Файл: авимед кпсалалы колледжі Техникалы жне ксіптік білім беру Мамандыы 09160100 Фармация.docx

Аниондар атаулары:

Сөздiк формасының үлгiсi				Жiктеу		Мысалдар латын тiлiнде		Мысалдар қазақ тiлiнде
Атау сеп.	Iлiк сеп.	Тегi	Журнақ					Анион атауы
as is idum	atis itis i	m m n	III III II		Sulfas, atis m Sulfis, itis m Sulfidum, i n		aт ит и-д		Сульфат Сульфит Сульфид

Негiзгi тұздар аниондарының атаулары sub –префиксi жалғану арқылы жасалады, ал қышқыл тұздар аниондарының атаулары hydro – префиксi жалғану арқылы жасалады. Мысалы: hydrocarbonas,atis m –гидрокарбонат. Subgallas,atis m – негiзгi галлат.

Тұздар атаулары :

Magnesii sulfas – магнийдiң сульфаты.

Cupri citras – мыстың цитраты.

Natrii nitris – нартийдiң нитритi.

Kalii arsenis – калийдiң арсенитi.

Gydrargyri cyanidum – сынаптың цианидi

Thiamini chloridum – тиаминнiң хлоридi.

Көмiртектiк радикалдар атауларында қолданылатын

сөздiк бөлiктер

1. 
   Көмiртектiњ радикалдар атаулары –yl – жұрнағы арқылы жасалып күрделi сөздер қатарына кiредi.
   

Мысалы: Benzylpenicillinum, Aethуlmorphinum.

2. 
   Радикалдар атаулары өз алдына сөз болып, өте сирек қолданылады. Ол кезде олар атау септiгiнде ium, ал iлiк септiгiнде – ii болып аяқталады.
   

Мысалы: Methуlii salicylas – метил салицилат (силицил қышқылының метильдi эфирi).

3. 
   Мына сөздiк бөлiктердi еске сақтаныздар:
   

а) meth – метил топтары. в) phen – фенил топтары

б) aeth – этил топтары г) benz – бензол топтары

Дәрiлiк заттар атаулары:

Aethylmorphinum, i n – этилморфин

Atrophinum, i n – атропин

Barbamylum, i n – барбамил

Benzylpenicillinum, i n – бензилпеницилин

Camphora, ae f – комфора

Chloformium, i n – хлороформ

Codeinum, i n – кодейн

Coffeinum-natrii benzoatis – натрийдiң кофейн-бензоаты

Ephederinum, i n – эфедерин

Glucosum, i n – глюкоза

Lincomycinum, i n – линкомицин

Methylii salycylas – метилсалицилат

Morphinum, i n – морфин

Oleandomycinum, i n – олеандомицин

Oleum Helianthi – күнбағыс майы

---

Oleum Olivarum – оливка майы

Phenobarbitalum, i n – фенобарбитал

Phenoxymethylpenicilinum, i n – феноксиметилпенициллин

Phenylii Salicylas – фенилсалицилат

Pilorocarpinum, i n – пилокарпин

Platyphillinum, i n – платифиллин

Rutinum, i n – рутин

Streptocidum, i n –стрептоцид

Strychninum, i n – стрихнин

Synoestrolum, i n – синэстрол

Басқа сөздер:

Glycepophosphas, atis m – глицефосфат

Nydrotartas, atis m – гидротартат

Isotonicus, a, um – изотониқалық

Tio sulfat, atis m – тиосульфат
Рецептегi қысқартулар

Рецепт жазған кезде, дәрiгерлер қысқартып жазу әдiстерiн қолданады. Тек дәрiлiк формаларды, өсiмдiк бөлiктерiнiң атауларын, етiстiктердi және белгiлi рецептiк формаларды қысқартуға болады. Дәрiлiк заттарды және өсiмдiк атауларын қысқартуға болмайды.

Рецепте қысқартылатын сөздер тiзiмi:

Қысқартылған түрi	Толық жазылған түрi	Мағынасы
Aa ac.acid. ad.us.ext. ad. us. Int aq. Aq.dest Comp.cps.cpt. Concentr Cort D.D.D. Dec.det. Dep. Dil. D.t.d. Empl. Emuls. Extr. f. fl. Fluid. Fol. Fr. Gel. Gran. Gtl.gtts. h.hb in ampull in caps inf. In obl. In tab. In vitr.nigr. Linim Lig M. Mucil N. Obd. Ol Past Praec.pet.ppt Pro.inject. Pulv. q.s. r.rad. Rp. Rectif. Rhiz. s. sem. Simpl. Sir. Sol. Spec. Spir. Steril. Supp. Supp.vagin. Susp. Tab. t-ra, tinct ung.	Ana Acidum Ad usum externum Ad usum internum Aqua Aqua destillata Compositus Concentratus Cortex Da. Detur Dentur Decoctum Depuratus, a, um Dilutus, a, um Da tales doses Emplastrum Emulsium Extractum Fiat fiant Flos Fluidus, a, um Folium Fructus Gelatinosus, a, um Granulum Guttam, guttas Herba In ampullis In capsullis Infusum In oblatis In tabulettis In vitro nigro Liminemtum Liguor Misce. Misceatur Mucilago Numero Obductus, a, um Oleum Pasta Praecipitatus, a, um Pro injectionibus Pulvis, eris Quantum satis Radix Recipe Rectificatus, a, um Rhizomа Signa Signentur Semen Simplex Sirupus Solutio Species Spiritus Sterilisa! Sterilisetur! Suppositorium Suppositorium vagihale Suspensio Tabuletta Tinctura Unguentum	тең, бiрдей қышқыл дененiң, сыртқы жағында арналған iшкi жаққа қабылдау ұшiн су дистелденген су күрделi концентрленген қабық бер, берiлсiн қайнатпа тазартылған араласқан осындай мөлшерде бер (берiлсiн) пластырь эмульсия экстракт жасалсын, жасалынсын гүл сұйық жапырақ өнiм, жемiс жылтырақ түйiршiк тамшы, тамшылар шөп ампулаларда капсулаларда тұнба қапталған таблеткаларда қара ыдыста линимент (сұйық май) сұйық араластыр, аралыстырылсын кiлегей сан, сандар қапталған май паста тұндырылған инъекциялар үшiн ұнтақ қанша керек болса тамыр ал тазартылған тамыр түбірі белгiле, белгiленсiн. Ұрық жәй сироп ерiтiндi жиынтық (өсiмдiк) спирт тазарт, тазартылсын балауыз (ректалды) қынаптық балауыздар суспензия таблетка тұндырма май, жағылма

---

Химиялық мағынаны беретiн сөздiк

бөлiктер

Thi- (грек. theion – күкiрт) - құрамында атомды араластыратын күкiрттiң бар екендiгiн көрсетедi: Thiaminum, Thiopentalum.

Az, zol, (a)zin, (a)zid – (Азот-сөзi грек: azot-азот. a – жоқ , zoon - өмiр) - құрамында азот немесе азоттоптарды бар екендiгiн көрсетедi: Corazolum, Aminazinum.

Phthor- (грек: phthoros – талқандау, бұзу) – құрамында фтор қосылысы бар екендiгiн көрсетедi: Phthoracizinun, Phthorothanum.
I.Аударып, iлiк септiгiне қойыңыз

Калидiң иодидi, темiрдiң лактаты, мыстың цитраты, гидрокартизонның ацетаты, адреналиннiң гидрохлоридi, стрихниннің гидротартраты, висмуттың негізгі нитраты, олеандомициннің фосфаты, папавериннің гидрохлориді, кальцийдің ацетаты, кальцийдің хлориды, магнийдің сульфаты.
ІІ. Тұздар мен эфирлер атауларын жасаңыз

Салициат (сынаптың, метилдің, фенилдің, натрийдің)

Гидрохлорид (этиллюрфиннің, адреналиннің, окситетрациклиннің)

Фосфат ( кодеиннің, кальцийдің, натрийдің)

Нитрат (срихиннің, күмістің, натрийдің)

Сульфат (мырыштың, атропиннің, баридің, стрептомициннің)

ІII. Латын тіліне жазбаша аударыңыз

Мыстың цитратының жағылмасы, натрийдің арсенатының ерітіндісі инъекция үшін, метионнің қапталған таблеткалары, этакридиннің лактатының таблеткалары, кодеиннің фосфаты таблеткаларда, натрийдің нитритінің ерітіндісі ампулаларда, тетрациклиннің хлоридінің жағылмасы, глицерофосфаттың түйіршіктері, натрийдің гидроцитраты инъекция үшін.

IV.Төмендегi рецептердi аударыңыз

1. 
   Қатты дәрiлiк формалар:
   

Ал: Ацетисалцил қышқылының

Цинкофеннiң бiрдей 0,3

Барбитолдың 0,05

Кодеиннiң фосфатының 0,02

Араластырылсын, ұнтақ жасалынсын

Осындай мөлшерде 12 данасы берiлсiн

Белгiленсін: Күнiге 1 ұнтақтан 2-3 рет

Ал: Атропиннiң сульфатын 0,015

Ақ майдың 4,0

Тазартылған суды керегiнше, араластырылсын, пилюлалардың 30 данасы жасалынсын.

Берiлсін

Белгiленсін, ұйқы алдында 1 таблеткадан.
Ал: Фитиннiң 1,5

Осындай мөлшерде 8 данасы таблеткаларда берілсін

Белгiленсін. Күнiне 1 таблеткадан 4 рет
Ал: Плазмоцидтiң 0,01

Менакриннiң гидрохлоридiнiң 0,1

Араластырылсын, ұнтақ жасалынсын

Осындай мөлшерде 15 данасы берiлсiн

Белгiленсін: 1 ұнтақтан күнiне 2 рет (ересектер үшiн)

---

Ал: Анальгиннiң 0,05

Осындай мөлшерлерде 10 данасы таблеткаларда берiлсiн.

Белгiленсiн: Кұнiге 1 таблеткадан 2-3 рет
Ал: Үшжапырақ жапырақтарының 15.0

Жалбыз жапырақтарының 10,0

Кориандра өнiмiнiң 5,0

Араластырылсын, өсiмдiк жиынтығы жасалынсын.

Берiлсін.

Белгiленсін:

2. 
   Жұмсақ дәрiлiк формалар:
   

Ал: Протеиннiң күмiсiнiң 1,5

Мырыштың тотығының

Крахмалдың бiрдей 0.5

Вазелиннiң 10,0

Араластырылсын. Берілсін.

Белгiлеңiз: көз қабағының жиегiне жазу үшiн арналған мазь.

Ал: Валерианның экстрактының 0,015

Какао-майы керегiнше

Араластырылсын, кынаптық кiшi шарлар жасалынсын

Осындай мөлшерде 10 данасы берiлсiн.

Белгiленсін: Түнге қарай 1 кiшi шардан iшу керек
Ал: Опиум экстрактының 0,005

Какао-майын керегiнше,

Араластырылсын, балауыз жасалынсын

Осындай мөлшерде 8 данасы берiлсiн

Белгiлеленсін: Түнде 1 балуаздан
Ал: Хлороформның

Ақ майдың

Оливка майының бiрдей 30,0

Араластырылсын: сұйық май жасалынсын

Берiлсін.

Белгiленсін. Түнде терiнi ысқыла
Ал: Ұнтақ тәрiздi таза дала шөбiнiң

Сусыз ланолиннiң

Вазелиннiң бiрдей 10,0

Карбол қышықылының ертiндiсiнiң 0,25% Х тамшының

Араластырылсын, паста жасалансын

Берiлсін

Белгiленсін: Iрiңдi жерге жағу үшін
Ал: Талии пластырының 3% 30,0

Берiңiз

Белгiленсін жараққаттанған жерге жағу үшін
III. Сұйық дәрiлiк формалар

Ал: Желатиннiң 2,0

Натрий хлоридiнiң ертiндiсiнiң 100,0

Араластырыңыз. Тазартылсын.

Берiлсін

Белгiленсін: Терi асты инъекциясы үшiн
Ал: Дала шөбi тұнбасының 15,0; 200,0 нан

Берiлсін

Белгiленсін: 1 ас қасықтан күнiне 2-4 рет.
Ал: Жалбыз суының

Хлороформ суының бiрдей 100,0

Резоциннiң 4,0

Индия опиiнiң экстрактының 0,2

Араластырылсын. Берiлсін.

Белгiленсін. Күнiне 3 рет 1 шай қасықтан.
Ал: Миндалдың тәттi ұрығының 200,0

Тазартылған судың 200,0 дейiн

Араластырылсын, эмульсия жасалынсын

Берiлсін

Белгiленсін. Күнiге ас қасықпен 3 рет.
Ал: Термопис шөбiнiң тұнбасының 0,5; 150 нен

Берiлсін.

Белгiленсін: 1 ас қасықтан күнiге бiрнеше рет.
Ал: Сутегi перекисiнiң концентриленген ертiндiсiнiң 3,0

Тазартылған судың 10,0

Араластырылсын.

Берiлсін

Белгiленсін: Күнiне құлаққа екi тамшыдан.
26. Тақырыбы: Есімдік (Pronomina). Тәуелдеу есімдігі (Pronomina Possessīva). Жіктеу есімдігі (Pronomina personalia). Өздік есімдік (Prenomen reflexivum).

---

---