Файл: азастан Республикасыны ылым жне жоары білім министрлігі Ш. Улиханов атындаы Ккшетау университеті кеа ОУдістемелік комплексі.doc

ВУЗ: Не указан

Категория: Не указан

Дисциплина: Не указана

Добавлен: 12.01.2024

Просмотров: 593

Скачиваний: 1

ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.

СОДЕРЖАНИЕ

1. Файзуллаев А. Физиканы оқыту əдістемесі. Оқулық. – Алматы, Қыздар университеті, 2014. – 338 б.

3. Г.Б.Алимбекова. Болашақ физика мұғалімінің кəсіби даярлығын ғылыми ұғымдар жүйесін қалыптастыру негізінде жітілдіру. -Алматы, ҚазҰПУ, 2014. – 340 б. 51

4. Жанабаев З.Ж., Тынтаева Ш.Б., Жолдасова Х.Б. Физиканы окыту əдітемесі, Алматы, 2002. -119 б.

5. Г.Б.Алимбекова. Болашақ мұғалімдердің теориялық жəне əдістемелік даярлық деңгейін жетілдіруге арналған оқу құралы. – Алматы, ҚазҰПУ, 2008. – 206 б.

6. Акитай Б.Е. Физиканы оқыту əдістемесі. Оқу құралы. – А.: Мектеп, 2006.

9. Основы методики преподавания физики. /Ред. А.В. Перышкина В.Г., Разумовского и др. М: Дрофа, 2001.

10. Башарұлы Р., Байжасарова Г., Тоқбергенова У., Қаймулдина Ə. Физика. Əдістемелік нұсқау 11- сынып мұғалімдеріне арналған құрал. –Алматы, Мектеп, 2007. – 88 б.

11. Башарұлы Р., Тоқбергенова У., Қазақбаева Д. Физика жəне астрономия. Оқыту əдістемесі. 7-сынып. мұғалімдеріне арналған құрал. –Алматы, Атамұра, 2007. – 80 б.

12. Нұрқасымова С.Н., Желдібаева Б.С. Физика жəне астрономия. 7-8 сынып мұғалімдеріне арналған оқу əдістемелік құрал. – Семей, 2006. – 170 б.

13. Каменецкий С.Е. Современные проблемы методики обучения физике. - Н-Новгород, 2001.

14. Мастропас З.П., Синдеев Ю.Т. Методика и практика преподавания. – Ростов н/д.: Феникс, 2002.

Қосымша

1. Кем В.И., Кронгард Б.А. Сборник задач и упражнений. 7к– Атамура, Алматы: 2004

3. Алимбекова Г.Б. «Қысқаша физика курсы 11- сынып». А.: «Азия-принт Адвертайзинг» , 2006 .

4. Электронные учебники по физике. 7-11 классы, – А. 2009.

5. Құдайқұлов М., Жаңабергенов Қ., орта мектепте физиканы оқыту əдістемесі.-Алматы., 1998

6. Г.Б.Алимбекова. Физика. Кредиттік жəне сырттай оқитын студенттерге арналған оқу құралы, - Алматы, ҚазҰПУ. 2006. 228 б.

7. Кем В.И., Кронгард Б.А. Сборник задач и упражнений. 8к– Атамура, Алматы: 2004

8. Рымкевич А.П., Рымкевич П.А. Сборник задач по физике– М., 2000.

9. Кабардин О.Ф. и др. Физика. Тесты для шк. – М.: Оникс 21-век, 2004.

Интернет ресурстар

1. http://www.physic.kz/?p=2485

2. http://zhangozy.wordpress.com/2010/01/29

3. http://physics1.ucoz.net/load/o_ushylardy_fizika_esepterin_shy_aru_a_jretu_di stemesi/1-1-0-4

4. http://lib-kguti.kz/index.php/component/option,com_docman/

5. http://videouroki.net/projects/index.php?id 6. «w w w physicslab.co.uk »

7. http://elibraru.ru

8. http://www.fizika. Ru

9. http://www. College.ru

10. http://physics.nad.ru/physics.htm

Энергияның сақталу заңы – энергия жоқтан бар болмайды бардан жоқ болмайды тек бір түрден екіншісіне түрленіп тұрады.

10.2.5. Мектеп курсындағы “Электродинамика” және оған ғылыми әдістемелік талдау жасау.Мектеп физика курсындағы Электродинамика” бөлімі.“Электродинамика” мектеп физика курсындағы күрделі бөлімдердің бірі болып мұнда электр және магниттік құбылыстарды, электромагниттік тербелістер мен толқындар олардың түрі және таралу жылдамдықтары ( радиобайланыс, телефондар ) және олардың қасиеттері туралы ұғымға ие болады. Бұл таруды оқып үйренгенде оқушылар Ленц, А.С.Попов, П.Н.Лебедев, Д.М.Мандельштам, А.Ф.Иоффе,Фарадей, Ампер, Лоренц, Кулон және т.с.с. ғалымдардың еңбектеріне үлкен көңіл беруі керек.Тарау бойынша есептер шешуді оның мәндерін талдауды біле отырып өздерінің шығармашылық қабілеттерін асырулары шарт.Мектеп электродинамика курсы өзінің абстрактігі және оқу материалының күрделілігімен айырылып тұрады, оны оқытуда көрнекіліктерге көңіл бөлу керек: физикалық эксперимент, модельдік келтірулер және аналогия, ЭЕМ-дағы модельдерді қоса, экрандық қолданба, схемалар, кестелер және т.бТоктар, кернеулер, электр тізбектері т.б. туындылар олардың негізінде электр заряды жатады. Олар оң және теріс болып оң таңбалысы –протон, позитрон, ал теріс таңбалыларға электрон жатады. Зарядтың сандық анықтамасы денелермен өзара әсер күшімен белгіленеді. Электр заряды абсалют (инвариант) ол санақ жүйесінің таңдауымен байланысты емес, атом ядросындағы электрондардың қозғалыс жылдамдығына тәуелді емес, соның үшін түрлі химиялық реакцияларда электр заряды пайда болмайды. Мұнда негізгі ролді электрон белгілейді.Электр зарядтың дискреттілігін Иоффе-Милликен тәжірибесі көрсетті. Электродинамиканы макроскопиялық, микроскопиялық және квантты электродинамикаға ажыратады. Орта мектепте оның 1-ші бөлімі үйреніледі. Максвелл электродинамикасы болып механикадағы Ньютон заңдары, термодинамикадағы термодинамика заңдары сияқты ролді атқарады. Бұл теңдеулер электр өрісі векторымен анықталатын электр өрісі теңдеуі және магнит өрісі кернеулігінің индукциясы . Максвелл теориясында орта қасиеттері 3 шамамен сипатталады: диэлектрлік өтімділігімен ε, магниттік өтімділігімен μ және меншікті электр өткізгіштігімен γ.Электродинамиканың негізгі ұғымдарын қалыптастыру.Базалық және жоғарғы сыныптарда электромагниттік өріс ұғымын және электромагниттік құбылыстар ұғымын қайталай отырып электродинамиканың ерекшеліктерін Ньютон механикасымен салыстыра отырып талдайды. Күштердің өзара әсерлесу кезіндегі берілу жылдамдығы шекаралы екендігін заряд А нүктеден А1 өткенде В нүктедегі зарядқа әсер етуші күш лезде болмай белгілі бір уақыт өткеннен соң болуын көреміз. А1 А В Себебі, электр зарядтары арсындағы өзара әсер артады да кеңістікте де шекаралық жылдамдыққа ие болады. Электромагниттік өрістің негізгі сипаттамалары:- электр өрісінің кернеулік векторы- магнит өрісі индукциясының кернеулік векторыОлар бір-бірімен перпендикуляр орналасқан. Электр заряды деп- атомның немесе олардан тұратын өткізгіш дененің басқа электрленетін денелерге әсер ету қабілетіне ие болуына айтылады.Электромагниттік өрістің түрлі көріністерін (пайда болуын) үйрену әдістемесі.Электростатиканы үйренуде басты ұғым болып, электр заряды және электр өрісі болып саналады, бірақ оларды үйрену үшін Кулон заңымен суперпозиция принципін білу қажет. Электростатикалық өріс -тыныштықта тұрушы зарядтар өрісі болып ол потенциалды, яғни құйынды емес бұл кулон күшімен нүктелік заряд үшін оның кез-келген нүктесіндегі потенциалы формуласын шығару мүмкін: Жұмыс зарядтың орын ауыстыруындағы траекториясына байланысты емес тек орын ауыстыруына немесе потенциалдар айырмасына және заряд мөлшеріне байланысты болады.Суперпозиция принципі деп- әрбір зарядтар әсерін берілген зарядқа топтау мүмкіндігіне айтылады. Тогы бар өткізгіштің электр өрісін стационарлы электр өрісі деп атайды , ол өткізгішті электр көзіне қосқанда пайда болады, біріншіден ондағы Е екі түрлі бағытта болады. 1-шісі өткізгіштің бетіне перпендикуляр, екіншісі өткізгіш бойымен болып электрондарды өткізгіш бойымен тәртіпті қозғалтып электр тогын туғызады. Бұл ток тұрақты болады себебі электрондар қозғалысы бірқалыпты, электромагниттік өрістерде ерекшелесе болады. 10.2.10. Арнайы салыстырмалы теория элементтерін үйрену әдістемесі. 1. Орта мектеп программасында АСТ 1972 ж енгізілді. Оның себебі, қазіргі күннің талабы еді. Соңғы 10 жылдарда АСТ қорытындылары кеңінен қолданылуда. Олар Эйнштейннің үш постулатына негізделген: - барлық ИСЖ-лер теңдікке ие; барлық ИСЖ-лардағы механикалық және басқада барлық табиғат құбылыстары бірдей өтеді.ИСЖ-да өткізілетін ешқандай физикалық тәжірибелермен бұл жүйенің қозғалыстағысын немесе тыныштықтағысын дәлелдей алмайсың.- Барлық ИСЖ-дағы барлық физикалық заңдар бірдей. Барлық осы керілулері эквивалентті болғанымен үшіншісі ең керекті болып саналады, себебі құбылыстың мазмұнын көрсетеді. 2-ші постулатты ең дұрысы- жарық жылдамдығы ИСЖ және ИЕСЖ –да да бірдей, жарық көзінің жылдамдығынада, күзетушінің жылдамдығынада тәуелді емес.2. АСТ кинематикасы : жылдамдықтарды қосумен Ū= Ū1+υ = = Cнемесе . масштабтың қысқаруы кеңістік бойынша ажыратылған уақиғалардың бірмезеттегі ( ИТ)=Тәлемдік Тжерлік уақыттың баяулануы . АСТ динамикасы шексіз уақытта әсер етуші күш және жылдамдық қалаған шамасын алуы мүмкін. v=v0+at. a=F/m; v=v+F/m t. - дене жылдамдығы артқан сайын артып барады. υ

Жазбаша жұмыстар тақырыптары

10.4 Курстық жұмыстар тақырыптары



. . . деп аталады

A) Экранды-дыбысты

B) Экранды

C) Дыбысты

D) Техникалық

E) А, В, С жауаптары
188. Дидактикалық материалдарға не жатады?

A) Дыбысты оқыту құралдары

B) Статикалық проекцияға арналған оқыту құралдары

C) Динамикалық проекцияға арналған оқыту құралдары

D) А, В, С жауаптары

E) Дұрыс жауабы жоқ
189. Графопроектор, кодоскоп, эпидоскоп, диапроектор, фильмоскоп

қандай құралдарға жатады?

A) Экранды-дыбысты ТОҚ

B) Экранды ТОҚ

C) Дыбысты ТОҚ

D) Техникалық ТОҚ

E) Дұрыс жауабы жоқ
190. Теледидар, видеомагнитофон, кинопроектор қандай құралдарға

жатады?

A) Экранды-дыбысты ТОҚ

B) Экранды ТОҚ

C) Дыбысты ТОҚ

D) Техникалық ТОҚ

E) Дұрыс жауабы жоқ
191. Экранда және мүмкіндігінше оған ұқсас қабырғалы кестелерде

қозғалмайтын бейнені алуға мүмкіндік беретін статикалық проекцияның құралы дегеніміз не?

A) Диафильм

B) Диапозитив

C) Кинофильм

D) Транспарант

E) Дұрыс жауабы жоқ
192. Белгілі бір парралельге арналған бөлек кадрлар мен тақырыптық


жиынтықтары бар статикалық проекцияның құралдары дегеніміз ...

A) Диапозитив

B) Кинофильм

C) Диафильм

D) Транспарант

E) Дұрыс жауабы жоқ
193. Суреттері бар және онымен байланысты текстері бар кадрлардың

қатал ретті орналасуы болатын статикалық проекцияның құралдары . . . деп аталады

A) Диапозитив

B) Кинофильм

C) Диафильм

D) Транспарант

E) Дұрыс жауабы жоқ
194. Кодоскоптың көмегімен демонстрацияланатын мөлдір пленкада

салынған суреттер, сызбалар, текстер қалай аталады?

A) Диапозитив

B) Кинофильм

C) Диафильм

D) Транспарант

E) Дұрыс жауабы жоқ
195. Мөлдір емес қағазда орналасқан текстердің, суреттердің, сызбалардың проекциясын беретін техникалық оқыту құралы қалай аталады

A) Эпидоскоп

B) Графопроектор

C) Диапроектор

D) Фильмоскоп

E) Дұрыс жауабы жоқ
196. Қарым-қатынас жасау иллюзияның, нәрселерді үлкейту, статикалық

және динамикалық бейнелердің үйлесімін, белгілі бір жерде болып тұру иллюзиялардың әсерлері бар техникалық оқыту құралдары

қалай аталады?

A) Теледидар

B) Графопроектор

C) Диапроектор

D) Фильмоскоп

E) Дұрыс жауабы жоқ
197. Қазіргі заманға сай ТОҚ жатады . . .

A) Видеопроекторлар

B) Экрандар

C) Жеке компьютер

D) Видеокамера мен видеомагнитофон

E) Барлық жауаптар дұрыс
198. «Болашақ мектебі» жүйесін кім қалыптастырды?

A) Л.С.Быготский

B) А.В.Смирнов

C) Д.Б.Эльконин

D) В.В.Давыдов

E) П.Я.Гальперин
199. Трекинг реттегіші не үшін қолданылады?

A) Басқа видеофонограммаларды қосқан кезде жолдың

басында шығатын

видеожазылудың өздерінің жолдарынан ауытқуын өтеу үшін

B) Телевизиялық бағдарламаларды (пленкаға жазып алуға болатындай)

қабылдау үшін

C) Белгілі бір бөлек фрагментті, кадрды қосу үшін

D) Дыбысы бар бейнелерді қосу үшін

E) Дұрыс жауабы жоқ
200. Видеомагнитофон тюнері не үшін арналған?

A) Басқа видеофонограммаларды қосқан кезде жолдың

басында шығатын видеожазылудың өздерінің жолдарынан ауытқуын

өтеу үшін

B) Телевизиялық бағдарламаларды (пленкаға жазып

алуға болатындай) қабылдау үшін

C) Белгілі бір бөлек фрагментті, кадрды қосу үшін

D) Дыбысы бар бейнелерді қосу үшін

E) Дұрыс жауабы жоқ
201. Видеофильмдерді қолдану кезде сабақтарда мұғалім мен оқушылардың еңбектеріне қажетті шарттарды қамтамасыз ету үшін не білу керек және не орындау қажет?



A) Санитарлы гигиенаның талаптарын

B) Жеке бас гигиенаның талаптарын

C) Физика бағдарламаның жағдайын

D) Мемлекеттік стандарт жағдайды

E) Өрт қауіпсіздіктің ережесін
202. Сандық фотокамераның қарапйым фотокамералардан қандай айыр-

машылығы бар?

A) Бейне фотопленкада химиялық жолмен бекітілмей, ол ПЗС мат-

рицамен қабылданады және содан кейін фотокамераның есте сақтау

микросхемасына жазылатынында

B) Бейне фотопленкада химиялық жолмен бекітіледі

C) Бейне фотопленкада химиялық жолмен бекітіліп, содан кейін

фотокамераның есте сақтау микросхемасына жазылатынында

D) Бейне фотопленкада физикалық жолмен бекітіледі

E) Дұрыс жауабы жоқ
203. Мектепте кеңінен қолданылатын музыкалық орталық неде тұрады?

A) Компакт-дисктерді іске қосатындардан

B) Тюнерден

C) Кассеталық декадан

D) А, В, С жауаптары

E) А, В жауаптары
204. Музыкалық орталықтың қандай функциялары бар?

A) Жазып алудың қорғанышы; таймер функциясы

B) Дыбыстың уақытша сөнуі; эквалайзердің алдын ала орнатылған

қалпына келтірушілерді таңдау

C) Көлемді дыбыстың шығу әсерін қолдану; төмен жиліктерді күшейту

жүйесі

D) Жүйені автоматты сөнуіне орнату; сыртқы сигнал көзіне қосу;

құлаққапты (наушник) қосу

E) Барлық жауаптар дұрыс
205. Лингафондық кабинет – бұл . . .

A) Дыбыстехникалық, проекциялық және кинопроекциялық аппара-

турамен қамтамасыз етілген арнайы аудитория

B) Мультимедиалық құралдардың комплексімен қамтамасыз етілген

арнайы аудитория (сынып)

C) Компьютермен және видеопроектормен қамтамасыз етілген

арнайы аудитория (сынып)

D) Физикалық құралдармен және орнатылумен қамтамасыз етілген

арнайы аудитория (сынып)

E) Барлық жауптар дұрыс
206. Жаңа ұрпақтың мультимедиалы оқыту құралдарына жатады . . .

A) Интерактивті тақта

B) Электронды қалам; тестілеу құралы

C) Белсенді панель; графикалық планшет

D) Компьтер мен проектор

E) А, В, С жауаптары
207. Интерактивті тақта (ИТ) – бұл құрал . . .

A) Баяндаушы мен лекторға екі әр түрлі құралдарды (ақпараттың су-

реттелуіне арналған экран мен қарапайым маркерлі тақта) біріктіруге

мүмкіндік береді

B) Элементтерді бір жерден екінші жерге тасмалдауға және парақтар,

DVD, дыбыс, т.б. панельдерін ашуға мүмкіндік береді

C) Тиімді сымсыз, толығымен интегралданған А5 форматты «мини-тақта»

D) ЖК басқаруға, экранда сурет салуға, жазу жазуға мүмкіндік береді


E) Тестті дайындаудың қарапайымдылығын және әрбір оқушының «қағаз

бен қарындашсыз» тестілеуді өткізуді қамтамасыз етеді
208. Графикалық планшет – бұл құрал . . .

A) Баяндаушы мен лекторға екі әр түрлі құралдарды (ақпараттың су-

реттелуіне арналған экран мен қарапайым маркерлі тақта) біріктіруге

мүмкіндік береді

B) Элементтерді бір жерден екінші жерге тасмалдауға және парақтар,

DVD, дыбыс, т.б. панельдерін ашуға мүмкіндік береді

C) Тиімді сымсыз, толығымен интегралданған А5 форматты «мини-тақта»

D) ЖК басқаруға, экранда сурет салуға, жазу жазуға мүмкіндік береді

E) Тестті дайындаудың қарапайымдылығын және әрбір оқушының «қағаз

бен қарындашсыз» тестілеуді өткізуді қамтамасыз етеді
209. Тестілейтін құрал – бұл құрал . . .

А) Баяндаушы мен лекторға екі әр түрлі құралдарды (ақпараттың су-

реттелуіне арналған экран мен қарапайым маркерлі тақта) біріктіруге

мүмкіндік береді

В) Элементтерді бір жерден екінші жерге тасмалдауға және парақтар,

DVD, дыбыс, т.б. панельдерін ашуға мүмкіндік береді

С) Тиімді сымсыз, толығымен интегралданған А5 форматты «мини-тақта»

Д) ЖК басқаруға, экранда сурет салуға, жазу жазуға мүмкіндік береді

Е) Тестті дайындаудың қарапайымдылығын және әрбір оқушының

«қағаз бен қарындашсыз» тестілеуді өткізуді қамтамасыз етеді
210. Элетронды қалам – бұл құрал . . .

А) Баяндаушы мен лекторға екі әр түрлі құралдарды (ақпараттың су-

реттелуіне арналған экран мен қарапайым маркерлі тақта) біріктіруге

мүмкіндік береді

В) Элементтерді бір жерден екінші жерге тасмалдауға және парақтар,

DVD, дыбыс, т.б. панельдерін ашуға мүмкіндік береді

С) Тиімді сымсыз, толығымен интегралданған А5 форматты «мини-тақта»

Д) ЖК басқаруға, экранда сурет салуға, жазу жазуға мүмкіндік береді

Е) Тестті дайындаудың қарапайымдылығын және әрбір оқушының «қағаз

бен қарындашсыз» тестілеуді өткізуді қамтамасыз етеді
211. Сыныптан тыс жұмыстарды жүргізу формалары:

  1. Тәлімдік

  2. Практикалық

  3. Эксперименттік

  4. Массалық, жеке, топтық

  5. Зертханалық


212. Сыныптан тыс жұмыстар:

  1. Пәнге қызығушылығы жоғары оқушылармен

  2. Жаңа материалды түсіндіруге арналған жұмыс

  3. Үй тапсырмасын орындауға арналған жұмыс түрі

  4. Оқушылардың білімін қорытынды тексеруде жүргізілетін жұмыстар

  5. Оқушылардың білімін тоқсандық тексеруге арналған жұмыс


213. Кез келген зертханалық жұмысты жүргізу негізгі міндетті үш кезеңнен тұрады:


  1. Дайындық, орындау, қорытынды жасау

  2. Талдау, есептеу

  3. Кесте сызу, есептеу

  4. Есептеу, теориясын дәптерге жазу

  5. Сызба сызу, теориясын дәптерге жазу


214. Техникалық оқыту құралдарының түрлері:

  1. Дыбыстық, экранды

  2. Дидактикалық материалдар

  3. Схемалар

  4. Кестелер

  5. Суреттер


215. Массасы 2 кг дененің кинетикалық энергиясы 400Дж болса, оның жылдамдығы:

  1. 20м/с

  2. 50 м/с

  3. 10 м/с

  4. 30 м/с

  5. 40 м/с


216. Су станциясындағы генератордың орташа қуаты 2,5 МВт. Оның бір сағат ішіндегі атқарған жүмысы:

  1. 9*109 Дж

  2. 900 Дж

  3. 0,009*10 Дж

  4. 0,9*10 Дж

  5. 9 Дж


217. Изохоралық процесс кезінде азотқа 70 Дж жылу берілді. Азоттың ішкі энергиясының өзгерісі:

  1. 70 Дж

  2. 40 Дж

  3. 30 Дж

  4. 50 Дж

  5. 140 Дж


218. Физиканы тиянақты оқыту нәтижесінде пайда болатын қасиеттер:

  1. Жан-жақты болмауы

  2. КВН сабақты ұйымдастыра білуі

  3. Жалпылап қорытуы , құбылыстарды ұғынуы, салыстыра білуі

  4. Сабақты қорытындылай білуі

  5. Дидактакалық материалмен жұмысты орындау


219. Сұйық кристалдардың молекулаларының орналасу тәртібіне қарай бөлінуі

  1. Термотропты

  2. Фототропты

  3. Абсолютті

  4. Салыстырмалы

  5. Нематикалық, смектикалық, холестерикалық


220. Мектепте физиканы оқыту барысындағы эксперименттің негізгі түрлері:

  1. Факультативтік

  2. Эвристикалық

  3. Иллюстративтік

  4. Көрсетілімдік, фронтальды, зертханалық

  5. Практикалық


221. Оқу кинофильмдері сабақта мынадай міндеттер атқара алады: у

  1. Жаңа тақырыпты қорытындылау

  2. Материалдың бір бөлігін мұғалімнің орнына түсіндіру

  3. Физикалық құбылысты нақтылап көрсету, жаңа тақырыпқа кіріспе жаса

  4. Материалды толығымен мұғалімнің орнына түсіндіру

  5. Тарауды қорытындылау


222. Жаңа үлгідегі физика сабақтарының түрлері:

  1. Модульдік сабақ және трек сигналдарымен оқыту, жүйелік сабақ, деңгейлік сабақ

  2. Алгоритмдік сабақ

  3. Радиалдық сабақ

  4. Коңференция сабақ

  5. Бригадалық сабақ


223. Физиканың тәрбиелік маңызы:

  1. Материя, оның таусылмайтындығы, әлемнің материалдылығы, оқушылардың физика пәніне көңіл бөлуі

  2. Отбасы мүшелерінің жеке дара физикаға ықпал етуі

  3. Рекреативті-бос уақыттарындағы демалыс іс-әрекетерін құруы

  4. Физикалық сандық өзгерістердің сапаға көшу заңдары

  5. Шағын топ қатысушыларының өзара жақындығы