Файл: Саба Мерзімі Саба таырыбы.doc

Until <шарт>;

Мұндағы, қызметші сөздер repeat – қайтала, until - соған дейін деген мағынада қолданылады. Цикл денесі – қайталанып орындалатын бір немесе бірнеше оператордан тұрады. Цикл денесін құрайтын операторлар санына шектеу қойылмайды. Шартты тексеру логикалық өрнек арқылы жүргізіледі.

Repeat операторы алгоритмдік тілдегі “дейін” цикл командасына ұқсас. “Әзір” цикл командасынан “дейін” циклінің айырмашылығы: қойылған шартқа тәуелсіз бірінші цикл денесі орындалады. Содан кейін шарт тексеріледі. Демек, шарт ақиқат болмаса цикл денесі кемінде бір рет орындалады. Repeat операторының қызметін суреттегі блок схема арқылы сипаттауға болады.

1 -мысал. 1 кг ірімшік 300 теңге тұрады. Ірімшіктің 100, 200, 300,…,1000 граммына төленетін теңгені анықтайтын және есептің жауабын кесте түрінде шығарудың блок схемасын және программасын жазайық.
Program ecep1;

Var m:integer; z:real;

Begin

m:=100;

Repeat

z:=(300*m)/1000;

Writeln(m,’_|_’, z:4:0);

m:=m+100;

Until m>1000;

Readln;

end.
2-мысал. Бүтін сандардың n тізбегі берілген. Осы тізбектегі оң таңбалы бүтін сандардың саның анықтаудың программасын жазайық.

Program esep2;

Var i,a,n,S : integer;

Begin

Write(‘N-?’);

Readln(N);

S:=0; i:=1;

Repeat

Writeln(‘бүтін сан енгіз’);

Readln(a);

If a>0 then S:=S+1;

i:=i+1;

until (a>0) or (i>n);

write(‘оң сандар саны=’, S);

end.
Тақырыпты бекіту:

Деңгейлік тапсырмалар:

7 бет № 5.13, 5.14 және алдынғы сабақтағы есептер

Сабақты қорытындылау, оқушыларды бағалау:
Зейінділікті анықтаудың балдық жүйесі

Р/с	Аты-жөні	Балдық баға	Дәстүрлі баға
1	Алмаханов Нұрман
2	Зәуірбек Мағжан
3	Исмагулов Даурен
4	Қалдан Дархан
5	Кеңесбек Тұрғанбай
6	Көнебаев Бекжан
7	Мұңайтпас Гүлжан
8	Нұрхат Ерқанат
9	Орынбаева Анар
10	Өсербай Ардақ
11	Өсімжанұлы Ермек
12	Темірбектегі Нұржан
13	Төлеген Абілхайыр

---

Үй тапсырмасы:

7 бет №5.9, 5.10, 5.17

№23 Сабақ

Мерзімі:

Сабақтың тақырыбы: Циклдік оператор For-Do, For-Downto

Сабақтың мақсаты: циклдік алгоритм ұғымдарымен және операторларымен таныстыру, жазылу структурасымен практикалық жұмыстар (есептер шығару) жасау арқылы меңгерту.
Жаңа тақырыпты түсіндіру:

For операторы

Циклдік құрылымды алгоритмді программалауда, қайталанушы процесс бір айнымалының мәніне тәуелді болса, For операторын қолданамыз. Айнымалы тек бір қадамға ғана өзгеріп отырып, циклді басқарады. Бұл айнымалы циклдің параметрі делінсе, For операторы параметрлі қайталану операторы деп аталады.

For операторы алгоритмдік тілдегі параметрлі қайталану командасына сәйкес келеді.

і үшін m1 бастап m2 дейінгі һ қадам

Цб

Серия

Цс

For операторы екі түрлі жазылады:

• 
  1-нұсқасы:
  

For x:=m1 to m2 do S1;

Мұндағы, қызметші сөздер: For (үшін), to (дейін)- циклдің қадамы +1-ге өсіп отыратындығын көрсетеді, do (орында);

x- скалярлық типтегі айнымалы циклдің параметрі.

m1- цикл параметрінің бастапқы мәні.

m2 - цикл параметрінің соңғы мәні.

S1 - цикл параметрініне тәуелді қайталанып орындалатын оператор. Сондықтан S1 – цикл денесі деп аталады.

• 
  2- нұсқасы:
  

For x:=m1 downto m2 do S1;

1-нұсқадан өзгешелігі to орнына downto (төменге дейін) қызметші сөзі жазылады. Downto циклдің өзгеру қадамы –1 ге тең екендігін көрсетеді Мұнда х-тің мәні m1-ден m2-ге дейін –1 қадаммен кему үшін m1>m2 шарты орындалуы керек. Егер бұл шарт орындалмаса цикл денесі бірде бір рет орындалмайды.

Егер, цикл денесі бірнеше оператордан тұрса, begin жіне end операторлар жақшасын пайдаланамыз.

• 
  1- нұсқасы:
  

For x:=m1 to m2 do S1;

begin

S1;S2;…;Sn

end;

• 
  2-нұсқасы:
  

For x:=m1 downto m2 do S1;

begin

S1;S2;…;Sn

end;

Параметрдің мәніне тәуелді циклді блок- схемада төмендегідей сипаттаймыз.



Параметрі ќайталану операторыныњ жазылуына жєне оныњ орындалуына мысалдар келтірейік:

Операторлардыњ жазылуы	нєтижесі
For k:=1 to 6 do Write(x,’,’)	-1,0,1,2,3,4,5,6,
For k:=3 to 3 do Write(x,’,’)	3
For k:=1 to 9 do Write(x,’,’)	1,2,3,4,5,6,7,8,9,
For k:=-1 to -6 do Write(x,’,’)	Цикл орындалмайды
For k:=10 downto 6 do Write(x,’,’)	10,9,8,7,6,
For k:=0 downto –1 do Write(x,’,’)	0,-1,
For k:=1 downto 16 do Write(x,’,’)	Цикл орындалмайды

---

6-кесте

1 -мысал, P=1*2*,…,*10 сандарыныњ кµбейтіндісін есептеу.
Program esep1;

Var i,P:integer;

begin

P:=1;

For i:=1 to 10 do

P:=P*i;

Writeln(‘P=’,P);

Readln;

End.
2-мысал, y=x³ функциясын x=6,5,4,…,1 болѓандаѓы мєндерін аныќтау. Нєтижеде жоѓарыдаѓы мысалдаѓыдай аргументтіњ жєне функцияныњ мєні кесте т‰рінде шыѓады. М±ндаѓы цикл х-тіњ кему ќадамы бойынша ±йымдастырылады.
Program esep2;

Var x,y:integer;

---

Begin

For x:=6 downto 1 do

Begin

y:=sqr(x)*x;

writeln(‘x=’,x,’|’,’y=’,y);

end;

readln

end.

Нәтиже:

x=6 | y=216

x=5 | y=125

x=4 | y=64

x=3 | y=27

x=2 | y=8

x=1 | y=1
3-мысал. 1-ден 100 дейінгі сандардыњ арифметикалыќ ортасын аныќтаудыњ программасы.

Program esep3;

Var i,S:integer; A:real;

begin

S:=0;

For i:=1 to 100 do

S:=S+i;

A:=S/100;

Writeln(‘A’,A:4:1);

Readln

end.
Тақырыпты бекіту:

Деңгейлік тапсырмалар:

7 бет №5.5, 5.6 5.7

Сабақты қорытындылау, оқушыларды бағалау:
Зейінділікті анықтаудың балдық жүйесі

Р/с	Аты-жөні	Балдық баға	Дәстүрлі баға
1	Алмаханов Нұрман
2	Зәуірбек Мағжан
3	Исмагулов Даурен
4	Қалдан Дархан
5	Кеңесбек Тұрғанбай
6	Көнебаев Бекжан
7	Мұңайтпас Гүлжан
8	Нұрхат Ерқанат
9	Орынбаева Анар
10	Өсербай Ардақ
11	Өсімжанұлы Ермек
12	Темірбектегі Нұржан
13	Төлеген Абілхайыр

Үй тапсырмасы:

7 бет №5.9, 5.10, 5.17

№24 Сабақ

Мерзімі:

Сабақ тақырыбы: №3 тест

Сабақтың мақсаты: оқушылардың білімін тианақтау
Жаңа тақырыпты түсіндіру:

Тест №3

1. 
   Идентификатор тек қана ... немесе ... басталады.
   

А) әрiптен, символдан Ә) әрiптен, цифрдан Б) цифрдан, төменгi сызықшадан

---

В) әрiптен, төменгi сызықшадан Г) символдан, төменгi сызықшадан

2. 
   Паскальда циклдердi ұйымдастырудың үш түрi бар:
   

А) Read, While, Repeat Ә) Write, While, Repeat Б) While, Repeat, Else

В) While, Repeat, For Г) While, Repeat, Do

3. 
   For-Do циклдiк операторы қайталау саны ... жағдайларда қолданылады.
   

А) алдын ала белгiлi болғанда Ә) айнымалылар белгiлi болғанда

Б) тұрақтылар берiлген жағдайда В) тұрақтылар бүтiн болғанда Г) айнымалылар нақты болғанда

4. 
   Егер басқару айнымалысының алғашқы мәнi соңғы мәнiнен ... немесе ... болса, онда цикл денесi бiр рет те орындалмайды.
   

А) тең, кем Ә) кем, тең Б) артық, кем В) артық, тең Г) кем, артық

5. 
   Өту операторының жазылуы:
   

А) For <таңба>; Ә) For <денесi>; Б) Goto <денесi>; В) Goto <таңба>; Г) Unti l<таңба>;

6. 
   Тармақталу операторының жазылу түрi:
   

А) if <шарт> then <оператор1> else <оператор2>; Ә) if <идентификатор> then <идентификатор>;

Б) if <оператор> then <шарт>; В) if <айнымалы> else <мәнi>; Г) if <айнымалы> then <мәнi>;

7. 
   Мәлiметтiң символдық шама қарапайым типiн таңдаңыз
   

А) real Ә) integer Б) char В) boolean Г) array

8. 
   Тармақталу операторы IF-тiң жалпыланған түрiне жататын таңдау операторы.
   

А) read-write Ә) read-readln Б) case-of В) gase-then Г) gase-else

9. 
   Келесi операторлар орындалғаннан кейiнгi S-тiң мәнiн анықта
   

S:=1; n:=1;

for i:=2 to n do

s:=s+1/i; А) 3/2 Ә) 1/5 Б) 0 В) 1 Г) 3

10. 
    Көшу операторы
    

А) if-then Ә) goto Б) while-do В) repeat-do Г) if-then-else

11. 
    Шартты басында қою арқылы орындалатын циклдық оператор
    

А) if-then Ә) for-do Б) while-do В) repeat-until Г) case-of

12. 
    Шартты соңында қою арқылы орындалатын циклдық оператор
    

А) if-then Ә) for-do Б) while-do В) repeat-until Г) then-else

13. 
    while b do s;
    

мұндағы: А) b-цикл денесi, s-логикалық өрнек Ә) b-логикалық өрнек, s-цикл денесi

Б) b-символдық айнымалы, s-оператор В) b-оператор, s-символдық айнымалы

Г) b-оператор, s-логикалық өрнек

14. 
    Программада өңделетiн мәлiметтердiң берiлген мәндерiн оқып, операторда көрсетiлген айнымалыларға меншiктейтiн оператор
    

---