Файл: араанды аласы білім блімі Келісілді Бекітемін араанды аласыны білім араанды аласыны білім блімі.docx

Қарағанды қаласы білім бөлімі

Келісілді Бекітемін

«Қарағанды қаласының білім «Қарағанды қаласының білім

бөлімі» ММ бөлімі» ММ басшысы

ӘК меңгерушісі ____________ Г. Қожахметова

___________ Б.Х. Абдикерова «____» ___________2020 жыл

«____» ___________2020 жыл

«Қазақ тілі мен әдебиеті» пәнінен

(оқыту қазақ тілінде емес)

бөлім және тоқсандық жиынтық бағалау бойынша

ӘДІСТЕМЕЛІК ҚҰРАЛ
8-10 – сыныптар


Қарағанды 2020 жыл

Жинақ құрастырушылар:

1. 
   Абдраева Аяулы Табылгановна, №97 гимназиясының қазақ тілі мен әдебиеті мұғалімі;
   
2. 
   Жумабекова Гулбахит Амановна, ЖББ №4орта мектебініің қазақ тілі мен әдебиеті мұғалімі
   
3. 
   Кубекова Куралай Тулепбергеновна, № 93 гимназиясының қазақ тілі мен әдебиеті мұғалімі
   
4. 
   Омарова Данагуль Тлеукеновна, ЖББ №23 орта мектебінің қазақ тілі мен әдебиеті мұғалімі;
   
5. 
   Төлеуғазы Жанар Егинбайқызы, ЖББ №77 мектеп балабакша кешенінің қазақ тілі мен әдебиеті мұғалімі.
   

Бұл жинақ жаңартылған білім мазмұны бойынша жасалған. Жинақта жалпы білім беретін орта мектептің қазақ тілі мен әдебиеті пәнінен (оқыту қазақ тілінде емес) білім алатын 8, 9, 10-сынып оқушыларына арнап бөлім бойынша жиынтық бағалау және тоқсандық жиынтық бағалау тапсырмалары берілген. Жинақ мектеп мұғалімдеріне көмекші құрал ретінде ұсынылады.

МАЗМҰНЫ

8-сынып 5

9-сынып 55

10-сынып 114

Түсінік хат
Қазіргі кезде қазақ тілін өзге ұлтқа оқытып үйретуде негізгі мақсатқа жетуге мүмкіндік жасайтын еуростандарт қазақ тілін деңгейлеп оқыту жүйесіне көшкен. Оқытудың түрлі әдіс- тәсілдері өзге ұлт өкілдеріне қазақ тілін оқытып- үйретуде тиімді пайдаланған жағдайда ғана дұрыс нәтиже беретіндігі айдан анық. . Қазақ тілін өзге ұлт өкілдеріне оқыту көп факторлы және әр жақты құбылыс.

Қазақ тілін өзге ұлт өкілдеріне оқыта отырып мынадай ұстанымдарды негізге алу қажет:

• 
  Дидактикалық мақсат талабына сай материалды меңгеру және оны тәжірбиеде қолдануды үйрену мен үйрету тәсілдерін көрсететін әдістерді анықтайтын мақсаттылығы ұстанымы
  
• 
  Оқып үйреніп жатқан тілдің және оны оқытуда қолданатын әдістердің ерекшелігіне бағытталған пән тілі ұстанымы
  
• 
  Дидактикалық қызметтерді жеке емес бірге орындайтын әдістердің ұтымды жүйесін бейнелейтін тіркесімдік ұстанымы.
  

---

Қазақ тілін үйрету барысында өзге ұлт өкілдеріне еліміздің ұлттық құндылықтарына оқытып- үйретуіміз керек.

Бүгінгі таңда «қазақ тілі» пәнін оқытудың басты мақсаты – еліміздің жергілікті тұрғындары болып есептелетін мектеп оқушыларына мемлекеттік тілді меңгерте отырып, күнделікті тұрмыста қажетті жағдаяттардан еркін шығуға тәрбиелеу.

Ол үшін төмендегідей міндеттер алға қойылады:

- күнделіті сөйлеу тілі- ауызекі тілде пікірлесу , өзгелермен еркін қарым- қатынасқа түсу тілін қалыптастыру.

- тілдік құбылыстарды талдап, олардың мәнін ажырата білу дағдыларын қалыптастыру, оларды өзара салыстыра отырып, топтай және жинақтай білуге үйрету;

- Орфографиялық дағдыларды қалыптастыра отырып, пунктуациялық ережелерді практика жүзінде меңгерту

- Диалогтық және монологтық сөйлеу )ауызекі, жазба тіл) дағдыларын, сөйлеу мәдениетін дамыту;

- Оқушылардың адамгершілік, эстетикалық сезімдерін тәрбиелеу.

Білім мазмұнын жаңарту аясында оқушылардың оқу жетістігін критериалды бағалау керек. Ол үшін бағалаудың екі түрі бар. Соның бірі -жиынтық бағалау. Осы жиынтық бағалауды жүзеге асыру мақсатында пән жетекшілері мектеп бағдарламасы бойнша өткен әр бөлімнен кейін бөлім бойынша жиынтық бағалау жұмысы мен тоқсан бойынша жиынтық бағалау жұмысын өткізеді. Жиынтық бағалау-белгілі бір оқу кезеңі аяқталған уақытта өткізіледі. Қазақ тілінен бөлім бойынша жиынтық бағалау/БЖБ/ тоқсанына әр бөлімнен кейін екі рет, тоқсан бойынша жиынтық бағалау /ТЖБ/ тоқсанына сол тоқсанда өткен бөлімдер бойынша өткізілетін жүйелі жұмыстар. Осы жұмыстарды жүзеге асыру үшін ең алдымен берілген бөлімде не болмаса тоқсанда оқу бағдарламасында қойылатын мақсаттардың аясында оқушыларға тапсырмалар беріліп, соған сай дескриптор бойынша білімдері ұпайлық жүйемен бағаланады.

8-сынып, І – тоқсан

БЖБ №1 «Білім. Ғылым. Инновация» бөлімі бойынша жиынтық бағалау
Оқу мақсаты: 8.1.5.1 Тірек сөздер, автор көзқарасы мен көңіл күйі арқылы

негізгі ойды анықтау;

8.2.1.1 Тұрақты тіркестер мен көркемдегіш құралдарды қолданып, ауызша мәтін құрау.
Бағалау критерийі: Білім алушы

• 
  Негізгі ойды тірек сөздер мен автор көзқарасы негізінде анықтайды;
  
• 
  Ауызша мәтін құрауда тұрақты тіркестер мен көркемдегіш құралдарды қолданады.
  

Сөйлесім әрекеттері:Тыңдалым, Айтылым

---

Ойлау дағдыларының деңгейі:Қолдану

Орындау уақыты: 20 минут
І-нұсқа

Тапсырма

Мәтінді екі рет тыңдап, төмендегі тапсырмаларды орындаңыз.

1. 
   Мәтіндегі ең маңызды 3 тірек сөзді жазыңыз.
   

___________________ , ______________________ , ______________________

2. 
   Автордың көзқарасы берілген сөйлемді табыңыз.
   

А) Келешекте өнертабысқа сұраныс артуы мүмкін.

В) Жаңа технологиялар бактерияларды жояды.

С) Американдықтар нанның біраз бөлігін қоқысқа тастайды.

Д) Нан өте тез көгеріп кетеді.
3. Берілген тұрақты тіркестерді қолданып, өнертабыстың адам игілігі үшін пайдасы туралы ауызша мәтін құрыңыз. Ауызша мәтінде көркемдеуіш құралды және болжалдық сан есімді қолдаңыз (8-10 сөйлем)
Тұрақты тіркестер: үш ұйықтаса түсіне кірмеген, көз майын тауысу, кәдеге асу, көздің жауын алатын, қас пен көздің арасында.
ІІ-нұсқа

Тапсырма

Мәтінді екі рет тыңдап, төмендегі тапсырмаларды орындаңыз.

1. 
   Мәтіндегі ең маңызды 3 тірек сөзді жазыңыз.
   

___________________ , ______________________ , ______________________

2. 
   Автордың көңіл-күйі берілген сөйлемді табыңыз.
   

А) Болашақта жаңа өнертабысқа сұраныс артатын сияқты.

В) Жаңа технологиялар екі аптаға дейін нанды сақтай алады.

С) Әдіс азық-түлікті үнемдеу үшін пайдалы.

Д) Наннан басқа да азық-түліктерді сақтауға болады.
3. Берілген тұрақты тіркестерді қолданып, өнертабыстың адам игілігі үшін пайдасытуралы ауызша мәтін құрыңыз. Ауызша мәтінде көркемдеуіш құралды жәнеболжалдық сан есімді қолдаңыз (8-10 сөйлем)

Тұрақты тіркестер: айы оңынан туып, бес саусақтай білу, жарғақ құлағыжастыққа тимей, жұлдызы оңынан туу, маңдай тер, бес аспап

Тыңдалым мәтіні
Күнделікті өмірде нан тез арада көгеріп кететіні белгілі. Америкалық Microzap компаниясы 60 күнге дейін нанды көгертпей сақтауға болатын технологияны ойлап шығарғандығынхабарлады.

Жаңа әдіс нан құрамын бұзатын бактерияларды жояды екен. Компания директоры Дон Сталл бұл пештің әртүрлі бактерияларды өлтіру үшін қолданылатынын айтты. Нанды пісіргеннен кейін екі апта өткен соң, нан сол қалпы пештен жаңа пісіп шыққандай формасы мен түрін сақтап тұрады. Бұл әдіс азық-түлік санын үнемдеу үшін өте пайдалы. Себебі қазіргі кезде АҚШ тұрғындары сатып алынған нанның үштен бір бөлігін бұзылып кететіндіктен лақтырып жібереді екен. Нанның бұзылуына қарсы бұл құрылғының көмегімен ет, тауық еті және тағы басқа көгөністер мен жеміс- жидектерді де ұзақ уақыт сақтауға болады екен. Сол себепті болашақта жаңа өнертабысқа деген халықтың сұранысы да артуы әбденмүмкін.

---

Бағалау критерийі	№ тапсырма	Дескриптор		Балл
		Білім алушы
Негізгі ойды тірек сөздер мен автор көзқарасы негізінде анықтайды	1- 2	Мәтіннен 3 тірек сөзді табады;		3
		мәтіннің мағынасын түсінеді;		1
		автордың көзқарасы берілген сөйлемді белгілейді;		1
Ауызша мәтін құрауда тұрақты тіркестер мен көркемдегіш құралдарды қолданады	3	тұрақты тіркестердің мағынасын ажыратады;		1
		тұрақты тіркестерді қолданады;		1
		мәтін құруда болжалдық сан есімді қолданады;		1
		көркемдеуіш құралдарды қолданады;		1
		өнертабыстың пайдасы туралы айтады.		1
Барлығы			10

БЖБ №2 «Сауда жасай білесің бе?» бөлімі бойынша жиынтық бағалау
Оқу мақсаты: 8.3.3.1 Прозалық және поэзиялық шығармалардың композициялық құрылымын анықтау, кейіпкердің іс-әрекетіне немесе лирикалық кейіпкердің образына баға беру;

8.4.4.1 Тақырып бойынша мәліметтер жинақтап, эссе жазуда тиімді қолдану.
Бағалау критерийі: Білім алушы

• 
  Шығармадағы композициялық құрылымын ажыратады;
  
• 
  Кейіпкерлерге, олардың іс-әрекеттеріне баға береді;
  
• 
  Тақырыпқа қатысты эссе жазу жұмысында өз көзқарасын ұсынып, дәлелді аргументтер келтіреді.
  

Сөйлесім әрекеттері: Оқылым. Жазылым

Ойлау дағдыларының деңгейі: Қолдану

Орындау уақыты: 20 минут

І-нұсқа

Тапсырма. Мәтінді мұқият оқып, төмендегі тапсырмаларды орындаңыз.

Еуропаның көркемөнер орталығында кішкентай бала әдемі туындыны көреді. Бұл туынды өте қымбат екен. Бала суреттен көзін ала алмай ұзақ тұрады. Ақшасы жетпеген соң, ала алмай кетеді. Қанағат деп жеген-кигенін азайтып, бір жылда аздап ақша жинайды.

---

Бір жылдан кейін дүкенге қайтып келеді. Суреттің сатылмағанын көріп қуанады. Суреттің авторына келіп: «Салған суретіңізді ағамның туған күніне алғым келеді. Ақша жинадым. Суретті маған сатыңызшы», - деп бір уыс ақшасын суретшіге береді.

Суретші біраз ойланып, суретті әдемі қағазға орап, балаға сатады. Бала қуанышын жасыра алмай, алғысын айтып, сыртқа шығады.

Дүкенде болған басқа суретшілер таңданып: «Есің дұрыс па?! Oл жұмысың миллионға кетер еді. Неге су тегінге саттың?» – деп сұрап еді, суретші: «Иә, бұл суретті миллионға не одан да қымбатқа сататын едім, алайда суретті сатып алу үшін бір жыл бойы ақша жинайтын адам табыла ма?» – дейді.

1. Мәтіннің сюжетін сөз тіркестерімен жазыңыз.

Шешімі
Дамуы
Басталуы

2. Басты кейіпкердің саудамен қандай байланысы бар? Оның адамгершілік қасиеттерін сипаттап, мәтіннен дәлел келтіре отырып және өз көзқарасыңызды ұсынып эссе жазыңыз.Жазба жұмысында бөлшектік сан есімді қолданыңыз.
ІІ-нұсқа

Тапсырма

Мәтінді мұқият оқып, төмендегі тапсырмаларды орындаңыз.

Бір адам он жасар баласын ертіп, егіннен жаяу келе жатса, жолда қалған аттың бір ескі тағасын көріп, баласына айтты:

— Анау тағаны, балам, ала жүр, — деп.

Бала әкесіне:

— Сынып қалған ескі тағаны алып неғылайын, — деді.

Әкесі үндемеді, тағаны өзі иіліп алды да, жүре берді.

Қаланың шетінде темірші ұсталар бар екен, соған жеткен соң, әкесі қайырылып, манағы тағаны соларға үш тиынға сатты. Одан біраз жер өткен соң, шие сатып отырғандардан ол үш тиынға бірталай шие сатып алды. Сонымен, шиені орамалына түйіп, шетінен өзі бірем - бірем алып жеп, баласына қарамай, аяңдап жүре берді. Біраз жер өткен соң, әкесінің қолынан бір шие жерге түседі. Артында келе жатқан бала да тым - ақ қызығып келеді екен, жерге түскен шиені жалма-жан жерден алып, аузына салды. Бітегенеден соң және бір шие, онан біраз өткен соң және бір шие, сонымен әр жерде бір әкесінің қолынан түскен шиені он шақты рет иіліп, жерден алып жеді. Ең соңында әкесі тоқтап тұрып айтты:

— Көрдің бе, мана тағаны жамансынып жерден бір ғана иіліп көтеріп алуға еріндің, енді сол тағаға алған шиенің жерге түскенін аламын деп бір еңкеюдің орнына он еңкейдің. Мұнан былай есінде болсын: аз жұмысты қиынсынсаң — көп жұмысқа тап боласың, азға қанағат ете білмесең — көптен де құр боласың, — деді

---