Файл: Сабаты таырыбы Жаа птерге паркет салу жмыстарыны технологиясы.docx

Үйге тапсырма:

11-сынып №25сабақ

11. 
    Сабақтың тақырыбы: Тастан жасалған әсем таушықтар, үлкен тастарды жылжыту, оларды әшекейлеп, безендіру технологиясы, гүлзардың күтімі, оған қажет құрал-саймаңдар.(практика)
    

Сабақтың мақсаттары:

Білімділік;

1. Оқушылардың гүлзардың түрлері тас түрлері туралы теориялық білімдерін қалыптастыру;

2. Оқушылардың эксперименттік дағдыларын дамытуды жалғастыру;

а) Гүлзардың түрлері тастары элементтерін салуды үйрету;

Дамытушылық;

1. Оқу материалын талдай білу дағдысын дамыту; бақылау, салыстыру, оқылған құбылыстар мен фактілерді салыстыра білу, қорытынды жасау.

2. Сапалы ойлауды дамыту: дәлелдік, мақсаттық, қабылдау, бағалай білуге бейімділік, сыни ойлау.

Тәрбиелік:

Тұрақты ток өндіру мен пайдалану проблемаларымен таныстыру.

Көрнекіліктер:

Қазақ сән өнері – пластикалық ұлттық өнердің саласы. Қазақ сән өнері ғимараттарды, бақ құрылыстарын ұлттық бейнелеу өнерінің ерекшелігіне сай сәндеуге (монументті сән өнері, архитектуралық сән нақыштары, көркем қолтаңбалар, бедерлі суреттер, мүсіншелер, мозаикалар, т.б.), қоғамдық және тұрмыстық заттарды әрлеуге (сән және қолөнерде), мерекелік жасауларды айшықтауға, мұражай мүліктері мен көрмелер бұйымдарын көркемдеуге (безендіру өнерінде) қолданылады. Қазақ сән өнері шығармалары тұтас бір композициялық туындылардың – алаңдардың, гүлзарлардың, бақтардың, көшелердің, ғимараттардың ішкі бөліктерінің, киім үлгілерінің белгілі бір ерекше бөлшегі ретінде маңызды қызмет атқарады. Негізінен түрлі үй жиһаздарын (үй мүліктері, зергерлік ою-өрнекпен әшекейлеген заттар, ат-көлік әшекейлері, тіршілікке қажетті сәндік құрал-саймандар, сәндік бұйымдар, құмыра, сый кеселер, т.б.) әшекейлендіріледі.

"Керамикадан жасалған ыдыс"

Сән өнерінің материалдары – металл, керамика, ағаш, қыш, шыны, асыл тастар, сүйек, былғары, т.б. Негізгі техникалық әдістері- көркем оймыш, шекіме, көркем жазба, кесте, құйма, т.б. Ол сүйек, ағаш, тері өңдеу, бедерлеу, зергерлік, инкрустация, фарфор, фаянс, кілем тоқу, көркем мата жасау секілді салаларға бөлінеді. Қазақ сән өнері келелі өндірістік, технологиялық міндеттерді атқарғанымен, өз дәуіріндегі өнер мен мүліктік мәдениеттің даму дәрежесіне тәуелді болып, дәстүрлі, жергілікті этник. ұлттық ерекшеліктің негізінде дамыды. Бастауын ғасырлар қойнауынан алатын Қазақ сән өнері қазір өнердің барлық саласында қолданылып, халық шығармашылығының ең маңызды салаларының біріне айналды. Қазақ сән өнері көршілес халықтар мәдениетінің озық үлгілерін бойына сіңіріп, үнемі жаңарып отырды. Соның негізінде бұйымдарды әдемілеудің әр түрлі әшекей-өрнектері (геометрия, көгеріс, зооморфтық, нақыштық) пайда болды. 11 – 12 ғасырларда көгеріс және геральдикалық өрнек салынған композициялы, полихромдық бедер үлгілері қолөнер шеберлерінің шығармаларына кең ене бастады; бұл үлгі архитектуралық құрылыстар мен ғимараттарға, күмбездерге, мазарларға, мешіттерге қолданылды

---

Үйге тапсырма:

11-сынып №26сабақ

Сабақтың тақырыбы: Тұрғын үйдің не пәтердің электр жүйесін жөндеу технологиясы

Сабақтың барысы:

- Оқушылармен сәлемдесу, оларды түгендеп белгілеу, оқушылардың әзірліктерін бақылау, тексеріп шығу.

Өтілген сабақты пысықтау:

Қойылатын сұрақтар тізбесі:

▪ Металлдар деген не?

▪ Электр болаттың бір – бірінен айырмашылығын ата.

▪ Түсті металлдар туралы не білесіңдер?

Электр желі ( пәтердегі ) көпшілік тұрғын үйлерде сенекке орналасқан бөлу қалқанынан таратылады. Қалқандағы жалпы ажыратқыдан пәтерге 2 не 3 сым тартылады. Олардың бірі төбедегі жарық көзін, екіншісі штепсельдік розетканы, ал үшіншісі электр плиталарын (кейбір үйлерде) токпен қоректендіреді. Әр желінің автоматты айырғысы не балқымалы токқағары болады; желінің бірі қысқаша тұйықталғанда қажетті токқағар іске қосылады да үй басқа сау торапқа (мысалы, штепсельдік розетка желісі) қосылатын жарықтандырғыштан қуат алады. Электр желісінің екі сымының біреуінде (фазалық сым деп аталады) кернеу болағындықтан, осы сым мен екінші (нөлдіқ) сымпың арасында қауіпті 220 В не 127 В кернеу (Электр кернеу мақалаеын қараңыз) пайда болады. Дәл осындай кернеу фазалық сым және жермен электрлік контактіде болатын (мысалы, су құбыры), электр топын жақсы өткізетін кез келген заттық арасында да кездеседі. Сондықтан, электр желісінің изоляцияланбаған тұсына шам патронының не айырғының конт актілеріне қол тигізуге болмайды, ондай жағдайда ток соғуы мүмкін. Ол адам өміріне өте қауіпті. Пәтердегі электр желісімен жұмыс кезінде міндетті түрде қауіпсіздік шараларын сақтаған жөн; автоматты айырғыш не тығынды токқағардың дұрыстығын , сондай-ақ электр сымдарының изоляңиясын қадағалан отыру керек. Изоляциялы бүлдіріп алмас үшін электр сымын шегеге, металл не ағаш бұйымға ілуге, сымды ширатыл бұрауға, сым мен электр шнурын қыздыруға не су құбырына жақын тартуға, қосу шнурын жұлқи суыруға, жалаңаш сымды желіге қосу атасы ретінде пайдалануға, сондай-ақ ашық электр желісін сырлауға не әктеуге болмайды. Дымқыл үйде және электр тоғын жақсы өткізетін жер, кірпіш, бетон еденді ғимараттарда, мыс., жертөледе, гаражда, ваннада, әжетханада, электр желісіне сақ болған жөн. Мұндай жерлерде ажыратқы мен розетканы орнатуға, тасымалдан атын ламнаны, қорғауыш арматурасы жоқ парақтарды пайдалануға болмайды. Электр топы на түсіп қалмау үшін жасырын электр желісі бар үйлерде қабырға тесу жұмыстарын алдын ала тұрғын үй пайдалану мекемесімен келісіл жүргізу қажет. Электр желісіндегі жиі кездесетін ақау (жабық және ашық электр желілерінде) көбінесе, фазалық және нөлдік сымдар арасында қысқаша тұйықталуы фазалық сымпың жермен тұйықталуы, жалғастыру конт актісінің нашар болуы, сымпың үзілуі салдарынан болады. Токқағарлар фазалық және нөлдік сымдардың немесе фазалық сым мен жерге қосылған зат арасында қысқаша тұйықталу болғанда ғана балқиды (не ажыратылады). Әдетте, қысқаша тұйықталу аспапты электр желісіне қосқан кезде болады. Сондықтан ақаулы аспайтын өзінен іздестіру керек. Электр аспаптары қоректендіру кернеуінің жетімсіз болуы (мысалы, лампаның көмескі, әлсіз жануы) ажыратқының, патронның, розетканың т. б. контактісінің нашар болуы, сымдардың дұрыс қосылмауы салдарынан болады. Электр желідегі қойт актінің тиянақты болмауынан электр аспаптары біркелкі жұмыс істемейді. Бұл жағдайда электр аспабын дұрыс розеткаға қосып тексеру қажет. Желідегі сымның үзілген тұсын оңай табуға болады. Электр желідегі ақаулы дұрыстау алдында бөлу қалқанындағы ажыратқымен кернеулі бөліп, не бүлінген электр желісінің токқағар сылақ астына сым тартуға поливинилхлорид изоляциялы мыс не алюминий сымдары пайдаланылады. Металл құбыр ішіне резеңке изоляциялы шірімейтін құрам сіңдіріліп мақта орауышпен оралған мыс не алюминий сымда рды тартады. Электр желісі үшін пайда ланылатын резеңке изоляциялық болат сым не түтікшелі қабықшаға оралған мыс сым механикалық әсерге төзімді болады

---

Үйге тапсырма:

11-сынып №27сабақ

Сабақтың тақырыбы: Сымдарды ию, жалпақ сымдарды шегемен бекіту

Сабақта қолданылатын әдіс-тәсілдер: Сұрақ – жауап, түсіндіру, сарамандық жұмыс, ой қиялға үңілу.

Сабақтың барысы:

- Оқушылармен сәлемдесу, оларды түгендеп белгілеу, оқушылардың әзірліктерін бақылау, тексеріп шығу.

Өтілген сабақты пысықтау:

Қойылатын сұрақтар тізбесі:

▪ Металлдар деген не?

▪ Шойын мен болаттың бір – бірінен айырмашылығын ата.

▪ Түсті металлдар туралы не білесіңдер?

▪ Сым дегеніміз не?

▪ Оның қажеттілігі.

Сабақты түсіндіру:

- Заводтарда негізінен сымдарды, орам түрінде шығарады. Қажет дайындамалар ұзыннан арнайы кесіп алынады. Ең алдымен сымнан жасалатын бұйымдарды, затты дайындау үшін түзетіп алу қажет.

- Сымды түзету әдістерін арнайы суреттемелер, плакаттарды пайдалана отырып, түсіндіремін, көрсетемін. Арнайы жабдықтарды пайдалану арқылы сымдарды түзету әдістері.(суреттемелер)

- Сымды кәптеу жұмыстарына арналған құрал – аспаптар түрлері: (қысқыш, атауыз, балға, тақтайша, тістеуік)

- Сыммен жұмыс барысы кезіндегі қауіпсіздік ережесі туралы қысқаша айтып түсіндіру.

- Оқу шеберханасында сыммен жұмыс жасау барысында диаметрлері әр – түрлі, негізінен диаметрлері 0,5мм ...5мм аралығындағы сымдар таңдап алынады.

Негізгі операция түрлері:

Түзету, кесу, ию немесе майыстыру. (болат, алюмин, мыс т.б сымдар түрлері)

Кесу процессі кезінде:

Ұзындығы 110...250мм, еріндерінің жалпақтығы 15...40мм кескіштер қолданылады. Қатты жуан сымдарды (кескіш, зубило) шапқымен кеседі, (плита, төсегіш, жұмсақ металл) немесе егеумен із салып та сындыруға болады.

Түзету процессі. Балғамен плитаның үстіне қойып түзету. Егерде сым жұмсақ болса, ағаш балғамен ұрып түзетуге болады. Жіңішке икемге көнгіш сымдарды арнайы жұмыр ағаш, металл бұйымға салып түзету, екі жалпақ ағаш арасынан ысқылап өткізу, бір түзудің бойына қағылған шеге арасынан өткізу арқылы түзету.

Ию процессі: Атауыз, қысқыштарды пайдалану арқылы т.б арнайы алынған әр – түрлі пішіндегі бұйымдарға салып июге болады.

Мысалдар келтіру: (көрсету)

(суреттемелер қоса тіркеледі)

Сарамандық жұмыс: Сымнан көгершін бейнесін иіп көрсету. Алдымен А – 4 форматқа көгершін бейнесін салып алу, белгілеу. Сонан соң сымды бейненің үстіне салып ию. Дұрыстығын тексеріп алып, көгершін бейнесін қатты бетке желіммен немесе т.б әдістермен жапсырмалау. Әр – түрлі әшекей сымдармен көркемдеу. Бейбітшілік құсы көгершін бейнесін жасап шығару.

---

Сабақты қорытындылау:

- Жұмыстарды салыстырмалы түрде қарай отырып, дұрыс-бұрыстығын ескеріп айту, қосымша сұрақтар қою, оқушыларды бағалау.

- Шеберхана ішін жинастыру, құрал – жинақтарды салу, жұмыстарды мұғалімге өткізу, келесі сабаққа тапсырма алу.

Үйге тапсырма:

Өз қиялдары, өз ойлары бойынша сымнан әр – түрлі бұйымдар жасап үйрену.

11-сынып №28сабақ

Сабақтың тақырыбы: Электр жүйесін жөндеуге қажет құрал-саймандар (теория)

Білім: электро-техникалық жұмыстар бойынша білімдерін жетілдіру электр тізбегінің негізгі элементтерімен таныстыру

Дамыт.: оқушылардың бойына еңбек дағдысын қалыптастыру. Қарапайым электр тізбегін жинай білуге, тұрмыстық электр құралдарының ақауларын жөндеуге дағдыландыру.

Тәрб: электро-техникалық жұмыстарды орындағанда ұқыптылыққа, жауапкершілікке, шапшыңдыққа, техникалық қауіпсіздік ережесін сақтауға тәрбиелеу

Сабақтың түрі: интерактивті тақта,слайд,электр құралдар.

Көрнекілік: плакаттар, электр схемасының суреттері, құрал-жабдықтар, өткізгіш сымдар, тест

Пән аралық байланыс: физика, сызу

Электроника және тұрмыстық электр құралдар: аудио және видио өнімдері: үй кинотеатры, VCD DVD CD LD, микрофондар, караоке, теледидарлар, кабельдік теледидар арналарының декодері,; видеоүнжазбалар, үнжазбалар, радио, дауыс ұлғайтқыштар, дыбыстық жүйелер, автомагнитолдар; дербес сандық көңіл көтеретін өнімдер: МР3, МР4, MD, протативтік ырғақ ойнатқыштар, сандық фотоаппараттар, электрондық ойындар; дербес байланыс құралдары: мобильдік телефондар, пейджерлер, интерфондар, электрондық сөздіктер.

Электрондық және электр өнімдері: электрондық қауіпсіздік құралдары: мониторлар, Электрондық және электр өнімдері : электрондық қауіпсіздік құралдары : мониторлар , сиреналар, автомобильдік қауісіздікті қамтамасыз ету құралдары, детекторлар, тетіктер, арналарды басқару жүйелері, үй және офистік қауісіздікті қамтамасыз ету құралдары, автоматтық құралдарды қолданумен қауісіздікті қамтамасыз ету құралдары, электрондық құлыптар, компьютерлік карточкалар (смарт-карта

---

Электр энергиясын пайдалану ережелері

• Электр желісіне өз бетіңізше қосылуға болмайды. Мамандарды шақырыңыз!

• Салбырап тұрған, үзілген, жерде жатқан электр таратушы желілерге жақындамаңыз, оларға 8 метр дейінгі қашықтықта болыңыз.

•Үзілген сым қатты жауын-шашыннан кейін ылғалды жерде ағаштың жанында жатуы мүмкін. Мұндай ағаштың жанына жақындау өте қауіпті.

• Балаларыңызға электр таратушы ауа желілерінің астында ойнауға, трансформаторлар мен таратушы құрылғылардың есіктерін ашуға, тіректерге шығуға, үйлер мен құрылыс орындарының төбесіне шығуға рұқсат етпеңіз, олардың жанынан электр сымдары өтеді.

• Электр таратушы ауа желілердің астынан монша, сарай салмаңыз, ағаш пен шөп сақтауға болмайды.

• Электр сымын өзіңіз жөндемей, бұл үшін маманды шақырыңыз.

• Электр приборларын (сөндіргіштерді, розеткаларды, патрондарды) ұстап тұрып жерге енгізілген металл заттарды (жылыту батареяларын, су және газ құбырларын) бір уақытта ұстауға болмайды.

• Электр торабына қосылған шайнекті, кофе қайнатқыштарды су құбырынан сумен толтыруға болмайды.

• Электр приборларды жөндеуге кіріспес бұрын токтан ажыратыңыз.

• Лампаны ауыстырмақ болсаңыз – сөндіргішті сөндіріңіз.

• Жуынатын бөлмелерде электр приборларын пайдаланбаңыз.

• Балалардың қауіпсіздігі үшін розеткаларды арнайы тығындармен жабыңыз.

• Розеткада электр приборы қосылмаған болса да оның шнурын қалдырмаңыз лар



Үйге тапсырма:

11-сынып №29сабақ

Сабақтың тақырыбы: Құрал-саймандардағы ойма біріктірмелерді бөлшектеу, қайта құру сыртқы электрөлшегішпен жұмыс істеу.(практика)

Мақсаты: Білімділік: Тұрақты электр тоғы бойынша алған білімдерін тиянақтау.

Дамытушылық: Оқушылардың ойлау қабілетін арттыру, практикалық дағдыларын қалыптастыру, пәнге деген қызығушылығын дамыту.

3) Тәрбиелік: Ұқыптылық. ізденімпаздық.

Сабақтың түрі: Аралас сабақ.

Сабақтың әдісі: Сұрақ-жауап әдістерін қолдану

Көрнекіліктер: интерактивті тақта, жазылған плакаттар, суреттер

2.Электр өлшеуіш аспаптары деп:

А) Сандық автоматы бар

В) Қайтабағдарламалық ЭЕМ бар

С) Үлгілі өлшеу жабдығы бар

Д) Өлшеу қондырғысы бар

Е) Өлшенетін физикалық шаманың адамның қабылдауына қолайлы сандық ақпарат беретін құралды .

---