ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 24.10.2023
Просмотров: 396
Скачиваний: 5
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
Кітаптың ішінде қазіргі Казақстанда жаратылған қазіргі жырлардың жинағы бар, бірақ оның асосы көне жырлардың жинағы. Марғұлан қазіргі қазақ музыкасындағы даму жолдарынан бақылау жасап, алдын-ала музыкашылардың тарихы мен қатыстықтарымен анықтауға қатысты мәліметтерді құрып отыр. Ол айтып отыр, көне жырларда және оның атқарушыларындағы салалармен жұмыс жасап, оның тарихы мен әлеуметтік мәнін бере отыр.
2. Алма Қыраубаеваның авторлық идеяның мәні неде және осы қойылған мәселелерді сіз қалайша шешер едіңіз? Ойыңызбен бөлісіңіз.
Алма Қыраубаеваның еңбектері төрт салаға бөлінеді: бірінші бағыты - орта ғасырлардағы шығыстық қисса-дастандарды, орта ғасыр әдебиетін зерттеді, екінші бағыты - түркологиялық зерттеулер, үшінші бағыты - педагогикалық зерттеулер, төртінші бағыты - Жамбыл Жабаев шығармашылығы.
Алма Қыраубаеваның авторлық идеялары қабілетті және үлкен қайраткерлер мен инвесторлардың тығыз қызметінде сәттілікке жетіп отыр.
Ол өзінің тәжірибесімен қатар, елдің бірнеше қала және аймақтарында жасалған әзірлердің дамуына және олардың бизнес-потенциалына көмектесу мақсатында кәсіпкерлер мен қайраткерлермен өзара іс-қимыл аударып келеді. Оның осы және басқа идеялары жеке және қоғамдық салаларға қатысты аймақтардағы инновациялар жөніндегі мәселелерді шешуге көмектесу мақсатында жасалған.
«Мен сияқты мәселелерді шешу үшін кейіннен-кейінге ақпаратты бақылауға, үздік жаңалықтарды жасауға және түсініктемелерді оқытуға тырысып, мүмкіндіктерді жақсартуға тырысу керек. Оларды анализдау, бағалау және өзара іс-қимыл аударушылармен байланысқа қатысты іс-әрекеттерді жоспарлау мен орындау үшін техникалық зерттеулер мен іс-әрекеттерді бастаушы жоспарларды қолдану керек.» - дейді А. Қыраубаева.
3. Бұхар жыраудың Абылай хан туралы толғауы. Мұның мәнісі неде? Зерттеушілік ой -пікір түйіндеңіз.
Жырау қазақ халқының жоңғар басқыншылығы тұсында, елдің болашағы қыл үстінде тұрған кезде өмір сүріп, сол алмағайып замандағы күрделі мәселелерге өз жырларымен жауап бере білген. Осындай ауыр сәттерде Абылай ханға дұрыс кеңес беріп, ел-жұртты басқыншы жауға қарсы күресте біріктіруге, бір тудың астына топтастыруға күш салған. Өзінің саяси-әлеуметтік мәнді жыр-толғауларымен сол жалынды күрестің жыршысына айналған. Осы мақсатта ол Абылай ханды бірден-бір қажетті басшы санап, оған халық бірлігін сақтап калатын көсем тұрғысында үлкен сенім артқан. Абылай хан да сол биік талаптан табылып, елдің бірлігі мен жарқын болашағы үшін жан аямай қызмет еткен. Жырау сол азаттық жолында өлімге бас байлап, ерліктің небір ғажайып үлгілерін көрсеткен хан мен оның батырларын жырға қосып, олардың өшпес әдеби бейнелерін жасаған. Әсіресе, Абылай ханның көрегендігі мен даналығын, ауыр кезең, қиын сәттерде ел ұйытқысы бола білгенін асқақ жырлаған.
27 – билет
Пәні: Ежелгі және хандық дәуірдегі қазақ әдебиеті
Оқытушы: Имангазинов М.М.
| № | Сұрақтар | Балл | Жинағанбалл |
| 1 | Немат Келімбетовтың Геродот, Страбон, Плутарх жайлы зерттеу еңбектеріне сипаттама жасаңыз. | 40 | |
| 2 | Мұхтар Мағауинның жаңашылдық неде, автор тарапынан әдебиетке қандай жаңалық енді деп ойлайсыз? Пікіріңізді ұсыныңыз. | 30 | |
| 3 | Құтты білік: Әділдік пен байлық. Поэтикалық талдау жасаңыз. | 30 | |
БББ жетекшісі Р.Асылова
1. Немат Келімбетовтың Геродот, Страбон, Плутарх жайлы зерттеу еңбектеріне сипаттама жасаңыз.
Немат Келімбетов мемлекеттік тілде өз жазбаларында Геродот, Страбон және Плутархтың әлем тарихы мен географиясы туралы үлгерімдері мен анализдері жайлы жазуды ұсынды.
Геродоттың "Тарих туралы" атындағы кітабы Келімбетов тарапынан алғашқы рет жалғастырылды. Ол "Тарих туралы" кітабының қазіргі заман тіліне түсіндіру бұйрығымен жазды. Бұл кітап әлем тарихының мәртебесінде маңызды болып табылады және Келімбетов оның анализдерін кейінгі пайда болатын мәселелерге қолданады.
Страбон "География" атындағы кітабының анализдері мен мәліметтері Келімбетовтың "Страбон жайлы зерттеу" атындағы жазбасында көрсетілген. Ол мүліктердің жергіліктік орындары мен топтық аймақтардың тарихы туралы мәліметтерді ұсынды.
Плутархтың "Сырдария туралы" атындағы кітабының талдауы жайлы Келімбетовтың "Плутарх жайлы зерттеу" атындағы жазбасы толықтырылған. Ол мәліметтерді оқыту арқылы Сырдарияның тарихы және географиясы туралы құндылықтарды ұсынды.
Немат Келімбетовтың бұл зерттеулері ғалымдық тілде жазылған және олар барлық әлем тарихы мен географиясын жоғары деңгейде талдау жасады
2. Мұхтар Мағауинның жаңашылдық неде, автор тарапынан әдебиетке қандай жаңалық енді деп ойлайсыз? Пікіріңізді ұсыныңыз.
Жазушы ұсақ жанрларды игеру барысында да өзіндік көркемдік стилін, жазу машығын жан-жақты ашып көрсете білді. Жазушының көркем шығармалары жазылу мәнерімен, айтар ойының тосын да тиянақты болуымен назар аударады. Ол кісі қазақи өмір салтын, тарихи дәстүр мен этнографиялық ұстанымдарын мейлінше терең білетінін және оның бұл бағыттағы барлық шығармаларынан дерлік көрініс табатынын атап айту қажет. пікірі ұлт намысының айнасы деуге лайық М.Мағауинге берілген шынайы анықтама еді.
М.Мағауиннің тəуелсіздік жылдарда жазған жаңа тұрпаттағы шығармалары көркемдік əлемді игерудің тың арнасын қалыптастырып, ұлттық рухты сілкіндіретін өзгеше дүбірлі құбылысқа айналып отыр. Əлемдік əдебиетке түрік рухының тыныс-демін əкелген классик жазушының əсіресе соңғы кезде жазған кез келген шығармасы формалық тұрғыдан мүлде күрделі, əдіс-тəсілі тосын. Əйткенмен бұл туындылардың арғы қатпарында, терең діңінде халық мұрасының құнарлы да айшықты белгілері мол болғандықтан оқырманды тылсым табиғатымен қызықтырып баурап алады. Ең негізгі бір ерекшелік – бұл шығармалар ақиқатпен əдіптеліп, шындықпен суарылған. Сол себептен де ХХІ ғасырдағы деректілік пен нақпа-нақ ақпаратты талап ететін жаңа буын оқырманның сұранысына жауап беріп отыр.
Жалпы М.Мағауин шығармаларына тəн ерекшелік – шыншылдық. Қаламгер нені суреттессе де, қандай бейне сомдаса да əсіре ұраншылдыққа, жалғандыққа бармайды. Қайта ақиқат шындықтағы өмір тартысы мен тіршіліктің мəні көркем оймен жымдасып, кей тұстарда параллель дамып, бірін-бірі толықтырып отырады.
3. Құтты білік: Әділдік пен байлық. Поэтикалық талдау жасаңыз.
Құтты білік” дастаны, негізінен, мемлекетті басқару мәселесіне арналған шығарма екенін растай түседі. Дастанның басты идеясы төрт принципке негізделген. Біріншісі, мемлекетті дұрыс басқару үшін қара қылды қақ жаратындай әділ заңның болуы. Автор әділдіктің символдық бейнесі ретінде Күнтуды патшаны көрсетеді. Екіншісі, бақ-дәулет, яғни елге құт қонсын деген тілек. Бақ-дәулет мәселесі патшаның уәзірі Айтолды бейнесі арқылы жырға қосылған. Үшіншісі, ақыл-парасат. Ақыл-парасаттың қоғамдық-әлеум. рөлі уәзірдің баласы Ұғдүлміш бейнесінде жырланады. Төртіншісі, қанағат-ынсап мәселесі. Бұл мәселе дастанда уәзірдің туысы, дәруіш Ордгүрміш бейнесі арқылы әңгіме болады.
Күнтуды бек құдіретті әділ патша бейнесінде келеді.Өз елін тек әділеттілікпен басқарды.Әлеуметті әрі-сәрі әңгімелерге жетелеп сол замандағы қоғам пікірін қырық пышақ қылып қойған мәселелерді оңтайлы жолмен шеше білді.Қол астындағы қалың жұртына адалдықтың ақ туын желбіретін өз әмірлігін жүргізе білді.Халықтың жағдайын жақсартуға бар күш-жігерін жұмсады сондай ақ адам бойындағы құнды қасиеттер адам өмірі үшін елеулі орын алатынын үндеді.
Айтолды бейнесінің сыр-сипаты жайлы сөз қозғайтын болсақ ол патшаның оң қолы болып көптеген халықтық мәселелерді шеше білді.Яғни халық пен хан арасында мықты көпір бола білді.Сондай ақ қолында билігі бар құрығы ұзын ханның жаңсақ жасаған іс әрекеттерін бетіне басып айта білді.Халықты қалай басқару керектігін тәртіптік жүйені қалай дұрыс қою керектігін ханға айта білді.Жалпы айтқанда автор Айтолды бейнесі арқылы бақытқа бастайтын жолды нұсқады.Мұндағы негізгі мағына елдің ел болып қалыптасуының ең маңызды бейнесі ретінде Айтолдыны көрсетіп оның бойындағы құнды қасиеттер арқылы мәрттігін мақұлдатып,өлместің отын жағатұғын керегесі кең қабырғасы бекем мемлекеттің іргетасын ақылы толысқан кемеңгер тұлғаға негіздеді.
28-билет
Пәні: Ежелгі және хандық дәуірдегі қазақ әдебиеті
Оқытушы: Имангазинов М.М.
| № | Сұрақтар | Балл | Жинағанбалл |
| 1 | XІ –ХІІІ ғасыр басындағы тарихи-мәдени процесс және әдеби мұралардың зерттелуі (Б.Кенжебаев, Ө. Күмісбаев, У.Қалижан, Н.Келімбетов және т.б. еңбектері). Сараптама жасаңыз. | 40 | |
| 2 | Асанқайғының болашақты болжауы. Осы авторлық болжау қазіргі заманда шындыққа айнала алды ма? Тұжырым жасаңыз. | 30 | |
| 3 | Белгілі бір мәселенің бірнеше себебі мен салдарын іздеу немесе шешудің бірнеше бағытына жүгіну оқушылардың дивергентті ойлауқабілетін дамытады. Асан қайғының туындыларыа дивергентті талдау жасаңыз. | 30 | |
БББ жетекшісі Р.Асылова
1. XІ –ХІІІ ғасыр басындағы тарихи-мәдени процесс және әдеби мұралардың зерттелуі (Б.Кенжебаев, Ө. Күмісбаев, У.Қалижан, Н.Келімбетов және т.б. еңбектері). Сараптама жасаңыз.
Түрколог-ғалымдар бүкіл түркі тілдес халықтардың сан ғасырлық әдебиет тарихын негізінен үш кезеңге бөліп қарастырады. Бұл кезеңдерді белгілі ғалым Н.Келімбетов былайша жіктейді: Бірінші кезең - тәңірлік дәуір әдебиеті, ал екінші ислам дәуірі әдебиеті болып табылады. Тәңірлік дәуір әдебиетінің өзін үш дәуірге бөліп қарастырған: Біріншісі - ежелгі түркілердің ата-тегі саналатын сақтардың (б.з.б.І ғ. - III ғғ.) қаһармандық дастандары, олар - Алып Ер Тоңға дастаны, Шу дастаны. Екіншісі - бізге ғұндар дәуірінен (б.з.б. ІІ ғ. - б.з.V ғ. аралығы) жеткен батырлық