5) қортынды (тұжырым жасалынып, реферат тақырыбының жалпы қорытындылары беріледі, ұсыныстар жасалынады);

6) әдебиеттер тізімі.

Рефератты безендірудегі қойылатын талаптар:

а) рефераттың көлемі 10-15 бет болу керек (қосымша беттер реферат көлеміне кірмейді);

б) реферат сауатты түрде орындалу қажет, баяндау мәдениеті сақталу керек;

в) баяндалу барысында қолданған әдебиетке сілтеу болуы керек;

г) библиография дұрыс құрастырылуы қажет.

6. Тапсыру мерзімі: «Молекулалық биология негіздері» бөлімі бойынша аралық бақылауға дейін.

7. Бағалау критерийлері: 100 баллдық жүйесімен бағаланады.

8. Әдебиеттер:

8.1.Генетика. Под ред. Иванова В.И. М., 2006, с.40-49, 74-81.

8.2.Коничев А.С., Севастьянова Г.А. Молекулярная биология М., 2005, с. 73-114.

8.3.Медициналық биология және генетика. Е.Ө. Қуандықовтың ред. 42-45 б.

8.4.Муминов Т.А., Куандыков Е.У. Основы молекулярной биологии. А., 2007, с. 13-20.

8.5.Мушкамбаров Н.Н., Кузнецов С.Л. Молекулярная биология. М., 2003, с. 87-91.

8.6.Щипков В.П., Кривошеина Г.Н. Общая и медицинская генетика. М., 2003, с.19-24.

8.7.Аманжолова Л.Е. Жалпы және медициналық генетиканың биологиялық негіздері. А., 2006, б. 42-47.

8.8.Қазымбет П.Қ., Аманжолова Л.Е., Нұртаева Қ.С. Медициналық биология. А., 2002, б.68-72.

8.9.Қуандықов Е.Ө., Әбілаев С.А. Медициналық биология және генетика. А., 2006, б. 54-56.

8.10.Медициналық биология және генетика. Оқу құралы проф. Қуандықов Е.Ө. ред. А., 2004, б.44-54.

8.11.Қуандықов Е.Ө., Аманжолова Л.Е.. Молекулалық биология негіздері (дәрістер жинағы), А., 2008, 12-20 б.

12. Қуандықов Е.Ө., Нұралиева Ұ.Ә. негізгі молекулалық-генетикалық терминдердің орысша – қазақша сөздігі. Алматы-2012. 81, 87-107.

9. Бақылау сұрақтары:

   1. Про – және эукариоттардың гендері қалай ажыратылады?

   2. Геном дегеніміз не?

   3. Ген және геном қалай ажыратылады?

Тақырып бойынша үш тілде түсіндірме сөз:

	Қазақ тілінде	Орыс тілінде	Ағылшын тілінде
1	Ген- бiр полипетидтiк тiзбектiң, тРНҚ немесе рРНҚ-ның құрылысын анықтайтын ДНҚ молекуласының бөлiгi.	Ген- бiр полипетидтiк тiзбектiң, тРНҚ немесе рРНҚ-ның құрылысын анықтайтын ДНҚ молекуласының бөлiгi.	Gene portion of the molecule of DNA, defines the structure of a single polypeptide chains, tRNA or rRNA.
2	Рекон- единица генетической рекомбинации, равна одной паре нуклеотидов	Рекон – бір жұп нуклеотидтерге тең рекомбинацияның бірлігі	Рекон – бір жұп нуклеотидтерге тең рекомбинацияның бірлігі
3	Мутон- мутацияға қабылеттiлiгi бар ДНҚ молекуласының ең кiшi бөлiгi	Мутон- мутацияға қабылеттiлiгi бар ДНҚ молекуласының ең кiшi бөлiгi	Mouton - the smallest region the DNA molecule is able to mutate.
4	Цистрон – единица функции, гена; последовательность нуклеотидов в ДНК, определяющая единичную функцию, выяляемую в цист-транс-тесте; один ген может содержать несколько цистронов, синтезирующих разные по составу белки с разными функциями	Цистрн - ген қызметінің бірлігі; цис-транс-тестте анықталатын, жеке қызметті анықтайтын ДНҚ нуклеотидтерінің қатары; бір геннің құрамында бірнеше әртүрлі құрылымдық ақуыздар синтезіне жауап беретін цистрондар болуы мүмкін.	Цистрон - ген қызметінің бірлігі; цис-транс-тестте анықталатын, жеке қызметті анықтайтын ДНҚ нуклеотидтерінің қатары; бір геннің құрамында бірнеше әртүрлі құрылымдық ақуыздар синтезіне жауап беретін цистрондар болуы мүмкін.
5	Полипептид – цепь аминокислотных остатков (аминокислот, связанных между собой пептидной связью), синоним белка	Полипептид – аминқышқылдар қалдығының тізбегі (өзара пептидтік байланыс арқылы байланысқан аминқышқылдар), нәруыздың синонимі.	Полипептид – аминқышқылдар қалдығының тізбегі (өзара пептидтік байланыс арқылы байланысқан аминқышқылдар), нәруыздың синонимі.

---

Құрастырушы: Қ.Е.Жүзжан

1. № 17 тақырып. Биоинформатика: пробирка мен компьютер аралығындағы молекулалық биология

2. Мақсаты: Студенттерде ДНҚ молекуласының нуклеотидтер қатарын анықтаудың заманауи әдістері жайлы және оларды молекулалық биология мен медицинада қолдануға қажетті білім қалыптастыру.

3. Тапсырмалар:

3.1. Биоинформатиканың міндеттері.

3.2. Негізгі биоинформациалық бағдарламалар.

3.3. Биоинформациалық жұмыстардың негізгі принциптері.

3.4. Биоинформациялық бағдарламаларды пайдаланып ДНҚ нуклеотидтер қатарын анықтау.

3.5. Биоинформациялық зерттеулер нәтижелерінің медицинадағы маңызы.

4. Орындалу түрі: презентация дайындау

5. Орындалу критерийлері.

а) тақырыбы бойынша негізгі мәлеметтерді жинау және зерттеу;

б) ақпаратты жүйелеу және өңдеу;

в) реферат жоспарын құру;

г) ) библиография құрастыру;

д) рефератты жазу және бездендіру.

Презентация жасауда қойылатын талаптар:

а) презентация “Microsoft Power Point” бағдарламасы бойынша құрастырылады;

б) слайд саны 10-15 аспауы қажет;

в) презентация жасауда слайдқа үлкен текстер жазуға болмайды, жеңіл қабылданатын және сауатты жасалынуы қажет;

г) библиография бойынша сілтеме реті дұрыс құрастырылуы қажет.

6. Тапсыру мерзімі: «Молекулалық биология негіздері» бөлімі бойынша аралықбақылауға дейін

7. Бағалау критерийлері: 100 баллдық жүйесімен бағаланады, бұл 100 %-ке сәйкес келеді.

8. Әдебиеттер:

8.1. http://biomediale.ncca-kaliningrad.ru/?blang=ru&author=gelfand

8.2. http://vechnayamolodost.ru

8.3. http://www.vechnayamolodost.ru/pages/drugienaukiozhizni/molbikobi1a.html

8.4. http://www.rusbiotech.ru/2003/old/bio_lab.html

8.5. http://serjramone.ax3.net/var/176--------.html

8.6. http://www.chem-bio.com.ua/well-known/item/4

9. Бақылау:

9.1. Биоинфарматиканың міндеттері қандай?

9.2. Геномды талдауда қандай биоинформациалық бағдарламалар қолданылады?

9.3. in silico – молекулалық биология дегеніміз не?

9.4. Есептеу әдістерімен гендерді іздеу қалай жүргізіледі?

Тақырып бойынша үш тілде түсіндірме сөз:

Қазақ тілінде	Орыс тілінде	Ағылшын тілінде
Геномды аннотациялау – ДНҚ қатарларындағы гендерді және басқа да объектілерді маркерлеу үрдісі.	Аннотация геномов - процесс маркировки генов и других объектов в последовательности ДНК.	Annotation of genomes - the process of marking of genes and other objects in the sequence of DNA.
Гено́м — ағзаның жеке жасушасындағы генетикалық материал.	Гено́м — совокупность наследственного материала, заключенного в клетке организма.	Genome - the set of hereditary material enclosed in a cell of the body.
Адам геномы — адам жасушасындағы барлық тұқым қуалайтын материалдың жиынтығы.	Геном человека — совокупность наследственного материала, заключенного в клетке человека.	The human genome - the set of hereditary material enclosed in a cage person.
Геномика  - тірі ағзалардың гендері мен геномдарын зерттеуге бағытталған молекулалық генетиканың бір саласы.	Геномика  раздел молекулярной генетики, посвящённый изучению генома и генов живых организмов.	Genomics section of molecular genetics dedicated to the study of the genome of genes and living organisms.
In silico — тәжирбиені компьютер арқылы моделдеу (симуляция) деген ұғымды білдіретін термин.	In silico — термин, обозначающий компьютерное моделирование (симуляцию) эксперимента.	In silico - term for computer simulation (simulation) of the experiment.

---

Құрастырушы: Ә.Қ.Қыдырбаева

1. № 18 тақырып. Теломерлер. Теломеразалық белсенділік

2. Мақсаты: ДНҚ жаңа тізбегінің ұшының (репликацияға дейінгі) қалпына келу механизмін зерттеу.

3. Тапсырмалар:

3.1. Теломер және теломеразаның құрлысы және қызметі.

3.2. Теломер және теломераза жасушаның қартаюына әсері.

3.3. Адамның қалыпты жасушасындағы теломеразасының активтілігінің реттелуі.

3.4. Адамның ісік жасушасындағы теломердің ұзындығы және теломеразалық белсенділік.

4. Орындау түрі: реферат/презентация дайындау.

5. Орындалу критерийі:

а) тақырыбы бойынша негізгі әдебиеттерді оқу және жинау;

б) ақпаратты жүйелеу және өңдеу;

в) реферат жоспарын құру;

г) библиография құрастыру;

д) рефератты жазу және бездендіру.

Рефераттың құрылымы:

1) беттік парақ ( талапқа сай безендіру);

2) мазмұны (рефераттың бөлімдерін, бетін ретімен белгілеу);

3) кіріспе (талданатын мәселеннің мәнін, маңыздылығы мен өзектілігін көрсету және рефераттың мақсаты мен тапсырмаларын анықтау);

4) негізгі бөлім (рефераттың әр бір бөлімі жеке мәселені немесе оның бір жағын қамту керек және алдыңғы бөлімдермен логикалық байланысты болуы қажет, бұл бөлігіне кестелер, сызбалар, графиктер, суреттер және т.б. енгізуге болады);

5) қортынды (тұжырым жасалынып, реферат тақырыбының жалпы қорытындылары беріледі, ұсыныстар жасалынады);

6) әдебиеттер тізімі.

Презентация құрастыру талаптары:

а) презентация «Microsoft Power Point» бағдарламасы бойынша құрастырылады;

б) слайдтар саны 10-15 тал;

в) презентациялық слайдтарға үлкен текстер жазыуға болмайды,жеңіл қабылданылатындай және сауатты жасалынуы керек;

г) соңғы слайдта библиография көрсетілуі қажет.

6. Тапсыру мерзімі: «Молекулалық биология негіздері» тарауынан болатын аралық бақылауға дейін.

7. Бағалау критерийлері: 100 баллмен бағаланады, бұл 100%- ке сәйкес келеді.

8. Әдебиеттер:

1. Биохимия, № 62, 1997.

2. Военно-медицинский журнал, № 11, 2000.

3. Жимулев И.Ф. Общая и молекулярная генетика. Новосибирск, 2006.

4. Мушкамбаров Н.Н., Кузнецов С.Л. Молекулярная биология. М., 2003.

5. Российский онкологический журнал, № 2, 2003.

6. Соросовский образовательный журнал, № 12, 1998.

7. Интернет сайттар:

www. Google. kz. ‘Теломеры’;

www. Mail. Ru. ‘Бессмертие раковых клеток’;

www. Google. Kz. ‘теломеры и старение’.

9. Бақылау:

9.1. Теломер және теломеразаның құрылысы және функциясы.

9.2. Теломер ұшының репликацияланбау проблемаларының мәні.

9.3. Қартаюдың теломерлік теориясы.

.

Тақырып бойынша үш тілде түсіндірме сөз:

қазақ тілінде	орыс тілінде	ағылшын тілінде
Теломерлер - хромосоманың ұштары.	Теломеры — концевые участки хромосом.	Telomeres - leaf plots of chromosomes.
Қартаюдың теломерлік теориясы - А.М. Оловников теориясы ДНК теломерлік бөліктерінің репликацияланбауы және Хейфлик шектігіне негізделген	Теломерная теория старения – теория А.М.Оловникова, основанная на недорепликации теломерных участков ДНК и лимите Хейфлика.	Telomeric theory of aging - theory of А.M. Olovnikov based on недорепликации telomeric DNA and limit of Heflik.
Хейфлик шегі - in vitro өсірген жасушада бөлінудің шектеулі саны.	Лимит Хейфлика – ограниченное число делений клеток, культивируемых in vitro.	Limit of Heflik - a limited number of cell divisions, cultivated in vitro.

---

Құрастырған: Нұрпейісова И.К

1. № 19 тақырып. ДНҚ-ның метилденуі

2. Мақсаты: ДНҚ-ның метилденуінің молекулалық-генетикалық механизмін зерттеу.

3. Тапсырмалар:

3.1. ДНҚ-ның метилденуі және оның гендер белсенділігінің реттелуіндегі рөлі.

3.2. Таңдамалы метилдену.

3.3. Онтогенезде метилденудің толқындары.

3.4. Эволюцияда импритингтің пайда болуы.

3.5. Метилдену және Х-хромосоманың активсизденуі.

3.6. Метилдену және ісік ауруының пайда болуы.

4. Орындау түрі: презентация.

5. Орындалу критерийі:

а) тақырыбы бойынша негізгі әдебиеттерді оқу және жинау;

б) ақпаратты жүйелеу және өңдеу;

в) реферат жоспарын құру;

г) библиография құрастыру;

д) рефератты жазу және бездендіру.

Рефераттың құрылымы:

1) беттік парақ ( талапқа сай безендіру);

2) мазмұны (рефераттың бөлімдерін, бетін ретімен белгілеу);

3) кіріспе (талданатын мәселеннің мәнін, маңыздылығы мен өзектілігін көрсету және рефераттың мақсаты мен тапсырмаларын анықтау);

4) негізгі бөлім (рефераттың әр бір бөлімі жеке мәселені немесе оның бір жағын қамту керек және алдыңғы бөлімдермен логикалық байланысты болуы қажет, бұл бөлігіне кестелер, сызбалар, графиктер, суреттер және т.б. енгізуге болады);

5) қортынды (тұжырым жасалынып, реферат тақырыбының жалпы қорытындылары беріледі, ұсыныстар жасалынады);

6) әдебиеттер тізімі.

Презентация құрастыру талаптары:

а) презентация «Microsoft Power Point» бағдарламасы бойынша құрастырылады;

б) слайдтар саны 10-15 тал;

в) презентациялық слайдтарға үлкен текстер жазыуға болмайды,жеңіл қабылданылатындай және сауатты жасалынуы керек;

г) соңғы слайдта библиография көрсетілуі қажет.

6. Тапсыру мерзімі: «Молекулалық биология негіздері» тарауынан болатын аралық бақылауға дейін.

7. Бағалау критерийлері: 100 баллмен бағаланады, бұл 100%- ке сәйкес келеді.

8. Әдебиеттер:

8.1. Эпигенетика / С. М. Закиян, В.В. Власов, Е. В. Дементьева. — Новосибирск: Изд-во СО РАН, 2012. — 592 с. — 300 экз. — ISBN 978-5-7692-1227-7

8.2. НессаКэри Эпигенетика: как современная биология переписывает наши представления о генетике, заболеваниях и наследственности. — Ростов-на-Дону: Феникс, 2012. — ISBN 978-5-222-18837-8

8.3. Галицкий В.А. (2008). «Гипотеза о механизме инициации малыми РНК метилирования ДНК denovo и аллельного исключения» (русский). Цитология 50(4): 277–286.

8.4. Elias Daura-Oller, Maria Cabre, Miguel A Montero, Jose L Paternain, and AntoniRomeu (2009)"Specific gene hypomethylation and cancer: New insights into coding region feature trends". Bioinformation. 2009; 3(8): 340—343.PMID PMC2720671

 8.5. Cao, Xiaofeng; Jacobsen, Steven E. (2003 Jul). «Locus-specific control of asymmetric and CpNpG methylation by the DRM and CMT3 methyltransferase genes». PNAS.

8.6. Aufsatz, Werner; M. Florian Mette, Johannes van der Winden, Antonius J. M. Matzke, MarjoriMatzke (2002 Dec). «RNA-directed DNA methylationin Arabidopsis». PNAS.

8.7. - www.medicum/hnov/ru /docter/lib>ary/obsterics/Nisvander/24/php - cok

- www.rusmedserv.com/forum/printthread.php?t=1003-27k

- www.reterats.net/online/referat:php?d=rkr-a-3801-7k-

9. Бақылау:

9.1. ДНҚ-ның метилденуінің қызметінің маңызы неде?

9.2. ДНҚ-ның метилденуі ағзада қандай мақсатта қызмет етеді?

---

Тақырып бойынша үш тілде түсіндірме сөз:

қазақ тілінде	орыс тілінде	ағылшын тілінде
Эпигеномика (грек тілінен аудар. еpi- жақын, қасында) – сыртқы ортаның әсерінінен генетикалық емес әсермен анықталатын, генетикалық мәтінді зерттейтін ғылым (мысалы, ДНҚ-ның метилденуі).	Эпигеномика (от греч. epi — рядом, около) — наука о генетических эффектах, не связанных непосредственно с генетическим текстом, а обусловленных внегенетическими эффектами (например, метилированием ДНК).	Epigenomika (from the Greek.Epi - near, about) - the science of genetic effects that are not directly related to the genetic text, and caused BEYOND genetic effects (eg, DNA methylation).
Эпигенетикалық өзгеріс- генетикалық ақпараттың өзгеруіне (мутациясына) негізделмеген, геннің көрініс беруінің өзгеруі.	Эпигенетические изменения — это изменения в проявлении генов, не обусловленные изменением генетической информации (мутациями).	Epigenetic changes - are the changes in gene expression, not of a change in the genetic information (mutations).
Метилденудің қызметі геннің белсенділігі мен өшірілуіне байланысты. Кейбір жағдайларда геннің промоторлық аймақтарының метилденуі ген белсенділігінің бәсеңдеуіне әкеледі. ДНҚ-ның метилденуінің аз ғана өзгерісі генетикалық белсенділіктің деңгейлерін маңызды өзгеріске алып келеді.	Функция метилирования заключается в активации/инактивации гена. В большинстве случаев, метилирование промоторных областей гена приводит к подавлению активности гена. Показано, что даже незначительные изменения в степени метилирования ДНК могут существенно изменять уровень генетической экспрессии.	Methylation function is activated / inactivated gene. In most cases, the methylation of the promoter regions of the gene leads to suppression of gene activity. It is shown that even small changes in the degree of methylation of DNA can significantly alter the level of genetic expression.

Құрастырушы: оқытушы Жұмағұл М.Ж.

1. № 20 тақырып. Гендер экспрессиясы бұзылуынан дамитын аурулар

2. Мақсаты: Гендер экспрессиясының бұзылуынан болатын тұқым қуалайтын аурулардың дамуы мен пайда болуы жайлы білімдерін қалыптастыру.

3. Тапсырмалар:

3.1. Гендер белсенділігінің транскрипция деңгейінде бұзылуынан болатын аурулар

3.2. Гендер белсенділігінің трансляция деңгейінде бұзылуынан болатын аурулар

3.3. Гендер белсенділігінің реттелуінің бұзылуы және оның патологиялық процестермен байланысы.

4. Орындалу түрі: презентация құрастыру.

5. Орындалу критериясы.

5.1 тақырыбы бойынша негізгі мәлеметтерді жинау және зерттеу;

5.2 библиография құрастыру;

5.3 ақпаратты жүйелеу және өңдеу;

5.4 презентация жоспарын құру;

5.5 презентацияны «Microsoft Power Point» бағдарламасы бойынша құрастыру және бездендіру;

5.6 «Биолог» СҒҮ отырысында баяндау.

Презентация құрастыру талаптары:

а) презентация «Microsoft Power Point» бағдарламасы бойынша құрастырылады;

---

Смотрите также файлы

• Молекулярная биология (теория).docx

• Грипп, ОРВИ.docx

• Деление на группы.docx

• Фінанси, фінансова система та публічна фінансова діяльність.doc

• ПРАКТИКА ИСПОЛЬЗОВАНИЯ АУДИАЛЬНЫХ СРЕДСТВ В ЗВУКОВОЙ РЕКЛАМЕ.doc