Апостриорлық білім-бұл адамның тәжірибе нәтижесінде алатын білімі. Бұл білім тек болжамды болуы мүмкін, бірақ сенімді емес, өйткені білімнің осы түрінен алынған әрбір мәлімдеме іс жүзінде тексерілуі керек және мұндай білім әрдайым дұрыс бола бермейді.

Априорлық білім-бұл тәжірибеге дейінгі, яғни бастапқыда ақыл-ойда бар және ешқандай тәжірибелік дәлелдеуді қажет етпейтін білім.

"Өзіңдегі нәрсе" - Канттың бүкіл философиясының орталық ұғымдарының бірі. "Өзіңдегі нәрсе" - бұл ешқашан ақылмен танылмайтын заттың ішкі мәні.

Осылайша, Кант философияда төңкерістің бір түрін жүзеге асырады, білімді өзінің заңдарына сәйкес жүретін қызмет ретінде қарастырады. Алғаш рет танылатын заттың сипаты мен құрылымы емес, танымдық субъектінің ерекшелігі таным әдісін анықтайтын және білім тақырыбын құратын негізгі фактор ретінде қарастырылады.

17 ғасырдың философтарынан айырмашылығы, Кант қате түсініктердің көздерін ашу үшін емес, керісінше шынайы білім деген не деген мәселені шешу үшін субъектінің құрылымын талдайды. Канттың міндеті-субъектінің өзі мен оның құрылымына сүйене отырып, білімнің субъективті және объективті элементтерінің арасындағы айырмашылықтарын зерттеу болатын. Кант екі деңгейді – эмпирикалық және трансценденталды деп ажыратты.Эмпирикалық тұрғыдан ол адамның жеке психологиялық ерекшеліктерін, трансценденталды тұрғыда -адамның жеке басын құрайтын әмбебап анықтамаларды қамтиды. Канттың ілімдеріне сәйкес объективті білім адамның бойында жеке бастама болып табылатын трансцендентальды субъектінің құрылымымен анықталады. Кант осылайша эпистемологияны теориялық философияның негізгі және алғашқы элементі дәрежесіне көтерді.Осылайша Кант өзінің философиясына трансцендентальды деген атау берді.

14. Бэконның эмпиризімі. Уник -100

Философиядағы эмпиризм-әлемді танудың әдістерінің бірі. Оның негізі-белгілі бір адамның жеке тәжірибесі, ол сезім арқылы алған, және жеке тәжірибеге негізделген кез-келген қорытынды эмпириктер арқылы шынайы немесе адал деп танылады. Бұл бағыттың негізін қалаушы-ағылшын философы Фрэнсис Бэкон. Осы мақаладан сіз эмпиризмнің не екенін, оның негізгі идеялары неде, эмпиризм мен рационализм қалай байланысты екендігі туралы көбірек білесіз.

Эмпиризм-таным теориясының бағыттарының бірі, оған сәйкес сенсорлық тәжірибе білімнің жалғыз көзі болып табылады. "Эмпиризм" термині гректің "empeiria" сөзінен шыққан, "тәжірибе" дегенді білдіреді.

---

Бұл философиялық бағытты жақтаушылар адамның сезім арқылы алған жеке тәжірибесін шынайы және сенімді білімнің маңызды және негізгі көзі деп таныды. Эмпириктердің ойлауы тек екінші дәрежелі рөлге ие болды, оның функцияларын сенсорлық танымның арқасында алынған ақпаратты біріктіру мен өңдеуге дейін азайтты. Тарихи тұрғыдан алғанда, эмпиризм "таза парақ" тұжырымдамасымен тығыз байланысты, оны жақтаушылар адамдардың ақыл-ойын бастапқыда "бос" деп санады, бірақ тәжірибе арқылы өмір бойы толтырылды.

Эмпиризм эксперимент арқылы алынған дәлелдерге негізделеді-эмпириктер тәжірибеде расталмаған кез-келген теорияны немесе гипотезаны сенімді емес деп санайды. Осы себепті сипатталған философиялық ағым табиғи ғалымдар арасында танымал болды, олар тәжірибе жинақталмаған кез-келген білімді шынайы деп санауға болмайды, сонымен бірге эксперименталды түрде расталған ақпаратты ықтимал деп санайды, сондықтан мүмкін бұрмаланулармен күресу үшін үнемі қайта қарауды қажет етеді. Білімге эксперименттік, бақылауларға негізделген тәсіл эмпиризмнің ғылыми әдісін анықтайды.

Философтар эмпиризмнің екі формасын ажыратады, олардың айырмашылықтары "тәжірибе"терминінің әртүрлі түсіндірулеріне негізделген. Оларға:

Әр түрлі тарихи дәуірлерде өмір сүрген ғалымдардың талпыныстарына негізделген имманентті эмпиризм адам білімінің заңдылықтары мен құрамын біртұтас сезімдер мен идеялар жиынтығымен түсіндіру.

Материалистік ұстанымдарға негізделген және ғарышта қозғалатын және өзара әрекеттесетін материя бөлшектерінің әртүрлі комбинацияларынан тұратын ғаламның негізін қарастыратын трансцендентальды эмпиризм. Бұл бағытты жақтаушылар шындықты, сондай-ақ адамның қоршаған ортамен тәжірибе әлемімен өзара әрекеттесуінің кез-келген түрін және нақты, дәлелденген және негізделген білім алудың шынайы әдісін мойындайды.

Фрэнсис Бэкон (1561-1626) бақытқа ұмтылу және оған қол жеткізу кез-келген адамның өміріндегі басты мақсат деп санады. Оларға жету үшін, Бэконның пікірінше, адамдар алдымен табиғат заңдарын ашып, содан кейін оны өздеріне бағындыруы керек. Сонымен қатар, ол элиминативті индукция теориясын жасап, бірқатар ғылыми еңбектердің, соның ішінде "саяси және моральдық тәжірибелер" және "жаңа Атлантис"кітаптарының авторы болды.

Бэкон табиғатты танымдық іс-әрекеттің негізгі объектілеріне жатқызды, ал танымның басты міндеті табиғи заңдылықтарды зерттеу деп жариялады, оның соңы табиғаттың адамдардың еркіне толық бағынуы болады. Ол ғылыми құлдыраудың түпкі себебін сенімді және дәлелденген ғылыми әдістердің жоқтығынан тапты, ал тәжірибе білімнің негізі ретінде анықталды. Сонымен қатар, философ адамдарға шынайы білімді түсінуге кедергі келтіретін себептердің толық тізімін бөліп, оларды елес немесе пұт деп аталатын төрт түрге бөлді:

---

Бэкон отбасының елестері туғаннан бастап барлық адамдарға мәдениет арқылы алынған наным-сенімдерді атады. Ғалымның пікірінше, бұл қате түсініктер адамдарға нақты білімнің мәнін түсінуге кедергі келтіреді.

Үңгірдің елестері адамдардың білімді қабылдауға кедергі келтіретін әртүрлі туа біткен қателіктерін де түсінді. Алайда, бұл жағдайда, бұл адастырулар мәдениет арқылы адамдардың белгілі бір үлкен тобы арқылы адамға егілмеді, керісінше, олардың жеке, жеке ерекшеліктеріне байланысты болды.

Бэкон адамдардың сөздерді, сөз тіркестерін және сөйлеу бұрылыстарын дұрыс емес немесе дұрыс пайдаланбауынан туындайтын қате түсініктерін нарықтың елестеріне жатқызды.

Автор театр елестері деп атаған төртінші топтың құрамына таным процесін дұрыс емес бағытқа бағыттайтын ескірген білім мен ғылыми тәсілдердің әсерінен пайда болған адамның жаңылыстары мен жаңылыстары кірді.

15. Философия тарихындағы болмыс ұғымы Уник -100

Әлемді түсіну процесінде философия шындықтың ең жалпы және маңызды қасиеттері мен қатынастарын бекітетін негізгі ұғымдар — категорияларды құрайды. Бұл түсіну басталатын категория - "болмыс" — бар және бар нәрсені қамтитын және жалғыз қасиетті білдіретін ең кең және мазмұны нашар тұжырымдама-болу, болу. Жаратылыс категориясы ежелгі грек философиясындағы ең маңызды. Елеулі назарын өзіне аударғанын және алда элеаты. Парменидтер ойлау мен болмыстың сәйкестігі туралы инвестицияға сүйене отырып, тек өзгермейтін, қозғалмайтын болмыс бар және тек ол — шын мәнінде бар деп санайды.

Парменидтер философияға болмыс ұғымын енгізді (б.з. д. VI-V ғғ.), оның келесі негізгі сипаттамаларын бөліп көрсетті: тұтастық, шындық, ізгілік, сұлулық. Ол ой мен болмыстың бірлігін жариялады және болмысқа — болмысқа қарсы тұрды. Парменидтің пікірінше, болмыс бар, ол үздіксіз, біртекті және толығымен қозғалмайды. Болмыстан басқа ештеңе жоқ. Бұл идеялардың барлығы оның тұжырымында бар:"біз бар деп айтуымыз керек, өйткені болмыс бар, ал басқа ештеңе жоқ". Платон өзінің шығармашылығымен оның дамуына айтарлықтай үлес қосқан болу проблемасына көп көңіл бөлді. Платон шынайы, өзгермейтін, мәңгі өмір сүретін идеялар әлемімен анықталады. Шынайы болмыс Платонмен шынайы болмысқа қарама-қайшы келеді, бұл адамның сезімдеріне қол жетімді заттар мен құбылыстарды білдіреді. Сезімтал нәрселер-бұл ұқсастық, көлеңке, тек керемет бейнелер — идеяларды көрсететін ештеңе емес. Платонның болмыстың біртұтас әлемі екіге бөлінді: идеялар әлемі (ақиқат әлемі) және шындық (ұқсастық әлемі). Діни философияда бұл бөліну сақталады, шынайы болмыс-Құдай, ал қалған әлем оған байланысты. Материалистік философияда әлем керісінше бөлінді: материалдық әлемге және оған тәуелді идеалды әлемге (адамның санасымен байланысты). Қазіргі уақытта идеалды және материалдық процестер мен құбылыстар әрдайым өзара әрекеттесетін тұтастық, бірлік ретінде болу жиі кездеседі.

---

Платон заттар әлеміне "шынайы болмысқа" ие жансыз және сезімтал емес идеялар әлемімен қарама-қайшы келеді. Аристотель болмысты материалдық және рухани өмірдің жекелеген нақты нысандарын түсіндірудің негізінде жатқан абстракция ретінде қарастырды. Болмыстың әмбебаптығы жеке құбылыстарда көрінеді. Аристотель нақты, нақты болмыспен қатар мүмкін, ықтимал болмыс ұғымын енгізеді. Осылайша, ежелгі философияда болмыс категориясына көп көңіл бөлінді. Болу проблемалары философияның кейінгі тарихында маңызды орын алады."Болмыс" туралы идеалистік философия: идеалистік философияда болмыс дегеніміз-қалыптасудың қол жетімді әлемінен айырмашылығы, шынайы және абсолютті Мәңгілік шындық деп түсініледі. Идеализм тұрғысынан бұл болмыс рух, ақыл, Құдай. Идеализм таным объектісін сенсорлық қабылдаумен, "мұражайлармен", идеялармен (заттармен) анықтайды - болмысты ол жасаған санаға тәуелді идеалды нәрсе ретінде түсіндіреді. "Болмыс" туралы материалистік философия: материалистік философия шындық, болмыс және табиғат ұғымдарын теңестіреді. Марксизм сонымен бірге қоғамдық сананың қарсылығы ретінде қоғамдық болмыс ұғымын енгізеді. Материалистер мұндай болмыс табиғат, материя деп санайды. Диалектикалық материализм, тұтастай алғанда, сана, ойлау бар екенін жоққа шығармайды, бірақ сана, ойлау материяның, табиғаттың болмысы арқылы қалыптасады және белгіленеді деген пікірді ұстанады.

Ежелгі грек ойшылы Парменидтер кездейсоқ емес алғаш рет бұл тұжырымдаманы философияға енгізді, мағынасы жақын сөзді қолданды "ақиқат" терминіне. Содан бері философтар әлемді өзінің өзі ретінде түсінеді өзіне емес, ол көрінуі мүмкін. Осыған байланысты болмыстың философиялық түсінігі оның күнделікті сөйлеудегі мағынасына ұқсастығы бар, өйткені "болу" сөзі мынаны білдіреді біз тек қиялымызда ғана емес, шындықтың өзінде бар нәрсе. Сонымен, болмыс-бұл бәрінің жиынтығын білдіретін категория қолданыстағы, өзіне-өзі критерий бойынша өмір сүру.

Болмыс-ең кең мағынада-тіршілік. Жаратылыс — бұл объективті шындықтың-ғарыштың, табиғаттың, адамның санадан тәуелсіз болуын білдіретін философиялық категория. Оның көмегімен мұндай нәрсенің бар екендігі анықталады. Бұл категорияда адамның әлемнің бар екендігіне және оның санасы бар адамның өзіне деген сенімі бекітілген. Сонымен қатар, жеке заттар, процестер, құбылыстар пайда болып, жойылып кетуі мүмкін, ал әлем тұтастай өмір сүреді және сақталады.

16. Болмыстың түрлері Уник 100

---

Болмыстың нақты әртүрлілігін (заттар, құбылыстар, процестер тұтас болмыс ретінде) жіктеуге болады, онда заттардың белгілі бір түрлерін және оның атрибуттарын, яғни заттар мен құбылыстардың қажетті және ажырамас қасиеттерін ажыратуға болады. Өмірдің екі негізгі түрі бар: материалдық және рухани болмыс. Олардың жиынтығында олар әлемнің барлық нақты заттары мен құбылыстарын сарқып алады.

1.Материалдық болмыс

Оған адам санасынан тыс және тәуелсіз болатын құбылыстар кіреді және объективті шындық болып табылады, оның ішінде барлық табиғи объектілер және осы өлшемге сәйкес келетін адам мен қоғам өмірінің көптеген құбылыстары бар. Объективті шындықты белгілеу үшін материя ұғымы енгізіледі.Сонымен, материалдық болмыс-бұл табиғи заттар, құбылыстар, қоғам өмірінің құбылыстары:

а) объективті шындықты құрау;

б) адамға тәуелсіз;

в) оның сезім мүшелеріне әсер етуі мүмкін.

2. Мінсіз (рухани) болмыс

Оған адамның және қоғамның рухани өмірінің сан алуан құбылыстары, олардың санасында бар (сезім, көңіл-күй, ойлар, идеялар, теориялар) және субъективті шындықтың мазмұнын құрайды. Бұл құбылыстар алдымен адамның жеке санасында пайда болады, олардың көпшілігі тек бір адамның меншігі болып қала береді. Бірақ көбінесе рухани құбылыстар объективті, физикалық форманы алады (ауызша хабарлама, мәтін, формула және т.б. түрінде), содан кейін олар материалдық болмыс жүйесіне енеді.

3. Нақты өмірде бұл негізгі заттар-материалдық және Идеал - әдетте өзара байланысты және ажырамас тұтастық – субъект-объект шындығын білдіреді. Шынында да, адам мен қоғамның тіршілігін тек материалдық немесе рухани болмысқа жатқызуға болмайды, өйткені адамның іс-әрекеті белгілі бір идеялардың тұрақты туылуын да, олардың шығармашылықтың материалдық нәтижелеріне енуін де қамтиды.

Болмыс құрылымында болмыстың негізгі формалары да ерекшеленеді:

* заттар мен табиғат процестерінің болуы;

* адамның болмысы;

* рухани болмыс;

* әлеуметтік болу.

Өмірдің барлық формалары бір-бірімен байланысты және сонымен бірге олардың өзіндік ерекшеліктері бар

1.Табиғат заңдарымен анықталатын заттардың (құбылыстардың, процестердің) болуы кеңістіктік және уақытша параметрлерге, процестердің жылдамдығы мен ырғағына, құрылымдардың тұтастығына, ғарыштық эволюцияның жалпы процесіне енуге ие және мыналарды қамтиды:

а) "бірінші табиғат", яғни объективті бастапқы шындық, бар миллиардтаған жылдар;

б) "екінші табиғат", яғни адам жасаған заттардың болуы. "Екінші табиғат" - бұл табиғи, рухани және әлеуметтік шындықтың кешені, оған мыналар кіреді:

---

Смотрите также файлы

• Что внутри калейдоскопа.pptx

• Особенности содержания обновленных фгосооо, фгос соо.docx

• понятие и содержание права собственности.doc

• 1 Теоретический основы стимулирования сбыта 4 1Понятие стимулирования сбыта и его роль в маркетинге 4.doc

• Бентонитовая глина, её физикохимическая характеристика и применение.docx