Файл: Курсты Жмыс таырыбы Тлдер асфиксиясы Орындаан вт35 топ студенті Саынтай А. Б. абылдаан аа оытушы, магистр Ертлеуова Б. О. Орал, 2022 мазмНЫ.docx
ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 09.11.2023
Просмотров: 76
Скачиваний: 1
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
Қан бұралмаған, көкшіл реңді қара қызыл, ауада тез ериді. Жүректің оң жартысы кеңейіп, қанға толы. Өкпе толық қанды, кейде эмфизематозды түрде кеңейеді (яғни ісінген, ісінген), кейбір жағдайларда ісінген. Асфиксия сонымен қатар эпикард астында және өкпе бетінде жиі кездесетін ұсақ Үстірт қан кетулермен бірге жүреді.
Алайда, бұл белгілердің көптігі жүректің оң жартысының параличімен және инфекциялық, уытты тәртіптің себептерінен асфиксиямен анықталуы мүмкін. Асфиксия жануардың өлімінің тәуелсіз, анықтайтын немесе негізгі себебі ретінде механикалық тұншығу жағдайларын көрсететін жергілікті мәліметтер болған жағдайда ғана сенімді түрде айтуға болады.
Ветеринарлық медицина тәжірибесінде кейде жануарларды қысқа уақытқа дұрыс бекітпеген кезде немесе мойынға арқан немесе шынжырдың жылжымалы түйінімен ілмектерді тұншықтыру жағдайлары болуы мүмкін. Бұл жағдайда странгуляциялық асфиксиямен странгуляциялық бороз ең сенімді дәлел бола алады, бірақ қалың шашпен жабылған жануарларда оны тек тері астындағы ұлпада табуға болады, онда ол әрдайым көгілдір қызыл бороз түрінде айқын көрінбейді. Кейде бұл бороздың барысында тығыз шашыраңқы ұсақ қан кетулер пайда болады немесе ілмектердің қысылуынан жоғары дәнекер тінінің шамалы ісінуі байқалады.
Кейбір жағдайларда жануарлардың асфиксиясы кеуде мен іштің қысылуынан туындауы мүмкін. Компрессиялық асфиксияның мұндай жағдайлары шаруашылықтарда жануарлардың санына сәйкес келмейтін үй-жайларда немесе қаламдарда жануарлардың топтары жасы мен дамуы бойынша таңдалмаған кезде, негізгі сау мал басының арасында дамымаған (гипотрофика) немесе әлсіз жануарлар болған кезде, сондай-ақ бейімделмеген немесе шамадан тыс жүктелген көлікте кез келген жастағы және түрдегі жануарларды тасымалдау кезінде байқалуы мүмкін. Асфиксияның бұл түрі салыстырмалы түрде баяу дамумен сипатталады.
Жануарларда механикалық асфиксиядан басқа, тыныс алу саңылауларының жабылуына және тыныс алу жолдарының үлкен бөгде жұмсақ және қатты денелермен бітелуіне, құсу кезінде тамақ массаларына, аспирациялық сұйықтыққа немесе ринит, фарингит, ларингит, трахеит, бронхит және бронхопневмониядағы қабыну экссудатына байланысты обтурациялық асфиксия байқалады.
Механикалық немесе аспирациялық, бронхопневмония бронхтар мен бронхиолаларға бөгде заттардың аспирациясы (енуі) нәтижесінде пайда болады. Бөтен денелердің аспирациясы әртүрлі жағдайларда пайда болуы мүмкін. Мұндай жағдайларда бөтен денелер жануарлардың ауру күйінде аспирацияланған жемдік массалары болуы мүмкін, бұл малдың сарқылуы кезінде пайда болады, қолмен енгізілген әртүрлі дәрілік заттар.
Сот-ветеринарлық тәжірибеде аспирациялық бронхопневмонияны бөтен денелердің немесе тірі тіршілік иелерінің (паразиттер және т.б.) трахея мен бронхқа өлімнен кейінгі енуінен ажырата білу керек. Әсіресе, мәйіт газдармен қатты ісінген кезде, асқазаннан тамақ массаларының енуі және жануар қайтыс болғаннан кейін трахея мен бронхқа енуі сирек емес. Барлық осындай жағдайларда тыныс алу органдарында бөтен денелердің болуы аспирациялық бронхопневмонияның болуын әлі дәлелдей алмайды. Азық-түлік массасын немесе басқа бөгде заттарды абайлап алып тастап, бронхтар мен өкпе тіндерінің шырышты қабығының жағдайына назар аудару керек. Бронхтың шырышты қабығында және өкпенің өзінде қабыну процесі болған кезде аспирациялық бронхопневмония диагнозын қоюға болады. Егер тамақ массаларының немесе басқа бөгде заттардың аспирациясы кейде пайда болатын аймақ алдындағы немесе агональды кезеңде болса, онда мұндай жағдайларда бронхтың шырышты қабығының гиперемиясын және өкпеде қабыну ошақтарының болмауын атап өтуге болады. Мұндай жағдайларда белгіленген құбылыс азық-түлік массаларының немесе басқа бөгде заттардың аймақтық немесе агональды аспирациясы ретінде қарастырылады және көптеген жағдайларда жануардың өлімінің негізгі немесе анықтайтын себебі бола алмайды.
Дезинфекция жасайтын отряд өздеріне бекітілген ДУК және «Бабич» машиналарымен комплекстің бас мал дәрігерінің жасаған кестесі бойынша секцияларды зарарсыздандыру жұмыстарын жүргізеді. Босаған секциялардың едені механикалық жолдармен (күрекпен қыру, шлангамен, яғни су қысымымен шайып-жуу) тазаланып, 2 проценттік каустикалық сода ертіндісімен (1 л/м2), содан кейін 24 сағат бойы 20 мл/м3 мөлшерінде формалин (38-40 проценттік формальдегид) қолдана отырып «Бабич» машинасымен аэрозоль түрінде зарарсыздандырылады. Қелесі күні есік терезелер ашылып, 2-3 сағат желдетіледі. Егер формалин иісін жоғалту қажеттігі туса, мүсәтір спиртінің 12 проценттік ерітіндісін 40-50 мл/м3 мөлшерде тұмандатса, формалин иісі 15 минут ішінде кетеді. Содан кейін секция қабырғалары жаңа сөндірілген әкпен әктеледі де 3 күн бойы бос тұрады. Шаруашылықтардан әкелінген бұзаулар мал дәрігерлік байқаудан өткізіліп, толық қабылданғанда олар тұратын секциялар тәулігіне 1-1,5 сағат хлорлы скипидар қоспасымен түтіндетіледі (1 м3 ауа үшін 2 г хлорлы әкке 0,2 г скипидар құйылады). Хлорлы скипидарды түскі үзіліске кетер кезде не болмаса жұмыс аяқталған (секцияда адамдар болмайтын кезде) соң түтіндету керек. Бұзаулардың жалпы клиникалық жағдайларына орай түтіндетуді 7-8 рет қайталаған дұрыс. Сөйтіп аэрозоль-тұман ауаға тарап, микробтардың өршуіне жол бермейді. Аэрозоль әдісімен жасалынған дезинфекция өте нәтижелі болады. Бактерицидтік аэрозоль жабық секцияның қол жетпейтін қуыстарының бәріне тарап, қабырға, еден, шатыр, металл конструкцияларының беттерін, ауаны тоық зарарсыздандырады.
Шаруашылықтардан қабылданған бұзаулардың клиникалық түрде денсаулығы тексеріледі, денесінің қызуы өлшеніп, ак тышқақ пен қылау ауруларына қарсы егілген-егілмегендігі анықталады, тасымалдау кезінде күйі төмен түспес үшін әр бұзаудың бұлшық етіне 10 мың ЕД/кг мөлшерінде тетрациклин антибиотиктері, 0,25 мг/кг хлорпромазин болмаса 0,5 мг/кг аминазин егеді. Әрі 125 гр глюкоза ерітіндісі ішкізіледі. Бұзаулар арнаулы микроклимат режимін сақтайтын автомашиналармен тасымалданады.
Қомплекске келіп түскен бұзауларды мал дәрігері (әрбір мал дәрігеріне үш секция бекітілген, әр секцияда 360 бас бұзау тұрады) қабылдау бөлмелерінде мұқият клиникалық тексеруден өткізіп, оператормен бірге олардың үстін тазалайды, аяқтарын 0,5 процент креолин, формалин немесе басқа дезинфекциялық ерітінділердің бірімен шайып, әрбір бұзауға қылауға қарсы вакцина егеді. Бұзаулардың танау қуыстарын 10 мл 1:500 риванол және 3-5 тамшы экмолиң ерітінділерімен жуады. Риванол мен экмолин ерітінділері бұзаулардың танау кілегейлі қабықтарында жиі кездесетін және тыныс алу органдары ауруларын асқындыруға себеп болатын пастерелла микробтары мен вирустардан тазарады. Бұзаулардың сыртқы ортаның қатерлі әсерлеріне және ауруларға қарсы төзімділік қасиеттерін арттыру үшін әрбір бұзаудың бұлшық етіне 5 мл тривитамин егіліп, көздерінің кілегейлі қабығына новарсенолдың 60 проценттік ерітіндісінен үш тамшыдан тамызылады. Бұзаулар дезинфекцияланған бос секцияларға орналастырылады да (әр клеткаға 18-20 бұзаудан, секцияда барлығы 360 бұзау болады), технологиялық режимге сәйкес күтіп-бағу жұмыстары жүргізіледі. Бұзаулардың денсаулықтарына және физиологиялык жетілуіне қарай алғашқы бес күн ішінде (секцияға орналасқаннан кейін үш күннен соң) асқазан-ішек, тыныс алу органдары зуруларына шалдықпау үшін алдын-алу шаралары ретінде әр бұзауға ішкізетін жасанды сүтпен бірге 5 мг/кг мөлшерінде фурозолидон беріледі. Араға екі күн салып келесі бес күн ішінде биовит 80, тағы да екі күннен кейін соңғы бес күн бойы емдік мөлшерде сульфаниламид препараттары ішкізіледі. Бір ай бойы әрбір он күн сайын тривитамин салынады.
Бұзаулар жылжымалы қондырғылар арқылы ПРК-4* сынап - кварц шамымен нұсқауға сәйкес ультракүлгін сәулелермен қыздырылады. Мұның әсерінен бір-екі айлық бұзаулардың организмінде қоректік заттардың, витаминдердің сіңуі жақсарып, организмнің сыртқы ортаның қатерлі әсеріне қарсы тұру қасиеті артады және ауадағы микробтар саны азаяды.
Комплекстегі бұзаулар арасында жалпы індетті аурулар тарамас үшін, облыс эпизоотиялық жағдайларына және технологиялық ережеге сәйкес бірінші мерзімде өсірілетін (115 күн) бұзауларға таз қотыр мен қараталаққа қарсы, ал екінші мерзімде өсіріліп, бордақыланатын (277 күн) бұзауларға лептоспироз бен аусылға қарсы вакциналар егу жұмыстарын жүргізеді.
1.4 Асфиксияның биофизикалық механизмдері.
Қандағы тіндердің оттегі ашығуының нәтижесінде метаболикалық аралық өнімдердің көп мөлшері жиналады, метаболикалық ацидоз дамиды (ағзадағы сұйықтықтарда тым көп қышқыл өнімдер кездесетін жағдай). Жасушалардағы биохимиялық процестерге әсер ететін қандағы толық емес тотығу өнімдері олардың функциясының күрт тежелуіне әкеледі; тіндік гипоксия пайда болады (оттегі ашығуы). Дене жасушалары оттегін сіңіру қабілетін жоғалтады, оларда қайтымсыз химиялық, физика-химиялық және басқа да өзгерістер пайда болады, бұл жасушаның мембраналық құрылымдары мен жасушаішілік органеллалардың бұзылуының тікелей немесе жанама салдары болып табылады. Жасушаның ең осал элементтері-мембраналардың фосфолипидті компоненттері. Жасушалардағы оттегі концентрациясының төмендеуімен АТФ толығымен төмендейді немесе жоғалады, тотығу ферменттерінің қызметі бұзылады, метаболизмнің қышқыл өнімдерінің, атап айтқанда сүт қышқылының мөлшері артады, рН төмендейді. Мембраналар бұл өзгерген жағдайларға мембраналық потенциалдың төмендеуімен және өткізгіштіктің күрт жоғарылауымен (АТФ болмауына байланысты) немесе толық жыртылуымен (рН төмендеуіне байланысты) жауап береді, бұл жасушаның өліміне әкеледі. Оттегінің уақытша төмендеуі липидтердің, негізінен қанықпаған май қышқылдарының асқын тотығуының алғышарттарын жасайды, бұл болашақта оттегінің жеткілікті қол жетімділігімен липидтердің тізбекті радикалды тотығуына және онымен байланысты жасуша мембраналарының өткізгіштігінің күрт өсуіне және өмірлік маңызды ферменттердің инактивациясына (биологиялық белсенді заттың немесе оның белсенділігінің агентінің ішінара немесе толық жоғалуы) әкеледі. және процестер. Мембраналық құрылымдардың бұзылуының себептерінің бірі-лизосомалардың гидролитикалық ферменттерінің әрекеті. Жасуша мембраналарының өткізгіштігінің жоғарылауы немесе олардың жыртылуы нәтижесінде лизосомалық гидролазалар шығарылады: Катепсиндер, фосфолипазалар және Са2+ иондары, май қышқылдары және төмен рН белсендірілген басқалар. Лизосомалық гидролазалардың жасуша компоненттеріне әсері аутолизге (ыдырау, ыдырау) және жасуша өліміне әкеледі. Лизосомалардың тұрақсыздығы (мінез-құлықтың тиімсіз, ерекше формаларын бастан кешіру) және гидролитикалық ферменттердің шығуы бірден пайда болмайды, бірақ лизосомалардың өзгеруімен салыстырғанда ишемияның бірінші сағатында дамитын жасуша мембранасының, эндоплазмалық тордың және митохондрияның ультра құрылымындағы диффузды өзгерістерден кейін.
Метаболизмнің барлық түрлерінің бұзылуы және асфиксия кезіндегі протеолитикалық процестердің дамуы ми жасушаларында тез жүреді. Тыныс алу және вазомотор орталықтарында осы қайтымсыз процестерді оқшаулау кезінде өлім пайда болады. Асфиксия кезінде Жүрекке бұлшықет талшықтары мен интерстициальды тін әсер етеді. Бұлшықет талшықтарында дистрофиялық өзгерістер, ісіну, вакуолизация және көбінесе талшықтардың жекелеген топтарының некрозы анықталады; интерстицияда — ісіну, қан кету және дәнекер тінінің қарқынды дамуы. Жүректің қан тамырларының қабырғаларында және қолқада ісіну, коллаген және серпімді талшықтардың ыдырауы, қышқыл мукополисахаридтердің жиналуы байқалады. Бұл құбылыстар тіндер мен мүшелер жасушаларында метаболикалық процестердің терең бұзылуына негізделген.
Ауру бұзауларды емдеу үшін мал организміне ұзақ мерзімге әсер ететін дәрілер қолданған пайдалы. Айталық - дибиомицин, бициллин-5 антибиотигін 5-7 күнде бір рет қана бұлшық етке егу жолымен емдеу әрі жұмыс қолын жеңілдетеді, әрі аз шығын жұмсап, көп бұзау емдеуге мүмкіндік береді. Сонымен тетрациклин қатарына жататын препараттар: тетрациклин, хлортетрациклин, дибиомицин, дитетрациклин, морфоциклин, олететрин - микрплазма, хламидиямен асқынған тыныс алу органдары ауруларын емдеуде жақсы нәтиже береді. Емдеу жұмыстарының нәтижесі ауру бұзаулардың клиникалық жағдайлары жақсарып, дене қызуы қалыпқа түскен кезде ғана белгілі болады.
Емдеу жұмыстары 7-10 күннен кем жүрмеуі керек. Егер осы уақытта ауру малда өзгеріс болмаса емдеу схемаларын алмастыру қажет. Микробтардың антибиотиктерге сезімталдығын алдын-ала зерттеп, микробтардың көптеп қолданылып жүрген антибиотиктерге бейімделуін жою үшін, емдеу схемаларын әрбір үш-төрт айда алмастырып отырады.
Өте асқынып диффузиялық іріңді-өліеттенген өкпе зақымына ұшыраған ауру бұзаулар дер кезінде санитарлық бракқа шығарылады.
Ауру бұзауларды клиникалық, эпизоотологиялық көрсеткіштеріне орай, дәрілерді микробтарға қарсы кеңінен қолданумен қатар организмнің ауруларға қарсы тұру қасиетін күшейту үшін жүрек-қан тамырлары жүйесін жақсарту мақсатында әр түрлі сергіткіш препараттар қолданған жөн.
Өнеркәсіптік комплекстерде тыныс алу органдары ауруларының өте тез тарап, төлді ауруға шалдықтыруына байланысты ауырған малды топтап емдеу қажеттігі туды. Тіпті кейде бірнеше клеткадағы немесе букіл секциядағы бузауларды емдеуге не болмаса сақтандыру жұмыстарын жүргізуге тура келеді. Осы мақсатпен микробтарға қарсы дәрілерді арнаулы нұсқаулар негізінде аэрозольдік-тұмандату әдісімен пайдалану өте тиімді.