б) слайдтар саны 10-15 дана;

в) презентация слайдтарына үлкен көлемді текстпен жазуға болмайды, жеңіл қабылданатын және сауатты жасалынуы қажет;

г) соңғы слайдта қолданылған әдебиет көрсетілуі қажет.

6. Тапсыру мерзімі: «Жасушаның молекулалық биологиясы» тарауы бойынша рубеждік бақылауға дейін.

7. Бағалау критерийлері: 100 баллмен бағаланады, бұл 100%- ке сәйкес келеді.

8. Әдебиеттер:

1. Жимулев И.Ф. Общая и молекулярная генетика. Новосибирск, 2006.

2. Льюин Б. Гены. М., 1987.

3. Муминов Т.А., Куандыков Е.У. Основы молекулярной биологии. Алматы, 2007.

4. Мушкамбаров Н.Н., Кузнецов С.Л..Молекулярная биология. М., 2003.

5. Аманжолова Л.Е. Жалпы және медициналық генетиканың биологиялық негіздері. А., 2006, б. 47-60.

6. Қазымбет П.Қ., Аманжолова Л.Е., Нұртаева Қ.С. Медициналық биология. А., 2002, б. 71-82.

7. Қуандықов Е.Ө., Әбілаев С.А. Медициналық биология және генетика. А., 2006, б.62-67.

8. Медициналық биология және генетика. Оқу құралы проф. Қуандықов Е.Ө. ред. А.,

2004, б. 44-54

9. Интернет, сайт www.google.ru, www.rambler.ru.

9. Бақылау:

9.1. Гендер белсенділігінің реттелуінің бұзылуының медициналық зардаптары қандай?

Тақырып бойынша үш тілде түсіндірме сөз:

қазақ тілінде	орыс тілінде	ағылшын тілінде
- үй шаруашылығы- ағзадағы жасушалардың тіршілігін (жұмысын) қамтамысыз ететін ұдайы белсенді гендер;	-домашнего хозяйства - постоянно активные гены, обеспечивающие жизнедеятельность (функционирование) клетки организма	-household - always active genes providing vital functions (operation), the cells of the body
- реттеуші- басқа (аллельді емес) гендердің белсенділігіне (экспрессиясына) әсер ететін реттеуші гендер	- регуляторы - регуляторные гены, влияющие на активность (экспрессию) других неаллельных генов	- Regulators - regulatory genes affecting the activity (expression) of other non-allelic genes

Құрастырушы: оқытушы Жұмағұл М.Ж.

1. № 21 тақырып. Мутагенездің молекулалық механизмдері

2. Мақсаты: студенттерде мутогенездің молекулалық механизмдері туралы және оның клиникалық практикадығы маңығы туралы заманауи білімдерін қалыптастыру.

3.Тапсырмалар:

1. Мутагендер генотоксиканттар ретінде

2. Физикалық және химиялық мутагендердің әсер ету ерекшеліктері

3.3. Генетикалық кодтың бұзылуынан болатын мутациялар

3.4. Мобильді элементтердің инсерциясынан индуцирленетін мутациялар

3.5. Үш нуклеотидті қайталанулар экспанциясының негізінде болатын мутациялар

3.6. Кері және супрессорлық мутациялар

3.7. Мутациялық үрдістер және генетикалық қауіпсіздік проблемалары

3.8. Мутагенездің молекулалық механизмдерін білудің клиникалық практикадағы маңызы

4. Орындалу түрі: реферат немесе презентация

5. Орындалу критерийлері:

а) тақырыбы бойынша негізгі әдебиеттерді оқу және жинау;

б) ақпаратты жүйелеу және өңдеу;

в) реферат жоспарын құру;

---

г) библиография құрастыру;

д) рефератты жазу және бездендіру.

Рефераттың құрылымы:

1) беттік парақ ( талапқа сай безендіру);

2) мазмұны (рефераттың бөлімдерін,бетін ретімен орналастырып номерлеу);

3) кіріспе (талданатын мәселеннің мәнін, маңыздылығы мен өзектілігін көрсету және рефераттың мақсаты мен тапсырмаларын анықтау);

4) негізгі бөлім (рефераттың әр бір бөлімі жеке мәселені немесе оның бір жағын қамту керек және алдыңғы бөлімдермен логикалық байланысты болуы қажет, бұл бөлігіне кестелер, сызбалар, графиктер, суреттер және т.б. енгізуге болады);

5) қортынды (тұжырым жасалынып, реферат тақырыбының жалпы қорытындылары беріледі, ұсыныстар жасалынады);

6) әдебиеттер тізімі.

Рефератты безендірудегі қойылатын талаптар:

а) рефераттың көлемі 10-15 бет болу керек (қосымша беттер реферат көлеміне кірмейді);

б) реферат сауатты түрде орындалу қажет, баяндау мәдениеті сақталу керек;

в) баяндалу барысында қолданған әдебиетке сілтеу болуы керек;

г) библиография дұрыс құрастырылуы қажет.

Презентация жасауда қойылатын талаптар:

а) презентация “Microsoft Power Point” бағдарламасы бойынша құрастырылады;

б) слайд саны 10-15 аспауы қажет;

в) презентация жасауда слайдқа үлкен текстер жазуға болмайды, жеңіл қабылданатын және сауатты жасалынуы қажет;

г) библиография бойынша сілтеме реті дұрыс құрастырылуы қажет.

6. Тапсыру мерзімі: «Жасушаның молекулалық биологиясы» тарауы бойынша аралық бақылауға дейін

7. Бағалау критерийлері: 100 баллдық жүйесімен бағаланады, бұл 100%-ке сәйкес келеді.

8. Әдебиеттер:

10. Бочков Н.П. Клиническая генетика. М., 2004.

11. Введение в молекулярную медицину. Под ред. Пальцева М.А. М., 2004.

12. Генетика. Под ред. Иванова В.И. М., 2006.

13. Муминов Т.А., Куандыков Е.У. Основы молекулярной биологии (курс лекций). Алматы, 2007

14. Мушкамбаров Н.Н., Кузнецов С.Л. Молекулярная биология. М., 2003

15. Жимулев И.Ф. Общая и молекулярная генетика. Новосибирск, 2003

16. Медицинская генетика: учеб. пособие/ Роберт Л.Ньюссбаум, Родерик Р, Мак-Иннес, Хантингтон Ф. Виллард: пер. с англ. А. Ш. Латыпова; под ред. Н. П. Бочкова.- М.: ГЭОТАР-Медиа, 2010.

17. www.google.ru

18. www.yandex.ru

9. Бақылау:

9.1. Мутагенездің молекулалық механизмдерін білудің медициналық маңызы.

9.2. Генетикалық паспортқа негізделген мәліметтер бойынша гендік аурулардың алдлын алу және емдеу.

Тақырып бойынша үш тілде түсіндірме сөздер:

Қазақ тілінде	Орыс тілінде	Ағылшын тілінде
Мутация – генотипттің тұқым қуалайтын өзгерісі.	Мутация - наследственное изменение генотипа.	Mutation - genetic change in the genotype.
Мутагенез — ағзадағы мутациялардың, тұқым қуалайтын өзгерістердің пайда болу үрдісі.	Мутагенез — процесс возникновения наследственных изменений организма — мутаций.	Mutagenesis - process of the appearance of hereditary changes in the body - mutations.
Нүктелік мутация – бір немесе бірнеше нуклеотидтің өзгеруіне алып келетін мутация.	Точечная мутация - мутация, затрагивающая от одного до нескольких нуклеотидов.	Point mutation is a mutation that affects one or more nucleotides.
Генетикалық ақпаратқа және оның жүзеге асу механизіміне кері әсер ететін факторлар генотоксиканттар деп аталады.	Факторы, которые оказывают отрицательное действие на генетическую информацию и механизмы ее реализации называются генотоксиканты.	The factors that have a negative effect on genetic information and its implementation mechanisms are called генотоксиканты.
Генотоксикалық – ағзаның генетикалық құрылымына зақымдаушы әсер ете алатын химиялық, физикалық және биологиялық факторлар.	Генотоксичность - свойство химических, физических и биологических факторов оказывать повреждающее действие на генетические структуры организма.	Genotoxicity - property chemical, physical and biological factors have a damaging effect on the genetic structure of an organism.

---

Құрастырушы: Ә.Қ.Қыдырбаева.

1. № 22 тақырып. Трансгенді ағзалар, медицинада қолданылуы

2. Мақсаты: Трансгенді ағзаларды алудың әдістерін және олардың медицинадағы маңызын зерттеу.

3. Тапсырмалар:

3.1.Геннік және жасушалық биотехнологиялар: жетістіктері мен болашағы.

3.2.Трансгенді ағзалар жасау әдістері, гендерді тасмалдайтын векторлар.

3.3.Геномодификацияланған ағзалардың (ГМА) биоқауіпсіздігі: мәселелері және шешімдері.

3.4. ГМА медицинада қолданылуы.

4. Орындау түрі: реферат

5. Орындалу критерийі:

а) тақырыбы бойынша негізгі әдебиеттерді оқу және жинау;

б) ақпаратты жүйелеу және өңдеу;

в) реферат жоспарын құру;

г) библиография құрастыру;

д) рефератты жазу және бездендіру.

Рефераттың құрылымы:

1) беттік парақ ( талапқа сай безендіру);

2) мазмұны (рефераттың бөлімдерін, бетін ретімен орналастырып номерлеу);

3) кіріспе (талданатын мәселеннің мәнін, маңыздылығы мен өзектілігін көрсету және рефераттың мақсаты мен тапсырмаларын анықтау);

4) негізгі бөлім (рефераттың әр бір бөлімі жеке мәселені немесе оның бір жағын қамту керек және алдыңғы бөлімдермен логикалық байланысты болуы қажет, бұл бөлігіне кестелер, сызбалар, графиктер, суреттер және т.б. енгізуге болады);

5) қортынды (тұжырым жасалынып, реферат тақырыбының жалпы қорытындылары беріледі, ұсыныстар жасалынады);

6) әдебиеттер тізімі.

Рефератты безендірудегі қойылатын талаптар:

а) рефераттың көлемі 10-15 бет болу керек (қосымша беттер реферат көлеміне кірмейді);

б) реферат сауатты түрде орындалу қажет, баяндау мәдениеті сақталу керек;

в) баяндалу барысында қолданған әдебиетке сілтеу болуы керек;

г) библиография дұрыс құрастырылуы қажет.

6. Тапсыру мерзімі: «Жасушалардың молекулалық биологиясы» тарауы бойынша рубеждік бақылауға дейін.

7. Бағалау критерийлері: барлығы 100 баллмен бағаланады, ол 100% сәйкес келеді.

8. Әдебиеттер:

1. Глик Б., Пастернак Дж. «Молекулярная биотехнология», Мир, М., 2002.

2. Дудов В.И., Голиков А.Г., Потехин О.Е., Красовский О.А. Правовые вопросы

3. межграничного перемещения генетически измененных живых организмов. Биотехнология,

4. 1999, N6, с.80-85.

5. Красовский О.А. Генетически модифицированная пища: возможности и риски. Человек,

6. 2002, № 5, с. 158–164.

7. Рогачев В. Генетическая революция, первые шаги. Эхо планеты, 2000, № 28, с. 6–9.

8. Свердлов Е. Что может генная инженерия. Здоровье, 2002, № 1, с.51–54.

9. Статьи по проблеме трансгенности: http://soyacenter.ru/transgen.html

10. Спирин А.С., Современная биология и биологическая безопасность. Вестник РАН, 1997,

11. N7, c.579-588.

12. Чечилова С. Трансгенная пища. Здоровье, 2000, № 6, с. 20–23.

13. Интернет сайттар:

http://vivovoco.astronet.ru/VV/JOURNAL/NATURE/06_07/INST-4.HTM

http://www.medlinks.ru/article.php?sid=32744

9. Бақылау:

1. Генетикалық өзгерген ағзаларды алудың негізгі кезеңдері .

2. Гендерді бөліп алу.

3. Генетикалық векторлар.

4. Рекомбинативті ДНҚ алу әдістері.

5. Рекомбинативті ДНҚ реципиент жасушаларға енгізу.

6. Трансгенді ағзалар адамға қауіпті ме?

---

Тақырып бойынша үш тілде түсіндірме сөздер:

Қазақ тілінде	Орыс тілінде	Ағылшын тілінде
Вектор – клондайтын ДНҚ кесіндісін бір ағзадан (донор) басқа ағзаға (реципиент) тасымалдауға қабілетті ДНҚ молекуласы	Вектор – молекула ДНК, способная переносить клонируемый фрагмент ДНК из клетки одного организма (донора) в клетку другого организма (реципиента)	Vector – DNA molecul capable of transferring the cloned DNA fragment from one cell (donor) to the cell body of another organism (recipient)
Трансгендік ағзалар – геномында бөгде гендер бар ағзалар	Трансгенные организмы – организмы, содержащие в геноме чужеродные гены	Transgenic organisms – organisms containing foreign genes in the genom
Трансгеноз – геннің (гендердің) бір ағзадан екінші ағзаға тасымалдау үдерісі	Трансгеноз – процесс переноса гена (генов) из одного организма в другой	Transgenic process of gene transfer from one organism to another

Құрастырған: Қашағанова Ж.А.

1. № 23 тақырып. Геномика, протеомика және метаболономика

2. Мақсаты: Студенттерде қазіргі кездегі тірі ағзалардың, соның ішінде адамның геномының структуралық-функциональдық құрылымы туралы, сонымен бірге геномика және оның бағыттары туралы көзқарас қалыптастыру.

3. Тапсырмалар:

3.1. Эукариот геномының құрылымы. Геномның қозғалмалы элементтері.

3.2. Геномика - ген туралы ғылым.

3.3. Протеомика – ХХІ ғасыр биологиясы мен медицинасындағы жаңа бағыт.

3.4. Метаболономика және жаңа дәрілерді дайындау.

3.5. Биоинформатика және оның болашағы.

4. Орындау түрі – глоссария құрастыру.

1. Аллель – _______________________________________________

2. Амплификация - _________________________________________

3. Биоинформатика – _______________________________________

___________________________________________________________

4. Мәліметтер базасы – ______________________________________

5. Геном (қоры)кітапханасы -

6. Биочиптер-_______________________________________________

7. Вектор - _________________________________________________

8. Генетикалық код­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­ - _____________________________________

9. Гендік инженерия - _____________________________________

10. Ген – _________________________________________________

11. Геном – _______________________________________________

12. Геномика – ­­­­­­­­­­­­­­­____________________________________________

13. Генетикалық карта - __________________________________

14. ДНҚ-полимеразалар – __________________________________

15. Гендік терапия -­­­­­­­ ______________________________________

16. Клондау - _____________________________________________

17. кДНК – ________________________________________________

18. Код генетикалық – ____________________________________

19. Кодон (триплет) – _____________________________________

20. Карта құрастыру – ______________________________________

21. Клон -_________________________________________________

22. Локус – ______________________________________________

23. Метаболомика – _________________________________________

24. Метаболоника __________________________________________

25. Метаболом -_____________________________________________

26. Нанотехнология – _______________________________________

27. «Адам геномы» жобасы - _____________________________

28. Протеом – _____________________________________________

29. Протеомика – ___________________________________________

30. Праймер – _____________________________________________

31. Псевдогендер - __________________________________________

32. Полиморфизм – _________________________________________

33. ПТР - _________________________________________________

34. Плазмида – _____________________________________________

35. Рестриктаза - _________________________________________

36. Рекомбинанттық ДНК - __________________________________

37. Ревертаза – _____________________________________________

38. РНомика – ______________________________________________

39. Сателлиттік ДНК – _____________________________________

40. Сұрыптаушы орта- ______________________________________

41. Секвенирлеу – __________________________________________

42. Трансформация – _______________________________________

43. Транспозон – __________________________________________

44. Тандемдік қатарлар-_____________________________________

45. Транскриптомика – _____________________________________

46. Транскриптом – _________________________________________

47. Токсикогеномика - _______________________________________

48. Салыстырмалы геномика– _____________________________

49. Функционалдық геномика – ______________________________

50. Эволюциялық геномика - ________________________________

---

5. Орындау критерийлері:

а) тақырыбы бойынша негізгі мәлеметтерді жинау және зерттеу;

б) жазбалар түрінде жазбаша құрастыру;

в) ақпаратты жүйелеу және өңдеу;

г) рефератты жазу және бездендіру.

Глоссарияны құрастыруға қойылатын талаптар:

а) глоссария көлемі 50 терминнен аз болмауы керек;

б) глоссария сауатты түрде орындалу қажет, анық және толық анықтама берілуі керек;

в) қолданған әдебиеттердің тізімі дұрыс берілуі қажет.

6. Тапсыру мерзімі: «Жасушаның молекулалық биологиясы» тарауы бойынша рубеждік бақылауға дейін.

7. Бағалау критерийлері: барлығы 100 баллмен бағаланады, ол 100% сәйкес келеді.

8. Әдебиеттер:

1. Арчаков А. И. Что за геномикой? – Протеомика. //Вопр. мед. химии, 2000. Т. 46, № 4.

2. С. 335–343.

3. Арчаков А.И. Биоинформатика, геномика и протеомика - науки о жизни XXI столетия /

4. Вопросы медицинской химии, № 1, 2000. URL: http://medi.ru/pbmc/8800101.htm (дата

5. обращения 12.10.2009)

6. Замятнин А.А. Блистающий мир белков и пептидов. //Биология. 2002. № 25–26. P. 8–13.

7. Ясный И.Е., Цыбина Т.А., Шамшурин Д.В., Колосов П.М. 

8. Структурная геномика и медицина // Молекулярная медицина. 2009. — № 6. — С. 15—20.

9. Интернет сайттар:

http://www.bioinformatix.ru/proteomika/proteomika.-lider-nauki-xxi-veka.html

http://www.bioinformatix.ru/genomika/

http://www.bioinformatix.ru/metabolomika/

http://www.bioinformatix.ru/transkriptomika/

http://www.bioinformatix.ru/bioinformatika/.

9. Бақылау:

4. Геном туралы қазіргі заманғы түсінік.

5. Прокаиот геномының эукариоттан айырмашылығы.

6. Геномиканың медицина үшін маңызы.

7. Протеомиканы зерттеу болашағы.

8. Адам метаболизмі туралы ақпаратты БАҚ және дәрілер жасау үшін қолдану.

Тақырып бойынша үш тілде түсіндірме сөздер:

	Қазақ тілінде	Орыс тілінде	Ағылшын тілінде
1	Гендiк (генетикалық) инженерия- молекулалық генетиканың қолданбалы бөлiмi, лабораториялық жолмен генетикалық структуралар мен тұқымы өзгертiлген организмдердi құрастыру әдістерiн және мүмкiндiктерiн зерттейдi	Генная (генетическая) инженерия- прикладное направление молекулярной генетики, исследует возможности и способы создания лабораторным путем генетических структур и наследственно измененных организмов	Gene (genetic) engineering- applied direction molecular genetics, explores the possibilities and ways of creation of laboratory by genetic structures and hereditarily modified organisms
2	Молекулалық-генетикалық әдiстер - бұл ДНҚ қүрылысындағы түрлi өзгерiстердi, тіпті бірінші реттік нуклеотидттiк қатарына дейiн анықтауға мүмкiндiк беретiн әр түрлi әдiстердiң үлкен тобы.	Молекулярно-генетические методы - это большая и разнообразная группа методов, позволяющих выявить различные вариации в структуре ДНК, вплоть до расшифровки первичной последовательности нуклеотидов.	Molecular-genetic methods- is a large and diverse group of methods, which allow to identify variations in the DNA structure, up to decrypt the primary sequence of nucleotides.
3	ПТР (полимеразалық тiзбектiк реакция) - бүл in-vitro жағдайында ДНҚ-ны амплификациялау әдiсi.	Полимеразной цепной реакции (ПЦР)- это метод амплификации ДНК в условиях in vitro.	Polymerase chain reaction (PCR)- is a method of amplification of DNA in vitro.
4	ДНҚ-зондтары- хромосомадағы сәйкес бөлiкпен комплементарлы байланысатын белгiлi нуклеотидтiк құрамы бар (керектi геннiң көшiрмесi) ДНҚ біртізбекті кесiндiлерi	ДНК-зонды – одноцепочечные фрагменты ДНК с известным нуклеотидным составом (копия нужного гена), которые комплементарно связываются с соответствующим участком хромосомы.	DNA-probes - single-stranded DNA fragments with the famous nucleotide composition (a copy of the desired gene)that complementary associated with the part of chromosome.

---

Смотрите также файлы

• Молекулярная биология (теория).docx

• Грипп, ОРВИ.docx

• Деление на группы.docx

• Фінанси, фінансова система та публічна фінансова діяльність.doc

• ПРАКТИКА ИСПОЛЬЗОВАНИЯ АУДИАЛЬНЫХ СРЕДСТВ В ЗВУКОВОЙ РЕКЛАМЕ.doc