Файл: азастан халы Ассамблеясы оамдаы тратылы пен келісімні сенімді, берік іргетасына айналды. Сіз бл тжырыммен аншалыты келісесіз Жауабыызды олдау шін бірнеше длел келтірііз.docx
ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 07.11.2023
Просмотров: 198
Скачиваний: 2
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
«Туған жердің тағдыры – ел тағдыры» екенін ұғынған жыраулар қоныс аудару саясатының түптеп келгенде халықты қасірет пен жоқшылыққа апарып соқтырмайтынын өз шығармаларында дер кезінде бейнелеген. туған жерінің жойылуы, оның рухани тірегі болып табылатын тілі мен дінінің, әдет-ғұрпының жоғалуы.
Иманбаева С.С., профессор, ҚазҰУ Хабаршысы. Филология сериясы. № 1(173). 2019
Қазіргі «Зар заман» («Зардың заманы», аударғанда «Күн шыққан мезгіл») 20 ғасырдың басында қалыптасқан қазақ әдебиеті тарихындағы негізгі бағыттардың бірі. Ол сол кездегі қоғамдық-саяси идеялармен, оқиғалармен тығыз байланысты болды, оның ықпалын осы бағыттағы ақындардың шығармаларынан байқауға болады.
«Зар заман» қозғалысының пайда болған кезеңі Қазақстандағы елеулі қоғамдық-саяси қозғалыстармен ерекшеленді. Ол кезде Қазақстан Ресей империясының құрамында болған, Зар заман ақындары қазақ халқының бостандыққа, ұлттық билікті, әділеттілікке деген ұмтылысын бейнелеген. «Зар заман» ақындарының айтқан негізгі қоғамдық-саяси ойлары,
болды:
1. Ұлттық өзіндік сана және ояну: Зар заман қозғалысының ақындары
қазақ халқының ұлттық санасы мен намысын оятуға ұмтылды.
Олар қазақ мәдениетінің, тарихы мен салт-дәстүрінің ерекшелігі мен сұлулығын ерекше атап өтті.
2. Бостандық пен тәуелсіздік үшін күрес: Ақындар белсенді қарсылық көрсетті
Ресейдің отаршылдық үстемдігі үшін күресті қолдайтындықтарын білдірді
Қазақстанның ұлттық бостандығы мен тәуелсіздігі.
3. Әділдік пен қоғамдық қайта құру: «Зар заман» ақындары қазақ халқының басынан өткен әлеуметтік әділетсіздік пен қанау мәселелерін бейнеледі. Олар әлеуметтік өзгерістер мен теңдікке шақырды.
4. Табиғат пен қоршаған ортаны құрметтеу: Зар заман шығармаларында
қазақ табиғатының сұлулығы мен ұлылығын жиі жырлаған. Ақындар қоршаған ортаны құрметтеудің маңыздылығын, табиғат байлығын сақтау керектігін айтты. Атақты «Зар заман» ақындарына мысал ретінде Мұхтар Әуезов, Мақтай Жұмабаев,
Сәбит Мұхтаров және т.б. Олардың шығармаларында қозғалыстың қоғамдық-саяси идеялары көрініс тауып қана қоймай, 20 ғасырдағы қазақ әдебиеті мен өзіндік санасының қалыптасуына да елеулі әсер етті.
51 сұрақ
Мәтінді және тарихи білімді пайдалана отырып, Қазақстанның тәуелсіздік алғаннан кейінгі экономикасының даму ерекшеліктерін түсіндіріңіз.
1990 жылдары Қазақстан Республикасы күрделі нарықтық өзгерістерді еңсеріп, экономикалық тәуелсіздікке қол жеткізді, әлемдік және аймақтық үдерістердің белсенді қатысушысына айналды. 2000-шы жылдардағы дағдарысқа дейінгі кезеңде ел дамуының оң факторлары байқала бастады: ЖІӨ өсімі, төмен инфляция, тұрақты банк жүйесі, дамыған инфрақұрылым, инвестицияның өсуі және халықтың өмір сүру деңгейі. Мұның бәрі оң тәжірибе алуға және туындаған мәселелерді шешуге ықпал етті.
Қазіргі экономикалық шындық мынада: мемлекеттің экономикалық саладағы қарқынды қызметі нарықтық реформалар мен жекешелендіруді жүргізуге емес, әлемдік экономикалық және қаржылық дағдарыстың салдары жағдайында ұлттық экономиканы нығайтуға бағытталған. Екіншіден, экономиканың дағдарыстан кейінгі дамуы үшін барлық дерлік қолайлы жағдайлар жасалған.
Аяған Б.Қазақстанның жаңа тарихы (1991-2014): Ғылыми-танымдық басылым / Б.Аяған, Ә.Ауанасова, Ә.Сүлейменов. – Алматы: Атамұра, 2014 ж
Ел экономикасын тұрақтандыру мақсатында 1993 жылы екі маңызды шешім қабылданды. Біріншіден, сәуір айында Мемлекетсіздендіру және жекешелендірудің ұлттық бағдарламасы күшіне енді. Мемлекетсіздендіру және жекешелендіру процесі 1992 жылы басталды. Бастапқыда сауда, қоғамдық тамақтандыру, тұрмыстық қызмет көрсету және басқа да қызмет түрлері объектілерін сату болды. Жекешелендіру елдегі бизнестің дамуына ықпал етті. Екіншіден, 15 қарашада өз ұлттық валютасы теңге айналымға енгізілді. Теңгенің енгізілуі өз қаржы жүйесін қалыптастырудағы маңызды қадам болды. Осы процестермен бір мезгілде салық, баға, жалақы, банк саясаты саласында реформалар жүргізілді.
Қазақстандағы жекешелендіру – Қазақстан Республикасының мемлекеттік мүлкін жеке меншікке беру процесі. Бұл процесс 1990 жылдары КСРО ыдырағаннан кейін басталды.
Қазақстан Республикасындағы жекешелендіру процесінің кезеңдері
Қазақстанда жекешелендіру процесі басталған негізгі мақсат экономиканың қажетті дамуына серпін беру болды. Реформаның енгізілуімен ел тұрғындары өздері жұмыс істеген кәсіпорындардың акционерлері ғана емес, сонымен қатар меншік иелері болу мүмкіндігіне ие болды.
Реформа мұндай ауқымды және белсенді түрде болмаса да, бірнеше кезеңде өтті және әлі де жалғасуда.
Қазақстан Республикасы Мемлекеттік мүлік комитетінің төрағасы Эдуард Өтепов айқындаған жекешелендіру кезеңдері:
• бірінші (1991-1993);
• екінші (1993-1995);
• үшінші (1996-1998);
Бірінші кезеңде мемлекет қызмет көрсету және сауда салаларындағы нысандарды сатты. Осы кезеңде алғашқы акционерлік қоғамдар құрыла бастады. Бірінші кезеңде мемлекет 2500 ірі және 4000 шағын кәсіпорынды сатты.
Екінші кезеңде 14 мыңға жуық кәсіпорын жекешелендірілді. Бұл уақыт тарихқа мемлекеттік мүлікті ең жаппай сатып алу кезеңі ретінде енді. Ол кезде негізінен шағын кәсіпорындар мен кейбір ауыл шаруашылығы нысандары сатылды. Мемлекет азаматтарға тұрғын үй сатып алуға болатын талондар берді.
Жекешелендірудің үшінші кезеңі – мемлекеттік мүлікті тек ақшаға сатып алуға болатын уақыт. Бұл кезеңде 2013 жылға дейінгідей жекешелендіру үдерісінің белсенділігі төмендей бастады.
Қазақстанның өндіруші салаларында өндіріс көлемінің артуы байқалады. Әсіресе, 1994 жылдың аяғынан бастап, үкімет кәсіпорындарды отандық және шетелдік компаниялардың басқаруына бере бастады. Республикада өндіруші өнеркәсіптердің дамуы түсті металдар, темір рудалары, газ, мұнай және көмір қорлары есебінен жүзеге асырылады. Тамақ өнеркәсібіндегі, қызмет көрсету саласындағы жағдайдың біртіндеп тұрақтануы шағын жекешелендірудің дамуымен байланысты. Республиканың тамақ өнеркәсібінде әртүрлі компаниялардың құрылуы нарықтың отандық азық-түлік өнімдерімен толығуына әкелді. Жеңіл өнеркәсіп өнімдеріне келетін болсақ, мұнда импорттық тауарлардың позициялары әлі де күшті. ХХІ ғасырдың басында Қазақстан өзінің даму болашағын байланыстыратын басым салалардың қатарында уран, хром, мыс, полиметалл, алтын рудасы, темір рудасы, марганец, көмір өнеркәсібі, сондай-ақ шикізат өндірумен байланысты бірқатар салалар бар. металл емес пайдалы қазбалар. Мемлекеттік индустриялық саясат өнеркәсіп кешенін жаңғыртуға, энергия үнемдейтін және ресурс үнемдейтін технологияларды дамытуға, ғылыми-техникалық және зияткерлік әлеуетті сақтауға және арттыруға бағытталған.
55 сұрақ
Мәтінді және тарихи білімді пайдалана отырып, ерте көшпелілер өркениетінің әлемдік тарихи процестерге әсерін бағалаңыз.
Көшпенділердің ұлы көші
Батысқа қарай бет алған ғұндар халықтарды өздеріне қосылуға мәжбүр етті. Сонымен, ғұндардың қозғалысы Еуразия даласындағы этникалық құрамы әртүрлі көшпелі тайпалардың дүниежүзілік қоныс аударуына себеп болды, олар Орталық Азиядан Қазақстан аумағына басып кіріп, Батысқа қарай қоныс аударды.
Ғұндардың Батысқа қоныс аударуының екінші ағымы біздің заманымыздың 2 ғасырынан басталады. Көші-қон кезінде кейбір тайпалар ғұндармен одақтаса, екіншілері қуғын-сүргінге ұшырады. Ғұндардың қоныс аудару процесі жалпы Қазақстан мен Орта Азияны мекендеген барлық халықтарды қамтып, үш жүз жылға жуық уақытқа созылды. Еуропаға жеткен ғұндар Шығыс Рим империясын талқандап, қазіргі Венгрия аумағында Батыс Ғұндар империясының негізін қалады.
https://e-history.kz/kz/news/show/33857/ сайтының материалдары негізінде
Ерте көшпелілер өркениеті, атап айтқанда, көшпенділердің Ұлы көші әлемдік тарихи үдерістерге айтарлықтай әсер етті.
1. Көші-қон және жаңа этникалық топтардың қалыптасуы: Көшпелілердің ұлы көші этникалық құрамы әртүрлі көшпелі тайпалардың жаппай қоныс аударуына себеп болды. Бұл жаңа этникалық топтардың қалыптасуына және әртүрлі мәдениеттер мен тілдердің араласуына әкелді. Бұл процесс Еуразияның этникалық картасына, оның ішінде қазақ ұлтының және Орталық Азияның басқа халықтарының қалыптасуына ұзақ мерзімді әсер етті.
2. Көрші өркениеттермен өзара әрекеттесу және қақтығыстар: Көшпелілер, соның ішінде ғұндар, Рим империясы мен Византия империясы сияқты көршілес әртүрлі өркениеттермен кездесті. Бұл көшпелілер мен байырғы халық арасында қақтығыстарға, соғыстарға және өзара ықпалға әкелді. Мысалы, ғұндар Шығыс Рим империясын жеңіп, Еуропа тарихы үшін ұзақ мерзімді салдары болды.
3.Мәдени алмасу және білім алмасу: Көшпелі тайпалардың көршілес өркениеттермен өзара әрекеттесуі мәдени алмасу мен білім алмасуға ықпал етті. Мал шаруашылығы, атқа міну және әскери өнер салаларында ерекше дағдыларға ие көшпелілер тәжірибе мен технологиялармен алмаса алды. Бұл алмасу екі мәдениетте ауыл шаруашылығын, әскери істерді және мәдени аспектілерді дамыту үшін маңызды болды.
4. Саяси күштер мен империялардың құрылуы: Көшпелілердің ұлы көші жаңа саяси күштер мен империялардың құрылуына ықпал етті. Мысалы, ғұндар өздерінің Батыс империясын қазіргі Венгрия территориясында құрды, бұл Еуропа тарихына айтарлықтай әсер етті. Түріктер мен моңғолдар сияқты басқа көшпелі халықтар да Еуразия тарихында маңызды рөл атқаратын қуатты империялар құрды.
Сонымен, ерте көшпелілер өркениеті, оның ішінде «Көшпенділердің Ұлы көші» халықтардың қоныс аударуы, көршілес өркениеттермен қақтығыстар, мәдени алмасу және жаңа саяси күштер мен империялардың құрылуы арқылы әлемдік тарихи үдерістерге терең әсер етті.
56 сұрақ
Осы дереккөз бен тарихи білімді пайдалана отырып, «Қазақстан-2030» ұзақ мерзімді стратегиясының тәуелсіз Қазақстанның экономикасын қалыптастырудағы рөлін талдаңыз.
«Қазақстан – 2030»
Барлық қазақстандықтардың өсіп-өркендеуі, қауіпсіздігі және әл-ауқаты
(үзінді)
Шетелдік инвестиция деңгейі жоғары дамыған нарықтық экономикаға негізделген экономикалық өсу
Экономиканың өзі тұрақсыз дамудың өтпелі кезеңінде тұрғанда, мемлекеттің реттеуші рөлі мен оның араласуы адекватты болуы керек. Жаңа жаһандық экономикалық парадигмаға сәйкес болу үшін біз мемлекеттік басқарудың тиімділігі мен сапасын ауқымды тәртіпте арттыруға, жеке сектор мен ұлттық капиталдың белсенділігіне көмектесуге, ынталандыруға және толықтыруға тиіспіз.
Бірінші азиялық барыс болу үшін макроэкономикалық көрсеткіштер саласындағы үздік халықаралық тәжірибені пайдалану біздің басымдықтарымыз болуы керек.
https://adilet.zan.kz/kaz/docs/K970002030 сайтының материалдары негізінде
«Қазақстан-2030» стратегиясы тәуелсіз Қазақстанның экономикасын қалыптастыруда маңызды рөл атқарды, өйткені ол елдің экономикалық дамуының ұзақ мерзімді мақсаттары мен міндеттерін белгіледі. Ол мемлекет пен жеке сектордың күш-жігерін экономикалық өсуге, азаматтардың әл-ауқатын жақсартуға және қауіпсіздікті қамтамасыз етуге бағыттады.
Стратегияның негізгі құрамдас бөліктерінің бірі шетелдік инвестициялардың жоғары деңгейімен дамыған нарықтық экономиканы дамыту болды. Бұл экономикалық өсуді ынталандыру үшін шетелдік компанияларды, технологияларды және капиталды тартуды қамтыды. Стратегия кәсіпкерлікті дамытуға және қолайлы орта құруға ықпал еткен жеке сектор мен ұлттық капиталды ілгерілету мен қолдауды қарастырды.
«Қазақстан-2030» ұзақ мерзімді стратегиясында да мемлекеттік басқарудың тиімділігі мен сапасын арттыру көзделген болатын. Бұл мемлекеттің реттеуші рөлі тұрақтылықты қамтамасыз ету және экономикалық өсуді қолдау үшін барабар және тиімді болуы керек дегенді білдірді. Стратегия аясында бюрократиялық жүктемені азайту, шешімдер қабылдаудағы ашықтық пен жауапкершілікті арттыру мақсатында мемлекеттік секторда реформалар жүргізілді.
Стратегияның тағы бір маңызды құрамдас бөлігі макроэкономикалық көрсеткіштер саласындағы үздік халықаралық тәжірибені пайдалану болды. Бұл Қазақстанның басқа да табысты елдердің экономиканы басқару, қаржылық жоспарлау, инфрақұрылымды дамыту және басқа салалардағы озық тәжірибесін үйренуге және қолдануға құштарлығын білдірді. Бұл тәсіл елге өзгермелі әлемдік экономикалық парадигмаға бейімделуге және алға қойған мақсаттарға жету үшін озық тәжірибелерді тартуға мүмкіндік берді.
Жалпы, «Қазақстан-2030» стратегиясы қолайлы инвестициялық орта құруға, бәсекеге қабілетті экономиканы дамытуға және азаматтардың өмір сүру деңгейін арттыруға бағытталған болатын. Ол экономиканың энергетика, көлік, ауыл шаруашылығы, инфрақұрылым және басқалары сияқты түрлі салаларының басымдықтарын анықтап, оларды дамыту міндеттерін белгіледі. Сондай-ақ тәуелсіз Қазақстанның экономикасын қалыптастыруда экономикалық өсуге, инвестиция тартуға, жеке секторды дамытуға, мемлекеттік басқаруды жетілдіруге және халықаралық озық тәжірибені пайдалануға бағытталған ұзақ мерзімді мақсаттарды белгілеу болды. Ол еліміздің одан әрі дамуына негіз болды және оның әлемдік экономикаға табысты интеграциялануына ықпал етті.