Екі немесе үш сыныппен өткізілетін сабақты ұйымдастырғанда оқушының білімін бағалау, жеке жұмыс жүргізу, тапсырманы өздігінен қалай орындағандықтарын бақылап, жұмыстарын тексеріп отыру да педагогикалық шеберлікті, жете мән беруді талап етеді. Яғни, 45 минуттық бір сабақтың ішінде шағын жинақты мектеп мұғалімі 3, тіпті кейде 4 сабақты өткізіп, 3 не 4-сынып оқушыларын қатар оқытуға әрі әрбір «кіші сабақтың» білімділік, тәрбиелік, дамытушылық мақсаттарының орындалуын қадағалауға мәжбүр болады. Осыған орай сабақтың құрылымы да өзгереді. Бүгінгі күнге дейін сабақтың екі кезеңі анықталған болатын: мұғалім басшылығымен жұмыс және өздігінен орындалатын жұмыс. Бұл екі кезең «үлкен сабақтың» өн бойында бірнеше рет қайталанып отырады. Енді осы сабақтардың ұйымдастыру барысына тоқталайық: ортақ тақырыптық қағиданы ұстанғандықтан белгілі бір тақырыпты барлық сыныпқа бір мезгілде өткізуге болады. Ал, жаңа сабаққа байланысты жаттығулар мен тапсырмаларды жас ерекшеліктеріне қарай әрбір сыныпқа лайықтап, саралап, әрқайсысына жеке орындатуға болады.

Сұрақтар мен тапсырмалар

Мұнда сабақ екі кезеңнен: біріктірілген (ортақ) бөлімнен және сараланған (дифференцияланған) бөлімнен тұрады. Енді осы екі жағдайды салыстырайық:

2-сынып	3-сынып	4-сынып
М	Ө	Ө
Ө	М	Ө
Ө	Ө	М

(М − мұғалім басшылығымен орындалатын жұмыс, Ө − өздігінен орындалатын жұмыс).

2-сынып	3-сынып	4-сынып
Біріктірілген (ортақ) бөлім ( жаңа тақырыпты түсіндіру кезеңі)
Сараланған бөлім (жаттықтыру кезеңі)
Біріктірілген (ортақ) бөлім (бекіту кезеңі)

Көріп отырғанымыздай, бірінші жағдайда жаңа тақырыпты түсіндіру 4-сыныпта сабақтың ең соңына түсуі мүмкін. Ал психологиялық еңбектердн бастауыш сынып оқушыларының жаңа материалды шамамен сабақтың алғашқы 10-15 минутында ғана жақсы қабылдайтыны туралы пікірлерді кездестіреміз. Сондықтан сабақты бұл жолмен жоспарлау көп қиындық туғызатыны сөзсіз.

---

Сұрақтар мен тапсырмалар

Мұнда сабақ екі кезеңнен: біріктірілген (ортақ) бөлімнен және сараланған (дифференцияланған) бөлімнен тұрады. Енді осы екі жағдайды салыстырайық:

2-сынып	3-сынып	4-сынып
М	Ө	Ө
Ө	М	Ө
Ө	Ө	М

(М − мұғалім басшылығымен орындалатын жұмыс, Ө − өздігінен орындалатын жұмыс).

2-сынып	3-сынып	4-сынып
Біріктірілген (ортақ) бөлім ( жаңа тақырыпты түсіндіру кезеңі)
Сараланған бөлім (жаттықтыру кезеңі)
Біріктірілген (ортақ) бөлім (бекіту кезеңі)

Көріп отырғанымыздай, бірінші жағдайда жаңа тақырыпты түсіндіру 4-сыныпта сабақтың ең соңына түсуі мүмкін. Ал психологиялық еңбектердн бастауыш сынып оқушыларының жаңа материалды шамамен сабақтың алғашқы 10-15 минутында ғана жақсы қабылдайтыны туралы пікірлерді кездестіреміз. Сондықтан сабақты бұл жолмен жоспарлау көп қиындық туғызатыны сөзсіз.

10. 
    Шағын комплектілі бастауыш мектептерде пәндерді оқыту нәтижелерін бақылау және диагностикалау
    

Оқыту үдерісінің маңызды компоненттерінің бірі – оқушылардың білімін бағалау және есепке алу. Олар оқу үдерісін мұғалімнің дұрыс ұйымдастыру басшылығына байланысты. Бағалау деп оқушы жұмысындағы дербестікті, тапсырманы дұрыс орындау нәтижені, білімнің, біліктің және дағдының сапасын анықтауды айтады. Ал есепке алу – бұл оқытудың белгілі бір кезеңінде оқушылар мен оқытушының жұмысын жинақтап қорыту.

Үлгерімді бағалаудың білімділік және тәрбиелік маңызы бар. Білім беру мағынасы - оқушылар объекті білім алады, ой-өрісі кеңиді, ғылыми көзқарасы қалыптасады, іскерлікті, дағдыны игереді.Тәрбиелік мағынасы - объективті бағалау жеке адамның қасиеттерін қалыптастыратын құрал.

Білімді, білікті және дағдыны тексеру мен бағалау танымдық іс-әрекет кезеңдерінің бірі болады. Бұл жерде негізгі мақсат – оқушылардың оқу жұмысын бақылау, олардың үлгерімін және оқытудың кері байланысын есепке алу. Оқушылардың білімін бағалау үшін мынандай жағдайларды ескеру қажет:

---

- оқушы білімінің жақсы жақтарын және кемшіліктерін дәлелдеу;

• 
  баға әділетті болуы қажет;
  
• 
  әрбір баға –бұл тек қана білімді есепке алу емес, ол шын тәрбиелік құрал;
  
• 
  бағаны жазалау құралы есебінде қарастыруға болмайды;
  
• 
  оқушылар білімін тексеруді және бағалауды сабақтың әрбір кезеңінде іске асыру керек.
  

Шағын жинақты бастауыш мектепте оқушылардың білімін тексеру мен бағалау - өте күрделі мәселе. Сабақ барысында уақытты үнемдеу үшін арнайы тексеруге уақыт қалдырмаса да болады, бірақ үй тапсырмасын тексеруді алдын-ала қоңырауда көмекші-лаборанттың көмегімен іске асыруға болады. Сонымен бірге, оқушылар жұмысының барысын өзі бағалай және дұрыс бағалай білуге үйрету абзал. Өз жұмысын бағалай білген оқушы өз сыныптастарының, өзінен кіші сынып оқушыларының еңбегін тексеріп, бағалауға үйренеді. Оқушы өз жұмысын мұғалімге тапсырмас бұрын тексеріп, өзгенің жұмысын тексеріп, бағалап, мұғалімнің бағасымен салыстырады. Сонымен бірге, берілген өзіндік жұмысты да міндетті түрде тексеру қажет. Ол жұмысты тексеру кезінде тек қана оның қорытындысы тексерілмей, сол қорытындыны шығару үшін қалай жоспарлағаны, қандай тәсілдер қолданып орындағаны, өзінің қалай тексеріп отырғандығын – осының бәрін ескеріп, бағалаған жөн.

ШЖБМ мұғалімдері оқушылардың білімдерін тексеру мен бағалауда өз тәжірибелерінде әр түрлі әдістерді және құралдарды қолданады. Көпшілік жағдайда тапсырмалар әр оқушыға жеке-дара түрде беріледі де, мұғалім тапсырма орындала салып, өз қолындағы жауаптармен іле-шала тексереді. Сондай-ақ тапсырма жауаптары перфокарта түрінде дайындалып, оқушының жауабы соның ішіне салынады. Кейбір мұғалімдер оқушылардың білімдерін бағалау үшін алдын-ала дайындалған геометриялық фигураларды, суреттерді (ұшақ – «5», жеңіл машина – «4», ат –«3», тасбақа – «2» суреттері), жетондарды пайдаланады.

ШЖБМ оқушыларының білім, білік және дағдылар деңгейін бағалау кезінде тест әдісін қолданудығ да ролі өте зор. Тест әдісін қолданғанда оқушының жасын ескеріп, оларды жаңалыққа үйрету, ізденіске талпындыру, жинақылыққа, шапшаңдыққа, өзін-өзі тексеруге, қатесіне көзін жеткізуге, уақытты үнемдеу, салыстыру және тексеру дағдыларын қалыптастыруға мүмкіндіктер мол. Тесттің тақырыптық, тараулық, тоқсандық, жарты жылдық, бір жылдық, қорытынды түрлері болады.

Тақырыптық тест белгілі бір тақырыпты меңгергеннен кейін жүргізіледі. Бұл тесте баланы ойландырып

---

, оның іздену қабілетін дамытатын, аз уақыт жұмсап, нәтижелі қорытынды шығаратынын, логикалық ойлау қабілетін дамытатын, есептеу нәтижелерін салыстыру процестеріне арналған және арнайы жетілдіруге іріктеп алынған тапсырмалар болуы мүмкін.

Педагогика ғылымында тестік тапсырмаларды зерттеумен айналысқан ғалымдар В.И.Огорелков, В.С.Аванесов, т.б тестің бірнеше түрлері бар екендігі тағайындаған. Ал кейбір әдіскерлер және практик мұғалімдер мектептің бастауыш буынында қолдануға болатын тесттің

11. 
    Шағын комплектілі бастауыш мектептерде оқушылардың білімдерін тексеру мен бағалауда қолданылатын әдістер мен құралдар.
    

Шағын жинақталған бастауыш мектептердерде бастауыш сынып оқушыларының білімін бағалау.

Шағын жинақталған мектеп бастауыш мектептің толық сынып жұмысын ұйымдастыруға сынып комплектісі жетіспейді сондықтан шағын елді мекендерде орналасқан оқу жұмысы туралы әңгімелеп өтейін.

Ауылдағы шағын жинақталған мектептің тәрбиелік мүмкіндігі зор,олар халық менталиттетеріне, туған жерге, елге деген сүйіспеншілік, табиғатты қастерлеу,қорғау,аялау, меймандостық, отбасы мүшелері мен ағайын туыстарға қайырымдылық т.б қасиеттерден көрінеді.

Шағын жинақталған мектептер жедел дамып келе жатқан ортада өз қабілетін көрсете алатын, өз білімін пайдалана отырып, жан-жақты шығармашыл, әрі білікті оқушыларды қалыптастыру және дамытуды мақсат етеді. Бұл мектептің ерекшелігі мұғалімнің қызметіндегі көп пәнділік мектеп, басшыларының әкімшілік міндеттерді қоса атқаруы болып табылады. Соған қарамастан шағын жинақталған мектептер Қазақстан Республикасының жалпы білім беретін мекемелер туралы нормативті құжаттарында белгіленген шараларды толық атқаруға міндетті.

Оқытудың сапасы мен тиімділігін арттыруда оқушылардың білімін біліктілігін және дағдысын тексеру мен бағалау ерекше орын алады. Шынында да, оқушылардың дағдысын және білімін тексеру, бақылау мен бағалау оқу үрдісінің маңызды бөлігі. Оқушының білімін тексеру арқылы мұғалім оның оқу материалдарын қалай меңгергенін байқап бағалай алады.

Шағын жинақталған мектептердің ерекшелігі мол. Бұл ерекшеліктердің бір қатары оқу үрдісін ұйымдастыруға байланысты.

-бала саны аз болғандықтан, әр түрлі жастағы бірнеше сыныптың оқушылары бір мезгілде оқытылады.

- мұндай жағдайда мұғалімге 45 минуттық сабақ үстінде бірнеше сыныптаң жеке пәндерін қатар оқытуға тура келеді

-соның нәтижесінде сабақ құрылымы өзгереді.

---

-оқушылардың өзіндік жұмысына басымдық берілуіне байланысты оқытушы мен оқушының қатынасы бірінші орынға шығады.

Әрине, бұл мәсәләлер оқущылардың білім деңгейіне әсер етпей қоймайтыны сөзсіз.

Сыныптағы оқушылар санының аз болғанынан сыныпта ерекше психологиялық әдіс-тәсілдерді, оқытудың түрлерін тиімді қолдану шектеулі болып қалады.Оқушылары аз сыныптарда оқытудың оқушылар үшін деөзіндік ерекшелігі бар .Өйткені оқушы жауап беруші орнында болады.

Мұндай сыныптарда әрбір оқушы мұғалімнің бақылауында отырады .Сабақта әрбір оқушының оқу материалын қалай меңгергенін біліп, білімін бағалауға мүмкіндігі мол.

Шағын комплектілі мектептердің тағы бір ерекшелігі-оқушылардың өзіндік жумыстарды орындауы.Мектеп оқушылары үшін өз бетінше орындайтын жұмыс түрлері көп.

Мұғалім екі немесе үш сыныппен жұмыс жүргізгенде өздігінен істейтін жұмыстардың алатын уақытын есептеп, жұмыстың дұрыс орындалуына көңіл бөлу керек. Егер оқушы сабақтың алғаш күнінен бастап өздігінен істейтін жұмысқа дағдыланбаса, мұғалімнің тиісті нәтижеге жетуі қиындап, оқушылардың білім сапасы өз дәрежесінде болмайды.

Шағын комплектілі бастауыш мектептерде оқушылардың өздігінен жұмыс істеуі үшін берілетін тапсырмалар баланың жас ерекшелігі ескеріле отырып беріледі де, олардың білімге деген қызығушылығын арттырып, өз бетінше ізденуге, еңбектенуге, алған білімдерін іс жүзінде пайдалана білуге көмектеседі.

Өздігінен жұмыс істеу мұғалімнің басшылығымен бірте-бірте жеңілден ауырға қарай ауыстырылып отырады. Яғни, қатар отырған екі сыныптағы оқушылардың біріне жаңа сабақ өтіліп жатқанда, екіншісі өздігінен жұмыс орындауына мүмкіндік туады. Сөйтіп, шағын комплектілі бастауыш мектеп оқушылары әр сабақта, кун сайын бағаланады.

12. 1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   16

---

Смотрите также файлы

• Организация учебной деятельности Актуальные проблемы.pptx

• Питьевой режим спортсменов.docx

• Курсовой проект кп020691548711513 Организация и управление производством в цехе.rtf

• Курсовой проект Разработка проекта цеха по изготовлению металлических изделий.doc

• Я рад приветствовать вас, друзья. Сегодня мы поговорим о таком вопросе, как репутация.pdf