Файл: 1 сра жауабы азастан халы Ассамблеясы оамдаы тратылы пен келісімні сенімді, берік іргетасына айналды.docx
ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 07.11.2023
Просмотров: 2382
Скачиваний: 34
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
Еуропа елдері Қазақстан экспорты көлемінің негізгі бөлігін алады. Қазақстан ірі отын-энергетикалық өңір болып табылады. Еуропа елдері арасында Қазақстан экспортын негізгі тұтынушылар Швейцария, Италия, Польша, Германия болып табылады. Еуропа елдеріне экспорт жасау мұнай, ферроқорытпалар, металлургия өнеркәсібі өнімдерін, бидай сату есебінен артып отыр. Азия өңіріндегі елдерге қазақстандық өнімдерді жеткізу көлемі ұлғайды, онда негізгі тұтынушылардың бірі қытай өнеркәсібі болып табылады.
1998-2005 жылдар аралығында ЖІӨ-нің нақты көлемі 1,8 есе артты, ал ЖІӨ-нің орташа жылдық өсімі 9,1% болды. 1998-2005 жылдары ЖІӨ-нің жан басына шаққандағы көлемі 2,5 есе артты. Қазақстанның ЖІӨ-нің көлемі 2006 жылы 76 млрд. долларға жетті, ол жан басына шаққанда 5,1 мың АҚШ долларын құрайды.
Қазақстанның қаржы жүйесі ТМД елдерінің ішіндегі ең озық жүйенің бірі деп танылды. Банк секторы өз дамуында Достастықтың басқа елдерінен айтарлықтай алдыңғы қатарда келеді. Қазақстан банктерінің жиынтық активтері (50 млрд. АҚШ долларынан астам) Украина банктерінің жиынтық активтеріне теңеседі. Қазақстан Шығыс Еуропа елдерінің бірқатарынан алдыңғы қатарда. Қазақстанның капиталы сыртқы нарықта белсенді орын алуда, 2005 жылы бұл көрсеткіш 15 млрд. АҚШ долларына жетті. Қазақстан тұрақты әлеуметтік-экономикалық дамуды, сыртқы қолайсыз жағдайларға тәуелділікті төмендетуді қамтамасыз ету үшін бірінші болып Ұлттық қор құрды. 2001 жылдан бастап барлық мұнай түсімдерінің 60% Ұлттық қорда жинақталады. Аталған қордың көлемі 2005 жылдың соңындағы 8 млрд долларға қарағанда, 2006 жылы 14,5 млрд. АҚШ доллары болды. Елдің алтын валюталық қоры Ұлттық қорды қоса есепке алғанда 2006 жылғы 30 қарашада 15,086 млрд. АҚШ долларына дейін өсті.
2006 жылы Қазақстанның халықаралық қорлары Ұлттық қордың қаржысын қоса алғанда ағымдағы бағамен 29 764,8 млн. АҚШ долларын құрады.
Республика экономикасына 50 млрд. АҚШ долларына жуық тікелей шетелдік инвестиция тартылған. Қазақстан ашық сыртқы сауда саясатын дәйекті жүргізуде. Мәселен, 2004 жылы сыртқы сауда айналымының көлемі 7 млрд. доллардан астам оң сальдомен 33 млрд. АҚШ долларына жақындап, 1994 жылмен салыстырғанда 3 еседен астам өсті.
2005 жылғы қаңтар-қараша аралығында Қазақстан Республикасының сыртқы сауда айналымы ұйымдастырылмаған сауданы қоспағанда 41016,4 млн. АҚШ долларын құрады. Сыртқы сұраныстың және жоғары экспорттық бағалар нәтижесінде экспорт 25197,4 млн. АҚШ доллары болды. Тұрақты ішкі сұраныстың қалыптасуы нәтижесінде импорт 15819 млн. АҚШ долларын құрады.
Тәуелсіздіктің алғашқы жылдарында сыртқы сауда географиясы негізінен Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығымен шектелсе, ол қазір айтарлықтай кеңейді. 2004 жылы Қазақстанның тауар айналымы құрылымында бірінші орынға ЕО-қа мүше елдер, Ресей, Швейцария және Қытай шықты.
Республикадағы саяси және экономикалық тұрақтылық, қолайлы инвестициялық жағдай дүние жүзіндегі Қазақстанның жоғары рейтингінің сақталуына ықпал етті.
67-сұрақ
Мәтінді және тарихи білімдеріңізді пайдалана отырып, Алтын Орда мемлекетінің сыртқы саясатын талдау арқылы Еуразия кеңістігіндегі геосаяси белсенділігіне баға беріңіз.
«Жошының екінші ұлы, Шыңғыс ханның немересі Батый хан тұсында моңғолдар орыс елінің көп жерін басып алды (1236-1241 жж.). Польшаны, Венгрияны, Дальмацияны шапты, Грузияны жеңіп, Кавказдың басқа да кейбір халықтарын бағындырды.
...Батыс Еуропамен, Мысырмен, Кіші Азиямен, Үндістанмен, Қытаймен сауда-саттығы өркендеді, әртүрлі кәсіпшілік пен қолөнері дамыды».
62-сұрақтың жауабы
Жошының екінші ұлы, Шыңғыс ханның немересі Батый хан тұсында монғолдар орыс елінің көп жерін басып алды.(1236-1241 ж) Польшаны, Венгрияны,Дальмацияны шапты, Грузияны жеңіп, Кавказдың басқа да кейбір халықтарын бағындырды. Алтын Орда шекарасы Ертістен Днестрге дейін созылды. Шығыс Еуропада болған Еділ бұлғарларының жері, Дешті Қыпшақ,Қырым және Дербентке дейінгі Солтүстік Кавказ (кейде Бакуге дейін), Орта Азияда Үргеніш қаласымен қоса Солтүстік Хорезм, Сырдарияның төменгі ағысына дейінгі аймақ түгел қарады.Алтын Орда астанасы Еділ сағасындағы Сарай қаласында болды; көп кешікпей ол Азиядан Еуропаға баратын керуен жолындағы аса ірі сауда орталығына айналды.
63 сұрақ. Мәтінді және тарихи білімдеріңізді пайдалана отырып,ерте көшпелілер империясы –Ғұндар мемлекетінің әлемдік тарихи процестерге тигізген әсерін талдаңыз:
Жауабы: Ғұндар батысқа жылжи отырып солтүстік ғұндар II ғасырдың ортасында Шығыс Қазақстан мен Жетісу жеріне келіп, Юэбань мемлекетін құрады. IV ғасырдың ортасвында олар Ұлы даланы бойлай басысқа жорық жасап,Рим империясының шекарасынга дейін жетеді. Жол бойында Дала тайпаларын қатарына қосып отырып,Еуропа үшін олар үрей туғызды. Ғұндар Дунай өзенін бойлай Паннонияға қоныстанды.Паннония сосын ғұндардығң орталығына айналды.Гот тайпалары ғұндардан жеңіліп ығыса бастады.395ж ғұндар Константинополь қаласына дейін жетіп,оларды салық төлеуге мәжбүрледі.Онымен тоқтамай ғұндар Оңтүстік Кафказ арқылы Тигр мен Евфрат алалығына басып кірді.Ғұндар Атилланың тұсында қатты күшейді.Сол кезде Грекия,Балқан,Батыс және Шығыс Рим империялары бағыныштылыққа түсіп ,алым салық төлеп тұрды.453ж Атилла қайтыс болған соң оның ұлдары арасында мемлекет бөліске түсті.
Ғұндардың әлемдік тарихқа ену процесінің нәтижесінде Римнің Еуропадағы үстемдігін жойды,ғұндардың шабуылы Рим империясының құрылысын түбегейлі өзгертті,еуропалық қоғамның әлеуметтік қатынастарын жетілдірді.Ғұндардың Ұлы қоныс аударуының басталуы –көшпелі өркениеттің әлемдік тарихқа тигізген әсері болып саналады.
68. сұрақ. Мәтінді және тарихи білімдеріңізді пайдалана отырып, индустрияландыру саясатының жетістіктері мен кемшіліктерін талдаңыз.
Жауабы: Қазақстандағы индустрияландыру ірі өнеркәіпті және ауыр өнеркәсіпті құру және дамыту арқылы жүзеге асырылды, бұл бүкіл халық шаруашылығын қайта құру мен жаңғырту кезеңі болып табылды. КСРО өда кеңестік жаңғырту үш бағытта: индустрияландыру, ауылшаруашылығын ұжымдастыру және мәдени революция түрінде өтті. 20-жылдардың ортасына қарай индустрияландыруды жүргізу себептері: біріншіден өнеркәсіптің өндірістің өсуін қамтамасыз ету үшін жұмыс істеп тұрған зауыттарды қайта техникамен жабдықтау және жаңа кәсіпорындар салу. Екіншіден ел бұрынғыша аграрлы, шаруалар елі болып қалды, ауыл халқы басым болып, қалаларда жұмыссыздық өсті, бұл әлеуметтік шиеленісті күшейтті және елдің елдің экономикалық әлеуетін орнықтыру мәселелері тұрды, үшіншіден индустрияландыруды жеделдетуге елдің халықаралық аренада экономикалық және саяси оқшаулануы әсер етті. Капиталистік елдердің қоршауында қалған КСРО үнемі соғыс қатерінде болды,елдің қорғаныс қабілеттілігін нығайту міндеті тұрды. Индустрияландыруды бастау туралы шешім 1925 жылы желтоқсанда БК(б) П-нің XIV съезінде қабылданды. 1928-1932 жылдар Қазақстанда индустрияландыру бірінші бесжылдығы жүзеге асырылды.Осылайша индустрияландырудың мақсаты КСРО ны аграрлы елден жетекші индустриалдық державаға айналдыру болды. 1929 жылдан бастап ел басшылығы индустрияландыру екпінін жылдамдатуға шақырды. Сталин «Бесжылдықты төрт жылда !» ұранын ұсынды. Елде түсті және қара металдар, шойын жоспарланғаннан екі есеге артық шығару тиісті болды. Ф.И.Голощекин республикада өндіруші өнеркәсіп пен шикізатты тасып әкетуге арналған теміржол құрылысын жақтады. Қазақстанда индустриялық даму жоғарғы қарқында өтті, КСРО бойынша ең ірі кәсіпорындар құрылысы басым болды және ауыр өнеркәсіптің өндіруші салаларының: көмір,мұнай және түсті металлургия дамыды,бұл республика өнеркәсібінің шикізаттық бағыт алуына негіз болды, Қазақстан өнеркәсібінде машина, станок жасау, құрылыс материалдары өндірісі болған жоқ, жеңіл және тамақ өнеркәсібі артта қалды. Салынған ауыр өнеркәсіп кәсіпорындары одақтық бағынышта, яғни Мәскеуге бағынды және әміршіл әкімшіл басқару жүйесінің құрсауында қалды. Машина жасау, металлургия, қорғасын өнеркәсібі кәсіпорындары болмады, бұл индустрияландыру саясатындағы кемшіліктері еді. Ал жетістіктеріне: табиғи ресурстарды зерттеу және белсенді игеру және Түркістан Сібір (Түркісіб) теміржолының құрылысы ҚазАКСР дағы индустрияландырудың алғашқы нысандарының біріне айналды. Қазақстанның қорғасын өндірісі бойынша Одақта бірінші орынға, түсті металдар өндірісі бойынша екінші орынға, мұнай өндіруден үшінші орынға шықты, Қарағанды көмір бассейні КСРО - ның үшінші көмір базасына айналып, Қазақстан КСРО- ның ірі шикізат орталығына айналды.
69 сұрақ. Қазақ хандығының құрылуының алғышарттары мен себептерін талдау.
Бірінші себеп: Саяси бытыраңқылық Әбілхайыр билігі тұсында шарықтау шегіне жетті. Ол Ақ Орда билігін алу үшін 20 жылға жуық күрес жүргізген.
Қазақ хандығының дербес мемлекет болып қалыптасуына түрткі болған алғышарттар:
Әбілхайыр хандығындағы тоқтаусыз соғыстар.
Ішкі феодалдық қырқыстардың үдеуі.
Феодалдық езгі мен қанау.
Екінші себеп: Халықтың ауыр күйзеліске ұшырауы.
Қазақ хандығы көшпелі ақсүйектер басымдығы артқан Әбілхайыр хандығы мен Моғолстанның ішкі сяси қақтығыстарының нәтижесінде құрылды. Шығыс Дешті-Қыпшақ пен Жетісуда тұратын ру, тайпа көсемдері саяси тәуелсіздікке ұмтылып, Әбілхайыр мен Есен-Бұғаның билігіне мойынсұнбады. Сондықтан, ХV ғасырдың 40-50-жылдары олар Керей мен Жәнібектің маңына : Қаратау, Сырдария, Түркістанның солтүстігіне топтаса бастады. 1446 жылы Әбілхайыр Созақ, Сығанақ, Аркөк, Үзгент, Аққорған қалаларын басып алғаннан кейін ұлыстар арасындағы тартыс күшейе түсті. XVғ. 20-ж. бастап ойраттар Жетісуды жиі шабуылдай бастады:
Жайылым қажеттілігі.
Сауда орталықтарына ұмтылу.
ХVғ. 50-жылдары - ойраттар Түркістан аймағына жетті. 1457 жыл – Әбілхайыр ханның ойраттардан жеңілуі қазақ ру, тайпаларының Керей мен Жәнібектің төңірегіне тығызырақ топтасуын тездетті. Әбілхайыр ханның билігіне наразылық жаппай көшу тасқынын туғызды. ХV ғасырдың 50-жылдарынан бастап 10 жыл бойы осы тасқын толастамады. Халық Жетісудың батысына Моғолстанға қарай көшті. Қазақтардың бір мемлекетке бірігу қозғалысы осылайша басталды.
Үшінші себеп: Жәнібек пен Керей сұлтандар қазақтардың саяси тұрғыдан бірігуіне, қазақ хандығының құрылуына негіз қалады
М.Х.Дулати: «Ол кезде Дешті Қыпшақты Әбілхайыр биледі. Ол Жошы әулетінен шыққан сұлтандарға күн көрсетаеді. Нәтижесінде Керей, Жәнібек сұлтандар Моғолстанға көшіп барды. Олардың маңына жиналғандардың саны 200 мыңға жетті»
Көшіп келген қазақ руларына Моғолстан ханы Есен-Бұға Шу мен Талас бойынан жер берді. Есен-Бұғаның мақсаты:
Әбілхайыр мен Темір әулетіне қарсы қазақтардың күшін пайдалану;
Ойраттар шабуылынан Моғолстан шекараларын қорғау.
Ұлттық мемлекеттің құрылу қарсаңындағы Қазақстандағы саяси жағдайына келсек, ХV ғасырда орта кезінде қазақ жерінің батысында Ноғай Ордасы Жетісу аймағында Моғол хандығы, Сыр бойы, Орталық Қазақстанда Әбілқайыр хандығы сияқты хандықтар өмір сүрген. Олар жер үшін және билік үшін бір-бірімен соғысып жатты. Бұған қосымша Әмір Темірдің ұрпақтары қазақ жеріне шабуылдар жасап саяси жағдай мүлде нашарлаған. Қазақ хандарының бастауы болған Ақ Орданың ханы Барақ Тоқтамыс ханның бес ұлының бірінен соң бірімен алысып жатты. Осы кезде 1428ж. Барақ ханның белгісіз жағдайда қаза болуы Ақ Орданың саяси жағдайын мүлде әлсіретеді. Сыр бойынан Батыс Сібірге дейінгі аралықта бес ұлыс пайда болды. Олар бас-басына хандық құрып өзін-өзі билеушілік туады. Бұлардың арасындағы жер үшін талас ел арасындағы араздықты туғызып бей-берекетсіздік өршіді. Сөйтіп, мұндай саяси бытыраңқылық біртұтас ұлттық мемлекеттің қажет екендігін көрсетеді.
Қазақ жеріндегі саяси бытыраңқылық әсіресе Әбілқайырдың хандық өкіметінің кезінен бастап, өзінің шарықтау шегіне жетеді. Тарихи деректерге қарағанда Әбілқайыр хан Ақ орда билігін өз қолына алу үшін 20 жылға жуық күрес жүргізген. Ал Ақ Орданың мұрагерлері Орыс хан мен Барақ ханның ұрпақтары Керей мен Жәнібек сұлтандар Әбілқайырдың билігін ешбір мойындамаған. Бұлардың алдарына қойған басты мақсаттары өздерінің жеке ұлттық мемлекеттерін құру еді. Міне, Қазақ хандығының құрылу қарсаңындағы саяси жағдай осындай бытыраңқы, аумалы-төкпелі болған
70сұрақ Мәтінді және тарихи білімдеріңізді пайдалана отырып, Қазақстан Республикасы білім және ғылымы дамуының мәселелері мен болашағын талдаңыз.
Ғылым және оның басымдықтары
2011 жылы ақпанда «Ғылым туралы» жаңа заң қабылданды. Заңда жаңа құрылған ғылыми-зерттеу институттары қызметінің қағидалары, ғылыми зерттеулер мен қаржыландырудың тетіктері айқындалған. Жаңа заңда ғылыми еңбектің нәтижесін коммерциялауға, ғылыми қызметкерлерді әлеуметтік-экономикалық ынталандыруға көп көңіл бөлінді.
Аяған Б. Қазақстанның қазіргі заман тарихы (1991-2014): Ғылыми-танымдық басылым/ Б. Аяған, Ә. Ауанасова, А. Сүлейменов. – Алматы: Атамұра, 2014
Қазақстан Республикасы тәуелсіздігін алғаннан кейін ғылым саласында да бірқатар мәселелер бой көтерді. 2003 жылы Ұлттық Ғылым академиясының мемлекеттік мәртебесін жоғалтып, іс жүзінде қоғамдық ұйымға айналды.Ғылыми-зерттеу институттары жабылып, институттардың штаттарында қызметкерлер саны азайды. Ғылымды қаржыландыру ЖІӨ -нің 0,12 % құрайды, ал дамыған елдерде ғылымға бөлінген қаржы үлесі ЖІӨ-нің 5 %-на жететін еді. Бқл жағдай ғылыми зерттеулер саны мен сапасының және еліміздегі ғылым саласының айтарлықтай төмендеуін көрсетті.
Қазақстан Республикасы білім беру саласында «Білім туралы», «Ғылым туралы, сондай-ақ мемлекеттік бағдарламалар, атап айтқанда «Қазақстан Республикасында білім беруді дамытудың 2011-2020 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы, «Интеллектуалды ұлт-2020» қазақстандық жобасы қабылданды.
2010 жылы Қазақстан Болон декларациясына қосылып, отандық білім беру халықаралық стандарттарға жақындатуға мүмкіндік алды. Қазақстан Республикасы Орталық Азияның ғана емес ТМД-ның ірі ғылыми, білім беру орталығына айналды. 2019 жылдан бастап жас ғалымдарға арналған арнайы ғылыми жобалар жарысы ұйымдастырыла бастады. 2020 жылы ғылыми жобалар байқаулары өткізіліп, отандық ғылым саласы шет елдік зерттеушілерге таратылуда. «Ғылым туралы заң» және 2020-2025 жылдарға арналған білім мен ғылымды дамытудың мемлекеттік бағдарламасы қабылданды. Еліміздің ғалымдары әлемнің жетекші журналдарына мақалалар жариялай бастады. Жоғары оқу орындары мен академиялық ғылыми-зерттеу институттарының арасында ғылыми байланыстар күшейді. Ғалымдарға әлемнің ғылыми орталықтарында тағылым-тәжірибеден өтуғе арнайы гранттар тағайындалуда. Отандық ғылымға бөлінетін қаржы көлемі жылдан-жылға артып келеді. Мен өз сынптастарымды мамандық таңдауда ғылым саласына, отандық ғылымды дамытуға ат салысуға шақырамын