Файл: Нрслтан аласы білім басармасы Еуразия гуманитарлы колледж мекемесі.docx
ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 25.10.2023
Просмотров: 58
Скачиваний: 2
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
Қазақстан Республикасының муниципалдық меншігі жергілікті мемлекеттік қазынадан және заңнамалық актілерге сәйкес коммуналдық заңды тұлғаларға бекітілген мүліктен тұрады десек болады.
Мемлекеттік емес заңды тұлғаларға бекітілген жергілікті үй шаруашылықтары мен басқа да коммуналдық қызметтер жергілікті қазынаны құрайды (Азаматтық кодекстің 192-бабының 3-бөлігі).
Мемлекет қатысатын мәміленің нысанына мемлекеттік меншік, айрықша мемлекеттік меншік және жекеменшіктендіру туралы заңда көзделген мүліктік құқықтармен және арнайы заттармен байланысты мүліктік емес құқықтар кіруі мүмкін. [7,37 бет]
Жекешелендіру кезінде мемлекеттің өзі немесе уәкілетті мемлекеттік орган арқылы бүкіл серіктестікті, акциялардың мемлекеттік пакетін немесе таратылған серіктестік мүлкін сатушы болып табылады.
Мемлекеттік емес заңды тұлғалардың ғимараттары (ғимараттары), тауарлы ауылшаруашылық өндірісі, көгалдандыру алаңдары (бөлінген) және құрылыс учаскелері (бөлінген), немесе олардың кешендерін (тұрғын аудандарын) қоса алғанда өндірістік және өндірістік емес аудандар.
Келесі мүлік жеке меншікке жатпайды (ол тек мемлекет меншігінде):
1)қорғаныс және ұлттық қауіпсіздік, қорғаныс өнеркәсібі үшін қажет; Мемлекеттік шекараны қорғау және күзету үшін инженерлік-техникалық құралдар, байланыс салынды; Кеден бөлімі;
2) ерекше қорғалатын табиғи аумақтар;
3) орман және су ресурстары;
4)негізгі жолдың және жалпы пайдаланылатын жолдардың шеттері орналасқан;
1.Қазақстан Республикасының Конституциясында көзделген бап бойынша«Қазақстан Республикасының азаматтары заңды түрде алынған кез-келген мүлікті сақтай алады» делінген. [8,70 бет]
Азаматтық кодекстің 191-бабының 2-бөлігіне сәйкес кез-келген мүлік жеке меншікте болуы мүмкін, тек азаматтарға немесе заңды тұлғаларға тиесілі бола алмайтын мүліктің жекелеген түрлерін қоспағанда. Жеке меншіктің саны мен құнында шек жоқ. [1,54бет]
Азаматтардың құқықтары Азаматтық кодекстің 3-тарауында реттелген.
Азаматтардың меншік құқығын шектеу тек заңмен жүзеге асырылады, оның ішінде:
а)азаматтар ала алатын немесе пайдалана алатын меншік аумағын шектеу;
б) мүліктің саны мен құнына қойылатын шектеулер; мұндай шектеу әдетте меншіктің ауданын анықтаған кезде қолданылады;
в) нақты заңнамада белгіленген шектеулер.
Мысалы, бір-бірімен алмастырылмайтын теңіз порттары мен айлақтары және т.б.
Бір ескеретін нәрсе, кез-келген мүлік азаматтардың меншік құқығының субъектісі бола алады.
Біз тек маңызды деп анықталған нәрсеге назар аударамыз.
2. Жер туралы Заңның 2-бабына сәйкес жер заңның пәні болып табылады, яғни жердегі жеке меншік азаматтардың меншігі түрінде болады (Жер туралы Заңның 15-бабы 2).
Демек, жер - бұл азаматтық қатынас, сондықтан жер қатынастары - меншік қатынастары.
Мысалы, 33-бапқа сәйкес, жер иелері топырақтың деградациясымен байланысты жұмыстар жүргізілген кезде топырақтың үстіңгі қабатын сақтау, пайдалану және сақтау бойынша шаралар қабылдауға міндетті.
Сондықтан топырақ қабаты бөлек алынып тасталса, мағынасы бар. [7,94бет]
Сонымен қатар, топырақтың мұндай құнарлы бөлігі маңыздыдан гөрі көп материалдық қасиеттерге ие,өйткені ол минералды тыңайтқыштармен қоректенеді және пайдалану кезінде өнімділікті жоғарылатады, яғни меншік құқығының дербес объектісі болып табылады. [9,24бет]
Жер туралы заңның 18-бабына сәйкес, азаматтарға құрылыс немесе коммерциялық және өндірістік емес мақсаттағы жер учаскелері, соның ішінде пәтерлер, үйлер, ғимараттар және олардың кешендері, соның ішінде үйлер мен ғимараттардың мақсаттарын жабатын желілер қол жетімді.
Азаматтық кодекстің 188-бабы меншік құқығын былайша анықтайды: «Меншік құқығы-бұл компанияның өзінің заңды түрде танылған және қорғалатын мүлкін иелену, пайдалану және оған билік ету құқығы.
Бұл анықтама ең дәл және ғылыми тұрғыдан ең толық болып табылады.
Себебі, субъект «меншік» сөзін ғана емес, сонымен қатар өзінің мүлкін еркін иелену, пайдалану және оған билік ету құқығын алады.
Меншік құқығының анықтамасын субъектінің меншікке заңды диспозициясы және оны өз қалауы бойынша пайдалану деп түсіну керек. Яғни, субъект объектінің үстемдігінің заңдылығына ие және ол оған жетуге толық құқылы. [9,74бет]
Осы үстемдік арқылы меншік иесі табиғаттың барлық қасиеттерін қолдана алады және өзгерте алады. өңдеуге, иеліктен шығаруға, тіпті беруге немесе жоюға толық құқылы. Заңда белгіленген шектерде заңды тұлғаның басымдылығын таниды.
Нысанға бақылауды шектеу белгілі бір дәрежеде меншік иесінің еркіндігіне әсер ететіндіктен, объект иесінің беделі шексіз бола алмайды.
Азаматтық кодекстің 188-бабына сәйкес меншік құқығының шектелуі мұндай құқықтың шексіз еместігін, сондықтан адамның мүлікке иелік ету, пайдалану және оған билік ету құқығы заңмен бекітілгенін көрсетеді. қорғалған
Заңға сәйкес, сенімгер кейде сенімгерлік басқарушының талаптарын қанағаттандыру үшін иесінен алынуы мүмкін.
Бұл жағдайда меншік иесі барлық үш күштен айырылады.
Алайда бұл жағдайда ол меншік иесі болып қалады.
Несиені төлегеннен кейін, ол жылжымайтын мүлікті сатудан түскен қаражатты алуға құқылы, ал мүлік қайтарылғаннан кейін мүлікті пайдалану және сату құқығы қалпына келтіріледі. Иелену құқығы мүлікті нақты иелену мүмкіндігінің толық құқықтық қорғалуын қамтамасыз етеді. Бұл иесіне үстемдік етуге мүмкіндік береді және оны пайдалану үшін маңызды жағдайлар жасайды. [10,99 бет]
Жеке меншікке берілген жер көлемі Қазақстан Республикасының «Жер туралы» Заңының 35-бабында реттелген.
Бұл бапта азаматтарға тегін бөлінетін жер көлемі анықталды: ауылдық жерлерде қосалқы шаруашылық жүргізу үшін - суарылмайтын жер 0,25 га суармалы жер - 0,15 га тұрғын үй салу немесе күтіп ұстау үшін - 0,10 га бақша - бақшалар мен коттедждер үшін -0,12 га, жердің максималды көлемін жергілікті шарттарды ескере отырып, жергілікті атқарушы органдар жүзеге асырады.
2.2 Мемлекеттік емес меншік құқығы субьектілері
Мемлекеттік емес заңды тұлғалардың меншік құқығы cубьектілері бар (АК-нің 191-бабы 1-бөлігі). [1,24бет]
Ол мемлекеттік емес ұйымдардың меншігінде бола алмайды.Мемлекет заңды тұлғалардың теңгеріміне иелік етеді.
Мемлекеттік мүлік кәсіпкерлік немесе шаруашылық қызметті жүзеге асыруға құқығы бар мемлекеттік заңды тұлғаларға берілуі мүмкін (АК-нің 192-бабы, 4-тармағы). Ол үкіметтік емес ұйымдарға жатпайды.
Оларды мүлікті қайтарып алуға құқылы иелері қаржыландырады.
Коммерциялық заңды тұлғаларға шаруашылық серіктестіктері, қоғамдық серіктестіктер, өндірістік кооперативтер жатады. Коммерциялық емес заңды тұлғалардың тізімі толық емес.
Оларға мыналар жатады: қоғамдық және діни бірлестіктер, қоғамдық қорлар, тұтыну кооперативтері, коммерциялық емес акционерлік қоғамдар және заңмен ғана анықталуы мүмкін басқа ұйымдар (АК-нің 34-бабы 1-3-тармақтары).
Сонымен қатар, мемлекеттік емес заңды тұлғалардың бірлестіктері- бірлестіктер мен кәсіподақтар да мемлекеттік меншік құқығына жатады. [11,124бет]
Қауымдастықтар мен кәсіподақтар коммерциялық емес және коммерциялық емес ұйымдардың мүшелері бола алады.Екі жағдайда да бірлестік пен кәсіподақ коммерциялық емес ұйымдар болып табылады (АК-тің 110-бабы 1-3-тармақтары).
Заңға сәйкес азаматтарға немесе заңды тұлғаларға тиесілі бола алмайтын мүліктің жекелеген түрлерін қоспағанда, кез-келген мүлік заңды тұлғаның жеке меншігінде болуы мүмкін
Бірқатар нысандарды азаматтық мақсатта пайдалануға тыйым салынады немесе шектеледі.
Оларға, мысалы, қару-жарақ, күшті есірткі және улы заттар жатады. Жеке меншіктің саны мен құнында шек жоқ.
Сонымен қатар, біздің заңнамада заңды тұлғалардың мүліктік құқықтарын сандық тұрғыдан шектеудің кейбір жағдайлары қарастырылған.
Бұған мысал ретінде ғимаратқа меншік құқығын құруға байланысты заңды тұлғаға берілген шектеулі жер көлемін айтуға болады.
Заңды тұлғаның құрылтайшысы (қатысушысы)-меншік иесі оның мүлкіне қатысты байлауға құқылы болуы мүмкін.
Кәсіпорындар, акционерлік қоғамдар мен кооперативтер - мүлкі олардың құрылтайшыларының (қатысушыларының) құқықтарымен қорғалатын заңды тұлғалар.
Коммерциялық ұйымның мүшесі өндіріп алуға жататын және мұра бойынша сатылатын акцияларды (акциялар, акциялар) сата алады. Бірінші және соңғы жағдайда заңды тұлғаның меншігі өзгермейді.
Өндіріп алуды акцияларға (акцияларға, акцияларға) айналдыру кезінде жарғылық капитал азаяды.
Кейбір жағдайларда компания өз акцияларын белгілі бір мерзімге сатып ала алады.
Сауда ұйымдарының мемлекеттік емес меншік құқығы құрылтайшыларымен салыстырғанда қоғамдық бірлестіктердің, қоғамдық қорлардың және діни бірлестіктердің құрылтайшылары (қатысушылары) өздері құрған ұйымдарға меншік құқығын сақтамайды (АК-нің 3-бабы 3-бөлігі).
Заңды тұлғалардың мүліктік құқықтарының мазмұны Азаматтық кодексте айқындалады.
Мемлекеттік емес ұйымдардың жалпы құқық қабілеттілігі, ал коммерциялық емес ұйымдардың нақты құқық қабілеттілігі бар.
Мемлекеттік емес ұйымның құрылтай құжаттары заңды тұлғаның мәні мен мақсатын анықтауы керек. [11,90 бет]
Мемлекеттік емес ұйымдардан салыстырып қарағанда өзара нәтиже айырмашылығы,коммерциялық ұйымдарда заңмен немесе конституциямен тыйым салынбаған қызметті жүзеге асыру үшін қажетті азаматтық құқықтар мен міндеттер бар.
Белгілі бір қызметті жүзеге асыратын заңды тұлғалар үшін, егер бұл заңнамада көзделген болса, басқа қызметті жүзеге асыру мүмкіндігі алынып тасталады немесе шектеледі.
Заңды тұлғаға белгілі бір қызметті лицензия негізінде ғана жүзеге асыруға рұқсат етіледі (оның тізбесі заңмен белгіленген (АК-нің 35-бабы 1-бөлігі).
Осы тұрғыда біз жер учаскелерін бөлу және жерді сату мәселелерін түсіндіру мақсатында Қазақстан азаматтарының тарихи жер құқықтарына қатысты мәселелерді шештік.
Қазақтың адамгершілік заңы бойынша қоғамның барлық мүшелеріне басқаруға жер беріледі.
Ол кезде жылжымайтын мүлік жылжымайтын мүліктің ең көне формаларының бірі болған. Жеке меншік ұғымындағы жерге меншіктің негізгі тақырыбы.
Демек, қазақ қоғамындағы жерге жеке меншіктің табиғаты туралы мәселе даусыз болды.
Кеңестік дәуірге дейін ғана бұл шарттар мен мүліктік құқықтар жер қатынастарына таралып, ерекше меншік ретінде азаматтық айналымнан алынып тасталды.
Нарықтық қатынастарға көшуге байланысты ел азаматтық айналымға қайта оралды.
ҚОРЫТЫНДЫ
Курстық жұмысты қорытындылай келе,менің тақырыбым мемлекеттік және мемлекеттік емес меншік құқығы.Бұл тақырыптты зерттей келе,меншік құқығының анықтамасын,ұғымы,мемлекеттік және мемлекеттік емес меншікті зерттедім.
Материалдық әдісті заңды міндеттеме әдісімен салыстыру кезінде келесі ерекшеліктер ескеріледі:
а) егер меншік құқығы тікелей бұзылса (мысалы, мүлік ұрланған немесе тәркіленген болса), ол материалдық әдіспен қорғалады.
Ал егер мүлік қылмыскер мен меншік иесінің арасындағы белгілі бір құқықтық қатынастардың салдарынан бүлінсе (мысалы, мүлік иесіне жалдау шарты бойынша қайтарылмаса), ол заңды міндеттеме арқылы қорғалады.