Файл: Лекция Жеіл дегей (20 пай) ылымны азіргі оамдаы ролі мен маызын крсетііз.docx
ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 02.02.2024
Просмотров: 221
Скачиваний: 1
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
Негізгі бӛлігі
Дербес зерттеушіден білу талап етіледі:
1. Зерттеу тапсырмасын таңдау.
2. Зерттеу жүргізу үшін бар құралдарды пайдалануға немесе ӛзінің, жаңа құралдарын жасауға.
3. Алынған нәтижелерді түсіну және оның жаңа пайдалы зерттеу екенін түсіну.
Эксперименталды зерттеулерге арналған мақалада автор эксперименттер әдістемесін сипаттауға, алынған нәтижелердің дәлдігі мен жаңғыртылуын бағалауға міндетті. Егер бұл жасалмаған болса, онда ұсынылған нәтижелердің шынайылығы күмәнді. Мақаланы дайындауды маңызды элементі жұмыс нәтижелерін ұсыну және олардың физикалық түсініктемесі болып табылады. Нәтижелерді кӛрнекі түрде ұсыну қажет: кесте, кесте, диаграмма түрінде.. Алайда алынған нәтижелерді түсіндіру үшін математиканы аз қолдану қажет. Кӛбінесе авторлар мақалаларға математикалық формулаларды кӛп енгізеді және бұл ӛз жұмысына ғылыми қомақты мән береді деп ойлайды. Авторлардың кӛпшілігі теріс нәтижені кӛрсетпейді.
Қорытындылар
Оларды аннотациямен теңдестіруге болмайды, олардың функциялары әртүрлі. Қорытынды не алынғанын, ал аннотация — не жасалғанын кӛрсетуі тиіс. Қорытындылар тым кӛп болуы мүмкін емес. Тақырып бойынша бірнеше жыл жұмыс істеу нәтижесінде алынған ғылым мен ӛндіріс үшін үш-бес құнды қорытындылар жеткілікті. Қорытынды тезистер сипатында болуы тиіс.
Әдебиет
Әдебиет тізіміндегі дереккӛзге сілтемені дұрыс ресімдеу маңызды. Әр түрлі баспалар оны ресімдеуге бірдей емес талаптар қояды. Бірақ кез келген жағдайда авторлардың аты-жӛнін, журналын, шығарылған жылын, томын (шығарылымын), нӛмірін, бетін кӛрсету қажет. Қызығушылық танытқан оқырман аталған әдеби кӛзді табу мүмкіндігіне ие болуы керек. Кӛрсетілген мекенжай бойынша дерек кӛзі анықталмаса да болады.
2 деңгейлі сұрақтар (30 ұпай)
3. Ғылыми журналға мақаланы жариялау ерекшеліктерін талдаңыз.
Аспиранттарға, жас ғалымдарға, тек ӛзінің мансабын ғылымда бастайтын және тәжірибелі зерттеушілерге ӛз жұмыстарын ғылыми журналдарда жариялауы қажет. Ғылыми журналдардағы жарияланымдар саны, сондай-ақ осы басылымдардың рейтингі ғалымның жұмыс тиімділігі кӛрсеткіштерінің бірі болып табылады.
Халықаралық дәйексӛз индексіне енгізілген шетелдік журналда ғылыми мақалаларды жариялау автор үшін ӛте маңызды және практикалық құндылығы бар:
- Ғылыми біліктілігі мен мәртебесін арттыруға ықпал етеді;
- Ғылыми жобаларға қаржыландыру алуға кӛмектеседі;
- Авторлық әзірлемелерге қызығушылықты қамтамасыз етуге және қолжетімділікті жақсартуға мүмкіндік береді;
- Ғылыми қызмет ӛрісін кеңейтеді;
- Ӛз мақалаларының дәйексӛз индексін арттырады.
Мақала таңдалған шетелдік басылымда жариялануы үшін, материал оның талаптарына сәйкес келуі, жұмыс Ережеге сәйкес ресімделуі және қажетті құжаттармен жабдықталуы қажет. Қолжазбаны берер алдында не тексеру керек?
Қолжазбаны халықаралық журнал редакциясына жібермес бұрын, мақала келесі талаптарға сай екеніне кӛз жеткізіңіз:
- Зерттеу жаңа теориялық гипотезаны қамтиды немесе авторлық ғылыми зерттеулер мен эксперименттердің нәтижесін кӛрсетеді;
- Материал академиялық стильдің барлық ережелерін сақтай отырып, қисынды, сауатты жазылған;
- Мәтіннің сауатты құрылымы бар, ал материал жүйелендірілген, ағылшын тіліне аударылған және аннотациямен жабдықталған;
- Мақала автор жұмыс барысында жүгінген кӛздердің кең тізімімен толықтырылды;
- Графикалық материал түсінікті және қажетті түсініктемелері немесе анықтамалары бар. Мақала қысқаша атауы, авторлық түйіндемесі, мазмұны мен әдебиеттер тізімі болуы тиіс. Қолжазбаны жіберер алдында сіздің мақалаңыз басқа авторлардың бұрын жарияланған материалдарыңыздың қайталанбауын тексеріңіз.
4. Ғылыми-зерттеу жобасын әзірлеу және рәсімдеу ерекшеліктерін
талдаңыз.
Ғылыми жобаны дайындау және қорғау дегеніміз – ізденуші зерттеу жұмысы нәтижесінің ғылыми кеңесшінің жетекшілігімен қорытындылануы және оқу- шығармашылық қызметінің соңғы кезеңі болып табылады.
Жоба мынадай элементтерді қамтуы тиіс: - титул парағы; - абстракт (аннотация); - мазмұны; - кіріспе; - негізгі бӛлім; - қорытынды; -пайдаланылған дереккӛздердің тізімі; - қосымша.
Абстракт зерттеу немесе әзірлеу объектісін, жұмыстың мақсатын, ғылыми болжамын, зерттеу әдісін немесе әдіснама кезеңдерін, зерттеудің жаңалығын, жұмыстың нәтижелері мен қорытындыларын, нәтижелерді практикалық қолдану саласын қамтиды.
Аңдатпа – еңбек мазмұнына қатысты қысқаша тұжырым. Бұл еңбек жазылған тілде және басқа екі тілде , 250 сӛзден артық емес кӛлемде беріледі. Яғни жоба қазақ тілінде болса , аннотация (абстракт) орыс және ағылшын тілінде жазылады. Мұны жазылған жобаның халықаралық дәрежеге кӛтерілу жолдары және мемлекетіміздің ғылым саласындағы танытар жетістіктерінің жолдары деп түсінген жӛн.
Негізгі бӛлім жобаның әрбір бӛлімі зерделеніп жатқан тақырыптың басты мәселелерінің бірін ашуы керек. Негізгі бӛлікте орындалған ғылыми жобаның мәнін, әдісін және негізгі нәтижелерін кӛрсететін деректер келтіреді. Негізгі бӛлімде зерттеу тақырыбын таңдау негізі, зерттеу әдістерінің сипаттамасы, нәтижелерді қорытындылау және қойылған проблемалар шешімінің толық бағасы қамтылуы керек. Тұжырымдар – қол жеткізілген жетістіктер туралы ӛзара байланысты ойтұжырымдар нысанындағы нақты шешімдерді зерделеудің қорытындысы. Ғылыми жобаларды рәсімдеуге қойылатын талаптар (Wort, 14 шрифт, 1 интервал, сол жағы – 30 мм, оң жағы – 10 мм, асты – 25 мм, үсті – 20 мм. Бет саны орта тұсының астыңғы жағында беріледі және титул мен мазмұны кӛрсетілген бетке сан қойылмайды. Жұмыстың зерттеу бӛлімі (20 беттен артық емес) жеке бӛлімдерден тұруы мүмкін.
Қорытынды (бір беттен артық емес) негізгі жұмыстың нәтижелері және олардың негізінде жасалған қорытындыларын, жұмыстың нәтижелерін ғылыми және практикалық мақсаттарға пайдалану жӛніндегі ұсыныстарды қамтиды. Пайдаланылған әдебиетке сілтемені тӛртбұрышты жақшада беру керек, мысалы [5]. Мәтінде кездесетін сілтемелерге орай нӛмірлеу жүйелі болуы тиіс.
3 деңгейлі сұрақтар (50 ұпай)
5. Магистрлік диссертацияның тақырыбын дұрыс таңдаудың ғылыми
зерттеудегі орнын бағалаңыз.
Диссертация тақырыбы магистрантпен ол оқуға қабылданған соң 2 ай мерзімінде анықталады және бекітіледі. Ол, ереже бойынша, Ғылыми кеңесте қаралған және ректор бұйрығымен бекітілген, шығарушы кафедраның ұсынған тақырыптар тізімінен таңдалынады. Магистрантқа жасаудың мақсатты образды қажетті негізімен және кейіннен кафедра отырысында бекітілетін, ӛз тақырыбын ұсыну құқықы беріледі. Магистрлік диссертация тақырыбын таңдау кезінде, диссертация тақырыбының ғылыми бағытталуына, ӛзектілігіне, проблемаларды зерттеу деңгейі және магистранттың ӛз алдына қойған міндеттерді орындау мүмкіндігі бӛлігінде жеке қызығушылықтарын есепке алу керек. Сонымен қатар, тақырыпты таңдаудың дұрыстығы, әдеби кӛздермен алдын-ала танысуға және сәйкес бейін маманы-практикасымен тікелей қарым-қатынас жасау жағында есепке алу керек. Магистрлік диссертация ретінде ғылыми сипатқа ие болатын ӛнеркәсіптік немесе инновациялық жобалар да қорғауға жіберіле береді. Зерттеу тақырыбы ӛзекті, мамандық бойынша ғылымның заманауи жағдайына сәйкес келетін және шығаратын кафедраның ғылыми-зерттеу жұмыстарының жоспарымен байланысты болуы керек. Диссертацияның ғылыми жетекшілері болып ғылым докторы немесе кандидаты, ғылыми дәрежесі бар, PhD/бейін бойынша доктор академиялық дәрежесі бар, аталған білім саласында жеткілікті еңбектері жарияланған, белсенді қызмет етуші тұлғалар тағайындалады (сәйкестік ережелермен анықталады). Ғылыми жетекшісімен магистрлік диссертацияның толығымен қалыптасқан тақырыбын мақұлдай отырып магистрант, кафедра меңгерушісінің атына, оны орындау үшін рұқсат беруін сұрап ӛтініш жазады. Диссертация тақырыбы және ғылыми жетекші магистранқа университеттің Ғылыми Кеңесі шешімімен бекітіледі және ректордың бұйрығымен бекітіледі. Магистрлік диссертация тақырыбын бекіткен соң магистрант, диссертациямен жұмыс жасаудың бастапқы кезеңі ретінде курстық жұмысты жазуды және қорғауды қоса, магистрлік диссертациямен жұмыс жасаудың индивидуалды жоспарын 3 данада дайындауы және ұсынуы керек. Индивидуалды жоспар кейіннен жұмыс барысы бойынша қайта қарала береді.
№ 15 Лекция тақырыбы: Интеллектуалдық меншікті қорғау
1 деңгейлі сұрақтар (20 ұпай)
1. Зияткерлік меншік құқық түрлерін сипаттап кӛрсетіңіз.
Зияткерлік меншік – бұл зияткерлік шығармашылық қызметтің нәтижелері және азаматтық айналымға қатысушыларды, тауарларды, жұмыстарды немесе басқа қызметтерді дараландыру құралдары.
Зияткерлік меншік құқығының түрлері Егер сіз шығармашылық немесе зияткерлік меншік ӛнімінің авторы болсаңыз, онда сіз бастапқыда жеке мүліктік емес және мүліктік құқықтарыңыз бар. Бұл дегеніміз, егер сіз болашақта ӛз жұмысыңызды біреуге берсеңіз де, мүліктік емес құқық сізге қалады.
Авторлық құқық иеліктен шығарылмайды және берілмейді. Сондай-ақ, авторда зияткерлік меншікке - айрықша құқық – мүліктік құқыққа-зияткерлік меншікке ие, ол ӛз қалауы бойынша қызмет нәтижелеріне билік етуге: сатуға, пайдалануға толық немесе ішінара рұқсат беруге немесе билік етуге мүмкіндік береді. Айрықша құқықтарды, авторлық құқықтарға қарағанда, шарт бойынша толық немесе ішінара беруге болады. Бұл жағдайда авторлық құқықтар шектелмеуі тиіс, яғни егер компания сіздің жұмысыңызды немесе әзірлемесін сатып алса, авторлық құқықтар сізге ӛзгермей қалады. Кез келген зияткерлік меншіктің иесі және соған сәйкес құқықтық қатынастарды белгілейтін заңдар бар. Бұл қатынастарды «Авторлық құқық және сабақтас құқықтар туралы» Қазақстан Республикасының 1996 жылғы 10 маусымдағы N 6-I Заңы реттейді[6]. Осы заңға сәйкес келесідей ұғымдар бар:
Автор - шығармашылық еңбегімен ғылым, әдебиет, ӛнер туындысын жасаған жеке тұлға.
Авторлық құқық - автордың жеке мүліктік емес және мүліктік құқықтары.
Авторлық құқық белгілері бар объектiлеріне:
1) жазбаша (қолжазба, машинкаға басылған, нотаға жазылған және сол сияқты);
2) ауызша (кӛпшiлiк алдында айтушылық, кӛпшiлiк алдында орындаушылық және сол сияқты);
3) үнжазба немесе бейнежазба (механикалық, сандық, магниттiк, оптикалық және сол сияқты);
4) бейнелеу (сурет, нобай, кӛркемсурет, жоспар, сызба, кино, телебейне – немесе фотокадрлар және сол сияқты);
5) кӛлемдi - кеңiстiктi (мүсiн, үлгi, макет, ғимарат, және сол сияқты);
6) ӛзге де нысанда жария болған да (жарияланған, жарыққа шыққан, баспадан шыққан, кӛпшiлiк алдында орындалған, кӛпшiлiк алдында кӛрсетiлген), жарияланбаған да. Осы аталған белгiлерi бар және дербес қолдануға болатын туынды бӛлiгi (оның атауымен, кейiпкерлердiң атауларымен қоса) авторлық құқық объектiсi болып табылады. Бірақ авторлық құқық идеялардың, тұжырымдамалардың, принциптердiң, әдiстердiң, жүйелердiң, процестердiң, жаңалықтардың, фактiлердiң ӛздерiне қолданылмайды.