Файл: азастан Республикасыны 2025 жыла дейінгі Стратегиялы даму жоспары.docx
ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 26.10.2023
Просмотров: 286
Скачиваний: 2
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
Экономиканың өнімділігі мен күрделілігінің өсуі кәсіпорындар мен салалардың операциялық тиімділігін арттыру, ел тыныс-тіршілігінің барлық экономикалық, саяси және әлеуметтік аспектілерін технологиялық жаңарту және цифрландыру есебінен жүзеге асырылуы тиіс.
Технологияларды әзірлеуге, трансфері мен бейімделуіне бағытталған қолданбалы зерттеулер мен инновацияларға инвестициялар салуды ынталандыру үздіксіз технологиялық жаңару процесін құруға мүмкіндік береді.
Алайда бұл үнемі жетілдіріліп және күрделендіріліп отыратын технологиялар жағдайында шешімдер іздеу, енгізу және орындау үшін қажетті креативті дағдылар мен когнитивті құзыреттерге ие адамдар болмаса, мүмкін емес.
Экономикалық өсудің жаңа моделінде бәсекелестікті және жеке бизнестің жетекші рөлін көтермелеуге ерекше орын беріледі. Бәсекелестік кәсіпорындар өнімділігінің өсуі, еңбек нарығындағы құзыреттерді дамыту, жаңа кәсіпорындардың пайда болуы есебінен жаңа жұмыс орындарын құруға ынталандырады. Жалпы бәсекелі ортаны дамыту кәсіпкерлік бастаманың және жеке кәсіпкерліктің өсуіне алып келеді.
Жеке меншік капиталды тарту қажетті технологиялық жаңартуды жүргізу мен инновацияларды дамытудың міндетті шарты болып табылады.
Экономикалық өсудің қосымша факторы өңірлердің әлеуетін ашып көрсету болып табылады. Жергілікті экономикалық резервтерді тарту және адами капиталды жақсарту, бір жағынан, өңірлік өндіріс көлемін барынша ұлғайтуға және тұтыну нарықтарын өсіруге, ал екінші жағынан, жалпы өңірлердегі халықтың өмір сүру сапасын арттыруға мүмкіндік береді.
Отандық тұтыну нарығы сыйымдылығының аз екенін ескере отырып, экспортқа бағдарлану тауарлар мен көрсетілетін қызметтердің өсіп келе жатқан көлемін өткізу нарығының шекарасын кеңейтуге және құн жасаудың жаһандық тізбегінен орын алуға мүмкіндік береді.
Инфрақұрылымдық және логистикалық шектеулері жоқ көрсетілетін қызметтер экспорты Қазақстанның сыртқы нарықтардан алшақтығы проблемасын шешуге мүмкіндік береді.
Экспорттық нарықтардағы сауда-саттық шетелдік өндірушілермен бәсекелесу есебінен экспортталатын тауарлар мен қызметтердің бәсекеге қабілеттілігін, күрделілігін және әртараптандырылуын арттыру үшін ынталандыру болады.
Экономиканың сапалы өсу драйверлері
Сапалы өсуді қамтамасыз ету үшін экономика салаларында жаңа өсу драйверлерін енгізу талап етіледі. Базалық салаларда және көрсетілетін қызметтер салаларында олардың технологиялылығын және экспортқа бағдарлануын арттыру үшін қажетті өзгерістер болуға тиіс.
Бірінші драйвер экономика салаларының операциялық тиімділігін арттыру және өнімді өндіруге, тасымалдауға және сатуға, технологиялық жаңару мен цифрландыруға арналған инвестицияларға шығындарды азайту есебінен, сондай-ақ «жасыл экономикаға» көшу үшін жағдайлар жасау есебінен экономиканың тиісті салалары өнімділігінің өсуі болуы тиіс. Бұл қазіргі салалардың бәсекеге қабілеттілігін арттыруы тиіс.
Екінші драйвер экспортқа бағдарланған тауарлар мен көрсетілетін қызметтердің алуан түрлілігі есебінен экспортқа бағдарланған қазіргі салалардың өндіріс көлемінің өсуі болып табылады. Оның үстіне қосылған құны жоғары тауарлар мен көрсетілетін қызметтерге, жаһандық жеткізу тізбектерінен орын алуға, экспортты жылжыту мен табиғи және жер ресурстарын экономикалық айналымға ұтымды тартуға басымдық берілуі тиіс. Нәтижесінде жаһандық нарықтағы елдің позициялары барлық негізгі экспорттық бағыттар бойынша нығайтылуы тиіс.
Үшінші драйвер жеткізу тізбегін құру, қазіргі салалар қиылысында көрсетілетін қызметтерді дамыту, технологиялық компанияларды оқшауландыру, технологиялар трансферті және инновацияларды коммерцияландыру есебінен туындауы тиіс экономиканың жаңа жоғары өнімді салаларын қалыптастыру болады. Осының арқасында экономикада әртараптандырылу жүргізілуі және өңірде жаңа бәсекелі артықшылықтар жасалуы тиіс.
Жеке инвестицияларды тарту мен оларды ұстап тұрудың және технологиялық құзыреттерді арттырудың тиімді жүйесін құру экономика салаларында жаңа өсу драйверлерін табысты іске қосудың шешуші факторы болып табылады.
Жаңа экономикалық өсу моделінің бес қағидаты – 2025 жылға дейінгі Стратегиялық жоспар негізделген шешуші өзгерістер.
Жаңа экономикалық модельге көшу қазіргі мемлекеттік саясатта қағидатты өзгерістерді талап етеді. Бұл өзгерістер жоспардың идеологиясын құрайды және оның реформаларын, мақсаттары мен басымдықтарының негізін қалайды.
Үкімет, орталық мемлекеттік және жергiлiктi атқарушы органдар өздерiнiң мiндеттерiн орындау кезiнде 2025 жылға дейінгі стратегиялық жоспарда қамтылған:
жұмыспен қамтуды қамтамасыз ету мен жалақыны арттыру есебінен тұтынуды ынталандырудан - тауарлар мен көрсетілетін қызметтер өнімділігінің өсуі, әртараптандырылуы және сапасы есебінен өндірісті ынталандыруға бағытталған өнімділік пен сапаға жаппай бағдарлану;
білім беруде жаттап алу мен есте сақтау әдістемесінен және жекелеген салаларда технологияларды пайдаланудан - өмірдің барлық кезеңдерінде жасампаз, когнитивті дағдыларды дамытуға, технологияларды жаппай енгізуге және жалпыға ортақ цифрландыруға адамдардың, кәсіпорындар мен салалардың технологиялық бағыттылығы;
мемлекеттік және жекеменшік моно- және олигополияларды дамытудан, импортты алмастыру мен шетелдік жұмыс күшін тартуға шектеулерден -салаларды монополиядан шығаруға, экспортты ілгерілетуге, технологиялық компанияларды оқшаулауға және таланттарды тартуға бағытталған өсуді ынталандырушы ретіндегі бәсекелестік;
жобаларды жоспарлауға, іске асыруға, оған инвестициялар тартуға, кәсiпорындарға тiкелей қолдау көрсетуге жауапты мемлекеттің рөлін өзгертуден - тосқауылдарды жою, жеке инвестицияларды ынталандыру, инвестициялық жобаларды iске асыру үшiн ортақ жауапкершiлiк арқылы кәсіпкерлік бастамаларды дамыту үшін жүйелік жағдайлар жасауға бағытталған жеке сектордың басым рөлі:
өңірлердің белсенді ұстанымы және теңгерімді өңірлік даму: ресурстарды орталықтандырылған жоспарлау мен бөлуден - үлкен экономикалық дербестілікке, жауапкершілікке, бәсекелестікке және өңірлер арасындағы кооперацияға ауысу қағидаттарына, жергілікті бизнестің өсуіне және халықтың мемлекеттік басқару сапасына қанағаттанудың жоғары деңгейіне бағытталған өңірлердің белсенді ұстанымы мен теңгерімді өңірлік даму қағидаттарды ұстанатын болады.
Қазақстанның 2025 жылға дейінгі пайымы мен мақсаты
Халықтың, бизнес пен мемлекеттік сектор өкілдерінің күтулеріне сәйкес (жүргізілген пікіртерімдердің нәтижелері бойынша) Қазақстан алдыңғы қатарлы технологиялар мен дағдыларға негізделген халықтың өмір сүруінің өсіп келе жатқан деңгейі мен бәсекеге қабілетті экономикасы бар ашық, біріккен және әділ елге айналуы тиіс.
Қазақстан Республикасының 2025 жылға қарай стратегиялық мақсаты – бизнес пен адами капиталдың бәсекеге қабілеттілігін арттыру, технологиялық жаңғырту, институционалдық ортаны жетілдіру және табиғатқа теріс әсерді барынша азайту негізінде экономиканың ЭЫДҰ елдерімен салыстырылатын адамдардың өмір сүру деңгейін арттыруға алып келетін сапалы әрі тұрақты өсуіне қол жеткізу.
Қазақстан ЭЫДҰ-ға мүше елдерден кем емес әлеуметтік-экономикалық және институционалдық даму деңгейіне қол жеткізуге және кейіннен ЭЫДҰ құрамына кіруге мақсат қойып отыр.
БҰҰ-ның тұрақты даму мақсаттарына, сондай-ақ мемлекет тыныс-тіршілігінің барлық салаларында озық практикалар мен ЭЫДҰ стандарттарын енгізу Қазақстанның әлемнің дамыған 30 елінің қатарына кіру жолындағы прогресін қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.
Бұл мақсатқа қол жеткізу жылына орташа есеппен ЖІӨ-нің кемінде
4,5-5,0%-ы деңгейінде экономикалық өсуге сәйкес келеді, бұл Қазақстанға
2025 жылға қарай ЖІӨ деңгейінің өсуін жан басына шаққанда 46 100 АҚШ долларына дейін (сатып алу қабілетінің тепе-теңдігі бойынша) қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.
Жоспарланған өсу қарқынын қамтамасыз ету белгіленген мақсаттарға қол жеткізудің қажетті алғышарты болып табылады. Сонымен бірге ЖІӨ елдегі өмір сүру сапасын, азаматтардың нақты әл-ауқатының деңгейін және қоршаған ортаға келтірілген зиянды толық көрсетпейді.
Прогресті өлшеу және мақсатқа қол жеткізу үшін халықтың өмір сүру сапасын және экономикалық өсудің сапасын өлшейтін ұлттық нысаналы көрсеткіштер көзделген.
Қолданылатын күштің және жалпы елдік прогрестің индикативті бағалау Қазақстанның ЖБҚИ ДЭФ рейтингіндегі позициясының жақсаруы болады: 2021 жылы 46-орын, 2025 жылы 40-орын, 2050 жылы 30-орын.
Жоспар 7x7 – «Қазақстан-2050» Стратегиясын іске асырудың жүйелі жеті реформасы мен жеті басым саясаты.
2025 жылға дейінгі стратегиялық жоспар жүйелі өзгерістерді жүзеге асыруға бағытталған дамудың басым бағыттарының екі түрін қамтиды.
жүйелі реформалар – 2025 жылға дейін ел экономикасында және әлеуметтік өмірінде болуға тиіс жеті маңызды серпінді өзгерістер.
басым саясаттар – «Қазақстан-2050» стратегиясының басым бағыттары бойынша жүзеге асырылатын бағыт.
Сурет. 7 жүйелі реформа және 7 басым саясат жоспары
4-тарау. Аса маңызды серпінді өзгерістер: жүйелі реформалар
1-реформа. Жаңа адами капитал
Реформаның мәні: XXI ғасырдың жоғары сапалы және қажетті дағдыларға ие адами капиталды дамыту Қазақстан экономикасының одан әрі өсуі тәуелді болатын басым міндет болып табылады. Жаңа уақыттың құзыреттері қажетті дағдыларды үздіксіз үйрену мен игеруге дайын болуды қамтиды. Технологиялық жаңару мен цифрландыру өз жұмыс уақытын тиімді пайдаланатын, технология мен білімді қолдануға, процестерді жетілдіруге және инновацияларды жүзеге асыруға қабілетті персоналсыз мүмкін емес.
2025 жылға қарай Қазақстан үшін қағидатты өзгерістер:
қысқа-, орта-, және ұзақ мерзімді перспективада дәстүрлі оқу бағдарламаларынан функционалдық сауаттылықты дамыту, еңбек нарығы қажет ететін қазіргі заманғы дағдылар мен құзыреттілікті қалыптастыру және дамыту;
қазақстандық білім берудің жергілікті фокусынан сыртқы нарықтарда қазақстандық білім берудің қажеттілігі мен бәсекеге қабілеттілігін арттыру;
педагогтарды педагог кәсібіне ынталандырудың төмен уәждемесінен анағұрлым абыройлыларының бірі;
қалыптастырылған білім беру жүйесінен дағдылар мен құзыреттілікті өмір бойы тұрақты жетілдіру;
еңбек ресурстарының өнімділігіне қарамастан олардың салалар мен өңірлердегі шоғырлануынан еңбек ресурстарын салалар мен өңірлер арасында теңгерімді бөлу болмақ.
Алдағы тұрған міндеттер
Адами капиталды дамытудың негізгі шарттары болашақ қызметкерлерді жоғары сапалы және талап етілетін дағдылар мен құзыреттілікке оқыту болып табылады.