Клиникасы. Инкубациялық кезең жиі 21-25 күнге тең, бірақ 7 күнге дейін қысқаруы және 46 күнге дейін ұзаруы мүмкін. Аурудың дамуы 4 кезеңге бөлінеді - бастапқы, олигуриялық, полиуриялық, реконвалесценция.

Бастапқы кезең 1-3 күнге созылады, жедел басталады – дене қызуы 38-40°С жоғарлап, қалтырау, маңдай, самай бөлімдерінде қатты бас ауыру, бұлшық еттердің ауыруы анықталады. Беті, мойын, кеуденің жоғарғы бөлігі гиперемияланған, беті ісінді, қабағы аздап ісінген болады. Склера, конъюнктива тамырларының инъекциясы, ауыз жұтқыншақтың гиперемиясы байқалады. Ауыздың құрғауы және қатты шөлдеу сезімі өте тән.

Ремиттирлеуші немесе дұрыс емес типтегі дене қызуы 4-7 күнге созылады, одан соң литикалық немесе қысқарған лизис жолымен төмендейді, сосын дене қызуы субфебрильды сипатта болуы мүмкін. Қызба ұзақтығы 10-25 күнге, кейде 35 күнге созылады. Аурудың орташа және ауыр ағымында дене қызуының төмендеуі науқасқа жеңілдік әкелмейді. Бүйрек зақымдалу симптомдары, катаральды құбылыстар болмайды. Кейбір науқастарда геморрагиялық көріністер пайда болады: ұзаққа созылмайтын мұрыннан қан кетулер, конъюнктиваның аз мөлшерде қан құйылулары. Лимфа түйіндері үлкеймейді, АҚ қалыпты, пульс дене қызуына сәйкес келеді, жүрек тондары аздап бәсеңдеген. Іші жұмсақ, ауырмайды, бауыр, көк бауыр үлкеймеген. Кейбір науқастарда құсу, ұйқысыздық, Кернинг симптомы әлсіз оң болуы мүмкін.

Олигурия кезеңі: аурудың 2-4-ші күнінен 8-11 күніне дейін созылады. Осы кезеңге тән белгі (93-95%) науқаста өте қатты бел тұсындағы ауыру сезімі. Егер ауру сезімі 5 күннен соң пайда болмаса диагноз күмәнді. Тағы да тән белгі – құсу, ол дәрі немесе тағам қабылдаумен байланысты емес. Ауыр науқастарды тоқтаусыз құсу, күнінде 10-нан көп рет болады. Құсудың пайда болуы бүйрек жетіспеушілігінің күшеюімен байланысты. Көпшілік науқастарда бүйрек ауруының иррадиациясы, құрсақ қуысы ағзаларына қан құйылуы, электролит бұзылыстары, ішектің жартылай парезі, метеоризм нәтижесінде іште ауыру сезімі пайда болады. Терісі құрғақ, 4-6 күні майда нүктелі петехиальды бөртпе (13-17%) пайда болуы мүмкін, кеуденің жоғары бөлігінде, қолтықта, бұғана үсті және асты аймақтары, арқада, бөкседе, мұрыннан қан кетулер, макрогематурия, кей жағдайда (4-5%) ішектен қан кетулер (қарамай тәрізді нәжіс). Көпшілік науқастарда салыстырмалы немесе абсолютті брадикардия, артериялық гипотония, олигурия кезеңінен екінші жартысында қысқа уақытты гипертензия байқалады. Уремиялық интоксикация және электролиттік бұзылыстарында миокардтың инфекциялық-токсикалық зақымдалуы, ЭКГ-да Т-«уремиялық» жоғарылауы болады. 10-15% науқаста 2-3 күнге созылатын іш өту болады. 20-25% науқаста бауыр ұлғайып, ауру сезімі пайда болады.

---

Аурудың клиникасында бүйректік синдром жетекші болып табылады. Пастернацкий симптомы күрт оң, одан соң қатты ауыр сезімі пайда болады. 12 қабырғамен арқаның ұзын бұлшықеттері арасындағы бұрышқа пальпация жасау қатты ауыру сезімі тудырады. Тәуліктік зәр мөлшері төмендейді. Диурездің төмендеуі (300-900 мл) аурудың 2-4 күні, ал қалпына келуі аурудың ауырлық дәрежесіне байланысты 5-13 күні жүреді. Бірақ ісінулер дамымайды. Анурия (3-7%) –науқаста кездеседі. Зәрдің салыстырмалы тығыздығы төмендейді, Зимницкий сынамасы бойынша изогипостенурия дамиды (1,001-1,006). Протеинурия (0,003-50,0 г/л) пайда болады, ауыр науқастарда белок 94-188 г/л жетеді. Зәр тұнбасында эритроциттер, гиалиндік және түйіршікті цилиндрлер, эпителий клеткалары анықталады. Диагностикасында патогномды белгі – зәр тұнбасында эритроциттер, гиалиндік және түйіршікті цилиндрлер, эпителий клеткалары анықталады. Диагностикасында патогномды белгі – зәр тұнбасында «фибринді цилиндірлердің» (тығыз ұзын) анықтаулы. Жүйке жүйесі жағынан ұйқысыздық, тежелу жағдайы дамуы мүмкін. Көрудің бұзылуы тән, 2-4 күнге созылады, жүрек синдромы дамыған кезде жоғалады. Көрудің бұзылуы бүйрек жетіспеушілігінің ауыр ағымын көрсетеді.

Гемограммада – қанның қойылуы (эритроциттер, гемоглобиннің жоғарылауы), ЭТЖ-20-35 мм/сағ, бастапқы кезеңде - лейкопения немесе нормоцитоз, кешірек – лейкоцитоз, ауыр жағдайда -30-60х10⁹/л нейтрофилез, моноцитоз, таяқша жиі плазмоциттер 3-8, кейде 25 пайда болады. Олигурия кезеңінде қалдық азот 0,9 х1,2 г/л кейде 4,0-4,2 г/л, креатинин – 0,036-0,123 г/л.

Полиурия кезеңі аурудың 6-13 күні басталады, бастың, белдің ауыруы біртіндеп азаяды. Тәуліктік диурез 5-8 л-ге жетеді, никтурия байқалады. Массивті полиурия бүйректік синдромы ауыр өткен науқастарда байқалады. Әлсіздік, ауыз құрғау, шөлдеу сақталады. Ентігу, жүрек қағу – физикалық күш түсіргенде байқалады. Науқастың жағдайы жақсара бастайды, құсу тоқтайды.

Реконвалесценция кезеңі 21-25 күннен басталады. Шөлдеу, ауыздың құрғауы, тәуліктік диурез азаяды. АҚ қалпына келеді. Сауығу өте баяу жүреді.

Клиникалық көрінісіне байланысты БСГҚ-ң жеңіл, орташа және ауыр түрлерін ажыратады.

БСГҚ-ң жеңіл түрі кезінде клиникалық симптомдар әлсіз, геморрагиялық синдром айқын емес, уремия болмайды, диурез аздап төмендеген, қалдық азот қалыпты немесе аздап жоғарлайды.

БСГҚ-ң орташа ауырлықтағы түрі кезінде бүйрек жетіспеушілігі мен геморрагиялық синдром болады, анурия анықталмайды. Қалдық азот 0,4-0,5 г/л, диурез 300-900 мл.

---

БСГҚ-ң ауыр түрінде айқын қызбалық реакция, кейде инфекциялық- токсикалық шок, айқын геморрагиялық синдром, ішкі ағзаларға қан кетулер, қан құйылулар, ми қан айналымының бұзылуы, бүйрекүсті безінің жедел жетіспеушілігі, олигоурия (200-300 мл), анурия, үдемелі азотемия, қалдық азот 0,9 г/л-ден көп анықталады.

Сирек менингоэнцефалді түрі байқалады, аурудың 2-4-ші күндерінде сопор, кома, бульбарлық көріністер, менингеалді нышандар дамиды.

Асқынулары. Инфекциялық-токсикалық шок, азотемиялық уремия, бүйректің жыртылуы, эклампсия, жүрек-тамырлардың жедел жетіспеушілігі, өкпе ісінуі, асқазан-ішектен қан кету, миға, миокард, бүйрекүсті безі, гипофиз, ұйқы безіне қан құйылу, ошақты пневмония, флегмона, паротит, перитонит.

Болжамы. Қиыр шығыста өлім-жітімділігі 6-8%, Ресейдің Еуропа бөлігінде 1-3,5% құрайды.

Диагностикасы. БСГҚ симптомдары: бүйрек жетіспеушілігі, геморрагиялық синдром, белде ауыруы сезімінің болуы. Ауру көріністерінің ретін ескерту қажет: жедел басталу, қызба, беттің гиперемиясы, склера, конъюнктива тамырларының инъекциясы, геморрагиялық бөртпе, жүрек жетіспеушілігінің белгілері, олигоурия, анурия, геморрагиялық синдромдар. Гиперазотемия, массивті протеинурия, гипоизостенурия, зәр тұнбасында фибриндік цилиндрлердің болуы, көрудің бұзылуы. Географиялық ерекшеліктердің болуы. Грипп, бөртпе, іш сүзектері, лептоспироз, геморрагиялық васкулит, жедел гломерулонефрит, пиелонефрит, кенелік энцефалит, жедел іш синдромы хирургиялық аурулармен салыстырмалы диагностика жүргізеді.

Гемограммадағы өзгерістер: бастапқы лейкопения, сосын нейтрофилді гиперлейкоцитоз, тромбоцитопепения, ЭТЖ-ң жоғарылауы.

ИФА, РИА, ИМФ арқылы диагноз толықтырылады. ИФА арқылы антиденелер 3-7 күні ең көп санына жететіні анықталған.

БСГҚ жағдайын стандартты анықтау.

БСГҚ күмәндану жағдайы:

Айқын улану көріністерімен, жоғары қызбамен және бір немесе екі синдромның дамуымен сипатталатын жедел ауру:

1. Бүйректің жедел жетіспеушілігі келесі 5 белгімен білінген:

-бел аймағында ауру сезімі;

- Пастернацкий симптомы;

- құсу, іштің ауруы;

- Беттің,қастың ісінуі, жоғары қастарда майда қан құйулар;

-олигоурия, кейде анурия

- протеинурия

-микро- және макрогематурия;

-гиперазотемия

2. Геморрагиялық синдром келесі белгілердің біреуімен білінген:

-петехиальды бөртпе;

- қан құйулар;

---

- қан кетулер (қызыл иектен, мұрыннан, жатырдан, ас қорыту жолдарынан);

- тромбоцитопения (<100 000/л).
Ықтимал жағдай:

күмәндану жағдайға сәйкес және келесі мәліметтердің біреуі болған кезде қойылады:

- 6 апта бұрын табиғи ошақта болуы

және

келесі эпидемиологиялық мәліметтердің біреуі:

- кеміргіштермен контакт болу;

- кеміргіштердің экскременттерімен контакт болу;

және\немесе

Расталған ауру жағдайымен эпидемиологиялық байланыстың болуы
Дәлелденген жағдай

Келесі мәліметтердің біреуі болған кезде қойылады:

- «оң» нәтижелі ПТР;

- ИФА әдісімен IgM немесе IgG класына жататын антиделерді анықтау;

- патологоанатомиялық материалдан вирус антигенін иммуногистохимиялық әдісімен анықтау.
Емдеу. Науқастар міндетті түрде жұқпалы аурулар ауруханасына жатуы керек, оларға төсек тартып жату белгіленіп, ет тағамдарын қолдануға тиым салады, сұйықтық пен асқа салатын тұздарға шек қойылмайды Жеңіл қорытылатын тағам (стол 4), көп сұйықтық беріледі. Бастапқы кезеңде глюкоза, аскорбин қышқылы, рутин, антигистаминдер, аналгетиктер. Олигоурия кезеңінде ішетін және құйылатын сұйықтық зәр мөлшерінен 1000 мл-ге көп болмауы керек, жоғары дене қызуы кезінде – 2500 мл-дейін.

Этиотропты емі толық зерттелмеген. Вирусқа қарсы препараттар, интерферондар, интерлейкиндер тиімді болуы мүмкін. Патогенетикалық ем интоксикациямен, бүйректің жедел жетіспеушілігімен, инфекциялық токсикалық шокпен күресу мақсатымен жұргізіледі.

Бүйрек жетіспеушілігі айқын, азотемия, инфекциялық-токсикалық шок кезінде – шокқа қарсы шаралар, гемодиализ, глюкокортикостероидтар, қанның ультрафильтрациясы, гемотрансфузия.

Стационардан шығару – клиникалық көріністері толық жойылған соң, қан, зәр көрсеткіштері қалпына келген соң болады. Ауруханадан шығаруға изогипостенурия мен полиурия қарсы көрсеткіштер емес.

Ауырғандар 1 жыл бойы диспансерлік бақылауда болу керек.

Терапевттік шаралар есепке алумен және негізгі биохимиялық көрсеткіштерімен үнемі бақыланатын аурудың ауыр түрінде жүргізіледі

Алдын алу шаралары аурудың негізгі көзіне - резервуарына (кеміргіштер) және ауруды тарататын жұғу жолдарына қарсы тағайындылады.
ЗООНОЗДЫ ИНФЕКЦИЯЛАР

Қоздырғыштары жануарлардан жұғатын және адамды зақымдайтын ауруларды зооноздар деп атайды. Зооноздар (зооантропоноздар) (zoon – хайуан, nozos – ауру) – қоздырғыш резервуары хайуанаттар болып есептелетін аурулар

---

. Зооноздар кезінде адам организмі көп жағдайда биологиялық тұйық болады. Сонғы жылдары қоздырғыштың экологиясы өзгерді: барлық жұқпалы аурулардың арасында 51,8% зооноздар құрайды (Б.В.Черкасский, 2005). Зооноздар антропургиялық және табиғи ошақтық түрлеріне бөлінеді. Антропургиялық зооноздарға бруцеллез, иерсиниоз, листериоз, түйнеме, пастереллез жатады. Бұл аурулар мал шаруашылық дамыған аймақтарда кең таралады. Табиғи ошақты зооноздарға оба, туляремия, лептоспироз, Ку қызбасы жатады. Оба, туляремия, түйнеме, бруцеллез аса қауіпті инфекциялар тобына кіреді.

Е.Н. Павловский табиғи ошақтылықпен сипатталатын аурулардың ерекше тобын бөлген. Табиғи-ошақтыларға табиғи жағдайлар комплексіне байланысты аурулар жатады. Олар белгілі бір биогеоценоздарда адамнан тәуелсіз тіршілік етеді, бірақ адам бұл биогеоценоздарға кірсе залалдануы мүмкін. Табиғи ошақтық аурулардың қоздырғыштары жабайы аңдар арасында тараған және шынайы биогеоценоздардың мүшелері болып табылады.

Мұндай ошақтардың болуын организмдердің үш тобы қамтамасыз етеді:

1. 
   ауру қоздырғышы;
   
2. 
   ие ағзасы (ауру қоздырғышының табиғи резервуары);
   
3. 
   егер ауру трансмиссивті жолмен берілсе - тасымалдаушылар.
   

Табиғи ошақтық аурулардың алдын алу шараларын жүргізгенде, қоздырғышты тасымалдаушының және қоздырғыштың резервуары болатын жануарлардың биологиялық ерекшеліктерін білу керек. Табиғи - ошақтық аурулардың таралуын тоқтату үшін, қоздырғыштың айналым тізбегінің бір буынын алып тастау қажет. Табиғи-ошақтық аурулардың басым көп түрі трансмиссивті жолмен беріледі.

Облигатты-трансмиссивті жолмен берілетін табиғи ошақтық аурулар оларды тасымалдаушылар ареалының ішінде кездесуі мүмкін. Табиғи-ошақтық аурулардың таралуының шектелуі басқа да жағдайларға (мысалы, климаттық жағдайларға) да тәуелді. Трансмиссивті және табиғи-ошақтық аурулардың ерекшеліктерін диагноз қою және алдын алу шараларын жүргізу кезінде ескеру қажет.
ОБА
Анықтамасы. Оба - Iersinia pestis қоздыратын, трансмиссивті механизммен берілетін, жоғары қызбамен, айқын улану нышандарымен, лимфа түйіндердің, өкпенің және басқа ағзалардың геморрагиялық - некрозды қабынуымен сипатталатын аса қауіпті, табиғи ошақты жедел жұқпалы ауру.

Тақырыптың өзектілігі. Адамзат тарихында обадан қатерлі, обадан қырғын, одан асқан қанды шеңгелді апат болмаған. Оба – табиғи ошақты зооноз. Табиғи ошақтарда жануарлардың арасында аурудың таралуы энзоотия деп аталады. Обаның энзоотикалық ошақтары (қоздырғыштың ұзақ уақыт бойы айналымы сақталатын аймақтар) Батыс Қазақстан, Атырау, Ақтөбе, Оң түстік Қазақстан, Қызылорда, Жамбыл, Алматы, Талдықорған облыстары болып саналады. Аурудың маңызды ошақтары Каспий, Арал, Алматы облыстарында орналасқан. Табиғи ошақта адам обаны жұқтыруы мүмкін. Обаның өкпелік түрі дамыған кезде бұл спорадикалық ауру аз уақытта індетке айналуы мүмкін.

---

Смотрите также файлы

• Лекции 2 в значении нервной системы выделите пункты, которые соответствуют функциям низшей и высшей нервных систем.docx

• День памяти о геноциде советского народа нацистами и их пособниками.docx

• Биология пні оу масаттары (710 сынып) 3тосан.docx

• Лабораторная работа 1 Исследование резисторного каскада предварительного усиления Выполнила студентка группы бин2051.docx

• Более 10 памятников природы, более 900 видов растений, более 190 видов птиц и 40 видов млекопитающих. Животный мир таганая.docx