ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 04.12.2023
Просмотров: 135
Скачиваний: 1
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
Бөлiмшедегi санитарлық – гигиеналық тәртiпке палаталарда, бокстарда және басқа бөлмелердi тазалау; дезинфекция және дезинсекция; науқастарды шомылдырып, киiмiн ауыстыру; науқастардың және қызметкерлердiң жеке гигиена ережелерiн сақтау жатады. Науқасты күту заттары (судно, грелка, горшок т.б) жеке болуы тиiс, немесе олар дезинфектанттармен залалсыздандыруы қажет.
Насқастарға екi деңгейде көмек көрсетiледi. Мейiрбикелер емдiк манипуляция-ларды, ауыр науқастардың арнайы күтiмiн және тамақтануын қамтамассыз етедi. Санитарлық және кiшi мейiрбикелер бөлмелердi тазалайды, судно берiп алады, төсек төсейдi т.б. Науқастардың туыстары әкелген заттар мен тағамдар арнайы бөлмеде қабылданады. Әкелген заттардың iшiнде науқасқа қарсы көрсетiлген өнiмдер болмауын бақылау керек.
Медицина қызметкерлерi өздерiн заласызданудан сақтау үшiн және қоршаған адамдарға инфекция болмау үшiн бөлiмшенiң санитарлық тәртiбiн және жеке гигиена ерекшелiктерiн сақтауға тиiстi.
Емхананың жұқпалы аурулар кабинетi
Жұқпалы аурулар кабинетi (ЖАК) – емхананың бөлiмi болып табылады. Оның негiзгi мiндетi жұқпалы науқастарды ерте анықтау және емдеу бойынша мамандандырылған кеңестiк жұмысты қамтамассыз ету және ұйымдастыру – әдiстемелiк жұмыс жүргiзедi. ЖАК–ң жұмысы, есептiк құжаттарды жабдықтауы және қызметкерлердiң мiндеттерi бiрнеше нормативтi құжаттармен белгiленген.
Жұқпалы аурулар кабинетінің негiзгi мақсаттары:
Науқастарға емханада және үйде кеңес беру, оларды емдеу және эпидемияға қарсы шараларды ұйымдастыру.
Жұқпалы ауруларды амбулаторлық жағдайда зерттеу және емдеу, оларды ауруханаға жолдау ережелері, ЖАК-тегі диспансерлік бақылауды қажет етпейтін жұқпалы ауру реконвалесценттердің емін жалғастыру бойынша емхана дәрігерлеріне (жалпы тәжірибе дәрігерлеріне) кеңестік көмек көрсету.
Сонымен қатар ЖАК қызметкерлері жұқпалы аурулар реконвалесценттердің және бактериятасымалдаушылардың бақылауын жүргізеді; ауруханадан шыққан науқасқа реабилитация шараларын өткізеді және науқастарды, бактерия немесе паразиттасымалдаушыларды тіркейді. ЖАК жұмысының маңызды бөлігі – жұқпалы ауруларды алдын алу бойынша және бірінші медициналық көмек көрсету бойынша ағарту жұмыстарын жүргізу болып табылады.
ЖАК мейірбикесі дәрігерге мамандандырылған медициналық көмекті көрсетуде атсалысады; зертханалық зерттеуге материал жинайды
; емдік тағайындауларды орындайды; науқастың туыстарын күту және эпидемияға қарсы шаралар өткізу ережелеріне үйретеді; ағынды дезинфекция өткізеді.
ЖАК мейірбикесі дәрігер – инфекционисттің басқаруымен жұмыс істейді.
Бақылау сұрақтары:
-
Жұқпалы аурулардың таралуын алдын алу үшін науқастар қалай оңашаланады? -
Жұқпалы аурухананың негізгі құрылымдық бөлімдеріне кіреді? -
Емхананың жұқпалы аурулар кабинетi дегеніміз? -
Бөлiмшедегi санитарлық – гигиеналық тәртiп дегеніміз?
3.3. Сабақтың тақырыбы: Іш сүзегі. А және В парасүзектері
Сабақтың мақсаты: Студенттер «инфекция», «инфекциялық үрдіс» ұғымдарының анықтамасын, инфекциялық аурулардың даму кезеңдерін; іш қуысының зақымдануымен жүретін инфекциялық аурулардың этиологиясын, патогенезін, клиникасын, емдеу және алдын алу шараларын меңгеру.
Сабақтың түрі: практикалық
Сабақтың барысы:
а) Ұйымдастырушылық кезеңі: Аудитория тазалығын тексеру, студенттерді түгелдеу.
ә) Үй тапсырмасын сұрау
б) Жаңа сабақты түсіндіру
Анықтамасы. Іш сүзегі – Salmonella typhi бактерияларымен қоздырылатын, фекальды-оральды механизмімен берілетін, ащы ішектің лимфоидты аппаратын зақымдануымен өтетін, клиникасы айқын интоксикациямен, жоғары тұрақты қызбамен, розеолезді бөртпемен, бауырдың, көк бауырдың ұлғаюмен сипатталатын жедел антропонозды жұқпалы ауру.
Тарихи мәліметтер. Сүзек-парасүзек тобының аурулары өте ерте заманнан бері белгілі. Бұл аурудың клиникалық ағымын жазған Гиппократ (460-377 ж. б.э.д.) екені де мәлім. XIX ғасырдың ортасында іш сүзегі ағымының ерешеліктері жазылғанмен, ол дербес ауру ретінде, одан қоздырғыштар табылғаннан кейін ғана қарастырыла бастады. Краковта (1874) Т. Брович және Санк-Петербургта (1876) Н.И.Соколов ішектің пейеровті қатпарлы табақшаларынан таяқша түріндегі микробтарды тапқан, ал К.Эберт (1880) –іш сүзегінен өлген адамдардың көк бауыры мен мезентериальды лимфатикалық түйіндерінен сондай микробтарды тауып алған. А.И.Вильчур (1887) науқас қанынан іш сүзегінің микробын бөліп алды.
XIX ғасырдың басында іш сүзегін дербес ауру ретінде алғаш рет қарастырған Бретонио және Шарлем Луи еді. Іш сүзегінің қоздырғышын - Salmonella typhi 1874 жылы Бронич ашты. Іш сүзегінің клиникасын нақтырақ жазғандар; С.П.Боткин, И.С.Кильдюшевский, Г.В.Вогралик, Н.И.Рагоза, Б.Я.Падалка, А.Ф.Билибин және т.б. ІшсүзегіXIXғас.- XXғас.басындаәлемніңбарлықелінетаралғанауыржұқпалы ауру болыптабылған, әсіресеқалалықжерлерде, адамныңтығызшоғырлануынабайланыстыжәне де тазалықтыңдұрыссақталмауысалдарынанпайдаболған. Соныменқатарбұл ауру кездейсоқтабиғатапаттары мен соғыскездеріндеэпидемиялықсипаталды. Қазіргікүндеішсүзегіәлемніңбарлықелдеріндетіркеліпотыр.
Этиологиясы. Қоздырғышы - Salmonellatyphi –ішектұқымдастығына, сальмонелл тегіне, серологиялық Д тобынақатысты. Морфологиялықжақтанбір-біріненажыратылмайды, оның 0,5-0,8х1,5-3 мкм мөлшеріндегітаяқшатүрі бар. Бактерия барлық анилин бояуларыменбоялады, оларкәдімгіқұнарлыортадаөседі. ІшсүзегініңбактерияларыL-формаларынқұруымүмкін, оларсезімталдықжәнетиптібактериофагтарбойыншабөлінген. Salmonellatyphi - грам (-) аэроб. Лимфотроптықасиетіменсипатталады. Қоздырғышыдырағандаендотоксинбөлінеді. Эндоксинніңәсеріішсүзегініңклиникалықжәнелабораторлықбелгілерінтүсіндіреді. Олар: айқын интоксикация, қызба, салыстырмалы брадикардия, ішектіңпарезі, метеоризм, лейкопения.
Құрамында О- , Н-, Vi – антигендері бар. О-антигенінеқарсытүзілгенантиделераурудыңөршукезеңінесәйкес, Н-антигенінеқарсы – аурудыңайығукезеңінесәйкес, ал Vi-антигенінеқарсы – бактериотасымалдаушылыққасәйкесболыптабылады. Қазіргіуақытталатынәріптеріменбелгіленгенішсүзегібактериясының 72 фаготиптерібелгілі.
Өтқосылғанкоректіорталардажақсыөседі. Сыртқыортадасүзек-парасүзекбактерияларыбіршаматұрақты. Су мен топырақтаоларбірнешекүннен, бірнешеайғадейінсақталуымүмкін. Бактерия үшінжағымды орта –азық-түлікөнімдері (сүт, қаймақ, ірімшік, етфаршы), мұндаолар тек сақталыпқоймай, соныменбіргекөбейеді. Микробтарқыздырғанда тез жойылады (60°С-30 мин, ал 100°С –тіптен тез). Дезинфекциялаушыертінділергесезімтал.
Эпидемиологиясы. Ішсүзегі мен тек қанаадамдарауырады. Бұл таза антропоноз. Инфекцияныңкөзі - науқасадамнемесебактериятасымалдаушы. Қоздырғыштыңбөлінуіжасырынкезеңніңсоңындабасталып, аурудыңбарлықағымындажалғасады, ал кейдежазылукезеңінде де тоқтамаған. Сондай-ақадамныңөмірбойынабактерияныңбөлінуіжалғасыпотыруы да мүмкін.
Сүзек-парасүзекқоздырғыштарыәсіресеазық-түлікөнеркәсібінде, көпшіліктамақтанатынжәнебалалар мен сауықтырумекемелеріндеістейтінқызметшілердіңарасындақауіпті.
Ішсүзегі мен парасүзектерүшінжұғудыңфекальды-оральдымеханизмітән. Аурудыңжұғужолдары: су арқылы, азық-түлікөнімдеріарқылы (алиментарлы) жәнетұрмыстық- контактілі.
Егер ауру залалсызданғанқұдықтан суды пайдалануменбайланыстыболса, онда ауру ошақтықсипатқаиеболады.
Ауруғабарлықадамдарсезімтал. Ішсүзегінеқабілеттілікжоғары, оладамныңжасы мен жынысынабайланыстыемес. Аурудыбастанкешкенненсоңтұрақты иммунитет дамиды. Бұлауруларғажылмезгілдеріәсеретеді. Аурудыңәсіресеөршумезгілі - шілдеденбастап, қыркүйек-қазанайларындаболады.
Патогенезі. Ішсүзегініңпатогенезі – циклді процесс. Патогенез сатыларықоздырғыштыңадаморганизмінеенү, троптытіндердекөбею, қанғаөту, қаннанбарлықағзаларғатаралужәнеқоздырғыштыңорганизмненбөлінукезеңдерінесәйкесболыпкеледі.
Ішсүзегінің патогенез сатылары:
1. Жұқтырусатысы. Қоздырғышауызарқылыенеді. Инфекциялық процесс басталады. Аурудыңәріқарайдамуықоздырғыштыңмөлшеріне, патогенділігіне, вирулентілігінебайланысты.
2. Біріншілікрегионарлы инфекция сатысы. Қоздырғышішектіңрегионарлы (мезентериальды) лимфа түйіндеріндекөбейіпқабынутудырады. Лимфаденит, лимфангит дамиды. Ащыішектің лимфа түйіндерінің ми тәріздіқабынуыпайдаболады. Патогенездің 1-2ші сатыларыаурудыңжасырынкезеңінесәйкескеледі.
3. Бактериемия жәнетоксинемиясатысы. Қоздырғышшажырқай лимфа түйіндеріндеқарқындыкөбееді, нәтижесінделимфогематогендітосқауылданөтіпқанарнасынатүседіі - бактериемия дамиды. Бактериемия сатысыаурудыңбасталуынасәйкескеледі. Қанға тек қанабактерияларөткенжағдайда ауру біртіндепбасталады. Қанныңбактерицидтіқасиетініңәсеріарқылыбактерияларжойлады, эндотоксиндербосатылады, оларорганизмніңжалпыулануынтудырады. Нейротроптықасиеттіңкөрінісінеиеболып, оларорталықжүйкежүйесінзақымдайтынәрекеткөрсетедіжәнеауыроқиғалардаstatustyphosusқоздыруғақабілетті. Вегетативтіжүйкежүйелерініңзақымдануы, метеоризмніңдамуына, іштіңауруынаалыпкеледі. Эндотоксин сүйеккемігініңқызметінбәсеңдетіп лейкопения тудырады. Ал қоздырғыш лимфа түйндеріндекөбейіп, эндотоксин бөлініпқанғабактерияларменбіргетоксиндерөтсе, онда ауру жеделбасталады.
4. Паренхиматозды диссеминация сатысы. Қанайналымындағыжүргенбактериялариммунокомпетенттіжасушаларыменұсталыппаренхиматоздыағзаларғажетіпбекінеді. Ағзалардагранулемалартүзіледі. Гранулеманыңтүзілуіорганизмніңқорғанысреакциясынажатады, себебіқоздырғышошақтаныпсолжердежойылады. Бірақ, бактериялардыңмүшелердебөгеліпқалуыошақтықзақымдануғаалыпкелуімүмкін (гепатит, пиелит, өкпеқабынуы, менингит, остеомиелит жәнет.б. Қоздырғышдерманыңқантамырларынажетіп, солжердепродуктивтіқабынудыңәсеріненбөртпелерпайдаболады.
Патогенездің 3-4ші сатыларыаурудыңөршукезеңінесәйкескеледі.
5. Қоздырғыштың элиминация сатысыжәнеаллергиялықөзгерістердің даму сатысы.
Қоздырғышбүйрек, өтжолдары, ішекарқылысыртқыортағабөлінебастайды. Бактерияныңорганизмненбөлінуі, сондай-ақдәреттен, теріден, сілекейден, баласынемізетінанасүтінен де болуымүмкін. Капилялларларда микроциркуляция бұзылыстарықалыптасыпмикротромбтартүзіледі. Жергіліктіаллергиялықреакциялардамиды, себебіқоздырғышқайтаданішеккетүскенде сенсибилизация қалыптасады. Зақымдалған лимфа түйіндерде некроз данупроцестеріпайдаболады. Некрозданғантіндербөлінгенде жара пайдаболады.
6. Иммунитет қалыптасужәнеайығусатысы –реконвалесценция кезеңінесәйкескеледі.
Ауру қоздырғышыныңэлиминациясынабағытталғаниммунитеттіңреакциясықұрылады. Ауруданкейінтұрақтыжәнеұзақ иммунитет қалыптасады. Ішсүзегініңқайталануысиреккездеседі. Жұқпалыаурулардың даму кезеңіндеқорғаушыреакцияларпайдаболып, оларорганизмніңқоздырғыштарданбосануынакөмектеседі. Бұлпроцестемаңызды роль ерекшеантиденелергетән (опсониндер, агглютининдер, бактериолизиндер, преципитиндер, антиэндотоксиндер), соныменқатар микро жәнемакрофагтардыңфагоцитарлықбелсенділігініңкүшеюіне де тәнекендігіанық.
Қазіргіуақыттаұзаққасозылатын бактерия жұқтырушы, ішсүзекауруыныңсозылмалытүрісияқтықарастырылуда, мұндамононуклеарлы-фагоцитаржүйелерініңклеткаларындақоздырғышсақталады. Созылмалыбактериотасымалдашыларындамакроглобулинді О-антиделердің (19 SнемесеIgM) дефицитітабылған.
Патанатомиясы. Ішсүзегікезіндегіпатологиялықөзгерісретикулоэндотелиальдыжасушалардыңпролиферациясыменсипатталады, олеңалдыменащыішек пен шажырқайдыңлимфалықаппаратындадамиды. Фагоцитозғақабілетті, іріретикулярлыжасушалардан (сүзекжасушасы) сүзектікгранулемаларқұрылады, оларциклдіөзгереді. Бұлөзгерістің 1-ші сатысы - ми тәріздіқабыну - лимфалықтоптықжәнесолитарлыфолликуллаларұлғайып, шырыштықабықтарғашығады. Олардыкескендесұр-қызылтүстіболатындығыкөрінген; олардыңконсистенциясыжұмсақ. 2-ші сатысы – некроздыңдамуы( 2-ші және 3 аптаныңбасталуындаболатынауруменсәйкес). Қатпарлытабақшаларнекрозданып, олардыңүстіңгіжағы лас әрісұржәнежасылболады. Некроздыңтереңболуымүмкін, олшырышастынажәнебұлшықетқабаттарынатаралады. Некроздар лимфа түйіндерінде де байқалған. 3-ші сатысы - тазарунемесежаралардыңпайдаболуы - аурудың 3-ші аптасынасәйкескеледі. 4-ші сатысы - таза жаралар (аурудың 4-ші аптасынасәйкес). Некрозданғантіндербөлініпалынғансоңнәтижесіндежараныңтүбіашылады - шырышастынемесебұлшықеттерқабаты. 5-ші сатысы – эпителизация – жазылабастау (аурудың 4,5ші және 6-шы аптасынасәйкескеледі). Регенерация және репарация процестерібасталады. Жараныңорнында пигментация қалады. Аурудыңқайталануының даму оқиғаларында, ішектебірмезгілделимфоидтіаппараттыңбұзылуыныңәртүрлісатыларыбайқалған, мәселен ми тәрізідісінужәнежараныңжазылусатылары.
Клиникалықкөріністері. Ішсүзегікезіндегіжұқпалы ауру процесініңағымындакелесікезеңдеражыратылған: жасырын, бастапқы, өршу, реконвалесценция немесеаурудыңнәтижелері.