Файл: Адам интеллектісі дамуыны лингвистикалы аспектілері.docx
ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 29.10.2023
Просмотров: 382
Скачиваний: 2
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
74.Сызбадағы педагогтың интеллектуалдық белгілерін талдаңыз (ойлау, идея, ұғым, сана, суырып салу, такт, тәжірибе, техника, шығармашылық, эрудиция, қабілет)
Біріншісі – педагогикалық тұлғаның (ПТ) интеллектуалдық белгілері: - педагогикалық ойлау, - педагогикалық қабілеттілік, - педагогикалық идея, - педагогикалық ұстаным, - педагогикалық алдын ала білу, - педагогикалық сана, - педагогикалық суырып салып айту, - педагогикалық такт, - педагогикалық тәжірибе, - педагогикалық техника, - педагогикалық ұғым - педагогикалық шығармашылық, - педагогикалық эрудиция, екіншісі – халық педагогикасындағы интеллектуалдық белгілер (ұлттық интеллект) – бала тәрбиелеудің салт-дәстүрдегі көрінісі. «...педагогикалық ойлау – педагогикалық ақиқаттың әртүрлі көріністерінің айнасы. Ойлаудың бұл түрі мұғалімнің педагогикалық міндеттер мен қарама-қайшылықтарды тиімді шеше алуға қабілеттілігінде байқалады. Педагогикалық ақиқатты көре білу, түсіну, талдау, салыстыру, модельдеу, болжау – педагогикалық ойлаудың көрсеткіші» [63]. Кез келген педагог (нағыз педагог) – жан-жақты тұлға. Педагог немесе педагогика саласының қызметкері тәрбиеші, шығармашыл, ғалым, сыншы, ақылшы, дос, қамқоршы, интеллигент болуы шарт.
75 Жасанды интеллект және оған тән қасиеттерді сипаттаңыз: (Жасанды интеллекті қолдаушылардың пікірі//жасанды интелекті қоладамайтындардың пікірі)
Жасанды интеллект-бұл интеллектуалды жүйенің әдетте сезімтал тіршілік иелеріне тән функциялар мен міндеттерді орындау қасиеті. Бұл қандай да бір шығармашылық қабілеттердің көрінісі, пайымдауға бейімділік, жалпылау, бұрын алған тәжірибеге негізделген оқыту және т.б. болуы мүмкін. Оның дамуымен интеллектуалды деп саналатын адам қызметінің міндеттерін аппараттық немесе бағдарламалық модельдеу жүзеге асырылатын ғылым бағыты айналысады. Тіпті жасанды интеллект көбінесе it бағытын білдіреді, оның негізгі мақсаты компьютерлік жүйелердің көмегімен ақылға қонымды әрекеттер мен пайымдауларды қайта құру болып табылады.
Жасанды интеллекттің артықшылықтары
Процестерді жеңілдету. Google көмекшісінің пайда болуымен және дауыстық хабарламалардың енгізілуімен ақпаратты дауыспен беру әлдеқайда оңай екені белгілі болды. Жасанды интеллект көптеген процестерді жеңілдетуге көмектеседі-таңертең кофе дайындаудан бастап құжаттарды алуға дейін.
Сапаны бағалау мүмкіндігі. Егер қарапайым конвейер өзі жауап беретін әртүрлі заттарды жай ғана "мөрлесе", сапаны әлі де адам бағалайды. Мұның бәрі көптеген адамдардың уақыты мен күш-жігерін қажет етеді, ал жасанды интеллект тақырыпты бір уақытта жинап, бағалай алады. Бұл өндіріс процестерін едәуір жылдамдатады және оларды айтарлықтай арзандатады.
Пилотсыз жүргізу. Адам факторы маңызды рөл атқаратын кезекті сала – тасымалдау саласы. Бұл түнгі пойыздар мен пойыздардың жүргізушілері және апатқа ұшырамау үшін үнемі ауысып отыруы керек ұшқыштар. Егер екінші жүргізуші болмаса, қозғалыс уақыты оның демалысына жұмсалады және сапар созылады. Жасанды интеллект демалудың қажеті жоқ.
Жаңа технологиялық секторды дамыту. Робототехника қазіргі заманғы технологиялардың ең дамыған бағыты емес, сондықтан шығармашылық пен дамудың орны әлі де бар. Жаңа технологияларды әзірлеу, білім беру курстарын құру және университеттік мамандықтарды ашу жаңа жұмыс орындарына және құбылысқа деген қызығушылықтың артуына әкеледі.
Ғылыми прогресті жеделдету. Жасанды интеллект механикалық тапсырмалар үшін өте қолайлы – зерттеу, бақылау, санау. Жұлдыздар мен планеталарды зерттеу үшін, мұхиттың сыни тереңдігінде немесе тіпті жер ядросының жанында ұзақ уақыт ғарышта болу қажеттілігі аталған аймақтардағы ғылыми жаңалықтарды мүмкін емес етеді. Дегенмен, егер адамзат өз планетасы туралы көбірек білгісі келсе, мұны істеу керек және жасанды интеллект бұл үшін тамаша құрал болуы мүмкін.
Білім беруді жеңілдету. Жақсы дәрігер болу үшін бал институтын аяқтау жеткіліксіз, өйткені әр түрлі пациенттермен және әртүрлі жағдайлармен тәжірибе мен тәжірибені алмастыратын ештеңе жоқ. Алайда, егер сіз барлық қолда бар деректерді компьютерге жүктесеңіз, ол кейде диагноз қою үшін бірнеше ай қажет болатын дәрігерге қарағанда тезірек жұмыс істей алады. Бұл жоғары деңгей мен білім сапасын қажет ететін көптеген міндеттерге қатысты – егер олар компьютерге жүктелген болса, бұл білімді алудың қажеті жоқ.
Жасанды интеллекттің кемшіліктері
Техникалық әзірлемелер.
Бақылау үшін роботтарды пайдалану.
Ақаулардан қорғаудың болмауы.
Жұмыс орындарын жоғалту.
Үлкен инвестициялар.
Тұрақтылықтың болмауы.
76.Қазақ мәдениетіндегі гендерлік интеллектінің тіл білімінде (ер концептісі) концептуалдануының көрсеткішінің төмендегі сызбасының негізінде «қазақ әйелі» концептісінің сызбасын ұсыныңыз:
1.Реактивті машиналар
2. Ақыл теориясы
3. Өзін-өзі танитын машиналар
4. Есте сақтау қабілеті шектеулі
5. Тар жасанды интеллект
6. Жалпы жасанды интеллект
7. Жасанды супер интеллект
8. Адам сияқты әрекет ететін жүйелер
9. Адам сияқты ойлайтын жүйелер
10. Рационалды әрекет ететін жүйелер
11. Рационалды ойлайтын жүйелер
Оң әсері:
- Мәліметтерге негізделген тиімді шешімдер;
- Субъективтіліктің аздығы;
- Ескірген бюрократиялық құрылымды жаңаша ұйымдастыру;
- Жаңа және инновациялық жұмыс орындары;
- Энергия тасымалдаушыларға тәуелді болмау;
- Медицина ғылымында жетістікке жету, дерттерді түбегейлі жою;
Теріс ықпалы:
- Есеп беруге міндеттілік (жауап беруші, заң аспектілері, фидуциарлық құқықтар)
- Жұмыс орындарын жоғалту;
- Хакерлік/ киберқылмыс;
- Қалыптасқан түсініктің шектен шығуы;
- Теңсіздің деңгейінің жоғарылауы;
- Адамзатқа экзистенционалды қауіптің төнуі;
76.Сызбадағы интеллектің әр түрінің анықтамасын жазыңызгендерлік, рухани, физикалық, табиғи, жасанды; эмоциялық, ментальдық, әлеуметтік)
қазіргі әйел: ақылшы, ұстаз,гуманитар(салыстырмалы түрде), отбасының айнасы, жолдас,ғалым,ар-намыс сақшысы, ана,әже ,
«қазақ ері» концептісі: ер,жігерлі,қайсар,батыр,батыл,...жырау,жыршы,ақын,ойшыл,дана,... би,болыс, би,шешен...айтыскер, суырып салма,
Әлеуметтік интеллект – қарапайым өмірде өзіне қажетті орынды таба білу және керек кезде бағыт-бағдарын өзгерте алу қабілеті. Мәселен, біз өмірде бала немесе ересек, оқытушы немесе студент, басқарушы немесе оның қарамағындағы жұмысшы бола аламыз. Кей кездері кім болатынымызды өзіміз таңдай аламыз, кейде біреуге таңдатамыз. Әлеуметтік интеллектісі қалыптасқан адам өзінің орынын лайықты таңдай біле алатын, өз бағытын дұрыс басқара алатын адам. Сондай-ақ адамның мәдениеті мен тәжірибесі менталдық интеллект, эмоциялық интеллект,
физикалық интеллект сияқты интеллект түрлеріне қатысты қалыптасып, дамып отырады. Менталдық интеллект – қазіргі түсінік бойынша ең көп таралған интеллектуалдық қабілет. Оның жылдам есептеу, белгілі бір сұраққа тез жауап қайтару, берілген істің мәнін жете түсіну сияқты және т.б. белгілері бар. Бір сөзбен айтқанда, бүгінгі күні көп таралған IQ тесттері өлшеп шығаратын интеллект, яғни көпшіліктің түсінігіндегі интеллект осы.
Эмоционалдық интеллект – өзінің және өзге адамдардың сезімдік белгілерін тану-ұғу және сол сезімдерді басқара білу қабілеті. Интеллектінің бұл түрі психологиялық білімді болуды және оны практикада қолдана білуді қажет етеді. Дегенмен, эмоционалдық интеллект психологиямен шектеліп қалады деуге болмайды.
Физикалық интеллект – бұл адамның физиологиялық денесімен байланысты интеллект түрі. Бұны адамның өз денесін бағындыра алу қабілеті мен дене әрекеті арқылы анықтай аламыз. Физикалық интеллект спортпен шұғылданатын адамдарда және өзінің дене бітіміне аса мән беретіндерде жақсы дамиды.
Гендерлік интеллект – ер мен әйелдің табиғи жаратылысына, менталитетіне, нәсіліне, қоғамдық-әлеуметтік жағдайына байланысты қалыптасқан ақыл-ой, парасат көрсеткіші, таным белгілері. Гендерлік интеллект адамның (ер және/немесе әйелдің) өмір сүру барысындағы танымдық білімі мен тәжірибесінен, ұлттық тәрбиесінен көрініс табады. . Рухани интеллект – бұл адамның ішкі дүиесі мен сыртқы тұлғасының үйлесімділігін анықтайтын сипат. Бұл, ең алдымен, адамның ішкі бағыты, яғни оның іс-әрекеті мен ниеті, тілегі, көзқарасы, ішкі құндылықтары қаншалықты сәйкес келеді дегенді білдіреді. Адамның рухани таңдау жасай алу, рухани өрлеу қабілеті.
Табиғи интеллект – біздің ойымызша, адамға туғанда табиғаттан дарыған (тегіне байланысты немесе ерекше жағдайларда) интеллектуалдық қабілет – дарын, талант. Жасанды интеллект – техникалық ғылымдарға негізделген автоматтандыру, электрлік есептеу сияқты және т.б. құрылғылармен байланысты, технологиялық мәдениет негізінде пайда болған, жаһандану үдерісіне тікелей әсері бар ақыл-сана түрі.
Жоғары интеллект – адам ақыл-парасатының, ой-өрісінің, сана еңбегінің жоғарғы сатысы, деңгейі, көрсеткіші. Оның түрлері: біріншіден, адам ақылының кемелденіп, даналық, данышпандық, ғұламалыққа өтуі, екіншіден, IQ тесті қорытындысынан үнемі 120-дан жоғарғы көрсеткішке ие болу қабілеті.
Төменгі интеллект – адамның интеллектіге негізделмеген іс-әрекеттері нәтижесі, соның көрсеткіші. Төменгі интеллектіге ақылсыздық (ақымақтық), білімсіздік (оқымағандық), кей жағдайда психикалық ақыл-есінің кемдігі сияқты сипаттар жатады. Педагогикалық интеллект – жеке адамның немесе топтың (халықтың) интеллектуалдық қызметі, сипатының білім мен тәлім-тәрбие қалыптастыруға негізделуі.
Педагогикалық интеллект қоғамдағы білім мен тәрбиенің бірбірімен ықпалдаса дамуынан танылады.
77.Кестені толтырыңыз: Ер адамға тән интеллект (мінез-құлық ерекшеліктер); Әйел адамға тән интеллект (мінез-құлық ерекшеліктер)
Ескерту. Р.Б. Кеттел және Р.В. Коан сұрақтамасындағы 12 фактордағы тұлғалық қасиеттер интерпретациясы (ESPQ) A – ашық-тұйық; C – эмоционалды тұрақтылық-тұрақсыздық; D – қозу – қалыптылық; E – тәуелсіздік-иланушылық; F сенімділік – уайымшылдық; G – жоғары-төмен адал ниеттілік; Н – батырлық-жасқаншақтық; I-жұмасқытық-қаттылық; J – энергетикалық-ұстамдылық; N – аңқаулық-пысықтық; O – қобалжу-тыныштық; Q4 – кернеулік-босаңдық.
Эксперименттік мәліметтер нәтижесінің қорытындысы: Әйелдердің ерлерге қарағанда қарым-қатынасқа, өзара сөйлесуге деген қажеттілігі жоғары.
Тұлғалық қалыптасу кезінде әйел адамдардың интеллектісі – қарым-қатынасқа байланысты болады, ал ер аламдарда – доминанттылықтың төмендігіне байланысты.
Адамның интеллектуалдық сипатын педагогикалық аспектіде танытудың екі жолын қарастыруға болады. Біріншісі – педагогикалық тұлғаның (ПТ) интеллектуалдық белгілері:
- педагогикалық ойлау,
- педагогикалық қабілеттілік,
- педагогикалық идея,
- педагогикалық ұстаным,
- педагогикалық алдын ала білу,
- педагогикалық сана,
- педагогикалық суырып салып айту,
- педагогикалық такт,
- педагогикалық тәжірибе,
- педагогикалық техника,
- педагогикалық ұғым
- педагогикалық шығармашылық,
- педагогикалық эрудиция,
екіншісі – халық педагогикасындағы интеллектуалдық белгілер (ұлттық интеллект) – бала тәрбиелеудің салт-дәстүрдегі көрінісі. «...педагогикалық ойлау – педагогикалық ақиқаттың әртүрлі көріністерінің айнасы. Ойлаудың бұл түрі мұғалімнің педагогикалық міндеттер мен қарама-қайшылықтарды тиімді шеше алуға қабілеттілігінде байқалады. Педагогикалық ақиқатты көре білу, түсіну, талдау, салыстыру, модельдеу, болжау – педагогикалық ойлаудың көрсеткіші».
Кез келген педагог (нағыз педагог) – жан-жақты тұлға. Педагог немесе педагогика саласының қызметкері тәрбиеші, шығармашыл, ғалым, сыншы, ақылшы, дос, қамқоршы, интеллигент болуы шарт.