23. 
    «Тарих соңы» тұжырымдамасы(Г. Гегель – А. Кожев — Ф. Фукуяма).
    

«Тарихтың соңы және соңғы адам» - американдық философ және саясаттанушы Фрэнсис Фукуяманың алғашқы кітабы. Оны 1992 жылы Free Press шығарды. Кітаптың шығуы алдында The National Interest журналында «Тарихтың ақыры?» деген очерк жарияланды. (1989 ж.), баспасөзде және ғылыми баспасөзде кең пікір алған.

Фукуяма «Тарихтың ақыры және соңғы адам» шығармасында эссе желісін жалғастырып, әлемде батыстық үлгідегі либералдық демократияның таралуы адамзаттың әлеуметтік-мәдени эволюциясының соңғы нүктесін және соңғы кезеңнің қалыптасуын айғақтайды. басқару нысаны. Фукуяманың ойынша, тарихтың аяқталуы, алайда, оқиғаларға толы тарихтың аяқталуын білдірмейді, бірақ бұл идеологиялық қарама-қайшылықтардың, жаһандық революциялар мен соғыстардың бір ғасырлық аяқталуын және олармен бірге өнер мен философияның аяқталуын білдіреді.

Кейінгі жылдары жиырмадан астам тілге аударылған «Тарихтың ақыры және соңғы адам» кітабы[1] ғылыми баспасөзде де, журналистикада да көп сынға ұшырады. Шолушылардың көпшілігі автордың идеялық бетбұрыстылығын, либералдық демократия идеяларын шектен тыс ұстануын, оқиғаларды бағалау мен фактілерді таңдаудағы таңдамалылығын және либералдық демократияның таралуына ашық қарсылық білдіріп, күшейіп келе жатқан мұндай қозғалыстардың маңыздылығын жете бағаламауын атап өтті. исламизм ретінде.

24. 
    Мәдениет пен өркениет ұғымдарының арақатынасы
    

Бүгінгі таңда ғылымда өркениет пен мәдениет арасында абсолютті үйлесім және толық үйлесімсіздік жоқ деген пікір басым. Өркениет пен мәдениет шын мәнінде бір «медальдың» екі жағы. Мұның түсіндірмесі мынада: «мәдениет» және «өркениет» ұғымдары белгілі бір айырмашылықтарды көрсетеді, бірақ сонымен бірге олар белгілі бір тұтастықты тудырады.

Шынында да, М.Герсковицке24 ілесіп, мәдениетті адамдардың шығармашылық қызметі арқылы үнемі жетілдіріліп отыратын тіршілік ортасы ретінде қарастыра отырып, мәдениет әрқашан адам қызметі мен шығармашылығының сан алуан түрлерімен байланысты деп айта аламыз. Бұл сонымен қатар мәдениетте, көптеген мәдениеттанушылар атап өткендей, адам жасаған материалдық құндылықтарға келгенде де, рухани құрамдас маңызды рөл атқаратынын түсіндіреді.

Өркениет ұғымы, ең алдымен, қоғаммен байланысты және көбінесе ол әртүрлі қоғамдардың бірігуін білдіреді, содан кейін Э.Хантингтонға ілесе отырып, өркениет экстрагендік ұғым деп айта аламыз. Өркениет концепциясында әрбір жеке адам жасаған рухани өмір мен құндылықтарға емес, қоғамға және тұтастай алғанда әртүрлі қоғамдардың бірігуіне баса назар аударылатынын мойындау керек. Бұл ретте материалдық құндылықтардан гөрі рухани құндылықтарға басымдық беріледі.

---

Сонымен, мәдениеттің рухани құндылықтары мен өркениеттің материалдық құндылықтары арасында белгілі диалектикалық байланыс бар. Олар не теңдестірілген бірлік жағдайында, не олардың арасындағы қарама-қайшылықты күрес жағдайында өркениет маятникін бір немесе басқа жолмен ауытқуға мәжбүрлейді және философтар мен мәдениеттанушыларды мәдениет пен өркениеттің орны мен рөлін нақтылауға назар аударуға итермелейді. олардың диалектикалық қатынасы.

25. 
    Мәдениет құрылымы және оның қатынастық ұғымы. Субмәдениет, контрмәдениет, антимәдениет. Хахық мәдениеті
    

Мәдениет (латын тілінен мәдениет – өсіру, тәрбиелеу, білім беру, дамыту, қастерлеу) – материалдық және рухани еңбек жобаларында, әлеуметтік нормалар мен институттар жүйесінде, рухани құндылықтарда, рухани құндылықтарда, адам өмірін ұйымдастыру мен дамытудың ерекше тәсілі. адамдардың табиғатқа, бір-біріне және өзімізге деген көзқарастарының жиынтығы. Мәдениет адам болмысының кез келген түріне оның тән және міндетті белгісі, кез келген қоғамның қажетті атрибуты ретінде тән.

Мәдениет құрылымы екі негізгі бөлікте берілген: мәдени статика және мәдени динамика. Біріншісі тыныштықтағы мәдениетті, екіншісі қозғалыстағы мәдениетті сипаттайды. Мәдени статика мәдениеттің ішкі құрылымын - оазис элементтерінің жиынтығын немесе мәдениеттің белгілері мен формаларын - конфигурацияларды, осындай элементтердің сипатты комбинацияларын білдіреді.

Мәдениеттің әмбебап белгілері бүкіл адамзат баласына тән және оны басқа тіршілік иелерінен ерекшелендіреді. Біріншіден, әлеуметтік биологиялық ерекшеліктер, атап айтқанда, балалық шақтың ұзақ кезеңі, репродуктивті функцияның тұрақты (маусымдық емес) сипаты мен күрделі миы, барлық адамдарға тән ұрпақты ұзақ және қамқорлықпен тәрбиелеу қажеттілігі және балалардың ата-анасына жақындығы. Әлеуметтік әмбебаптар ұжымдық өмірді, азық-түлікті бөлуді және отбасын құруды қамтиды.

Мәдени кешен – бастапқы элемент негізінде пайда болған және онымен функционалдық байланысты мәдени белгілердің немесе элементтердің жиынтығы. Мысалы, хоккей спорты.

Қоғам көптеген топтарға - ұлттық, демографиялық, әлеуметтік, кәсіптік топтарға ыдырайтындықтан, олардың әрқайсысында бірте-бірте өзіндік мәдениет қалыптасады, яғни құндылықтар мен мінез-құлық ережелері жүйесі. Шағын мәдени дүниелер субмәдениеттер деп аталады.

---

Субмәдениет – бұл ұлттың жалпы мәдениетінің бір бөлігі, бір жағынан басқаша немесе тұтасымен қарама-қарсы, бірақ жалпы мағынада ұлт мәдениетіне сәйкес келетін, ол үстемдік деп аталады. Субмәдениет үстем мәдениеттен тілімен, өмірге көзқарасымен, жүріс-тұрысымен, киім киісімен, әдет-ғұрыптарымен ерекшеленеді. Айырмашылықтар өте күшті болуы мүмкін, бірақ субмәдениет басым мәдениетке қарсы емес.

26. 
    Массалық және элитарлық мәдениет(Ф. Ницше, Х. Ортега-и-Гассет, Г. Маркузе).
    

Бұқаралық мәдениет – күнделікті үлкен көлемде өндірілетін өнім түрі. Бұл 20 ғасырдағы мәдени құбылыстардың жиынтығы және жаппай тұтынуға арналған заманауи индустриялық қоғамдағы мәдени құндылықтар өндірісінің ерекшеліктері. Басқаша айтқанда, бұл әртүрлі арналар, соның ішінде бұқаралық ақпарат құралдары мен коммуникациялар арқылы өндірістік желі өндірісі.

Бұқаралық мәдениетті тұратын жері мен еліне қарамастан барлық адамдар тұтынады деп болжанады. Бұл ең кең арналарда, соның ішінде теледидарда көрсетілетін күнделікті өмір мәдениеті.

Бұқаралық мәдениеттің пайда болуы ХІХ-ХХ ғасырлар тоғысындағы өмірдің массалануымен байланысты. Бұл кезде адам бұқарасының өмірдің әртүрлі салаларындағы рөлі арта түсті: экономика, саясат, басқару және адамдар арасындағы қарым-қатынас. Ортега и Гассет масса ұғымына келесідей анықтама береді:

Масса - бұл қалыңдық. Сандық және көрнекі мағынадағы тобыр – жиынтық, ал әлеуметтану тұрғысынан жиынтық – масса. Масса - бұл орташа адам. Қоғам әрқашан азшылық пен бұқараның ұтқыр бірлігі болды.

Бұқаралық мәдениет қабілетті:

• 
  жеке қарым-қатынастың жоқтығын және өмірге қанағаттанбауын өтеу;
  
• 
  халықтың саяси оқиғаларға қатысуын арттыру;
  
• 
  қиын әлеуметтік жағдайдағы халықтың психологиялық тұрақтылығын арттыру;
  
• 
  ғылым мен техниканың жетістіктерін көпшілікке қолжетімді ету.
  

Элиталық мәдениетті (француз тілінен аударғанда элита – таңдаулы, ең жақсы) қоғамның артықшылықты топтарының субмәдениеті ретінде анықтауға болады (бұл ретте кейде олардың жалғыз артықшылығы мәдени шығармашылыққа немесе мәдени мұраны сақтау құқығы болуы мүмкін), ол сипатталады. құндылық-семантикалық оқшаулау, жақындық бойынша; элиталық мәдениет өзін «жоғары кәсіпқойлар» тар шеңберінің жұмысы ретінде көрсетеді, оны түсінуге жоғары білімді білгірлердің бірдей тар шеңбері қол жетімді. Элиталық мәдениет қоғамның әлеуметтік-саяси мәселелеріне қатысты күнделікті өмірдің «әдетінен» жоғары тұруды және «жоғары сот» позициясын ұстануды мәлімдейді.

---

Элиталық мәдениет, әдетте, мәдени дағдарыс, ескінің ыдырауы және жаңа мәдени дәстүрлердің тууы, рухани құндылықтарды өндіру және жаңғырту әдістері, мәдени-тарихи парадигмалардың өзгеруі дәуірінде пайда болады. Сондықтан элиталық мәдениет өкілдері өздерін не «жаңаны жасаушылар» ретінде біледі, өз заманынан биік тұрады, сондықтан замандастары оны түсінбейді.

Элиталық мәдениетке тән белгілер:

• 
  белгілі бір "қарапайым", "профандық" мәдениеттің пәндік даму саласына кіретіндердің жиынтығынан күрт ерекшеленетін объектілердің (табиғи және әлеуметтік әлем құбылыстары, рухани шындықтар) мәдени дамуына ұмтылу уақыт;
  
• 
  өз субъектісін күтпеген құндылық-семантикалық контексттерге қосу, оның жаңа интерпретациясын, бірегей немесе ерекше мағынаны құру;
  
• 
  білгірлердің тар шеңберіне қолжетімді жаңа мәдени тілді (рәміздер, бейнелер тілі) жасау, оның шифрын ашу бейтаныс адамдардан ерекше күш пен кең мәдени көзқарасты қажет етеді.
  

27. 
    Мәдениет адамдық мәннің дамуының ілімі ретінде
    

Адам мәдени құндылықтарды жасайды және пайдаланады, мәдениет Өндірісінің процесі тұлғадан басталып тұлғамен аяқталады. Тұлға ұғымы кӨпқырлы. Күнделікті сӨйлеуде «адам», «индивид – нақты адам», «жекедаралық» және «тұлға» ұғымдары кӨбінесе бір мағынада қолданылады. Жеке адам немесе нақты адам адамзаттың жеке дара Өкілі, оның барлық әлеуметтік және психологиялық белгілерінің, яғни ақыл-ойының, ерікжігерінің, қажеттіліктерінің, мүдделер және т.б. иесі. Тұлға – жеке адам дамуының нәтижесі, оның барлық адамдық қасиеттерінің неғұрлым толық жүзеге асуы. Тұлға – барынша терең ұғым. Бір жағынан ол Өзінің жеке дара қасиеттері мен әлеуметтік рӨлдерін біріктіретін іс-әрекеттің субъектісін білідіретін нақты индивид мағынасын берсе, екінші жағынан, тұлға индивидтің әлеуметтік қасиеттері деп түсініледі. Тұлға әлеуметтік жеке адам, саяси жүйенің Өзіндік бейнесі бар алғашқы бӨлінбейтін элементі ретінде, саяси саладағы Өзінің іс-қимылына, жеке басының жауапкершілігін алып жүруші, құқықтары мен бостандығы бар жеке адам ретінде қарастырылады. Мәдениет үш қоспалы бірлік түрінде кӨрінеді: бірі, адамның рухани әлеміне тоғытылған ішкі мәдениеті; екіншісі, білімді игеру, сақтау және беруді қамтамасыз ететін ақпараттық жүйе; үшіншісі, адамдардың қоғамдағы жүрістұрыстары мен әрдайым дамып отыратын адамдық қатынастарды қамтитын мәдениет қызметтері. Белгілі бір мәдениеттің тарихи дамуындағы қалыптасқан іс-әрекеттер генетикалық бағдарлама ретінде әрбір индивидтің бойында орын алады. Сол себепті әлеуметтену процесі бір индивид үшін жеңіл әрі тез болатын болса, екіншібірі үшін ол айтарлықтай қиындықтар туғызады.

---

Тұлға мәдениеті – бұл адам игерген материалдық және рухани құндылықтар Өлшемі және Өзінің жеке тәжірибесіндегі түрлі құндылықтарды жасауға бағытталған іс-әрекеттер Өлшемі. Әлеуметтік Өзара іс-қимылдар мен қарым-қатынастардың ұйытқысы жеке тұлға болып табылады. Адам тұлғасын зерделегенде оның кӨріністерін мынадай деңгейлерге бӨлу қалыптасқан: табиғи деңгей - адамның Өзінде бар және оған басқа адамдардың ықпалынсыз дамитын деңгей; биологиялық деңгей - шығу тегі бойынша ортақ болуы, бүл орайда адамның жануармен ұқсас болуы міндетті емес; мұрагерлік деңгей - ата-аналарының тектік қорының негізінде тіршілік етіп дамитын деңгей; ол биологиялық (бірақ биологиялықтың бәрі мұрагерлік емес); әлеуметтік деңгей - адамның әлеуметтену, басқа адамдармен араласуы мен Өзара іс-қимылы барысындағы деңгей

28. 
    Аккультурация және оның түрлері: сегрегация, интеграция, маргиналдау
    

Аккультурация (лат. adkultura - білім, даму) — қандай да бір халықтың мәдениеті жоғары дамыған басқа бір халықтың мәдениетін толық немесе жартылай қабылдауы нәтижесінде болатын мәдени өзара ықпалдасу. Аккультурация ассимиляция және этникалық бірегейлену мен тұтастану процестерінің әркелкілігіне қатысты қарастырылады. Аккультурация ұғымы алғаш рет Солтүстік Американың үндіс тайпаларындағы мәдени өзгерістерді зерттеген мәдени антропологияның американдық мектебінде XIX ғ. соңынан бастап қолданылды. Алғашқы тар мағынасында бұл ұғым үндіс тайпаларының ақ нәсілді американдықтардың мәдениетін біржақты қабылдап, ассимиляцияға ұшырауына байланысты пайдаланылды. XX ғ. 30 ж. Аккультурация ұғымы мәдени антропологиялық мектептің басты ұғымдарының біріне айналды. Аккультурация процестерін зерттеуде Линтонның 1940 ж. жарияланған «Американ үндістерінің жеті тайпасындағы аккультурация» еңбегінің үлкен теориялық маңызы болды.

Бұл еңбекте Аккультурацияның екі түрі аталады:

• 
  әскери-саяси өктемдік жоқ жағдайындағы өзара қарым-қатынасқа түскен мәдениеттердің бір-бірінің құндылықтарын еркін қабылдауы;
  
• 
  әскери немесе саяси басым топтың бағыныңқы мәдениетке өз құндылықтарын нысаналы және күшпен танытуы.
  

1950 жылы дейін Аккультурация процестерін зерттеу Батыстағы мәдениеттің басқаларына тигізген әсерлерін қарастырумен байланыстырылды. Басқалары батыстандыру аймағы болып табылады делінді. 1950-1960 жылдары бастап Аккультурация аумағы кеңірек қарастырылды. Батыстық емес мәдениеттердің өзара байланысы және олардың Аккультурациялық қуаты сараланып, испандандыру, жапондандыру, қытайландыру процестері ғылыми талдаудың пәніне айналды. Аккультурация тәсілдері күрделі қоғамдардағы урбанизация процесін зерттеуде пайдаланылды.

---

Смотрите также файлы

• Семинар учителей математики Курманаевского района Приемы и методы подготовки.docx

• Руководитель Лимонова Наталья Владимировна. Задание с 06. 04. 2020.pdf

• Глубинная структура.docx

• Связь физизической культуры и спорта с другими сферами общества Работу выполнили Новоскольцева Ксенья Пищулина Надежда.pptx

• Рабочая программа учебного предмета Окружающий мир.docx