ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 07.12.2023
Просмотров: 104
Скачиваний: 1
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
МАЗМҰНЫ
| Нормативтік сілтемелер................................................................................ | 1 |
| Анықтамалар.................................................................................................. | 2 |
| Қысқартулар мен белгілеулер...................................................................... | 3 |
| Кіріспе............................................................................................................. | 4 |
| 1 Арт терапия арқылы окушылардың өмірлік дағдыларын қалыптастырудың теориялық негіздері...................................................... | 5 |
| 1.1 Өмірлік дағдылар және олардың қалыптасуы мен дамуы................... | 6 |
| 1.2 Арт терапия және қолданыс аясы........................................................... | 7 |
| 1.3 Арт терапия арқылы окушылардың өмірлік дағдыларын қалыптастырудың әдістемелік алғышарттары............................................ | 8 |
| Бөлім бойынша қорытынды.......................................................................... | 9 |
| 2 Бастауыш сынып оқушыларында өмірлік дағдыларының қалыптасу деңгейін анықтау бойынша эксперимент.................................................... | 10 |
| 2.1 Анықтаушы эксперименттің мазмұны мен ұйымдастырылуы........... | 11 |
| 2.2 Анықтаушы эксперименттің нәтижелері............................................... | 12 |
| Бөлім бойынша қорытынды.......................................................................... | 13 |
| 3 Арт терапия арқылы окушылардың өмірлік дағдыларын дамыту бойынша тәжірибелік – эксперименттік жұмыс......................................... | 14 |
| 3.1 Өмірлік дағдыларды қалыптастыруға арналған арт – терапия әдістерінің сипаттамасы.............................................................................. | 15 |
| 3.2 Арт терапия арқылы окушылардың өмірлік дағдыларын қалыптастыру жұмысының ұйымдастырылуы және нәтижелері.............. | 16 |
| Бөлім бойынша қорытынды.......................................................................... | 17 |
| Қорытынды.................................................................................................... | 18 |
| Пайдаланған әдебиеттер тізімі..................................................................... | 19 |
| Қосымшалар................................................................................................... | 20 |
НОРМАТИВТІК СІЛТЕМЕЛЕР
Бұл магистрлік диссертация жұмысында төмендегі стандарттар қолданылды:
-
Білім туралы Қазақстан Республикасының 2007 жылғы 27 шілдедегі № 319 Заңы -
«Қазақстан Республикасындағы бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім берудің үлгілік оқу жоспарларын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2012 жылғы 8 қарашадағы № 500 бұйрығына өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2018 жылғы 4 қыркүйектегі № 441 бұйрығы
АНЫҚТАМАЛАР
Бұл магистрлік диссертация жұмысында төмендегі терминдердің анықтамалары қолданылды:
| Арт – терапия | Адамның жасы мен мәдени ортасына байланысты орын алатын барлық дағдылар мен біліктердің жиынтығы. |
| Арт – педагогика | дамуында кемістігі бар балаларды көркемдік тәрбиелеудің педагогикалық түзеу бағытындағы процесінің теориясы мен практикасын және өнер мен көркемдік шығармашылық қызмет арқылы көркем мәдениет негіздерін қалыптастыру мәселелерін әзірлеуді қамтамасыз ететін ғылыми білімнің (өнер және педагогика) екі саласының синтезі. |
| Әлеуметтік дағдылар | әлеуметтік мақсаттарға жетісу мақсатымен басқа адамдармен тиісті байланыс орната білу қабілеті. |
| Өмірлік дағдылар | Бұл күнделікті өмірдегі оқиғалар мен қиындықтарды тиімді шешуге көмектесетін қабілеттер мен мінез – құлық. |
| Эмпатия | өзге адамдардың жан дүниесін түсіну мен жай-күйін ұғыну қабілеттілігі. |
БЕЛГІЛЕУЛЕР МЕН ҚЫСҚАРТУЛАР
Бұл магистрлік диссертация жұмысында төмендегі белгілеулер мен қысқартулар қолданылды:
| ЮНИСЕФ | Біріккен Ұлттар Ұйымының Балалар қоры. |
| ТМД | Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығы |
| БҰҰ | Бірікке ұлттар ұйымы |
| | |
| | |
КІРІСПЕ
Зерттеудің өзектілігі.
Өмірлік дағдылар адамдардың сапалы өмір сүруі мен онда белсенді әрекет етуін қамтамасыз ететін қасиеттер жиыны болып табылады. Өмірлік дағдылар бүгінгі тауда ЮНИСЕФ деректері бойынша барлық дағдыларды біріктіретін негізгі дағды көзі болып табылады. Бүгінгі заманның жедел өзгеруі, ақпарат легінің ұлғаюы жағдайында іргелі пәндік білім міндетті, бірақ ол білім берудің жеткілікті нысанасы болып табылмайды. Біз бағытталған білім, дағды, біліктің жиынтығын меңгертіп қана қоймауға тиіспіз. Оқушылардың өзін барынша көрсете білу және қоғам өмірінде пайдалы түрде қатысу үшін өз өмірлік дағдыларын қалыптастыру керек. Күнделікті өмірде оқушыларды оқуға және еңбек етуге байланысты өз қажетіне қарай, өзгерістерге бейімдеу, кедергілерді өз дәрежесінде тез шеше білу, денсаулығын шынықтыруға, еліміздің қоғамдық – экономикалық өміріне белсене араласуға мүмкіндік беретін дағдылар қалыптастыру маңызды.
Арт-терапия - қазіргі психологиялық ғылым мен практикада адамзат өмірлік әрекетінің қарқындылығын қамтамасыз ететін маңызды бағыт.Жүздеген жылдар бойы өнер адамдар үшін ләззат алу көзі болды,ал өнердің көмегімен емдеу салыстырмалы түрде жаңа феномен.Біздің жұмысымыз арт-терапияны ғылыми және практикалық тұрғыда негіздей отырып, оқушылардың өмірлік дағдыларын қалыптастыру жолдарын жүйелеуді көздейді.Сондықтан,диссертация тақырыбын Арт-терапия арқылы оқушылардың өмірлік дағдыларын қалыптастыру деп таңдадық.
Зерттеу мақсаты: арт – терапия арқылы оқушылардың өмірлік дағдыларын тиімді қалыптастыру жолдарын анықтау;
Зерттеу міндеттері:
-
Арт терапия арқылы оқушылардың өмірлік дағдыларын қалыптастыру мәселелеріне теориялық шолу жасау; -
Оқушылардың өмірлік дағдыларының қалыптасу ерекшеліктерін анықтау; -
Арт терапия арқылы оқушылардың өмірлік дағдыларын қалыптастыру бағдарламасын әзірлеу, тиімділігін тексеру.
Зерттеу нысаны: арт терапия арқылы бастауыш сынып оқушыларының өмірлік дағдыларын қалыптастыру үрдісі.
Зерттеу пәні: арт терапия арқылы бастауыш сынып оқушыларының сыни ойлауын қалыптастыру жұмысының ерекшеліктері.
Зерттеу болжамы: егер, оқушылардың сыни ойлауының бастапқы деңгейін анықтап, оны арт – терапия әдістері арқылы дамытар болсақ, онда бұл олардың өмірлік дағдыларының дамуына ықпал етеді, өйткені, арт – терапия әдісі бүгінгі таңда озық технологиялардың бірі ретінде қарастырылады.
1. Арт терапия арқылы оқушылардың өмірлік дағдыларын қалыптастырудың теориялық негіздері
1.1 Өмірлік дағдылар және олардың қалыптасуы мен дамуы
Іс-әрекеттің автоматтандырылған, саналы, жартылай саналы және бейсаналық басқарылатын құрамдас бөліктері сәйкесінше қабілет, дағды және әдеттер деп аталады.
Дағдылар - бұл бір нәрсені жоғары сапалы орындауға мүмкіндік беретін әрекет элементтері, мысалы, кез келген әрекетті, операцияны, әрекеттер тізбегін немесе операцияларды дәл және дұрыс орындау.
Дағдылар толық автоматтандырылған, бейсаналық басқару деңгейінде іске асырылатын дағдылардың инстинкт тәрізді құрамдас бөліктері болып табылады. Егер іс-әрекет нақты анықталған саналы мақсаты бар әрекеттің бөлігі ретінде түсінілсе, онда дағдыны іс-әрекеттің автоматтандырылған құрамдас бөлігі деп те атауға болады.
Адам үйде де, жұмыста да, қоғамдық ортада да өз өмірін басқару қабілетінде өзін жайлы сезінуі керек. Бұл мақсатқа жету үшін белгілі бір салаларда шоғырланған дағдыларды дамыту және күнделікті міндеттерге деген көзқарасты өзгерту мүмкіндігі қажет.
Мүмкіндігі шектеулі немесе мүгедектігі жоқ адамдардың барлығына ортақ нәрсе - бұл сізге өсуге мүмкіндік беретін негізгі өмірлік дағдылар. Қабілет деңгейі әртүрлі адамдарға, егер олар тәуелсіз өмір сүргісі келсе, басқа біреу сияқты бірдей міндеттер мен жауапкершіліктер жүктеледі.
[Жизненные Навыки. Ашық доступ: http://xn----gtbnufc2bl.xn--p1ai/informaciya/zhiznennye-navyki/]
Өмірлік дағдылар өзіне-өзі күтім жасау сияқты әлеуметтік нормалардан бастап, тамақ дайындау сияқты өмірді қолдайтындарға дейін. Кең мағынада, ең аз көмекпен өмірлік дағдыларды меңгеру адамның күнделікті өмірін және жалпы өмір сапасын арттырады.
Тақырыпты толық ашар болсақ, өмірлік дағдылар – бұл адамдарға салауатты және нәтижелі өмір сүру құқығын үйренуге, негізделген шешімдер қабылдауға және жүзеге асыруға, содан кейін өзгерістерге жол ашатын қабілеттер, көзқарастар мен әлеуметтік-эмоционалды құзыреттер жиынтығы.
Ол жеке адамның немесе қоғамның әл-ауқатына ықпал ететін кез келген дағды. Олар бірнеше салаларда қолдануға болатын ауыстырылатын дағдылар. Бұл дағдылар қарым-қатынас, ұйымдастыру және жеке басқару сияқты нәрселерді қамтиды.
Өмірлік дағдының анықтамасы көбінесе кең. Олар академиялық және мінез-құлық дағдыларын және практикалық, әлеуметтік және жеке күтім дағдыларын қамтиды. Сондай-ақ, бұл біздің мектепте, үйде және жұмыс орнында ересектер ретінде қолданатын практикалық, күнделікті дағдылар. Оларға таңертең киінуден бастап, тамақ әзірлеуге, сабақтан кейін үй тапсырмасын орындауға және ақшаны басқаруға дейін кіреді.
«Дағды» және «Өмірлік дағдылар» терминін көптеген ғалымдар қарастырып, оған әртүрлі анықтамалар берген болатын. Солардың бірнешеуіне тоқталып өтсек (Кесте 1):
Кесте 1 – «Дағды» және «Өмірлік дағдылар» термині
| № | Автор | Анықтамасы |
| 1 | Жарықбаев Қ. [2, 624 б.] | Дағды – алғашқыда саналы орындауды қажет ететін іс-әрекет бөліктерінің қайталап жаттығудың нәтижесінде автоматталынуын дағды деп атайды. |
| 2 | Е.Арын | Дағды – автоматты түрде жасауға дейін жеткізілген әрекет; көп рет қайталау жолымен қалыптасады. |
| 3 | М.Ланик | Дағды – бұл белгілі бір нәтижелермен және көбінесе белгілі бір уақыт, энергия немесе екеуінде де жақсы орындау арқылы әрекетті орындаудың үйренген қабілеті. |
Сонымен қатар, төменде «өмірлік дағды» ұғымына берілген анықтамаларды ұсынамыз (Кесте 2):
Кесте 2 – «Өмірлік дағды» термині
| № | Автор | Анықтамасы |
| 1 | Adamsom E. [2, 71 б.] | Өмірлік дағдылар – адамның жасы мен мәдени ортасына байланысты орын алатын барлық дағдылар мен біліктердің жиынтығы. |
| 2 | Жақыпов С.М. [2, 9 – 10 б.] | Өмірлік дағдылар – бұл күнделікті өмірдегі оқиғалар мен қиындықтарды тиімді шешуге көмектесетін қабілеттер мен мінез – құлық. |
| 3 | Кривцова С.В. | Бұл әртүрлі жағдайлар мен құбылыстар кезінде қолданылатын қажетті дағдылар сериясы. |
| 4 | Коджаспирова Г.М. | Әлеуметтік дағдылар – адамның өмір бойы игеретін және қоғамда өмір сүру үшін қолданатын, басқалармен тепе-теңдігін орнататын әлеуметтік өзара әрекеттестіктің әдістері мен тәсілдерінің жиынтығы. |
1 – кестеге сәйкес өмірлік дағдыларды адамның тиімді және ұтымды өмір сүруіне қажетті дағдылардың жиынтығы деп бағалай аламыз. Кез – келген қоғам үшін жас ұрпақты тәрбиелеу және әлеуметтендіру мәселесі ең маңыздыларының бірі болып табылады. Отандық білім беруді модернизациялау тұжырымдамасы мектептің басым міндеттерінің бірі – баланың сәтті әлеуметтенуін қамтамасыз етуді анықтайды. Арнайы білім беру мекемесінің негізгі мақсаты – оқушыларды тәуелсіз өмір мен еңбекке дайындау, осылайша олардың әлеуметтенуі мен қоғамға интеграциялану жағдайларын қамтамасыз ету [4, 9 – 10 б.]
Л.А. Аметованың деректеріне сай мектеп қабырғасында білім алатын балалардың жеке басын жан – жақты дамыту және қоғамдағы жұмыс пен өмірге барынша дайындық – бұл мектептің барлық ұжымы өз қызметінің барлық саласында жұмыс істейтін міндеттер. Алған білімдерін кәсіптік – еңбек оқыту, әлеуметтік - тұрмыстық бағдарлау сабақтарында оқушылар оқу процесінде бұйымдар жасау, тамақ дайындау және өзіне-өзі қызмет көрсету үшін қолдануы тиіс [5, 36 б.].
Сонымен, ЮНИСЕФ ұсынған өмірлік дағдылардың тізімін ұсынамыз (Сурет 1):
Сурет 1 – Өмірлік дағдылар тізімі
1 – суретте ұсынылған өмірлік дағдылардың онтогенездік даму барысында қалыптасуы мен дамуының ерекшеліктеріне тоқталамыз.