Файл: Оп 6B01901 Дефектология.docx

ВУЗ: Не указан

Категория: Не указан

Дисциплина: Не указана

Добавлен: 11.01.2024

Просмотров: 968

Скачиваний: 1

ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
уровне слова ребенку предлагают картинки, названия которых отличаются одним звуком: «мишка»—«миска», «козы»—«кожи», «коза»—«коса», «зуб»—«суп», «том»—«дом», «удочка»— «уточка», «вата»—«фата», «башня»—«пашня», «лак»—«рак».

Требуется определить, разные это слова или одни и те же. Дети показывают картинки, объясняя значение слов, и дети повторяют их за логопедом.

Для того чтобы трудности проговаривания не влияли на качество дифференциации, необходимо предлагать задания, исключающие артикулирование.

При психолого-педагогическом обследовании у детей с открытой ринолалией выявляется  снижения уровня фонематической системы языка.

Особенности логопедической работы по формированию фонематической системы языка у детей с открытой ринолалией представлены в работах отечественных авторов: А.Г. Ипполитовой, Л.И. Вансовской, М.П. Водолацкого, Т.В. Волосовец, И.И. Ермаковой, З.А. Репиной, Е.А. Соболевой, Г.Н. Соломатина, Г.В. Чиркиной. Каждую методику отличает своеобразие в использовании методов и приемов логопедического воздействия, однако существуют общие направления, на которых базируется любая система коррекционной работы [18, с. 64].

Коррекционно-педагогическое воздействие должно опираться на ряд теоретических положений (принципов) с учетом особенностей структуры дефекта детей с ринолалией, а также с учетом следующих общедидактических принципов: научность, системность, последовательность, доступность, наглядность и принцип воспитывающего обучения.

Формирование фонематической системы языка у детей с открытой ринолалией проводится в несколько этапов.

-Развитие неречевого слуха. На этом этапе проводим упражнения а различение неречевых звуков. Например: «Кто позвал?», «Угадай,на чём играют».

- Развитие речевого слуха. Играем в игры: «Какой слог лишний», «Выбери картинки», «Доскажи словечко».

-Развитие звукового анализа и синтеза. Проводим такие игры: «Поезд», «Угадай слово», «Где звучит звук?»

В коррекционной работе мы использовали  практические, наглядные и словесные приемы.

Сөйлеу функциясы баланың психикалық дамуында маңызды рөл атқарады, оның барысында танымдық белсенділік, тұжырымдамалық ойлау қабілеті қалыптасады. Толық сөйлеу қарым-қатынасы адамның қалыпты әлеуметтік байланыстарын жүзеге асырудың қажетті шарты болып табылады және бұл өз кезегінде баланың қоршаған өмір туралы идеяларын кеңейтеді. Баланың сөйлеуді меңгеруі белгілі бір дәрежеде оның мінез-құлқын реттейді, ұжымдық іс-әрекеттің әртүрлі түрлеріне барабар қатысуды жоспарлауға көмектеседі. Балалық шақ жалпы сөйлеуді және оның фонетикалық жағын қалыптастыру үшін ең қолайлы екені белгілі.

Соңғы бірнеше онжылдықта артикуляциялық аппараттың туа біткен аномалиясы бар балалар санының, сондай - ақ сөйлеудің атипті қалыптасуын тудыратын перинаталдық патологиясы бар балалар-ашық ринолалияның айтарлықтай өсуі байқалды.

Ашық ринолалиямен ауыратын балалар-сөйлеу дамуының күрделі құрылымымен ерекшеленетін және корреляциялық әсерді ұйымдастыруда жеке көзқарасты қажет ететін балалардың ерекше категориясы.

Ашық ринолалиямен ауыратын балалардағы фонематикалық қабылдау және фонематикалық талдау қабілеті.

Ринолалиямен ауыратын балалардың ауызша сөйлеу ерекшеліктері Басқа сөйлеу процестерінің қалыптасуына әсер ететіндігін ескере отырып, фонемалық қабылдаудың күйін бағалау маңызды.

Зерттеу үш бағытта жүргізіледі: оқшауланған дыбыстарды саралау, буын деңгейінде және сөз деңгейінде. Баладан ойын сәттерін пайдаланып жұп дыбыстарды анықтауды сұрайды: "кім қалай жылдайды?"- "з-з-з": маса, "ж-ж": қоңыз (дифференциация [з] - 1ж]); "с-с-с": су ағады, "ш-ш" : жылан ысқырады (дифференциация [с] - [ш); "д-д-д": барабанда ойнау, "т-т-т": пойыздың дөңгелектері қағылады (дифференциация д-т); "р-р": ит рыылдайды, "л-л-л": ұшақ собакаылдайды-ит қайда, ал қайда ұшақ.

Буындарды саралау үшін буын қатарлары ұсынылады, онда қажетті буын қолды көтеру арқылы ерекшеленеді.

Сөз деңгейінде фонематикалық қабылдауды тексеру үшін балаға суреттері ұсынылады, олардың атаулары бір дыбыспен ерекшеленеді: "аю" - "тостаған", "ешкі" - "тері", "ешкі" - "өрім","тіс" — "сорпа", " том " - "үй","қармақ"— "үйрек","мақта"—"жамылғы","мұнара"—"егістік","лак"— "қатерлі ісік".

Бұл әртүрлі сөздер немесе бірдей сөздер екенін анықтау қажет. Балалар сөздердің мағынасын түсіндіре отырып, суреттерді көрсетеді, ал балалар оларды логопедтің артында қайталайды.

Сөйлеудегі қиындықтар саралау сапасына әсер етпеуі үшін артикуляцияны болдырмайтын тапсырмаларды ұсыну қажет.



Ашық ринолалиямен ауыратын балаларда психологиялық-педагогикалық тексеру кезінде тілдің фонематикалық жүйесі деңгейінің төмендеуі анықталады.

Ашық ринолалиямен ауыратын балаларда тілдің фонематикалық жүйесін қалыптастыру бойынша логопедиялық жұмыстың ерекшеліктері отандық авторлардың еңбектерінде келтірілген: А. Г. Ипполитова, л. и.Вансовская, М. П. Водолацкий, Т. В. Волосовец, и. И. Ермакова, з. А. Репина, Е. А. Соболева, г. н. Соломатина, г. в. Чиркина. Әр әдіс логопедиялық әсер ету әдістері мен әдістерін қолданудағы өзіндік ерекшелігімен ерекшеленеді, бірақ түзету жұмыстарының кез-келген жүйесі негізделген жалпы бағыттар бар [18, б.64].

Түзету-педагогикалық әсер ринолалиямен ауыратын балалардың ақау құрылымының ерекшеліктерін ескере отырып, сондай-ақ келесі жалпы дидактикалық принциптерді ескере отырып, бірқатар теориялық ережелерге (принциптерге) негізделуі керек: ғылыми, жүйелілік, жүйелілік, қол жетімділік, көрнекілік және тәрбиелік оқыту принципі.

Ашық ринолалиямен ауыратын балаларда тілдің фонематикалық жүйесін қалыптастыру бірнеше кезеңде жүзеге асырылады.

- Сөйлеу емес есту қабілетінің дамуы. Бұл кезеңде біз жаттығулар жасаймыз а сөйлеу емес дыбыстарды ажырату. Мысалы: "кім шақырды?", "Олар не ойнайтынын тап".

- Сөйлеу есту қабілетін дамыту. Біз ойындар ойнаймыз:" қандай буын артық"," суреттерді таңдаңыз","сөз айтыңыз".

- Дыбыстық талдау мен синтезді дамыту. Біз осындай ойындарды өткіземіз: "пойыз", "сөзді тап", " дыбыс қайда естіледі?»

Түзету жұмыстарында біз практикалық, көрнекі және ауызша әдістерді қолдандық.

72. Опишите анатомические и физиологические основы голосообразования и голосооформления.
Жауабы: Голосообразование — это компонент фонации, в результате ко­торого достигается основная цель — производится гортанный звук.

Голосообразование совершается непосредственно в гортани, как уже отмечалось, путем сложного взаимодействия энергии выдоха и сокращения тканей голосовых складок.

Голосооформление — компонент фонации, в ходе которого пер­вичный гортанный звук преобразуется и оформляется в акусти­ческий продукт, имеющий индивидуальные, присущие конкрет­ному субъекту характеристики (тембр).
Органы голосообразования относятся к периферическому отделу речедвигательного анализатора. Они через проводящие нервные пути связаны с соответствующими отделами коры головного мозга. Поступающие от этих органов раздражения, сигнализирующие об их положении каждый момент покоя или движения, в коре головного мозга подвергаются анализу. После этого из мозга на периферию поступают двигательные команды, непосредственно приводящие эти органы в движение.


Голосовой аппарат человека состоит из следующих трех отделов:

  • органов дыхания, обеспечивающих необходимую для голосообразования струю выдыхаемого воздуха;

  • гортани с голосовыми связками как непосредственно голосообразующего аппарата;

  • надставной трубы, то есть полостей рта и носоглотки, которые играют роль резонаторов, усиливающих образующийся в гортани звук и придающих ему индивидуальную тембровую окраску.

Резонатором называют полое тело, заполненное воздухом и имеющее отверстие. Резонатор усиливает звук и придает ему тембровую окраску. Основными резонаторами в процессе речеобразования являются грудной, ротовой и носовой, причем грудной резонатор часто называют "фундаментом голоса". Излишнее участие носового резонатора в процессе речеобразования, чаще всего связанное с наличием нёбных расщелин или парезами мягкого нёба, приводит к появлению носового оттенка голоса - ринофонии, когда страдает только голос, или ринолалии, где наряду с голосом нарушается и звукопроизношение.

Механизм голосообразования: струя воздуха из легких при вдохе попадает в подскладочную область гортани и создает там давление, чем больше это давление, тем больше возникает напряжение в голосовых складках, тем большее сопротивление они оказывают этой воздухоносной струе. Это происходит в результате расширения гортани и натяжения голосовых складок.

По мере увеличения давления воздух с усилием прерывистыми мелкими толчками начинает прорываться между голосовыми складками и под давлением этого воздуха голосовые складки начинают ритмично колебаться, образуя этим первичный тон.

Эти колебания голосовых складок вызывают колебания частиц воздуха в резонаторных полостях, которые сообщаются с гортанью. Все эти заполненные воздухом полости усиливают приходящий из гортани звук и придают ему характерную для каждого человека индивидуальную тембровую окраску, зависящую от конкретной величины и формы резонаторов. По этой причине голос каждого человека глубоко индивидуален и неповторим, что позволяет нам легко узнавать людей по голосу. Индивидуальную окраску и характерное звучание придают голосу верхние резонаторы: глотка, носоглотка, полость рта, полость носа и его придаточных пазух.

Дауыстың пайда болуы фонацияның құрамдас бөлігі болып табылады, нәтижесінде негізгі мақсатқа жетеді — көмей дыбысы шығарылады.

Дауыс түзілуі тікелей Көмейде, жоғарыда айтылғандай, дем шығару энергиясының күрделі өзара әрекеттесуі және дауыс қатпарларының тіндерінің жиырылуы арқылы жүзеге асырылады.

Дауыстық ресімдеу-фонацияның құрамдас бөлігі, оның барысында бастапқы көмей дыбысы белгілі бір субъектіге тән жеке сипаттамалары (тембрі) бар акустикалық өнімге айналады және ресімделеді.

Дауыс қалыптастыру органдары сөйлеу қозғалтқышының анализаторының перифериялық бөліміне жатады. Олар өткізгіш жүйке жолдары арқылы ми қыртысының тиісті бөліктерімен байланысады. Ми қыртысындағы тыныштық немесе қозғалыстың әр сәтінде олардың орналасуын білдіретін осы органдардан келетін тітіркенулер талданады. Осыдан кейін мидан периферияға осы мүшелерді тікелей қозғалысқа келтіретін мотор командалары келеді.

Адамның дауыстық аппараты келесі үш бөлімнен тұрады:

  • дем шығарылатын ауаның дауысты қалыптастыру үшін қажетті ағынын қамтамасыз ететін тыныс алу органдарының;

  • тікелей дауыс құраушы аппарат ретінде дауыс сымдары бар көмейдің таралуы;

  • қуыс түтігі, яғни ауыз қуысы мен мұрын-жұтқыншақ, олар қуыста пайда болатын дыбысты күшейтетін және оған жеке тембр бояуын беретін резонаторлар рөлін атқарады.

Резонатор ауамен толтырылған және саңылауы бар қуыс дене деп аталады.

Резонатор дыбысты күшейтеді және оған тембр бояуын береді. Сөйлеу процесіндегі негізгі резонаторлар кеуде, ауыз және мұрын болып табылады, кеуде қуысы көбінесе "дауыс негізі"деп аталады. Сөйлеу процесінде мұрын резонаторының шамадан тыс қатысуы, көбінесе таңдай жырықтарының немесе жұмсақ таңдайдың парездерінің болуымен байланысты, дауыстың мұрын көлеңкесінің пайда болуына әкеледі - тек дауыс зардап шегетін ринофония немесе ринолалия, мұнда дауыспен бірге дыбыстың айтылуы да бұзылады.

Дауыстың пайда болу механизмі: тыныс алу кезінде өкпеден ауа ағыны көмейдің қатпарлы аймағына еніп, сол жерде қысым жасайды, бұл қысым неғұрлым көп болса, дауыс қатпарларында кернеу соғұрлым көп болады, соғұрлым олар осы ауа ағынына үлкенқарсылық көрсетеді. Бұл көмейдің кеңеюі және дауыс қатпарларының тартылуы нәтижесінде пайда болады.