Файл: дістемелік нсаулы араанды, 2018 удк 373. 1 Ббк 74. 202. 5 (5 аз).docx

Скачать файл
Заказать решение

ВУЗ: Не указан

Категория: Не указан

Дисциплина: Не указана

Добавлен: 11.12.2023

Просмотров: 80

Скачиваний: 1

ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.

Қарағанды қаласы № 13 жалпы білім беретін орта мектебі

Критериалды бағалау жүйесін енгізудегі

бағалау критерийлерін құрастыру
Әдістемелік нұсқаулық

Қарағанды, 2018

УДК 373.1

ББК 74.202.5 (5 Қаз)

Ш17
Қарағанды қаласы № 13 ЖББОМ қазақ тілі мен әдебиеті әдістемелік бірлестігі №2 (02.11.2018 ж.) отырысының шешімімен ұсынылды
Дайындаған: Шербаева Анаргуль Шазындаевна - № 13 ЖББОМ қазақ тілі мен әдебиеті мұғалімі
Рецензенттер:

Мукушева М.А. – «Өрлеу» БАҰО» АҚ филиалы Қарағанды облысы бойынша ПҚ БАИ тренері, филология ғылымдарының магистрі;

Алпысбаева Б.Е.- № 13 ЖББОМ қазақ тілі мен әдебиеті әдістемелік бірлестігі жетекшісі.
Ш17 Критериалды бағалау жүйесін енгізудегі бағалау критерийлерін құрастыру. Әдістемелік нұсқаулық мектеп мұғалімдерге арналған.-Қарағанды, 2018. – 35 бет.
Критериалды бағалау жүйесін енгізудегі оқытуда бағалау критерийлерін құрастыруда нені басшылыққа алу қажет? Пәннің ерекшелігіне сай бағалау мазмұны және рәсімдері қалай орындалады? Бағалаудағы критериалды тәсілдер қандай? Ұсынылып отырған әдістемелік нұсқаулық жауап бере алады. Бұл нұсқаулық мұғалімдерге бағалау критерийлеріне сай жұмыс жасауда, оны құрастыру және қолдануда әдістемелік көмек көрсетеді.
УДК 373.1

ББК 74.202.5 (5 Қаз)


© «Өрлеу» БАҰО» АҚ филиалы Қарағанды облысы бойынша ПҚ БАИ, 2018


Мазмұны

Кіріспе.....................................................................................................................4

І. Негізгі бөлім

1.1. Бағалаудағы критериалды тәсілдер...............................................................7

1.2. Оқушыларды критериалды бағалау жүйесі.................................................10

1.3. Оқытудың кіріктірілген үдерісі......................................................................12

ІІ Қалыптастыру құралдарын қалыптастыру

2.1. Тапсырманы құрастырудың мақсаты...........................................................15

2.2. Бағалау құралдарын құрастыру үдерісі ......................................................21

2.3.Рәсімдерді жоспарлау және жиынтық бағалау құралдарын құрастыру..............................................................................................................23

Қорытынды........................................................................................................26


Глоссарий...........................................................................................................27

Қосымшалар.....................................................................................................29

Пайдаланылған әдебиеттер.........................................................................35

Кіріспе
Қазіргі қоғамның өзекті мәселелерінің бірі – әлеуметтік, экономикалық өзгермелі жағдайларда өмір сүруге дайын болып қана қоймай, сонымен қатар оны жүзеге асыруға, жақсартуға игі ықпал ететін жеке тұлғаны қалыптастыру. Мұндай тұлғаға қойылатын бірінші кезектегі нақты талаптар – шығармашылық, белсенділік, жауаптылық, терең білімділік, кәсіби сауаттылық. Бұл талаптарды жүзеге асыру үшін оқушы білімін бағалауда мүлдем жаңа бағытта жұмыс істеу қажеттілігі туындайды. Осы қажеттілікті шешу жолдарының бірден–бір жолы оқушы білімін критериалды бағалау жүйесі бойынша сараптау . Критериалды бағалау жүйесінде ең маңызды нәрсе – оқу процесінің өзі, сол арқылы оқушы өзін-өзі бағалауды үйреніп, өз білімінің артықшылықтары мен кемшіліктерін көріп, әрі қарай қалай даму керектігін түсінеді, яғни бұл жүйеде оқушының қалай жұмыс жасағаны , қалай ойланғаны бағаланады.

Бағалау бойынша нормативтік құжаттар:

1.Қазақстан Республикасы білім және ғылым Министрінің 2017 жылғы 18 қаңтардағы № 18 бұйрығымен енгізілген өзгертулер ескерілген Қазақстан Республикасы білім және ғылым Министрінің 2016 жылғы 28 қаңтардағы № 95 бұйрығымен бекітілген педагог кадрлардың біліктілігін арттыру курстарын жүргізу және ұйымдастыру Ережесі;

2.ҚР БжҒМ Мектепке дейінгі және орта білім, ақпараттық технологиялар департаметінің № 11-4/744 13.04.2017ж. күнгі хаты;

3.«Назарбаев Зияткерлік мектептері» ДББҰ Басқармасының 19.04.2017ж. (№ 17 хаттама) шешімімен бекітілген Орта білім мазмұнын жаңарту шеңберінде педагог кадрлардың біліктілігін арттыру курстарының білім беру бағдарламалары бойынша бағалау рәсімдерін ұйымдастыру және өткізу Ережесі.

Критериалды бағалау бойынша нормативтік құжаттардағы

өзгерістер мен толықтырулар:

1. Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің 2008 жылғы 18 наурыздағы «Білім алушылардың үлгеріміне ағымдық бақылау, аралық және қорытынды аттестаттау өткізудің үлгілік қағидаларын бекіту туралы» N 125 Бұйрығы (2018 жылдың 14 маусымындағы №272 өзгерістермен);

2. 2018 жылғы 26 қаңтардағы «Орта білім беру ұйымдарының жеке санаттағы педагог қызметкерлері жүргізу үшін ұсынылатын құжаттардың тізбесін анықтау туралы» № 32 бұйрығы.

Аталмыш құжаттар аясында бағалауды өткізу үшін, оқушылардың нені білетіндігін және не істей алатындығын анықтау қажет. Соған сай оқытудың технологиялық тәсіліне төмендегідей талаптар қойылады:

  1. Мақсаттар қою және оны мүмкіндігінше нақтылау, оқу мақсаттарын оның нәтижеге жетуі бағдарланатындай етіп анықтау;

  2. Оқу материалдарын дайындау мен барлық оқытудың барысын оқу мақсаттарына сай ұйымдастыру;

  3. Қойылған мақсаттарға қол жеткізуге бағытталған күнделікті нәтижені бағамдау, оқытуды түзету;

  4. Нәтижені қорытынды бағамдау.

Мұғалім оқытудың берік нәтижелеріне технологиялық тәсілмен қол жеткізу арқылы өзінің педагогикалық шығармашылығына, оқушылардың дамуына көбірек көңіл бөле алады.

Оқу үрдісін технологиялық құрылымдауды түсінудің кілті нақты қойылған мақсаттарға жүйелі түрде бірізділікпен бағдарлану болып табылады. Педагогикалық технологияда мақсаттар қою тәсілдері нәтижелілігімен ерекшеленеді. Оқыту мақсаттары оқушылардың әрекеті арқылы көрсетілген оқыту нәтижелері арқылы тұжырымдалады, әрі мұғалім немесе кез-келген сарапшы нақты тани алатын болу керек.

Айтарлықтай табысты идеяны жүзеге асыруда әдетте келесідей негізгі қиындықтармен кезігеді:оқыту нәтижелерін әрекет тіліне қандай тәсілдермен ауыстыруға болады және бұл ауысудың бір мағыналылығына қалай қол жеткізуге болады? Бұл проблемалар екі түрлі жолмен шешіледі:біріншісі, педагогикалық таксономия жүйесі арқылы мақсаттар жүйесін нақтылау, екіншісі, таксономия арқылы мұғалім анықтығы жеткіліксіз ойларды оқыту мақсаттарының мейлінше анық, нақты тіліне ауыстыра алады.Таксономия- белгілі бір критерийлер мен ұстанымдар бойынша объектіні жүйелеу, топтастыру немесе жіктеуді, жүйелеу және нақты құрылым бойынша реттілікпен орналастыру.

Иерархиялық жіктелген, ретке келтірілген мақсаттарды қолдану ең алдымен, мұғалім үшін төмендегідей жайттармен маңызды:мұғалім назарының негізгі ойға шоғырлануы,таксономияны қолдана отырып мұғалім мақсаттарды бөліп, құрастырып қана қоймай, ең бірінші кезектегі міндеттерді, әрі қарайғы жұмыстың реті мен келешегін нақтылай отырып, оларды ретке келтіреді;мұғалім мен оқушының бірлескен әрекетіндегі ашықтық пен жариялылықты әкеледі; нақты оқу мақсаттары мұғалімге олардың ортақ оқу жұмысын түсіндіруге, талқылауға, кез-келген қызығушылық танытатын тұлғалардың анық түсінуіне мүмкіндік береді.Оқыту нәтижелерін бағалаудың өлшемін жасау ол – мақсаттардың дәл анықтамасына жүгіну; неғұрлым сенімді және әділ бағаға қол жеткізеді.Қалай болғанда да, мақсатты анықтау мен тұжырымдау үдерісі аяқтала салмайды.Біз бағалау критерийлерін іріктеу мен дәл анықтаудың, мақсатқа жеткеннің ақиқатын бағалау тәсілін анықтаудың маңыздылығына мән беруіміз керек. Ондай критерийлер мақсаттың анықтамасынан келіп шығады, ал тәсілдері – сабақ үшін таңдалған критерийлер бойынша қол жеткен нәтижелерді азды-көпті сенімді бағалау мүмкіндігін береді.Критерийлер мақсатты тұжырымдау кезінде, сабақ басталғанға дейін анықталады.Сабақ соңында қол жеткен нәтижені жоспардағы нәтижемен салыстыра отырып, сіз әрі қарайғы іс-әрекетіңізді кәсіби түрде, нәтижелі жүргізуге қол жеткізесіз.


Критериалды бағалау жүйесін енгізудегі оқытуда бағалау критерийлерін құрастыруда нені басшылыққа алу қажет? Пәннің ерекшелігіне сай бағалау мазмұны және рәсімдері қалай орындалады? Бағалаудағы критериалды тәсілдер қандай? Ұсынылып отырған әдістемелік нұсқаулық жауап бере алады. Бұл нұсқаулық мұғалімдерге бағалау критерийлеріне сай американдық ғалым Б.Блумның басшылығымен жасалған таксономия негізінде оқудың мақсаттарын нақтылау, нәтижеге қол жеткізуге бағдарланған мақсаттар қоюдың алгоритмі және жетістік критерийлерін іріктеу мен дәл анықтаудың тәсілдері арқылы дайындалған әдістемелік көмек көрсетеді.


    1. Бағалаудағы критериалды тәсілдер


Білім берудегі технологиялық тәсілдің маңызды ерекшелігі мақсаттың болуы, ол өз кезегінде мұғалімге өз жұмысы мен оқушының әрекетін бағалап, білім беру үрдісіне жедел түрде өзгерістер енгізуге мүмкіндік береді. Педагогикалық технологияда мақсаттар нақтылануда.Оның нәтижесінде мұғалімнің нақтылауынан кейін келесі қасиеттерге ие мақсаттар тұжырымдалуы тиіс:

  • оқытудың мақсаты, мазмұны және пәннің логикасымен қисынды байланысқан;

  • өлшемді(оқитындардың алған білім, білік, дағдысы көлемінде);

  • белгіленген уақыттық межесі бар.

Бағалаудағы критериалды тәсілдер:

  1. Оқу мақсаттары: Білім беру жүйесін жобалаудағы «Кері дизайн»;

  2. Бағалау түрлері: қалыптастырушы бағалау, жиынтық бағалау;

  3. Бағалау критерийлері: ойлау деңгейлері (білу, түсіну, анализ, синтез, бағалау), сөйлеу әрекетінің түрлері (тыңдалым, айтылым, оқылым, жазылым), әр түрлі деңгейдегі тапсырмалар, дескрипторлар;

  4. Бағалау шәкілі: белгілі пайыздық қатынаста бағалау рәсімдері топтамасының балдар қосындысы ретінде;

  5. Бағалау қағидаттары.


Белгілі ғалым М.В.Кларин педагогикалық технологияға «педагогикалық мақсатқа жету үшін пайдаланылатын барлық дара инструменталдық және әдіснамалық құралдардың қолдану реті мен жиынтығының жүйесі» деген анықтама берген. Ол әдебиеттерге талдау жасай отырып, оқу мақсаттарын қоюдың негізгі тәсілдерін қарастырады:

1.Мақсатты зерделеленетін мазмұн арқылы анықтау.

Мақсат қоюдың бұл тәсілі неғұрлым кеңінен танылған дәстүрлі жол болып табылады(мысалы, «Параграфтың мазмұнын оқу...», «Теореманы зерделеу...»).Оқытудың технологиялық тәсілінің жақтастары бұндай мақсаттарды сөзсіз жеткіліксіз деп есептейді, себебі оған қол жеткізілгенін бағалау өте қиын.Дегенмен, бұл мақсаттар қолдануға жарамды, себебі олар оқытудың мазмұнын көрсетіп тұр.


  1. Мақсаттарды мұғалімнің әрекеті арқылы анықтау.

Бұндай мақсат мұғалімнің әрекетіне шоғырланады.Мақсатты бұлай қою кезінде өз жұмысына шоғырланған мұғалімнің оқушылар қол жеткізген нәтижені бағалауына мүмкіндігі бола бермейді(мысалы, «Оқушыларды ...таныстыру», «... көрсету», «... түсіндіру». Сөйтіп, мақсат қоюдың технологияланбаған тәсілі еңсерілмейді, тек бүркемеленіп қалады.

3. Мақсаттарды оқушы дамуының зияткерлік, эмоционалдық, тұлғалық үдерістері арқылы қою. Аталған мақсаттар жалпы білімділік мақсаттарды бейнелейді(мысалы, «білігін қалыптастыру (дамыту)», «оқушылардың танымдық белсенділігін дамыту»).Бұндай мақсаттардың қойылуы мүмкін, бірақ белгілі бір қиындықтармен ықпалдасады.Бір сабақта (тіпті бірнеше сабақтар аясында) білік пен дағды қалыптастыру сияқты мақсатқа қол жеткізу мүмкін емес, себебі мұғалімнің қолында оны өлшеудің құралы жоқ.

4.Мақсаттың оқушылардың әрекеті арқылы қойылуы.

Мақсаттардың бұндай тұжырымдамасы сабақты жоспарлау мен өткізуге анықтық, белгілілік енгізеді(мысалы, «Сабақтың мақсаты-шешу(орындау, шығару)».Бірақ мақсатты бұлайша етіп қою мұғалімге оқушы қол жеткізген нақты нәтижені анықтауда белгілі бір қиындықтар туғызады.

Сонымен, педагогикалық технологияда оқу мақсаттарын қоюдың қандай тәсілдері неғұрлым тиімді болып табылады? Оқытудың мақсаты оқушының іс-әрекетінен көрінетін оқыту нәтижелері арқылы тұжырымдалады.Сонымен бірге оқытудың нәтижелері оларды дәлме-дәл анықтайтындай етіп анықталады.Нәтиженің нақтылығын түсіну екі түрлі жолмен іске асады:(1)мақсаттардың деңгейлерге бөлінген айқын жүйесін (таксономиясын) құру.Оқушы неғұрлым жоғары деңгейге қол жеткізсе, ол да, мұғалім де үлкен жетістіктерге жетеді; (2)мақсаттарды мейлінше дәлме-дәл және нақты тілмен сипаттау [1].

Қазақстан Республикасы педагог қызметкерлерінің біліктілігін арттырудың деңгейлі бағдарламасына сай оқу мақсаты мен оның нәтижелері жоғарыда айтылған тәсілдерге негізделіп анықталады.Үшінші деңгей бағдарламасы бойынша «Оқу мақсаты – мұғалім оқушыларға үйреткісі келетін нәрселер».Осыған байланысты, оқу мақсаттарын қалыптастыру шаралары төмендегілерді білуге бағытталған:

Смотрите также файлы