Бұл құрылым бұлшықеттер мен сүйектерге басқа құрылымдармен қатар әсер етеді. Сондай-ақ майлар мен қоректік заттарды тұтынумен және метаболизденумен байланысты және оны организмде қолдану.
Бұл ми құрылымымен байланысты өзгерістер
Аденогипофиз адам үшін негізгі құрылым болып табылады және оның өзгеруі немесе зақымдануы әртүрлі бұзылулар мен өзгермелі ауырлықтың салдарын тудыруы мүмкін.
Осы тұрғыдан алғанда, оның дисфункциясы өсудің өзгеруін тудыруы мүмкін екенін анықтауға болады, олардың арасында біз оны таба аламыз ергежейліліктің де, гигантизмнің де түрлері (өсу гормонының тапшылығына немесе артық болуына байланысты). Аденогипофиздің тиреоидты гормондар генерациясындағы маңызы оның дисфункциясы гипотиреоздың (әдепкі бойынша) және гипертиреоздың (артық) зардаптарымен байланысты екенін білдіреді.
Ол репродуктивті функцияға әсер етіп, либидоға да әсер етеді (мысалы, гиперпролактинемия пайда болуы мүмкін) және гормондар мен жыныстық жасушалардың түзілуі.Мысалы, әйелдерге қатысты проблемалар туындауы мүмкін немесе тіпті етеккірдің тоқтауы және жұмыртқа шығару қабілеті болуы мүмкін. Ақырында метаболикалық өзгерістерді тудыруы немесе әсер етуі мүмкін (соның ішінде қант диабеті) және метаболизм кезінде және майлар мен көмірсулар сияқты элементтерді қолдану кезінде қиындықтар туғызады.
18. Глюкокортикоидтар: физиологиялық рөлі, секрецияны реттеу.
ГКК-тар бҥйрекҥсті безінің қыртысты қабатының шоғырлы зонасында тҥзіледі. Бҥл топқа кортизон (ӛте белсенді гормон), гидрокортизон және кортикостерон (гормондық белсенділігі тӛмендеу) жатады. ГКС-дың физиологиялық әсері:ГКК зат алмасуының барлық тҥріне ықпалын тигізеді, әсіресе катаболикалық (диссимиляция) процестерді кҥшейтеді. Мҥндай жағдайда терінің, бауырдың, еттің, майдың, дәнекер және лимфа тканьдерінің клеткалары нысана-клетка ролінде болады. Тканьдерде ГКК-дың әсерінен бір қатар ферменттердің (трансаминаза, оксидаза,гидролаза т. Б.) белсенділігі кҥшейеді.ГКК-дың белоктық алмасуына әсері: а) барлық тканьдерде, әсіресе ет тканінде (алдымен қаңқа бҥлшықетінде) белоктың ьщырауы кҥшейеді. ГКК-дың зат алмасуына ықпалынан диафрагма мен жҥрек еттері резистентті болады тіпті кортизонның әсерінен жҥрек етінің салмағы да артады; ә) қандағы аминқышқылдар мен несептегі азоттың мӛлшері кӛбейеді (теріс азот балансы байқалады); б) бауырдың мочевина тҥзеу қызметі артады; в) аталған әсерлерге байланысты, әсіресе белок алмасу ӛзгеруінен организмнің салмағы азайып, ӛсуі кідіреді.ГКК-дың майдың алмасуына әсерінен тканьдегі липолиз артады, яғни май ыдырап қышқылдары бауырға ӛтеді.ГКК кӛмірсулар алмасуына да әсер етеді. Олар бауырдағы глюконеогенезді кҥшейтеді, сондықтан гипергликемия, тіпті глюкозурия пайда болуы мҥмкін, глюкоген азаймайды.ГКК-дың әсерінен бауырдан басқа барлық ағзалардың клетка мембраналарының глюкозаны ӛткізу қабілеті тӛмендейді. Ал бауырда глюкоза мен амин қышқылдарына клеткалардың ӛткізгіштігі аздап артады.ГКК-дың қабынуға, аллергияға қарсы тҥру қабілеттерін арттыру, иммунодепрессивтік әсерінің маңызы ерекше. Олардың мҥндай қабілеттері клетка мембранасының ӛткізгіштігін тӛмендетуіне, клеткалардан және басқа қҥрылымдардан гистаминнің босауын азайтуға, антиденелердің тҥзілуін тӛмендетуге, антиген мен антидене реакциясын тежеуіне, дәнекер тканьдерде коллаген мен мукополисахаридтердің тҥзілуін нашарлатуына байланысты.
19. Бүрйрек үсті безінің милы қабатының гормондары. Симпато-адренальдық жүйе.
Бүйрекүсті безі (лат. гландұла сұп-рареналіс, лат. гландұла — «без», лат. сұпра — «үсті» және лат. рен — «бүйрек») — бүйректің ішкі және жоғарғы (адамда — артқы) жағында орналасқан, пішіні бүйрекке ұқсас, бірақ мөлшері тіптен майда, жұп ішкі секреция (эндокринді) безы
Бүйрекүсті безі — шығу тегі екі түрлі жеке құрылымнан (мезодерма спланхнотомынан және жүйке түтігі қыршаларынан) дамып қалыптасады. Ол сыртынан тығыз дәнекер ұлпалы қапшықпен (капсуламен) қапталған. Бүйрекүсті безінің сыртқы жағында орналасқан қыртысты заты — қуыстық мезодермадан қалыптасқан интерренальды денеден, ал ішкі бозғылт заты — симпатикалық түйіндермен бірге жүйке қыршаларынан жетілетін супраренальды мүшеден қүралған. Бүйрекүсті безінің бозғыл заты нейроэндокринді бездерге жатады. Бездің қыртысты затын құрайтын пішіні мен мөлшері әртүрлі безді жасушалар (эндокриноциттер), өз кезегінде пішіні әртүрлі эндокриноциттер бағандарынан құрылған үш: шумақты (доғалы), будалы және торлы аймақтар түзеді. Шумақты аймақ эндокриноциттері — минералокортикоид гормондарын, будалы аймақ жасушалар — глюкокортикоид гормондарын, ал торлы аймақ эндокриноциттері — андроген гормондарын бөледі. Минералокортикоид гормондары — альдостерондар организмдегі су және түз алмасуын, ал глюкокортикоид гормондары — кортикостерон, кортизон, гидрокортизон көмірсу, протеин және липид алмасуын реттеуге қатысады. Андроген гормоны — аталық жыныс гормоны тестостеронға ұқсас. Бүйрекүсті безінің ішкі жагындағы бозғылт затты — медуллалы эндокриноциттер (нейроэндокринді хромаффиноциттер) құрайды. Ақшыл түсті эпинефроциттер (нейроэндокриноциттер) - адреналин, ал күңгірт түсті норэпинефроциттер - норадреналин гормондарын бөледі
20. Гипоталамус-гипофиз-бүйрек үсті безі жүйесі.
Гипофиз мен гипоталамустың арасында жүйкелік гуморальдық атқаратын қызметтері бір.гипоталамустың супраоптикалық пен паравентрикулярлық нейрондар аксондары гипофиз аяқшалары артқы бөліміне өтеді.гипоталамустың нейрондары нейросекреторлық қызмет атқарады. Нейрогипофиздің гормондары белок-нейрофизмен қосылыста болады және қанға өткенде байланыстан босайды.
Гипоталамустың түзетін заттары прогормонға жатады.олар гипоталамустың артқы бөлімінде пісіп жетілгенде ғана гормонға айналады. Гипоталустың алдыңғы және ортаңғы бөлімдері гипоталамуспен қан тамырлар арқылы байланысады.визили шеңберінен тарайтын жоғарғы гипофиз артериясы ілмектер мен түйіндерден тұратын капилярлық торды түзкді. Осы торға гипоталамустың нейросекреторлық жасушалары келіп нейрокапилярлық түйіспелерді түзеді. Осы түйіспелер арқылы қанға нейросекреторлық әсер етушілер шығады.